2.3. Familiak
2.3.1. Familiei laguntzeko politika publikoak
Erakunde honek familiei laguntzeko politika publikoez duen iritzia a
zaltzeko a
ukera izan zuen 2012ko a
zaroan, Eusko Jaurlaritzako Familia eta Komunitate Politikaren Zuzendaritzak a
ntolatutako Familien Biltzarrean. Horrela nabarmendu genuen familiek giza eskubideen defentsan duten zeregin garrantzitsua, premia egoeretan babesa eskaintzeko duten a
halmena eta banakakoen a
rtean elkartasun-lotura irmoak ezartzeko gaitasuna.
Familiak publikoki babestea banakoak euren giza garapenean babestea dela kontuan hartuta, banakako eta taldeko eskubideak lortzeko eta premia gehien dutenak (adingabeak, baina baita ere nagusiak, gaixotasunen bat edo mendekotasuna duten pertsonak) bereziki babesteko, a
gerian utzi genuen familien babesa gizarte estatua mantentzeko ezinbesteko estrategia publikoa dela, beraz, krisi egoeran, inoiz baino gehiago, familia politikak gizartearen kohesioa bermatzeko eta garai hauetan horrenbeste a
geri den pobrezia eta gizarte desegituraketa saihesteko inbertsio publikorik onena dira.
Adierazi genuen, gure urteko txostenetan egiten a
ri garen moduan, familien a
lorrean jardutea ez dela soilik laguntza publikoetako politikak edo diru-laguntzak bideratzea (bereziki, seme-alabak edo mendeko pertsonak edukitzeari dagokionez, baita lana eta familia bateratzeko laguntzari dagokionez ere), horrez gain, eta gero eta gehiago, kultura, gizarte eta ekonomia a
ldaketa sakonak sustatu behar dira, familien beharrak gure jarduera ekonomikoan erabat barneratzeko ikuspuntu berriak ireki ditzaten. Ildo horretan, botere publikoak mentalitate a
ldaketen prozesuen buru izan behar dira, zaintzak, etxeko lanak, a
tsedenak, a
isiak, giza harremanek eta ordainsaririk gabeko borondatezko beste parte-hartze sozial mota batzuek nahitaez behar duten eremua onartzeko. Gainera, ezin da bidezko familia a
ntolakuntzarik egon zaintza eta etxeko lanen banaketan elkarren a
rteko erantzukizunik ez badago, eta ezin da ekonomia eta lan ordainduaren a
ntolakuntzarik egon emakumeen erabateko parte-hartze soziala sustatzeko eta gizonek etxearen eta zaintzaren bizitzan esku-hartzeko beharra ezagutu gabe. Horretarako, lanaren a
ntolamendua oinarrizko giza beharretara egokitu behar da, giza bizitzaren eremu ezberdinak -lana, familia eta eremu pertsonala- bateratzeko a
ukera eskaintzen duten formula berriak indarrez sustatuz.
Ikuspuntu horietatik, Eusko Jaurlaritzako Kontseiluak 2011ko a
zken egunetan onartutako Euskal A
utonomia Erkidegoan Familiei Laguntzeko Erakunde A
rteko III. Planak (2011-2015) oinarri duen norabide orokorrarekin eta filosofiarekin bat egiten dugula errepikatu nahi dugu, nahiz eta gure erakundean jasotako kexen inguruko hainbat konturekiko dugun kezka helarazten jarraitzen dugun, hala nola, 255/2006 Dekretuan jasotako seme-alabengatiko diru-laguntzak eskatzeko kudeaketa errazteko beharra; norbere kontura lan egiten dutenak familia eta lana bateratzeko laguntzei buruzko 177/2010 Dekretuan a
raututako laguntzen onuradun gisa gaineratzeko beharra; guraso bakarreko familiei zuzendutako neurri bereziak bideratzeko edo laguntza publikoan a
reagotzeko beharra; baita jagoletza ez duten gurasoak laguntza horiek eskuratzeko a
raubidea berrikustearen komenientzia ere, banaketak edo dibortzioak dauden kasuetan, kasu bakoitzean hitzarmen a
rauemailean xedatutako seme-alaben a
rretarako behar zehatzak kontuan hartuta.
Familia-politiken eremuan eskatzen genuen familia-errenta estandarizatzeko sistemari buruzko uztailaren 24ko 154/2012 Dekretuaren onespena baikor hartu dugu. A
rau horrek familia-errenta estandarizatzeko sistemak ezartzen ditu familia mota eta egoera ezberdinei bidezko tratua emateko. Sistema horiek familientzako laguntza ekonomikoetan edo familiei laguntzeko zerbitzuetan a
plikatzekoak dira, baldin eta familia-unitatearen maila ekonomikoa laguntza edo zerbitzu horietara iristeko baldintza bada, edo prestazio horren zenbatekoa edo zerbitzuagatik ordainduko den zatia zehazteko irizpidea bada. Familia-errentak estandarizatzeko sistema horiek baliokidetasun-sistemak dira, errenta neurtzeko gai direnak, ez bakarrik familia-unitateko kide-kopuruaren a
rabera, baizik eta baita ere unitatearen osamoduaren a
rabera. Izan ere, kontuan izan behar da ezen, diru-sarreren maila berbera duten baina osamodu desberdina duten familia-unitateek, ez dutela izaten gaitasun ekonomiko berbera, erosteko a
halmenari eta bizi-kalitateari dagokienez.
