2.1. Hezkuntza
Aurreko grafikoetan a
dierazi bezala, a
urten izapidetu diren eta a
dingabeekin lotura zeukaten kexen ia erdiak (%46k) hezkuntza sistema formalari lotutako egoerak ditu hizpide. A
rlo horretan gertatutakoa a
zaltzeko, hemen errepikatuko dugu Eusko Legebiltzarrarentzako txosten orokorrean herri-administrazioen jarduera ikuskatzeari buruzko kapituluan bildutakoa, Hezkuntzari dagokiona; izan ere, gehienbat haur eta nerabeengan dauka eragina.
Ikasleen onarpenari buruzko kexa kopurua a
urreko urteetan a
urkeztutakoen a
ntzekoa da. Kexak eragin dituzten a
rrazoiak errepikatu egin dira. Hala, a
urten berriz ere lekurik ez dagoenean a
plikatzen diren onarpenerako lehentasunezko irizpideak zalantzan jarri dira -bereziki, familia unitatearen urteko errentaren irizpideari lotutakoa- eta berriro a
gerian jarri da erroldaren datuen gehiegizko erabilera.
Halaber, hezkuntza-administrazioak baimendutako ratioa berriro a
intzat har dezan hizpide duten kexak jasotzen jarraitu dugu. Horri dagokionez, interesdunei jakinarazi diegu indarrean dauden ratioak gaindi daitezkeela, bakarrik, eta salbuespenez, ezarritako a
rrazoien ondotik, a
urretik zentroen berariazko eskaera eginda, eta ratioa ehuneko hamar handitzeko egungo a
urreikuspenak xede duela behin ikasturtea hasita eskolatu behar diren ikasleak eskolatzea.
Hori horrela, a
zpimarratu nahi dugu, gure iritziz, hezkuntza-administrazioak prozesuaren kudeaketa mekanizaturako bidea emango duen aplikazio informatikoaren xehetasunak a
rgitaratu beharko lituzkeela, bereziki, bigarren eta hirugarren a
ukeren esleipenari buruzkoak.
Jakina den moduan, ohiko prozesu horretatik kanpo, ikasleen onarpena eskolatzeko lurralde batzordeen bidez kudeatzen da. Proposamenak a
urkezterakoan, batzorde horiek, familiek a
dierazitako borondateaz gain, euskal hezkuntza-sisteman a
halik eta integraziorik normalizatuena jarraitu behar dute, zehazki honako irizpideen babesean: 1) zentroaren gertutasuna familia etxebizitzari dagokionez eta eskolan dagoeneko a
nai-arrebarik ote dagoen; 2) funts publikoekin mantendutako zentro guztien (publikoak eta itunduak) a
rteko oreka; 3) zentroetan dauden baliabide teknikoen eta giza baliabideen erabilera eraginkorra eta 4) zentroaren egokitasuna ikasleari hezkuntza-erantzuna emateko.
Joan den urtean, a
ipatu genuen izapidetutako kexa batzuen ondotik beldur ginela ea familien nahia behar bezala kontuan hartzen a
ri ote zen, a
dierazi baikenuen hainbat kasutan eskolatzeko proposamenak hizkuntza eredutik eta familiek eskatutako zentro motatik a
ldentzen zirela. Hori horrela, a
urten a
re kezka handiagoaren isla a
gerian jarri behar dugu. Hain zuzen, familia batzuen kexak jaso ditugu eta horiek, egindako eskolatze-proposamenarekin a
dos ez egoteaz gain, eskolatze-gastuak gain hartzea zailtzen duen egoera ekonomiko zailaren egoera a
gerian jartzen saiatu dira. Ildo horretan, kexa horiek eskolatze-gastuen a
rteko desberdintasuna mahaigaineratzen dute, dela ikastetxe publikoa edo pribatu hitzartua, egoera hori a
lde batera utzi ezin dela a
rgudiatzeko, hain zuzen, familien as
motik a
ldentzen diren eskolatze-proposamenak egiteko irizpideak ponderatzerakoan.
Hezkuntza Sailak nabarmendu du ikastetxe pribatu hitzartuen finantzaketa baldintzek eta eskola-garraio, -jantoki eta –materialerako familiei emandako laguntzek a
ukera ematen dietela herritar guztiei eskola-mapa konfiguratzen duten unibertsitateaz kanpoko ikastetxe-sarean (bai titulartasun publikoko bai pribatu hitzartuko ikastetxeek osatutakoa) erabateko sarbide unibertsala izan dezaten.
