Ararteko

2013an, 319 kexa-espedientetan aipatu da argi eta garbi haurren eta nerabeen presentzia edo inplikazioa, alegia, Ararteko erakundeari egindako kexa guztietatik ia %10,4tan. Zenbaketa horretan sartuta daude, batetik, alde batek eskatuta bideratu diren kexa-espedienteak (284): norbanakoek edo elkarteek azaldu dituzte, horretarako ezarritako bideren bat erabiliz (bulegoak, weba, posta elektronikoa); eta bestetik, erakundeak bere kabuz hasi dituen ofiziozko espedienteak (35), haur eta nerabeen talde batzuk ahultasun egoeran daudela edo beraien premiei behar bezala erantzuten ez zaiela susmatzen denean, egoera horiek aztertzeko eta horien bilakaera ikusteko. Ez dira zenbatu, baina kontuan hartzea merezi dute, diru-sarrerak bermatzeko euskal sistemarekin zerikusia duten 883 kexak; ehuneko handi batean familiaren barruan adin txikikoak dituzten familiek azaldu dituzte kexa horiek. Haurren Euskal Behatokiak egindako azterlanean (Haurren pobrezia Euskadin) adierazitako ehunekoak ezartzen baditugu (horien arabera, diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzen duten bizikidetza-unitateen artean, %26,7k dituzte beren kargura 16 urtetik beherako adin txikikoak), pentsa genezake gutxi gorabehera beste 236 kexa-espedientetan agertzen direla tartean haurrak eta nerabeak; horiek guztiek ezaugarri komun hau dute: baliabide ekonomiko urriak dituzte.

Alde batek eskatuta bideratu diren kexa-espedienteetan, honako bi kasuok agertzen dira:

a. Nerabeek eta gazteek zuzenean egindako kexak.

b. Adin txikikoen ordezkariek egindako kexak. Oso ehuneko handian, pertsona hori adingabearen aita edo ama izan ohi da, baina batzuetan senideak eta hezitzaileak ere bai.

Horrela, kexa nork egiten duen ikusita, hauxe esan dezakegu: 2013an, kexen %1,8 bakarrik egin dituzte adin txikikoek berek, eta ia kasu guztietan, horiek legezko adin nagusitasunaren mugan zeuden. Gainontzeko %98,2 helduek egin dituzte eta eragindako adingabeak tartean zeuden egoerak azaldu dizkigute. Kexa horietatik 17tan, edo %6tan, zenbait haur edo neraberi, hau da, adingabeen talde zehatz bati dagozkien egoerak azaldu dizkigute, eta kexaren titular izan dira elkarte bat, erakunde kolektibo bat edo norbanako bat, eragindako pertsona-multzoaren ordezkari gisa.

(1. grafikoa).Kexen banaketa, adingabearekiko harremanaren arabera

Iturria: guk geuk egina

Gaikako esparruen araberako espedienteen sailkapena (horren azterketa xehatua txosten honetako 2.2. ataleko muin nagusia osatzen du), ondorengo grafikoan islatutakoa da:

(2. grafikoa).Alde batek eskatuta bideratu diren kexen banaketa, gai-esparruaren arabera

Iturria: guk geuk egina

Honako esparruak aztertu dira ofiziozko ikerketetan, hau da, norbanakoaren kasua gainditzen duten arazoak edo, erakunde honen ustez, haurren eskubideren bat arriskuan egon daitekeen egoerak aztertzeko hasitakoetan:

(3. grafikoa).Ofiziozko espedienteen banaketa, gai-esparruaren arabera

Iturria: guk geuk egina

Alde batek eskatuta bideratu ditugun 284 kexetatik, txosten hau idatzi den unean eskura daukagun informazioari jarraiki, 43 ez dira onartu eta gainontzekoak itxita daude (bakoitza bere emaitzarekin), edo tramitazio-fase jakin batean.

(4. grafikoa).Baztertutako eta tramiterako onartutako kexen ehunekoa

Iturria: guk geuk egina

Kexak ez onartzeko hiru arrazoi nagusiak honako hauek dira, oraindik ere: epailearen erabakiaren zain egotea (%32,6); aurretiaz erreklamaziorik ez egin izana edo, egin ondoren, erantzuna jasotzeko legezko epean egotea (%20,9); eta legez kontrako ezer ez egotea, argi eta garbi (%14). Gainontzekoak norbanakoen arteko gatazkak dira, gure eskumen-eremutik kanpo daude, beste defentsa-erakunde batzuei bidali dizkiegu edo kexagileak ez zuen bidezko interesik salatutako gaian.

Edonola ere, kasu horietan kexan azaldutako egoeraren gaineko ikerketa edo esku-hartzea posible izan ez bada ere eta bistakoa den irregulartasun baten ondorioz gaitzetsi diren kexak alde batera utzita, izapidetzeko onartu ez diren kexen azterketak informazio baliagarria eman digu herritarrek euren eskubideak arriskuan ikusi dituzten egoerei buruzkoa.

Bestalde, Defentsa Bulego honen irizpidea honako hau da: alde batera utzita aipatutako eskumen-eragozpenen ondorioz erreklamazio bat formalki izapidetu dezakegun edo ez, erreklamazio hori jarri duenari gure esku dagoen laguntza guztia eman behar diogula, betiere haren funtsa egiaztatu badugu. Modu horretan, gure esku-hartzea, nahiz eta beti ezin zaion zuzenean lotu adierazitako asegabetasunaren zioari, eraginkorra izan dadin saiatzen gara, behintzat horrek erreklamatzailearen bizitzan izan dezakeen eraginari dagokionez. Horixe da hurrengo orrialdeetan ere jaso ditugun jardueretako batzuen helburua.

(5. grafikoa).Baztertutako kexak: baztertzeko arrazoiak

Iturria: guk geuk egina