Atal honekin a
maitzeko, Euskadin familiak laguntzeko zuzendutako politika publikoen egoera zein den a
ztertzeko txosten berezia garatzeari buruz iazko bulegoaren txostenean jasotako iragarpena gauzatzen hasi dela jakinarazten dugu, A
dos Consulting a
holkularitzaren laguntza teknikoarekin. A
zterlan horrekin, EAEko familia politikak hurbileko Europako herrialdeetan sustatutako politika a
urreratu eta babesleenekin parekatzeko diagnosia lortu nahi dugu, a
zkenik euskal familien eskaera eta beharrei erantzuna emateko hainbat gomendio proposatu a
hal izateko.
2.3.2. Familia homoparentalak
Guraso bakarreko familiei eta sexu bereko bikote eta ezkontideei a
dministrazio oztopo formalak kentzeari eta bi emakumez osatutako bikote batek laguntza bidezko ugalketa-tekniken bitartez seme-alaba bat duenean a
ma ez-biologikoaren legezko a
matasunaren zehaztapenari buruzko Arartekoaren a
benduaren 23ko 4/2010 Gomendio Orokorraren jarraipen gisa, bere garaian, Eusko Jaurlaritzako Immigrazio eta A
niztasunaren Kudeaketa Zuzendaritzari laguntza eskatu genion a
ipatutako gomendio orokorrean jasotako bi iradokizun nagusiak betetze a
ldera. 2012. urtean hori gauzatzeko beharra a
zpimarratu dugu. Orain a
rte, jakin dugu zuzendaritza horrek (txosten hau a
maitu zenean eta LGTB kolektiboarekin zerikusia daukaten gaiei dagokienez, Familia eta Komunitate Politiken Zuzendaritzaren barruan zegoen) orain a
rte a
lor horretan eman diren a
urrerapausoen inguruko datuak biltzen jarraitzen duela. Zuzendaritzaren eskutik lortu dugun informazioa ikusita, ondorioztatu dezakegu, Euskadin, emaitza oraindik desberdina dela. Hala, a
dministrazio oztopo formalak deuseztatzeari dagokionez, gaur a
rte ezin izan dugu egiaztatu jaurlaritzako sail guztietan zeharka jorratu ote den eskabide, inprimaki eta bestelako a
girien egoera berrikustera zuzendutako ekimenik, ikusi a
hal izan dugunez, oraindik ere oztopo formalak baitaude guraso bakarreko familientzat eta bikote zein ezkondutako bikote homosexualentzat. Estatu mailako eskumeneko eskabideei dagokienez, Espainiako Herriaren Defendatzaileak –aldez a
urretik horren inguruan bidali genion errekerimendu bati erantzunez- Berdintasunaren Estatuko Idazkaritzak emandako informazioa helarazi digu. Bertan, a
dierazi da legezko errealitate horrekin bat ez datozen a
dministrazio a
giri edo inprimakien kasuan, banaka eskatu beharko dela egokitu ditzaten.
Bi emakumeren a
rteko ezkontzaren barruan lagundutako ugalketa bidez jaiotako haurren seme-alabatasuna legez zehazteko a
razoari dagokionez, Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak, 2011. urtean une horretan Immigrazioko eta A
niztasuna Kudeatzeko Zuzendaritza zenaren bidez, jakinarazpen bat bidali die lagundutako ugalketa-teknikak a
plikatzen dituzten Euskal A
utonomia Erkidegoko osasun-zentro publiko eta pribatu guztiei; horren bidez, jakinarazi zien a
ma lesbianek lege-egoera a
nbiguoa dutela eta laguntza eskatu zien, eragindako guztiei (teknika horien bidez seme-alabak izan nahi dituzten emakumez osatutako bikoteei) a
dieraz ziezaieten beharrezkoa dela Erregistro Zibilaren a
rdura duen epaileari haur jaioberria semetzat edo a
labatzat hartu nahi dutela a
dieraztea. Gai hori Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailaren web orrialdean jaso da, hortaz, gai horri lotutako informazioa bitarteko horretan a
rgitaratu da. Dena den, gaur egungo Eusko Jaurlaritzako Familia eta Komunitate Politikaren Zuzendaritzak jakinarazi digu oraindik klinika eta osasun zentro jakin batzuetan ez dietela informazio nahikoa ematen a
razo hori daukaten emakumez osatutako bikoteei. Horren harira, Espainiako Herriaren Defendatzaileak jakinarazpen bat bidali digu, bi emakumeren a
rteko ezkontzaren barruan lagundutako ugalketa bidez jaiotako haur baten a
ma ez-biologikoa legez zehazteari lotutakoa. Bertan, a
zaltzen da Justiziako Estatuko Idazkaritzak ulertzen duela legeak ezarri duela a
maren ezkontideak eman behar duen baimena seme-alaba jaio baino lehen eman behar duela. Baina, horrez gain, a
dierazi digute, Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Orokorrak besteak beste 2008ko a
pirilaren 17ko, maiatzaren 22ko eta a
zaroaren 24ko ebazpenetan a
zaldutakoa a
intzat hartuta, baliozkotzat eta nahikotzat jotzen dela a
ma ez-biologikoak umea jaio ondoren, umea inskribatzean, a
dierazitako a
dostasuna ere.
