1. Gizarte erakundeekiko harremanak
Gobernuz kanpoko erakundeak eta antolatutako gizarte zibila, Arartekoaren ustez, euskal gizartearen arazoen begiak eta belarriak dira. Haien informazioari esker, jardunak hasten ditu ofizioz eta politika publikoen ebaluazio egiazkoagoa egiten du Arartekoak.
Arartekoaren erakundean beti baloratzen dugu elkarte horiek eta boluntarioek egiten duten lana. Gizarte esku hartzeko hirugarren sektorea, une honetan, Euskadin pertsonen eskubideen gizarte sistemaren bideragarritasunaren zutabeetako bat da. Orain bizi dugun krisialdi ekonomiko eta sozialean inoiz baino argiago ikusten dugu haien lana zein garrantzitsua den. Era berean, inoiz baino babes publiko handiagoa behar dute haiek beren baliabide ekonomikoei eusteko, horiei esker esku hartzen baitute gizartean. Bidezkoa da hori aitortzea eta gizartearen eta erakundeen aurrean hala alda
rrikatzea. Gizarteak eta erakundeek laguntza eman behar diete egunetik egunera eta trukean ezer eskatu gabe beren lanarekin gizartearen eta baztertuen edo baztertuak izateko arriskuan dauden pertsonen arazorik larrienak beren gordintasun osoan ager daitezen galarazten dutenei. Bazterketa gero eta zifra kezkagarriagoak lortzen ari da, eta gizarte-baliabiderik sekula jaso ez zuten pertsona askori eragiten ari zaie pixkanaka; horrela, eraldatzen ari da krisialdia piztu arte zegoen profila, hau da, pobrezia handian zeuden pertsonena.
Arartekoa pertsonek eta pertsonentzat asmatutako erakundea da, euskal administrazioak kontrolatzeko funtzioa herritarren arazoen arabera betetzen baitu. Horrek Arartekoak hiru planotan jardutea dakar:
• Salatutako administrazioak indarrean dagoen legeriaren arabera jardun duen egiaztatzea.
• Administrazioetan jardunbide egokia bultzatzea, herritarren eskubideei arreta hobea emateko eta tratu hobea eta eraginkorragoa emateko.
• Kasuan bitartekari lana egitea. Izan ere, askotan, administrazioak zuzen jokatu duen arren, gure esku hartzearekin, hurbileko tratua emanez, errealitatearen edo jardun den kasu zehatzaren ikuspegi ezberdina eskainiz edo araua modu malguagoan interpretatuz, pertsonen arazo zehatzak konpondu ahal izaten dira, edota berdintasun ezeko, babesik gabeko eta bidegabeko egoerak eragozten dira.
Eginkizun horiek bete eta lortu nahi diren helburuak lortu ahal izateko, gizarte-elkarteak ezinbesteko lankideak dira. Horregatik, Ararteko erakundeak 2013 eta 2014an hasi dituen hausnarketa estrategikoko prozesu guztietan (aliantzak kudeatzea, eragina ebaluatzea eta estrategia-plana), haien ikuspegia aintzat hartu da, hobetu beharreko alderdiei eta Arartekoaren lana egiteko moduari dagokienez.
2014. urtean erakundearekin bilerak egin dituzten elkarteak eta taldeak
2014. urtean, Arartekoak gizarte eragileekiko harremana zaintzen jarraitu du bere ohiko jardunean. Batez ere, egoera txarrean dauden pertsonei laguntzeko edo askotariko gizarte arazoak konpontzeko lanean aritzen diren elkarte, erakunde eta taldeekin: giza eskubideen aldeko taldeak, atzerritarrei, presoei edo baztertuta daudenei laguntzekoak, etxerik gabekoei laguntzekoak eta abar.
