8. Arartekoaren 8/2011 Gomendio orokorra, a
zaroaren 15ekoa. Banandutako gurasoek jaso behar duten informazioa, a
dministrazioak haien seme-alabez dituen datuei dagokienez, eta a
urkeztu behar dituzten a
giriak.
I. Aurrekariak
Bananduta dauden eta seme-alabak kargura dituzten pertsonek jarritako kexak izapidetu eta ikertzeko esparruan, pertsona horiek, guraso diren a
ldetik, legeak esleitzen dizkieten eskubideak eta betebeharrak baliatzeko dituzten zailtasunen berri izan dugu. Horietako batzuk banandutako pertsonek guraso-ahala baliatzerakoan a
dministrazioak batez ere –beti ez bada ere– hezkuntza eta osasunaren a
rloan ezartzen dituen baldintzatzaile batzuen ondorioz sortzen dira. A
dministrazioak a
dingabe bati buruzko datuak dituenean, haren intimitatea babesteko betebeharra dauka. Hortaz, haren legezko ordezkaritza gain duenari bakarrik jakinarazi diezazkioke. Dena den, ordezkaritza hori egiaztatzeko, nahikoa da gurasoek familia-liburua a
urkeztea elkarrekin bizi badira; bananduta badaude, a
ldiz, horrez gain, guraso-ahala kendu ez dietela frogatu behar dute. Osasunaren esparruan, jagoletza ez duen gurasoak "guraso-ahala egiaztatzen duen a
giria" ere a
urkeztu behar du. Kontu horrek hiru kexagai eragin ditu.
aukera ematen pertsona batek haren seme-alaben guraso-ahala duela egiaztatzeko; kontuan hartuta ohikoa dela horren inguruko pronuntziamendurik barne ez hartzea, pronuntziamendu judizialak ez baitu hizpide izan.
amei eta
aitei guraso-ahala ez die epai batek ematen, bai, ordea, legeak. Hortaz, ondorio horietarako garrantzitsua izango litzatekeen ebazpen bakarra gurasoen eta seme-alaben
arteko eginkizunen bat ez betetzearen ondotik
ahal hori kendu liekeena izango litzateke. Ez-betetze hori ezkonduta daudenek, bananduta daudenek edo ezkongabe daudenek egin dezake. Beraz, banantzea bere horretan ezin da izan jazo izanaren
adierazle. Pertsona batek ez du zertan egiaztatu behar haren seme-alaben guraso-ahala mantentzen duenik
ahal hori osatzen duten eskubideak eta betebeharrak modu
arduratsuan baliatzeko,
adibidez, haien osasunagatik edo bilakaera
akademikoagatik kezkatzea.
arrazoi batzuengatik,
administrazioaren
aurrean haien banantze edo dibortzioaren ondorio ekonomikoak eta pertsonalak egiaztatu behar dituzte. Ildo horretan, eskatzen dute, ebazpen judiziala oso-osorik
aurkeztu beharrean, ondorio horietarako xedapenen zatia
aurkeztea nahikoa izan dadila.
2011. urtean a
rrazoi horregatik gure esku-hartzea behar izan zenean, hezkuntzaren a
rloan a
dministrazioak Ikastetxeen Zuzendaritzak horren inguruan 1997-06-16an ezarritako jarraibideekin bat etorriz jardun zuen. A
rartekoaren ebazpen hau une horretan a
rgitaratu zela kontuan hartuta, Hezkuntza Sailak horren inguruko jarraibide berriak a
rgitaratu zituen. Ondorioz, erakunde honek bertan jasotako gomendioak mahaigaineratu zituen gomendiook hobetzeko, Haurren eta Nerabeen Bulegoaren laburpenean islatu denaren a
rabera.
II. Oinarriak
Hala jardutean, a
dministrazioak zenbait a
dingaberen datuak dituela kontuan hartuta, a
dingabe horiek babestu nahi ditu, horien berri legezko ordezkariak bakarrik izan dezan. Egia, ordea, honako hau da: a
dingabearen gurasoak bananduta ez daudenean, hizpide ditugun zuzentarauek, ondorio horietarako, ez diete behartzen a
dingabearen seme-alabatasuna ez den beste ezer egiaztatzera.. Banantzerakoan bakarrik behartzen zaie seme-alabei buruzko neurriak zehazten dituen ebazpen judiziala edo notario-agiria a
urkeztera. Eskakizun horren logika bikoitza da: a
lde batetik, seme-alabak haren kargura dituen pertsona baten banantzea ez da bere horretan a
dierazle nahikotzat jotzen guraso-ahala kentzeko legezko kausa batean sartuta egoteko eta horrek hala ez dela bermatzen du, banantzerik jazotzen ez denean, beharrezkotzat jotzen ez diren kautelen bitartez; bestetik, a
ipatu a
dierazlea indartu egiten da, gainera, seme-alaben zaintza beste gurasoaren esku utzi bada.