Justiziako Estatuko Idazkaritzak emandako a
rgibide hori oso garrantzitsua da, hortaz, gure ustez, laguntza bidezko ugalketa-tekniken gaineko maiatzaren 26ko 14/2006 Legearen interpretazio posible hori Euskadiko erregistro zibilen a
rdura daukaten organo judizialen a
rtean helarazi eta zabaldu beharra dago (gure gomendio orokorrean jasotako ikuspegiarekin bat dator).
2.3.3. Familia elkarguneak: haurrek euren gurasoekin harreman eta kontaktu erregularra izateko duten eskubidearen zerbitzurako tresna
Bulego honetako 2011ko txostenean dagoeneko iragarritako jarraipenean a
urreratzeko helburuarekin eta han a
dierazitako kezka-elementuak bereziki kontuan hartuta, 2012ko urrian zehar, erakunde honetako langileek bost FEG bisitatu zituzten epaileak a
ginduta -Gasteiz, Donostia, Bilbo eta Portugalete, Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailaren eskumenekoak, eta Barakaldo, udalaren erantzukizunekoa- eta euren kudeaketa bideratzen duten lau erakundeetako a
rduradun eta profesionalekin elkarrizketak izan zituzten. Lehen fase hori a
maitu ondoren, Eusko Jaurlaritzako Justizia Saileko a
rduradunekin bilera bat izan zen lehen balorazioa helarazi eta hainbat kontu kontrastatze a
ldera. A
zkenik, hainbat familia-epaileren lankidetza ere eskatu zen. Horiek -kontu hauetan duten esperientzia zabaletik- erakunde honek a
zaldutako hainbat kezka-elementuri buruz zuten iritzia helarazteko as
moa a
dierazi zuten.
Horren guztiaren emaitza Deribazio judizialaren bidez familia elkarguneen erregulazioa eta funtzionamenduari buruzko gomendio orokorra izan da, 2013ko lehen egunetan jendaurrean a
urkeztu bada ere, 2012ko a
zken lauhilekoan egindako jarduera biltzen duena,
Gomendioak erakunde honen ustez hobetu beharreko elementuak a
ipatzen ditu, hemen modu laburrean hitzez hitz bilduko ditugunak. Dena den, horietako bakoitza gomendioaren gorputzean zehaztasunez a
zaltzen dela a
ipatu beharra dugu, hemen jasoko ez badugu ere. Bertan, a
ntzemandako a
urrerapausoak eta a
zpimarratzen diren praktika profesional onak ere bilduko dira.
Ondorioz, a
dierazpena honakoa da:
asetzeko
arriskuaren
aurrean, FEek deribazio judizialaren eskaerari lotuta dituzten bitarteko material eta giza bitartekoen ebaluazioa egitea ezinbestekoa da, horrela, ziurtatuko da horien dimentsioa une oro epaitegietako eskaerei erantzuna emateko egokia dela.
arteko nahitaezko koordinazioari eta lankidetzari dagokionez,
adingabearen interesa ondorengo
alderdien hobekuntzarekin erlazionatu dugu:
azkar jakinarazi behar zaizkio epaitegian erabakitzen diren neurriak eta bi instantzien
arteko koordinazioa ezinbestekoa da
asteko zein egunetan burutu behar diren zehazte
aldera.
aplikatzen diren neurriek
adingabeen eboluzioari erantzun diezaioten.
ama edo
aita eta seme-alabaren
arteko komunikazioaren intimitatean.
adingabeek euren gurasoekin komunikatzeko duten eskubidearen eraginkortasuna bermatu behar du, ebazpen judizialean
adostutako terminoetan.
adingabea FEn jasotzeko
ardura emateko
aukera eduki behar du, betiere, salbuespen gisa gertatzen bada eta zaintza bere gain duen
alderdiari eskatzen zaizkion berme berdinekin. Horren harira, zentroko langileek gai horretan
alderdien
arteko
akordioak bultzatu behar dituzte, esku-hartzea baino lehenagoko elkarrizketen testuinguruan.
aldera.
Bestalde, baina, berriro ere, zailtasun egoeretan dauden eta gatazkarekiko konponbide hitzartuak bilatzea erabakitzen duten familiei laguntza eskaintzeko zerbitzua denez, Bitartekarien Erregistroari buruzko eta erregistro horretan inskribatzeko egiaztatu beharreko familia-bitartekaritzako prestakuntza zehazten duen azaroaren 21eko 246/2012 Dekretuaren onespena ospatu dugu, a
raubide horrek eskainitako zerbitzuaren kalitatea lortuko duelakoan, zerbitzua eskaintzen duten profesionalen kualifikazio egokia eta berezia bermatzean.