2.Kexarik aipagarrienak
Jarraian azaldutako bi kasuek Justizia Sailak Arartekoaren aurrean kexa bat jartzera etortzen diren herritarrei emandako laguntza adierazten dute:
align="left">2.1. Doako justiziaren onuraren kudeaketan eraginkortasuna hobetzeko erakundeen arteko lankidetza
Salatutako egoera: Urteko lehen hilabeteetan, hainbat pertsonak jo zuten Arartekora doako justiziaren onuraren arretan eta izapidetzean izandako atzerapenen berri emateko, eta jakinarazteko denbora galtzen zutela egiatan jada administrazioaren eskuetan zeuden datu batzuk egiaztatzeko epaitegira behin eta berriz joan behar izatean, eta horrez gainera, oso gogaikarria egiten zitzaiela. Halaber, abokatutzako korporazio-instantziek jakinarazi ziguten, baliabideen eta langileen murrizketako testuinguru batean, Orientazio Juridikoko Zerbitzuek zailtasun handiak zituztela eskaera horiek eraginkortasunez kudeatzeko.
Arartekoaren esku-hartzea: Arartekoa hiru Foru Ogasunetara joan zen, arren eskatuz bazegoela zerbitzuaren izapidetzea errazagoa eta laburragoa izateko modu bat, erakundeen arteko lankidetzaren bidez. Zentzu horretan, azaldu genien Orientazio Juridikoko Zerbitzuei eta Doako Zerbitzuaren Batzordeei, Justizia Sailera atxikita daudenei, eskatzen duten pertsonen zerga-datuetara sarbide zuzena emateko aukera kontuan hartu beharko luketela. Hala, ez lukete leihatila batetik bestera joan beharko datu horiek lortzeko eta emateko, baizik eta nahikoa izango litzateke eskaera egiteko garaian beharrezko datuak dauden fitxategi automatizatuak kontsultatzeko baimena ematea, aitortzen duten ekonomia-egoera egiaztatu ahal izateko.
Gipuzkoako Foru Aldundiak erakunde honi jakinarazi zion proposatutako ildoan lankidetza-hitzarmen bat sinatzeko asmoa zuela Gipuzkoako Abokatuen Elkargo Prestuarekin. Arabako Foru Aldundiak agindu zuen beharrezko neurriak aztertu eta hartuko zituela, planteatutako arazoa konpontzeko. Bizkaiko Foru Ogasunak, bestetik, adierazi zuen proposamenak aintzat hartzen zituen helburu berak zituela, baina, bere ustez, proposamen hori onartzeak zerga-arloko foru-araudia urratzea ekarriko lukeela berekin.
Jasotako erantzunak kontuan hartuta, Arartekoak abuztuaren 7ko 7/2013 Gomendio Orokorra eman zuen, Abokatu elkargoetako orientazio juridikoko zerbitzuek eta doako laguntza juridikoko lurralde batzordeek doako justiziaren onuraren eskatzaileen datu fiskalak eskuratu ahal izateari buruzkoa.
Emaitza: Gipuzkoako Foru Aldundiak, iragarriz ituen baldintzetan, nahiz Arabako eta Bizkaiko foru-aldundiek, araudia aldatzeko neurriak hartu zituzten eta kasu bakoitzean beharrezko lankidetza-hitzarmenak sinatu zituzten, Orientazio Juridikoko Zerbitzuek eta Doako Laguntza Juridikoko Probintziako Batzordeek zuzenean eta baliabide informatikoen bidez eskura ditzaten Legeak Doako Laguntza Juridikoaren esparruan esleitzen dizkien funtzioak betetzeko behar duten informazio informatikoa, datuen babeserako esparruan araudia errespetatuz.
align="left">2.2. Ofiziozko letratu baten jarduketa okerrak eragindako kaltea erreparatzea
Kexa horrek Arartekoak bi esku-hartze egitea eragin zuen, hain zuzen, herritarrek esparru honetan pozik ez egoteko bi arrazoi nagusiei buruzkoak.
Salatutako egoera: Pertsona bat Arartekora joan zen azaltzeko zer-nolako kaltea eragiten zion bidegabetzat jotzen zuen ebazpen judizial bat irmo bihurtu izanak, Arabako Abokatuen Elkargoak izendatutako ofiziozko abokatuak ebazpena aurkatzeko erabiliko zuen errekurtsoa epez kanpo aurkeztu izanagatik. Egoera hori Elkargoan salatu ondoren, Elkargoari pasiboa izatea leporatzen zion kalteak ordaintzeko eta zegozkion erantzukizunak eskatzeko garaian.