Halaber, ikastetxe a
ldaketa edo lekualdaketaren a
ukerari lotutako kexa nahikotxo izapidetu ditugu, ikasleak onartzeko ohiko prozesua a
lde batera utzita. Egoera horren ondotik egiaztatu a
hal izan dugu bi a
rrazoi daudela a
urretik eskatutako zentroan ikasturte batez egotetik salbuesten dutenak: ikaslearentzako a
rriskua edo pairamendua dakarten egoerak eta hezkuntza-ikuskapenaren txosten baten bitartez behar bezala egiaztatuta egon daitezela, eta a
din oso goiztiarretan distantzia esanguratsuetara a
ldatzea dakarten bat-batean jazotako helbide a
ldaketak -azken egoera hori eguneratutako erroldaren egiaztagiriarekin froga daiteke-.
Gure ustez, beharrezkoa da zenbait a
dingaberen eskolatzerik ezaren egoerarekin a
maitzen saiatu diren erabaki judizialen gainean jarraitu diren eskolatze a
ginduak jorratu dituzten hainbat kasu a
ipatzea. Halaber, erakunde honetara jo dute deseskolatzea eta eskola-absentismoa errotik kentzeko onartutako programa a
plikatzeko moduaren a
urka dauden hainbat familiak. Gure iritziz, kexa horiek guztiek a
gerian jartzen dute gizarte-izaerako demanda bat dagoela “etxeko hezkuntza” edo “homeschooling“ izenarekin ezagutzen den hezkuntza-aukeraren inguruan.
Beste kontu batzuk a
intzat hartuz, esan behar dugu, oro har, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak emandako datuek optimistak izateko bidea ematen digutela, hain zuzen, hezkuntza-eskaintzaren etengabeko hobekuntzarako ezarritako a
dierazleen betetzeari dagokionez. Hori bai zailtasunik handienek zero eta hiru urteko hasierako tartean egoten jarraitzen dute, batez ere, bi urteko gelen eskaintzan.
Horri dagokionez, urte horretan a
urkeztutako kexa guztien a
rtean Barakaldon dagoen herritarren demanda bideratzeko as
moz a
urkeztutako kexa gailentzen da. Jakin dugun eskaera horrek ekimen garrantzitsuak eragin dituela, horien a
rtean, udalbatzak 2011ko a
benduaren 29an egindako ohiko bilkuran onartutako mozioa. Horren a
rabera, dagozkion a
ginduak eman daitezen eskatu da Barakaldo Haurreskolak Partzuergoan sar dadin. Hain zuzen ere, mozio hori ez betetzeak herritarren demandari funtsa ematen dio, kontuan hartuta une honetan zero eta bi urteko tarte horretarako programatutako hezkuntza-eskaintza zabal dadin eskatuz erakunde honetan kexa moduan a
urkeztu dela. Euskadiko Eskola Kontseiluak a
urkeztutako Txostena 2008-2010 urteetakoak Barakaldon jazotako plaza eskasiaren a
razo partikularrak biltzen ditu.
Hezkuntza-plangintza edo -programazioaren a
lderdiei dagokienez, 2012. urtean hainbat ebazpen eman ditugu Iruarteta HLHIren hezkuntza-komunitateak hala eskatuta izapidetutako kexen ondotik. Lehenengoa (Arartekoaren ebazpena, 2012ko urtarrilaren 31koa) ikastetxe honetara Mujika-Solokoetxe HLHIko ikasleak lekualdatzea hizpide duen hartutako erabakiari buruzkoa, hain zuzen, a
zken ikastetxe hori barne hartzen duen eraikinaren egitura berritzeko obren ondotik eta, jarraian, bigarrena (Arartekoaren ebazpena, 2012ko a
zaroaren 12koa) Iruarteta HLHIren hezkuntza-eskaintza laugarren ildo batera zabaltzeko erabaki a
dministratiboari buruzkoa. Bi ebazpenetan nahitaez a
intzat hartu behar diren bi a
lderdi gailendu behar ditugu hezkuntza-programazioari edo –plangintzari lotutako hainbat kontu jorratzen direnean: a
lde batetik, egoeran sartuta dauden hezkuntza-agenteen parte-hartzea eta, bestetik, hartutako erabakien motibazio betea.
Hain zuzen, Irungo Elatzeta HLHIrako a
urreikusitako hezkuntza-ibilbide berriari buruzko kexa bat izapidetzeak a
ukera eman digu egiaztatzeko hezkuntza-administrazioaren a
ldetik jarrera harkorra egon dela. Ildo horretan, interesdunei a
dierazi diegu oso positibotzat jo dugula Hezkuntza Sailak a
intzat hartu izana familiek 2. zk.ko ibilbide hori prestatu eta indartzeaz a
rduratu den lantaldean (Hirubide BHI, Elatzeta HLHI eta Leka-enea HLHI zentroak barne hartzen ditu) zuzenean parte hartu izana.
Are gehiago, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuak Hezkuntza Batzordearen a
urrean Arabako eskola-maparen berri emateko egindako Legebiltzarreko a
gerraldi batean gailendu nahi izan du a
ipatu mapa plangintza demokratikoaren ondorioa dela, hezkuntza-komunitatearen ordezkari guztien partaidetzarekin, erakunde honek behin eta berriro errepikatu duen moduan.
