Deskargatu formatu librean:

2.7.Jolaserako, atsedenerako eta arte eta kirol jardueretarako eskubidea

31. artikulua

 

1. Haurrak atseden eta denbora-pasako, jolas eta bere adineko aisialdi ekintzetarako eskubidea du, eta honekin batera, bizitza kulturalean eta artetan parte hartzekoa ere bai. Estatu kideek eskubide hori onartzen dute.

 

2. Estatu kideek errespetatu eta bultzatu egingo dute, haurrak bizitza kulturalean eta artistikoan parte hartzeko duen eskubidea, eta horretarako aukera egokiak eskainiko dizkiote berdintasunaren baldintzapean.

 

 

2.7.1. Eskola kirola

 

Jolaserako, atsedenerako eta arte eta kirol jardueretarako eskubideari buruzko kapitulu honetan, haur eta nerabeek kirola egitearekin lotuta daude, aurten ere, kexarik esanguratsuenak.

 

Alde batetik, beste herrialde batzuetan jaiotako adingabeak kirol federatuan inskribatzeko arazoak daude oraindik ere. Haurrak adoptatuta dauzkaten euskal familiek jarri zituzten arrazoi horren harira jaso genituen kexak; izan ere, tratu ezberdina ematen zitzaien seme-alaba adoptatuei eta seme-alaba biologikoei, aurretiko errolda eskatzen baitzitzaien atzerrian jaio izanagatik.

 

FIFAk ezarritako prebentzioa da hori, futbol-klub handiek gehiegikeriazko praktika zehatz batzuk egitea saihesteko xedea duena. Baina praktika horiekin zerikusirik ez duten kasuetan ere neurri hori ezartzeak, argi eta garbi, eragin disfuntzionala sorrarazten du adingabeen interes nagusian, eta horixe da kasua. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak arduraz lagundu dio Arartekoari, agertu diren kasu guztiak konpontze aldera, erakunde honek gaiaren inguruan dituen eta aurreko txostenetan aipatu ditugun irizpideen ildoan.

 

Alabaina, kasuak errepikatu egiten dira, eta, beraz, azpimarratu egin behar dugu kirol-federazioek, Euskadiko Futbol Federakundeak bereziki, gaiaren inguruko irizpideak aldatu behar dituztela, berdintasunezko tratua jaso dezaten adingabeek, beren jaiotza-tokia edozein izanda ere; batez ere, beren prestakuntzarekin eta garapen integralarekin zerikusia duten eremuetan.

 

Beste alde batetik, Arartekoak 2015eko urteko txostenean adierazi zuenez, urtean zehar hainbat esku-hartze egin zituen zenbait klubek edota entrenatzailek eskola-kirolaren aurretiko adinetan egiten den kirolaren esparruan izandako jarrera jakin batzuen inguruan. Hain zuzen ere, entrenamenduetan eta partiduetan, lehia-errendimendu handiagoa edo txikiagoa izatearen arabera adingabe batzuei, beste batzuen kalterako, ematen zaien protagonismoez ari gara. Erakunde honek badaki, ordea, klub eta entrenatzaile gehienek zuzentasun osoz burutzen dutela haur eta gazteen kirol-jardueraren zuzendaritza. Horregatik, Euskadiko hamabi udalerritako laginetik horri buruzko informazioa bildu ondoren, udalei zuzendutako otsailaren 16ko 2/2016 Gomendio Orokorra igorri zuen Arartekoak, heziketa-irizpideetan, irizpide parte-hartzaileetan eta ez lehiakorretan oinarritu daitezen beren udalerrietan haurrentzat antolatzen diren kirol-jarduerak, eskola-kirolaren aurretiko adinetan bereziki, eta irizpide horiek betetzearen mende jar dezaten, hala badagokio, klubek jasotzen duten udal-laguntza, bai instalazioen lagapenean, bai diru-laguntzetan edo sustapenean.

 

Eskola-kirolaren esparruan oraindik ere erakunde honek Gipuzkoako gurasoen zenbait kexa jaso ditu tarteka, teknifikazio jardueretan parte hartzeko betekizun gisa eskola kiroleko programa orokorrean edo kirol anitzeko jardueretan parte hartzeko betebeharrarekin ados ez zeudelako, haurren mailatik beherako kategorien kasuan. Erakunde honek jakin badaki zer garrantzia duen haurrentzako kirol teknifikazioaren eskaintza eskola-kirolarekin koordinatuta egoteak eta hala izatearekin ados dago. Hala, adin horietan kirol modalitateen eta ibilbideen arteko nolabaiteko oreka lortu nahi da eta adingabeek goizegi kirol bat aukeratu dezaten saihestu nahi da, izan ere, horrek beste kirol batzuk ezagutzeko aukera galarazten du eta, horrenbestez, ez dute kirola jolas eta balioak ikasteko aukera gisa ulertuko. Horrekin bat etorriz, kexagileei emandako erantzuna ildo horretan joan da; nolanahi ere, egoera bereziren batean Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura, Turismo, Gazteria eta Kirol Sailaren jarduna aztertzeak gomendioren bat eragin du.