Arartekoaren esku-hartzea: Abokatuen Elkargoko gobernu-batzordearekin harremanetan jartzean, hasiera batean jakin nahi izan genuen zer-nolako eginbideri jarraitu zioten jasotako salaketaren aurrean jokatzean. Egiaztatu genuen salaketa berretsi ondoren Elkargoak salatutako letratuari bidali ziola eta, letratuak alegaziorik aurkeztu ez zuela ikusita, Batzorde Deontologikoari igorri ziola. Sei hilabete igaro ziren salaketa aurkeztu zenetik aurretiko informazioa ireki zen arte, diziplinako espedientea hastea komenigarria zen ala ez zehazteko. Elkargoari jakinarazi genion beharrezkoa dela xede horietarako estatutuen bidez aurreikusitako mekanismoek atzerapenik gabe funtzionatu behar dutela, doako laguntza juridikoko zerbitzuaren kalitatea zaintzeko modu gisa. Lau hilabete geroago eta zegokion espedientea hasteko bederatzi hilabete behar izan eta gero, Elkargoak letratuaren jokabidea aztertu zuen eta bere zeregin profesionalen arau-hauste larritzat jo zuen, eta Ofiziozko Txandan bi hilabetez kargua kenduz zigortu zuen.
Pixka bat geroago, ordea, kaltetuak berriz jo zuen Arartekora, egoera horretatik eratortzen zen erantzukizun zibilaren araberako kalte-ordainak lortzeko behin eta berriz egindako kudeaketak alferrekoak izan baitziren. Abokatuen Elkargoak gai horren inguruan adierazi zuen ezin zitekeela beste ezer gehiago egin, eta letratuaren eta aseguru-etxearen jarrera ikusita, erreklamatzaileari geratzen zitzaion bide bakarra auzitegietara jotzea zela.
Arartekoak ez zuen egokitzat jo erantzun hori. Izan ere, erantzukizun hori bere gain ez hartzea emandako zerbitzu publikoaren kalitatearen bermearen kalterako zen, eta Abokatuen Elkargoak zerbitzu horren kalitatea babestean lehen interesduna izan behar du. Hala ere, igarotako denbora ikusita, aipatu aseguru-etxearen zuzendaritzaren aurrean kudeaketa zuzen bat egitea erabaki zen, eta aseguru-etxeak berehala erantzun zuen, bere betebeharrak bere gain hartzeko prest zegoela adieraziz. Nolanahi ere, azpimarratu zuen ez zituela betebeharrak bere gain lehenago hartu Elkargoak, aseguruaren hartzailea zen aldetik, igorri behar zion dokumentazio garrantzitsua jasotzearen zain zegoelako. Elkargoari dokumentazioa aseguru-etxeari bidaltzeko eskatu beharrean, beste izapiderik egin gabe konpainiari dokumentazio hori bidaltzea erabaki genuen. Aste batean, txosten juridiko independente bat bidali zigun guk azter genezan. Txosten horretan kalte-ordainak ordaintzeko zentzuzko proposamen bat egin zuen.
Hala ere, txosten horretan ez zuen aipatzen aseguratzailearen berandutzea, eta adierazten zuen ez zela berandutu bere ardurak bere gain hartzen eginbiderik ez zuelako egin, baizik eta Elkargoak xede horretarako bidali zion dokumentazioan ez zegoelako dokumenturik garrantzitsuena, eta ez zutelako dokumentu horren edukiaren berririk izan erakunde honek helarazi zion arte. Konpainiari azaldu genion kontratuzko fede onaren betekizunetatik ondorioztatzen zela, gure ustez, ezin zuela alegatu kaltetuak behin eta berriz eskaini zion dokumentazio baten berririk ez zuela, eta egiaz, azkenean, zuzenean hartzaileari eskatu behar izan ziola, kaltetuaren ordez Arartekoak espedientea berehala ebazteko interesa adierazi zuenean.
Emaitza: Aseguru-konpainiak erakunde honen planteamendua onartu zuen, eta erreklamatzaileari abokatuak egindako okerrak eragindako erantzukizun zibilaren kalteak ordaindu zizkion, bai eta berandutzearen kontzeptuari zegokion kopurua ere.