Aurreko honi lotuta, onartu behar dugu Gasteiz hirirako mapa berri honetan ezarritako programazioak a
ukera eman duela joan den urteko (2011) txostenean jaso genuen egoera bideratzeko; bertan haur kopuru esanguratsua geratu zen plazarik gabe ikasleen onarpenerako prozesuan.
2012. urtean Gasteiz hirian bi urteko geletan hezkuntza-plangintzan ezarritako a
dierazleen betetzearen jarraipena egiteko hasitako ofiziozko jarduera a
maitu dugu. Ikastetxeen zuzendariak emandako erantzuna eta, bereziki, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuak 2012ko martxoaren 19ko saioan Eusko Legebiltzarreko Hezkuntza Batzordean izandako esku-hartzeak a
ukera eman du plaza eskaintza familien demandara egoki dadin hezkuntza-administrazioak egindako plangintzaren a
halegina berresteko. Hala, a
dierazi behar dugu 2012-2013 ikasturterako ikasleak onartzeko prozesua itxi egin dela eta ez dela a
parteko kexarik erregistratu Gasteizen zabalkuntza eremu berrietan bi urteko plazen eskaintzaren inguruan.
Horrez gain, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak haur hezkuntzako lehenengo zikloaren gainean egindako diagnosiaren lehenengo a
urrerapenaren berri izan dugu. Jakin badakigu, diagnosi horren esparruan, hezkuntza-ikuskapenak txosten bat egin duela hezkuntza-administrazioaren mendeko ikastetxeetako bi urteko geletarako langile laguntzaileei buruzkoa, eta honako a
lderdi hauek jorratzen dituela: (1) Bi urteko geletan Hezkuntza Sailekoak ez diren zenbat langile dauden; (2) eskaintzen dituzten zerbitzuaren modalitateak, kontratuen tipologia eta kontratatzen dituzten eragileak; (3) geletan langile horiek eman beharreko denbora –ordutegiak- eta esku-hartze motak; eta (4) familiek ordaindu beharreko kuotak.
Txosten hori egiterakoan sailak beharrezko esku-hartze ildoak zehazteko eta horretarako jarduera egutegi bat ezartzeko proposamenaren berri baino ez dugu izan. Hortaz, jarduera horrek eman ditzaken erantzunak ezagutzeko zain geratzen gara.
Lanbide heziketaren esparruan goi-mailako irakaskuntzen eskaintza handiagoa ez egotearen ondotik haserre dauden herritarren kexak jaso ditugu. Horrez gain, nabarmendu beharrekoak iruditzen zaizkigu zenbait interesdunek egindakoak, kontuan hartuta a
ldez a
urretik euren a
ukeraren barruan dagoen familietako bati lotutako erdi-mailako ziklo bat gainditu ostean, probaren zati zehatza egitetik salbuetsita egongo zirela uste zutela. Haien matrikulak izapidetzerakoan horiek izapidetzeaz a
rduratzen ziren ikastetxeen a
kats baten ondotik, probaren emaitzak a
rgitaratzerakoan, zati zehatzean kalifikatu gabeko hautagaitzat jo ziren. Dena den, a
zkenean, salatutako a
katsak konpondu egin dira.
Apirilaren 3ko 47/2012 Dekretuaren onarpenaren berri eman nahi dugu. Horren bidez euskaraz egindako ikasketa ofizialak a
intzat hartzen dira eta euskara-maila hizkuntza-tituluen eta ziurtagirien bidez egiaztatzetik salbuesten da (EHAA, 74. zk., a
pirilaren 16koa).
Halaber, berriz ere ikastetxe a
tzerritarretan euskara eta euskal literaturaren irakaskuntza ezartzearen ondotik sortutako a
razoak mahaigaineratu behar ditugu. Tamalez, a
ipatu a
razoek oraindik ere dihardute hainbat zentrotan, zehazki, San Bonifacio ikastetxe a
lemanean, eta a
razook bideratzeko hezkuntza-administrazioaren jarrera erabakigarriagoaren falta sumatzen dugu.
Horrez gain, 2012. urtean Hezkuntza Marko Hirueleduna (HMH) (Arartekoaren ebazpena, 2012ko a
zaroaren 22koa) esperimentatzeko hautatutako ikastetxe batean erabilitako ikasleen banaketarako irizpideen gaineko iritzia a
zaldu behar izan dugu.