Erakunde honen ustez, a
zaldutako logika, a
zken batean, a
dministrazio jarduerak barne hartu behar ez dituen a
urreiritzien a
raberakoa da, ez baitute nahitaezko legezko euskarririk edo euskarri jurisprudentzialik. Pertsona bat ez da a
ma edo a
ita hobea ezkonduta, bananduta edo ezkongabe egoteagatik. Beste kontu bat izango litzateke gurasoen eta seme-alaben a
rteko zereginak larriki ez betetzeagatik guraso-ahala kendu izan baliote. Hala ere, banantzeak ez du ez-betetze horren a
rriskua handitzen, berdin-berdin egin baitezakete ezkonduta edo bananduta daudenek. Era berean, a
dingabeen jagoletza gurasoetako bati eman izanak ez du esan nahi beste gurasoak egitekoren bat bete ez duenik.
Azaldutako a
razoen a
rtean hirugarrenari dagokionez, irtenbide bat izan daiteke, ondorio horietarako, a
dministrazioak ebazpenaren epaia bakarrik egiazta dadin eskatzea, hartutako neurriak eta, hala badagokio, haren irmotasuna a
dieraziz. Dena den, a
ntzeman dugu epaitegiek ez dituztela mota horretako ziurtagiriak egiten. Horregatik, pentsatu genuen gure egitekoa zela Euskal A
utonomia Erkidegoko Justizia A
uzitegi Nagusiaren Gobernu A
retoari hausnarketa hori helaraztea, onartu zuena, eta EAEko epaitegi guztietara luzatzea a
dostu zuena.
III. Gomendioak
ama), elkarrekin bizi diren edo ez
aintzat hartu gabe, emantzipatu gabeko seme-alaben guraso-ahala ematen die. Banantzeak edo, ondorioz, dibortzioak ez du
arrazoi izan behar
ahal horren titular gisa dituzten eskubideak (informazioa eta partaidetzarako bideak) mugatzeko, seme-alaben erabateko garapenaren
arduraren betebeharra konplitzeko.
aitaren edo
amaren guraso-ahala mugatzea edo kentzea ebatziko balu guraso eta seme-alaben
arteko betebeharrak ez konplitzeagatik. Banantzeak eta gurasoetako bati
adingabeen zaintza emateak ez du esan nahi
aipatu ebazpena hartu denik. Horren ondorioz, seme-alabatasuna familia-liburuaren edo
antzeko erregistroko
agiriaren bidez egiaztatu ostean, ez litzateke guraso-ahalaren beste egiaztapenik eskatu behar (legearen
aginduz bertatik ondorioztatutakoa). Behin-behineko muga
alegatzen duenak egiaztatu beharko luke.
arlo horretako jarduera
azaldutako irizpideetara moldatu beharko lukete. Zehazki, Hezkuntza Sailak instrukzioak berraztertu beharko lituzke, bananduta eta dibortziatuta dauden gurasoei haien seme-alaben eskolako bilakaeraren gaineko informazioa jasotzeko eskubidea onartuz (seme-alaben zaintza daukaten edo ez
alde batera utzita), baita irakasleekin elkarrizketak edukitzeko eta zentroko hezkuntza komunitatean lankidetzan
aritzeko eskubidea ere, gainontzeko gurasoen baldintza eta
arreta berarekin. Osakidetzak lehen mailako erabilera ez
asistentzialerako lehen mailako dokumentazioa eskuratzeko prozedurak berrikusi beharko lituzke, baita ospitaleko dokumentazio klinikoa eskuratzekoa ere. Izan ere, ondorio horietarako,
adingabe baten legezko ordezkaritza egiaztatzeko baldintzek berberak izan beharko lukete, gurasoak bananduta egon edo ez eta
adingabearen zaintza guraso bati edo biei dagokien
alde batera utzita.
administrazio jardun batzuk eta horiek behar bezala garatzeko banantzeko edo dibortziatzeko prozeduretan, dela ondare izaerakoa edo pertsonala, epai bidez hartutako neurrien edukia zein den ezagutu behar da.
Aipatu kasuetan,
administrazioak eragindakoei horiek hartzen dituen ebazpenaren epaiaren frogaren bitartez neurriok egiaztatzeko
aukera eman beharko lieke, epaia oso-osorik
aurkeztu beharrean.