3.1. Zerga-sistema bidezkoa. Berdintasun, progresibotasun eta legezkotasun printzipioak
Espainiako Konstituzioaren 31. a
rtikulua
"1. Herritar guztiek lagunduko dute gastu publikoei eusten, nork bere a
halmen ekonomikoarekin bat, zergen sistema bidezko baten bitartez, berdintasun eta progresibotasun printzipioetan oinarrituta, eta sistema horrek inola ere ez du edukiko konfiskatzeko gaitasunik.
2. Gastu publikoak baliabide publikoen esleipen zuzena egingo du, eta bere programazioan eta gauzatzean eraginkortasun eta ekonomia printzipioei eutsiko die.
3. Prestazio pertsonal edo ondareprestazio publikoak legearekin bat bakarrik ezarri a
hal izango dira".
PFEZ da kexa gehien eragiten dituen zerga. Hiru lurralde historikoetan zerga hori a
rautzen duten foru a
rau berriek garrantzizko berritasunak gehitu dituzte eta, denborak a
urrera egin a
hala, a
rauon a
plikazioak a
razo gutxi sortu ditu.
Planteatzen diren gaiak as
kotarikoak dira eta kasu ugari dituzte oinarri:
aplikatzeko baldintzak;
aplikatzea, biek familia-zametarako ekarpena egiten dutenean;
atxikipenen tratamendua;
aplikatu
ahal izateko langilearen eta enpresaren
arteko lotura hiru urtez etenda egon beharra.
Tokiko zergen esparruan, kexa batzuk jaso dira ondasun higiezinen gaineko zergaren, trakzio mekanikoko ibilgailuen gaineko zergaren eta hiri-lursailen balio-gehikuntzaren gaineko zergaren a
plikazioa dela eta.
Kudeaketa errazteko eta a
zkartzeko as
moarekin tokiko erakunde batzuek nahitaez helbideratzen dute zerga zor jakin batzuen kobrantza. Batetik, ordaintzeko modu hori nahitaezkoa izatea eta, bestetik, bestelako ordainketa bitartekoen murrizketa, toki entitateen a
halmenen gehiegikeria bat dira, foru a
raudian estaldurarik ez duena.
Bereziki dramatikoa da, berme hipotekarioa exekutatu ondoren beren etxebizitza galdu duten pertsonen egoera. Hain zuzen, pertsona horiek egoera horretara iritsi dira hitzartutako ordainketei ezin a
urre egitearen ondorioz. Batzuetan, pertsona horiek, beren etxebizitza galtzeaz gainera, maileguen zati baten zordunak izaten jarraitzen dute, eta hala eta guztiz ere, ondasunaren transmisioak eragiten dituen zerga-likidazioak ordaindu beharrean a
urkitzen dira, zeren eta toki entitateek hiri-lursailen balio-gehikuntzaren gaineko zerga –plusbalioaren zerga izenaz ezagutzen dena– bidaltzen baitiete, ordain dezaten.
Justizia materialaren ikuspuntutik, jotzen dugu derrigortutako transmisioek zerga horretatik salbuetsita egon beharko luketela. Hori dela eta, gomendio orokor bat egin da, zerga horiek a
raupetzen dituzten foru a
rauak eta udal ordenantzak a
lda daitezen, hain zuzen ere zerga ordaintzetik salbueste a
ldera ohiko etxebizitzaren gaineko exekuzio hipotekarioen ondoriozko sailen transmisioak.
Aurreko urteetan bezala, kexa ugari eragin ditu Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen Zerga erregulatzen duen a
raudiak ezinduentzat ezarritako salbuespena era murrizgarrian a
plikatzeak. Erabateko ezintasuna onartuta daukaten pertsonek salbuespen hori ere erreklamatzen dute.
Tasei dagokienez, zerbitzuaren prestazio erreal eta eraginkorra kexatzeko gai da oraindik, a
dibidez, zaborraren tasaren kasuan.
Era berean, as
ko gehitu dira uraren tasaren fakturazioaren inguruko kexak, batez ere hornidura erregularizatzeko prozesuen ondorioz, erabiltzaileen a
ldaketak higiezina hornitzeko kontratuan ez islatzeagatik.
Udal batzuek tarifa desberdinak ezartzen dituzte tasen eta prezio publikoen ordainketan, baldintza hobeak emate a
ldera beren udalerrian erroldatuta dauden pertsonei beste herri batzuetan erroldatuta daudenek dauzkatenen a
ldean, eta horrela jokatzean a
haztu egiten zaie zerga horren ordainketa subjektu pasiboaren gaitasun ekonomikoari buruzko irizpideetan oinarritu behar dela, eta ez kanpoko beste inguruabar batzuetan; esate baterako erroldan.