Egia da HMHren jardun esperimentalaren ezaugarri diren orientabide ireki eta malguek ikasleak taldekatzeko hainbat irizpide barne hartzen dituztela, ikastetxeei a
itortu zaien a
ntolakuntza-, pedagogia- eta kudeaketa-autonomia gauzatuz. Kexa eragin duen kasuan, a
ukeratutako sailkapena justifikatzeko a
rgudiatu da baliabide gehiago esleitu dituztela taldeen a
rtean zeuden desberdintasunak orekatzeko. Izan ere, ematen du taldeen ebaluazioaren emaitzek erabilitako estrategia bermatzen dutela. Edonola ere, emaitza horiek a
lde batera utzita, noiz nolakoak baitira, erakunde honen ustez, komenigarria litzateke Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak a
zterketa sakonagoa egingo balu. Horrela, ondorioztatu a
halko da HMH esperientzian parte hartzeko baldintzak egokiak diren haien prestakuntza a
kademikoa hezkuntza hirueleduneko proiektu horrekin bat eginez jarraitu nahi duten ikasleen a
ukera berdintasuna bermatze a
ldera.
Ikastetxeei dagokienez, a
dieraziko dugu Txingudi-Irungo ikastola HLHIko eta Txingudi BHIko gurasoen elkarteak erakunde honen esku-hartzea eskatu dutela, zenbait helbururen a
rtean, ikastetxe horien ohiko mantentzean tartean dauden hainbat a
dministraziok eduki behar duten a
rdura-maila zehazteko. Jakin badakigu ikastetxe horiek -ikastolak eta eskola publikoa batzeko prozesuaren ondorioz irakaskuntzako sare publikoaren zati direnak- egoera berezia a
ri direla pairatzen. Izan ere, hezkuntza-egitasmoaren eta -plangintzaren ondorioetarako Irungo udalerrian bizi diren ikasleei erantzuna ematea a
urreikusi bada ere, zentro horiek dituzten ondare ondasunak eta 2011ra a
rte eman ez zen titulartasuna Hondarribiko Udalari dagozkio. Bideratutako izapideetan Hondarribiko a
lkatetzaren jarrerak harritu gaitu, kategorikoa izan baita Txingudi ikastolako instalazioak barne hartzen dituen eraikinen sarbideak eta instalazioak mantentzeko baliabide ekonomiko gehiago ez emateko erabakiari dagokionez.
Garraio eta jantoki zerbitzu osagarriei dagokienez, joan den urtean a
dierazi genuen garraio eta jantoki zerbitzu osagarriak konfiguratzeko moduak gure esku-hartzea baztertzea eragin zuela, hain zuzen, eztabaidatik salbuetsi gabeko hainbat kasutan, kontuan hartuta kudeaketa zuzenaren jantoki zerbitzuaren baimenak berekin dakarrela eguerdiko eskola-garraioaren zerbitzua ukatzea. Halaxe jazo zen Duranako Ikasbidea Ikastola IPIren inguruan a
urkeztutako kexarekin.
Horri dagokionez, 2012. urtean a
gerian jarri behar da Ikasbidea ikastolako a
utobusaren erabiltzaileen guraso elkarteak (TTIPI-TTAPA Ikasbidea elkartea) hilabeteak daramatzala haren eskaeretan a
intzat hartzeko bide formal bat gaitzeko helburuaren inguruan lanean. Ildo horretan, erakunde honen bitartez, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa sailburuaren a
urrean mahaigaineratutako eskaera bat berariaz ebazten a
halegindu gara baina, saiakerak behin eta berriro egin a
rren, oraindik ez dugu a
ldeko emaitzarik lortu.
Halaber, eztabaida eragin du hezkuntza-administrazioak hartutako erabakiak, a
legia, A
metzaga, Sarria eta Bitoriano herrietan bizi diren ikasleei ematen zitzaien eskola-garraioaren zerbitzua eteteari buruzkoak. Eskola-kontseiluetako hainbat ordezkarik, baita A
rabako Zuia udalerriko ikastetxeetako gurasoen elkarteetakoek ere, gure bitartekaritza eskatu dute.
Jantoki zerbitzuari dagokionez, jankideek garraiorako eskubidea izan edo ez izatearen a
rabera ordaindu behar dituzten zenbait prezio zalantzan jartzen dituzten kexak gailendu behar ditugu.
Zerbitzu horren gaineko irizpideek xedatzen dute garraiorako eskubidea duen ikaslearen jantokiko kuota eskubide hori ez duenarena baino baxuagoa izan dadin. A
zken horiek tratu desberdintasun horretaz kexu ziren eta, gure iritziz, ez dakar oinarririk gabeko bereizkeria, eskola-jantoki zerbitzua ezartzeko lehentasuna lotuta baitago eskola-garraiorako eskubidea duten ikasleak egoteari.
Hala, iruditzen zaigu kexa horiek a
gian a
gerian jartzen dituztela krisi ekonomikoaren ondorioak, beste ekitaldi batzuetan ez baitira mahaigaineratu, kontuan hartuta duela gutxi a
rte jantokirako eskubidea lortzeaz baino a
rduratzen ez ziren familiek orain prezio sistema zalantzan jarri dutela.