 

Pareko edukia izan duten kexak errepikatzen zirela ikusita, erakunde hau Gazteria eta Kirol foru zuzendariarekin eta eskola-kirolaz arduratzen den talde teknikoarekin batzartu zen 2015. urte amaieran, lehenago aipatutako egoeretan zeuden familientzako konponbidea bilatu beharra plazaratzeko; hala ere, eskola-kirolaren araudiaren muinean dagoen filosofiari eutsi ahal zaio, eta Arartekoa erabat ados dago filosofia horrekin. Horrek eta aldez aurreko beste harremanen batek bultzatuta, Zuzendaritzak bi ekimenetan parte hartzeko gonbidapena igorri zion Arartekoaren erakundeari. Alde batetik, Gipuzkoako eskoa-kirolaren eredua hedatzeko kanpainarako bideo batean parte hartzeko gonbidapena egin zion. Beste alde batetik, eskola-kirolaren programa berrikusteko urte amaieran abiarazitako prozesuan parte hartzeko gonbidapena egin ziguten (25 urteko garapenaren ondoren); prozesu horretan, foru zerbitzuak programaren hainbat alderdi zehatz sakon aztertu nahi ditu, gaur egungo beharrizanetara egokitzeko, sarbide unibertsala izateko eta hezkuntza orientazioko oinarriei eutsiz.

 

Haur eta nerabeentzako antolatutako aisialdi eta denbora libreko jarduerek ere zenbait kexa eragin dituzte. Horiek aztertu ondoren, hobetu beharreko bi alderdi nabarmendu behar ditugu:

 

• Lehenengoa jardueraren ardura daukaten langileen eta gurasoen arteko harreman eta informazioari buruzkoa da, bereziki sor daitezkeen tentsio edo antsietate egoerak kudeatu behar direnean; gure esperientziaren arabera, gaixotasun edo egokitzen ez diren pertsonen kasu puntualak izaten dira. Jakin badakigu gehienetan une eta egoera egokietan gertatzen dela. baina, hala ere, bi gai aipatu nahi ditugu:

 

- Hiru foru aldundiek adostutako jarduketa esparruak horrelako egoeretarako ezarritako jarduketa urratsak gurasoek aldez aurretik jakitea komenigarria izango litzateke.

 

- Haur bat gaixorik egotearen sintomak baldin baditu, osasun arloko langileek egindako lehenengo behaketan proba gehiago egin behar zaizkiola ikusten bada, gurasoari azkar eta zuzenean jakinaraziko zaiela bermatu behar da, behin betiko diagnostikoaren zain egon gabe.

 

• Bigarrenak ezgaitasunen bat edo hezkuntza premia bereziak dituzten haur eta nerabeek herri-administrazioek antolatutako aisialdi jardueretan berdintasun baldintzetan parte hartu ahal izatea du helburu. Horrelako egoera batek gomendio bat eragin zuen 2016an, hain zuzen ere Gasteizko Udalera igorritakoa; onartu egin da, eta 2017ko oporren programa antolatze aldera lantzen ari dira dagoeneko.

 

Kasu honetan, arazoa sortu zen Gasteizko Udalak 3 eta 17 urte arteko haur eta gazteentzat uda guztietan modu integratuan eskaintzen duen oporren programako jardueraren batean plaza esleitzeko prozesuan hezkuntza premia bereziren bat daukaten gazteentzako prestatutako plazaren izaera hura galdu egiten zela planteatu zelako. Udalak emandako informazioa aztertu ondoren, agerikoa da hezkuntza premia bereziren bat daukaten gazteentzako plaza kopuru jakin bati esleipen prozesua amaitu arte eusteko helburua zutela, baina ez zen horrela gertatzen. Gorago aipatutako ebazpenean disfuntzioa aipatu zen, eta horrenbestez, adingabe horien parte hartzeko eskubidea gauzatzeko zenbait neurri proposatu ziren.