Horrez gain, a
zken urteotan familia batzuek behin eta berriro egindako bi eskaera jorratzen a
ri gara. Horietako bat, dieta begetarianorako a
ukera a
itortzea, a
zkenean onartu egin dena. Hain zuzen, Administrazioen eta Zerbitzuen sailburuordearen zirkularra. Horren bidez, kudeaketa zuzeneko erregimenean, 2012/2013 ikasturtetik a
urrera, eskola-jantokien funtzionamendurako jarraibideak ematen dira, menu basal orokorraz eta egon daitezkeen ikasleen intolerantziek, a
lergiek edo gaixotasunek eragin ditzaketen espezialez gain –menu begetarianoa eta txerririk gabeko menua barne hartzen ditu-.
Azken horren bidez, erantzuna eman nahi zaie, hezkuntza-administrazioaren ustez, dieta desberdina a
rrazoi erlijiosoengatik eskatzen duten familiei, baina haientzat ez da nahikoa eta, horregatik, halal dieta izenekoa onar dadin eskatzen dute.
Eskaera hori, besteak beste, Euskadiko Kontseilu Islamikoak sinatu du eta haren eskaerak beste esparru batzuetara zabaltzen ditu, a
dibidez, a
rabiera eta Marokoko kultura irakastera bideratutako Espainia eta Maroko a
rteko programaren esparruan irakasleak kontratatzera.
Hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasleei dagokienez, 2012. urtean osasun-arloko premia jakinei buruzko kexak (1 motako diabetes mellitus) izapidetzen jarraitu dugu eta eskola-orduetan eskaini beharreko osasun a
rreta bereziari buruzko zirkularra, 2005eko a
zaroan onartutakoa, gure jardueraren oinarritzat hartu dugu.
Halaber, 2012ko a
zaroaren 29ko A
rartekoaren ebazpenean a
dierazitakoa gailendu behar dugu, hain zuzen, hezkuntza-premia bereziak dituen a
dingabe baten kasua (haren familia-etxebizitzatik gertu dagoen hitzartutako zentro batean matrikulatzea baimendu zaio eta hezkuntza-laguntzarako espezialista bat behar du).
Halaber, Euskal Gorrak - Pertsona Gorren Elkarteen Euskal Federazioak berriro ere entzumen ezgaitasunen bat duten ikasleen premien inguruko hainbat kexa helarazi dizkigu, bereziki hizkuntzak, lanbide heziketako ikasketa jakin batzuk edota, a
reago, unibertsitate ikasketak egiten a
ri direnenak.
Horrez gain, familia baten kexa ebazteko a
ukera izan dugu. Familia horrek haren semearen txosten psikopedagogikoak eskuratu nahi zituen, baita a
dingabeak, La Ola eskola itxi eta Berango-Merana HLHIko gela egonkor batean eskolatuta egon ostean, Getxoko Julio Caro Baroja BHIn egon eta gero, gelako a
rduradunaren, laguntzarako langileen eta garraio-arduradunen laguntzarekin lekualdatu zituzten egiaztatu ere.
Beste urtebetez, eragindako familia batzuek a
zpimarratu dute gaindohatzeko baldintza pertsonalei loturiko hezkuntza-premia bereziak dituzten eta a
rreta faltaren nahasmenduak dituzten ikasleei erantzun hobea ematen a
halegintzeko premia. Horri dagokionez, Eskola inklusiboaren esparruan a
niztasunari erantzuteko plan estrategikoa a
bian jartzeak xede hori lortzeko beharrezko estrategiak indartzeko a
ukera emango duelakoan gaude.
Aniztasun pertsonala eta kulturala gizartearen beraren ezaugarri a
txiki gisa ulertzeak eta, ondorioz, modu positiboan baloratzeak eta gizartea osatzen dugun pertsona guziontzat a
berasgarritzat jotzeak 2012. urtean a
bian jarri ziren beste bi plan barne hartzen ditu: Ijitoen eskolatzea hobetzeko plana 2012-2015 eta Ikasle etorkinei a
rreta eskaintzeko plana, eskola inklusibo eta interkulturalaren testuinguruan 2012-2015. A
rgi dago erakunde honek urteetan zehar jarraipen berezia egin duela bi kolektibo horietako haurren eskolatzearen inguruan; izan ere, erakundearen ustez, zaurkortasun egoera berezian daude. Ikuspuntu hori oinarritzat hartuta, poztasunez hartu ditugu plan eta lan-proposamen horiek, A
rarteko erakundeak egindako iradokizun eta gomendioekin bat datozen jarduerak biltzen dituztenak eta euskal haur guztien (euren jatorria, identitate kulturala edo maila sozio-ekonomikoa a
lde batera utzita) a
urrerapena berdintasun baldintzetan saihesten duten oztopoak gainditzeko bide eraginkorra izango direlakoan gaude.
Ikasle etorkinak zentro gutxi batzuetan biltzea saihestea bezalako planteamenduekin bereziki bat gatoz, ez haur etorkinen presentziak “bertako” haurren errendimenduari kalte egiten diola dioen oinarririk gabeko sinesmena dela-eta, baizik eta etorkinen portzentaje handi bat talde berean biltzea ez delako onuragarria etorkinentzat beraientzat, PISA 2009 ikasleen nazioarteko ebaluazioan jasotako datuak kontuan hartuta, ISEI-IVEI erakundeak a
tera dituen ondorioei jarraiki. Ikasleen errendimendua ez da baxuagoa kanpoan jaio izan direlako bakarrik. Goian a
ipatutako planaren diagnosi-oinarria izan den ikerketa horren a
rabera, kalifikazioetan dagoen a
ldea “euren ezaugarri sozioekonomikoen eta kulturalen bitartez a
zaldu daiteke”. Egoera ekonomikoak familia jakin bat non biziko den eta euren seme-alabak zein ikastetxetan ikasiko duten zehazten du. Begi bistakoa da etorkin gehienak hirietako gunerik txiroenetan bizi direla eta eremu horietako eskoletan bildu ohi direla. Beraz, a
dministrazioaren a
rdura da bere esku dauden baliabide guztiak baliatzea baztertzaileak edo bidegabeak izan daitezkeen jarduera mota guztiak saihesteko. Ez bakarrik a
rrazoi pedagogikoak direla-eta, baita gizarte mailako a
rrazoiengatik ere: zentro edo sektore jakin batzuen ghettizazioa edo estigmatizazioa saihestea eta gizarteratzea sustatzea.
Egia da ikasle etorkinen edo ijitoen eskolatzeak ez duela inolako kexarik eragin erakunde honetan baina gizarte mailan laguntzarik ez duten ikasleentzako a
rreta eta programa konpentsatzaileak gure ustez garrantzitsuak diren bi espedientetan jorratu izan diren gaiak dira.
Horietako lehenengoak Gasteizko “Pedro A
nitua” Hezkuntza Konpentsatzaile eta Lanbide Heziketarako Partzuergoaren deuseztapena dauka hizpide. Gure ofiziozko jarduera a
bian jartzea eragin zuen gertakaria hauxe izan zen: 2012ko ekainean, partzuergo horren Gizarteratzeko eta Laneratzeko Hezkuntza Ikasgelen (AISE) programaren deuseztapen posiblea. Dena den, zenbait hilabete beranduago partzuergoa bera desagertu zen, 27 urtetan zehar lanean a
ritu ostean.
Jasotako informazio guztia a
ztertu eta gero, ondorioztatu genuen 2011. urtean Arabako Foru A
ldundiak bat-batean A
ISE programaren finantzazioa bertan behera utzi zuenez eta Gasteizko Udalak ordura a
rte egiten zuen ekarpen ekonomikoa a
urreko urteekin a
lderatuz murriztu zuenez, horrek guztiak desoreka ekonomiko garrantzitsua eragin zuela. A
re gehiago, partzuergoa “larriki zauritua” geratu zen eta ezin izan zuen 2012-2013 ikasturterako prestakuntza eskaintza bat a
bian jartzeko erronka bere gain hartu, ezta Hasierako Lanbide Prestakuntza Programen a
talean ere. Estatutuen 3. a
rtikuluan jasotakoarekin bat eginez, “Gasteizko lanbide heziketa eta hezkuntza konpentsatzailea” partzuergoaren xedea zenez, haren helburua lortzeko ezintasunak partzuergoaren desagertzea eragin zuen. Edonola ere, Hezkuntza Sailak Hasierako Lanbide Prestakuntzarako Programen jarraitutasuna bermatu zuen eta ohiko baldintzak mantentzen saiatu zen, ordura a
rte kudeatzen zituen erakundeak bere lana burutzen jarrai zezala bide a
lternatiboak topatuz. Gainontzeko programa eta zerbitzuak desagertu ziren.
Gertakari horrek gure a
rtean eragin duen lehenengo erreakzioa a
tsekabe handia izan da. Jakin badakigu partzuergoaren jarraitutasunari buruzko erabakia bazkide diren erakundeen legezko erabaki politikoen eremuaren barruan eta lehentasunak ezartzeko lana zailtzen duen a
urrekontuak mugatu dituen testuinguru estu baten barruan dagoela. Hala eta guztiz ere, a
dierazpen publiko zein pribatuetan a
ditzera eman ohi dugun moduan, ez daukagu inolako zalantzarik jarduera konpentsatzaile eta prebentzio jarduerek haurren eta nerabeen hezkuntzarako eskubidearen gauzatzean duten balioaren inguruan. Gure ustez, partzuergoak sortu zituenak bezalako hezkuntza inguru konpentsatzaile horiek modu erabakigarrian laguntzen dute desberdintasunak gizarteratzean eta a
rriskuan dauden gazteek gaitasunak, ezagutzak eta jarrerak eskura ditzaten bidea errazten dute, eginkizun eta funtzio ezberdinak gara ditzaten pertsona helduaren estatusa lortu a
rte, emantzipazioa sustatuz.
Hori a
biapuntutzat hartuta, gure iritziz, mugaketa ekonomiko handia nagusi den garai hauetan, a
rrisku handienetako bat hauxe da: a
dministrazio, erakunde eta/edo sail bakoitzak (arauaren irakurketa zehatza eginez gero) bere eskumenekoak diren a
lderdiei dagokienez a
tzera egitea eta ordura a
rte eskaintzen zituen eta herritarrek baliatzen zituzten prestazio eta zerbitzuak bertan behera uztea (gure ustez, herritarren beharrak as
ebetetzen ziren programa/zerbitzu horien bitartez).
Hizpide dugun bigarren jardueraren jatorria familien, ikasleen eta profesionalen ordezkariek a
ditzera eman duten kezka da. Kezkaren a
rrazoia da orain a
rte Bilboko Udalak eskaintzen zuen Udako-Neguko Eskola gizarte- eta hezkuntza-laguntzarako programaren murrizketa gogorra. Programa horren xedea laguntzarik jasotzen ez duen gizarte inguruneko gazteei gizarte zein hezkuntzako laguntza ematea zen. Modu paraleloan hainbat dei jaso ditugu gure esku-hartzeari lotuta: zuzendaritza taldeak, ikastetxe jakin batzuetako gurasoen elkarteak, kolektibo pedagogikoak, 5. Barrutiko Gizarte, Hezkuntza eta Osasun Baliabideen Mahaia, etab.
Programari lotutako jaso dugun informazioa kontuan hartuta, hauxe baloratu dugu bereziki: gizarte eta hezkuntza izaera, hau da, elkargune eta partekatze guneetan kokatua; izaera konpentsatzailea eta prebentzio izaera, hau da, taldearekin a
lderatuz desabantaila duten haurrei eta nerabeei zuzendua eta defizitak konpentsatzera zuzendua. Prebentzio izaera dauka a
rrisku eta zaurkortasun egoerek okerrera egitea zailago bihurtuko duelako; familien a
rtean sortutako konfiantza eta laguntzeko eginkizuna, batez ere gurasoei, euren guraso-eskumenak garatze a
ldera (harremanetan jarri diren pertsonek gehienbat a
lderdi hori a
ipatu izan dute); komunitate izaera, mutikoen eta neskatilen inguruan bertan garatzen delako, filosofia normalizatzaile baten barruan, estigmatizazioaren a
urkakoa; eta, a
zkenik, herrialdean duen errotzea eta gizarte-hezkuntzako eragileen sarean duen eginkizuna, izan ere, kasu batzuetan familien eta baliabide komunitarioen a
rteko (edo, batzuetan, a
zken horien a
rteko) elementu “konektore” bilakatu baita.
Aurreko kasuan bezala, erabakia udalaren legezko politiken erabakien esparruan kokatzen dela ulertzen dugun a
rren, egokitzat jo genuen unera a
rte zerbitzu hori jasotzen zuten 600 ume baino gehiagok ordutik a
urrera izango zuten egoerarekiko gure kezka helaraztea eta programa eragiten zuten beharren estaldurari buruzko a
urreikuspenen inguruan galdetu genuen.
Bilboko Udalaren erantzunak a
ldez a
urretik a
zaldu zuen hezkuntzaren eskumena Euskadin Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari dagokiola eta udal programa horren existentzia nolabait a
zaldu zuen: duela hamar urte baino gehiago hasi zen une hartan ez baitzegoen programen bidezko gaur egungo eskaintza bezalako eskaintzarik ikasleen gizarte eta kultura inguruari loturiko beharrak bideratzeko.
Argudio horiei erantzunez a
dierazi genuen moduan, ez dugu zalantzan jarriko hezkuntzarako eskubidea bermatzeko eskumena, hezkuntza behar berezi eta zehatzak dituzten haurrentzako derrigorrezkoak diren laguntzekin baina zalantzaren bat sortu da programak berdintsuak direla baieztatzeari dagokionez. Bestalde, a
dministrazio edo erakunde jakin bat eskumenduna izateak a
rgi uzten du zeinena den jarduteko erantzukizun saihestezina baina horrek ez du esan nahi gainontzekoak modu osagarrian jardun ezin dutenik, eremu jakin batzuetan ekintzak bideratu a
hal izateko lankidetzan a
ritzea ezinbestekoa baita. Une honetan koordinazioak berebiziko garrantzia eskuratu du, koordinazioa baita bikoiztasunak eta sakabanaketa saihesteko helburua lortzea bermatuko duena. Gainera, horri esker, herritarrek euren beharrentzako erantzunak jaso a
halko dituzte.
Izan ere, hauxe da gure esku-hartzearen oinarrizko eta funtsezko kezka: nork eta nola bideratuko diren zerbitzu hori jasotzen zuten neska, mutil eta familien beharrak programa desagertu denetik. Zentzu horretan bai lepora genezake, behintzat gure ikuspuntutik, ordura a
rte eskaintzen zen eta herritarrek jasotzen zuten zerbitzua bertan behera utzi izana, behar horren estaldura bermatuko duen eta eskudun izan daitekeen beste a
dministrazio, erakunde edo sail baten erreleboa behar bezala kudeatu gabe.
Azkenik, eskola-bizikidetzari dagokionez, gure jarduerak ikastetxe batean berdinen a
rtean jazotako tratu txarren kasu bati lotutako jarduera a
maitzen duen 2012ko martxoaren 27ko A
rartekoaren ebazpena a
ipatuz laburtuko ditugu. Derrigorrezko bigarren hezkuntzako 2. mailan ikasten zegoen bitartean berdinen a
rteko tratu txarren kasu batean egon zen gazte baten familiak erakunde honen esku-hartzea eskatu du, hezkuntzako a
genteek egoera horren a
urrean jardun zuten moduagatik. Erakunde honek positiboki baloratzen du Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak ikastetxeetan berdinen a
rtean gertatzen diren tratu txarrekin lotutako episodio posible guztiak a
halik eta a
rintasun, eraginkortasun eta segurtasun handienaz jorratzeko egiten duen a
halegina. Horretarako neurria izan da, esate baterako, Ikastetxeetan berdinen a
rteko tratu txarrak gertatzen direnean jarduteko gida eta Eskolan ciberbullying-aren a
urrean jarduteko protokoloa gida berriak onartu izana. Hala ere, kexa honetan a
ztertutako kasuaren errealitatearen ondorioz, berriz ere a
zpimarratu behar dugu jarduera burokratizatuak ekidin behar direla eta tratu txarren errealitatearen diagnostiko ona egiteko, biktimei laguntza, babesa eta segurtasuna emateko eta ukitutako familiekin konfiantzazko harremana eta komunikazio ona izateko helburu saihestezinak era a
rrakastatsuan bete eta as
eko dituzten gida berri hauen a
plikazio sistematiko eta eraginkorra sakondu behar dela.
Arazo horri dagokionez, 2012an Euskal A
utonomia Erkidegoko Eskola Bizikidetzaren Behatokiaren jarduerari hasiera eman genion. A
rarteko erakundeak bertan parte hartzen du osoko bilkurako kide gisa. Horrela bada, eremu bikoitza sortzen da, denboran modu sistematiko eta egonkorrean, beharrezkoa den burutzarekin eta esku hartzen duten a
gente eta talde ezberdinen presentziarekin, errespetuan eta elkarrizketan oinarritutako bizikidetzaren sustapenean a
urrera eginez.
Behatokiak bilatzen dituen helburuetako bati jarraiki (ikusi 19/2012 DEKRETUA, otsailaren 21ekoa, Euskal A
utonomia Erkidegoko Eskola Bizikidetzaren Behatokia sortzeko dena), urteko bigarren osoko bilkuran ISEI-IVEIk Ikasleen a
rteko tratu txarrak Lehen Hezkuntzan eta DBHn izeneko 2012ko txostenari buruz egindako ikerketa a
urkeztu zen. A
zterlan horrek a
din ezberdinetako ikasleek euren zentroan eta hurbileneko inguruan gertatzen den ikasleen a
rteko tratu txarrari buruz dituzten iritziak eta ikuspuntuak biltzen ditu eta errealitate horren inguruko informazio oso garrantzitsua eskaintzen du. A
zterlanak lortutako emaitzak a
urreko ikerketetan (2004, 2005, 2008 eta 2009) lortutakoekin parekatzen ditu eta horren bidez a
ntzemandako a
ldaketen a
zterketa eta balorazioa egin daiteke, baita a
razoa konpontzeko bideratutako neurrien eraginarena ere. Hala eta guztiz ere, 2012ko txostenak a
ldagai kopuru gehiago gaineratu ditu a
zterketan (18 Lehen Hezkuntzan eta 19 Bigarren Hezkuntzan, a
zterlan guztietan egin izan diren 12 eta 13 a
ldagaien a
urrean, hurrenez hurren) tratu txarren testuinguru berriak islatzeko helburuarekin, hala nola, ziberbullyinga, edo egun a
rte ezkutuan zeuden tratu txarraren ezaugarriak ikusarazteko, besteak beste, eraso homofobikoa.