Urte hauetako esperientziak erakutsi digu, izan ere, erakunde eta talde ugari giltzarriak izan daitezkeela gure gizarteko sektore baztertuen edo oso ahulen eta Arartekoaren eta halako erakundeen arteko bitartekari lanetan; hala, beren eskubideen eta gatazkak konpontzeko bideen jakitunago egin ditzakete, beren alda
rrikapenak adierazteko laguntza eman, administrazioei herritarrentzako zerbitzu arretatsua eman dezaten eskatu, eta, modu horretan, erakundeetan konfiantza handiagoa izateko eta gizarte kohesio handiagoa lortzeko modua egin.
Hala, 2014. urtean, Arartekoak lankidetza harremanak izan ditu, estuagoak edo ez hain estuak, honako elkarte, erakunde eta gizarte talde hauekin:
• 3/12 elkartea
• ACABE ARABA
• ACABE BIZKAIA
• ACABE GIPUZKOA
• AEK/KORRIKA
• Amnesty International
• Ancora elkartea, Donostia hiriko kultur ondarea babestu eta defendatzeko
• Argilan
• Asenki
• ADAP elkartea
• ARRATS elkartea
• Beroa elkartea
• Besarka elkartea
• Gipuzkoako Orno - Muineko Kaltetuen Elkartea
• BG Guraso bakarreko familietako amak diren emakumeen elkartea
• Euskal kazetarien elkartea
• Euskarri elkartea
• iQual elkartea
• IRESGI elkartea
• Lauka elkartea
• SARTU elkartea
• Erkidegoz gaindiko elkarteak edota eskubideetara bideratuak (orokorrak): Amnesty International, UNICEF, Save the Children, POI…
• Elkartean. Ezindu fisikoen Euskal Autonomia Erkidegoko Konfederazio Koordinatzailea
• ASSIS
• AVATI. Nortasun nahasmendua duten pertsonentzako eta haien familientzako euskal elkartea
• AVIFES. Senideen eta Gaixotasun Mentalaren Bizkaiko Elkartea
• Elikagaien bankua
• Bidesari
• Biltzen
• Bizitegi
• BOKATAS
• Sestaoko Cáritas, Ijitoen Idazkaritza Fundazioa
• Arabako Abokatuen Elkargoa
• Bizkaiko Abokatuen Elkargoa-JPT
• Gipuzkoako Abokatuen elkargoa-JPT
• Gizarte Langintzaren Elkargoak
• Hemen Patzuergoa
• Gurutze Gorria
• Eginaren Eginez
• Ekologistak Martxan
• Elkartean
• Elkartu
• ERNE
• Etorkintza
• Etxerat
• Euskal Dendak
• Euskal gorrak
• FEDEAFES. Buru gaixotasuna duten pertsonen eta haien senideen elkarteen Euskadiko Federazioa
• FEKOOR. Gutxitasun fisikoa edota organikoa duten Bizkaiko pertsonak
• Gizagune fundazioa
• IZAN fundazioa
• Gao Lacho Drom
• Harresiak apurtuz
• Haurralde fundazioa
• Helduak Adi
• Hiria kolektiboa-médicos mundo
• Hizkuntz Eskubideen Behatokia
• IRSE
• Jolas eta Ekin
• Kaleratzeak stop desahucios
• Meatzalde Bizirik, Kima Berdea, Por Muskiz Bai
• Médicos del Mundo
• Mugarik gabe
•OME-Osasun Mentalaren Elkartea. Asociación de salud mental y psiquiatría comunitaria
• Bizkaiko Kartzela Pastoraltza
• Gure Energia
• Plataforma Hemen
• Gizakia Helburu
• RAIS fundazioa
•Bilerak presoen giza eskubideen alde lan egiten duten nazioarteko GKE batzuekin (AI, HRW, AIT, Espetxeen Nazioarteko Behatokia, e.a.) eta eragindako pertsonen elkarteekin
• SIDALAVA
• LAB sindikatua (Donostiako Udala)
• Solokoetxe ikastola
• SOS arrazakeria - Bizkaia
• Sos -arrazakeria
• SOS-arrazakeria - Araba
• ZUBI ETXE
• Zubiko
Txosten honetako III. ataleko arreta publikoko kolektiboen arloetako ataletan, erakunde horiekiko lankidetzari buruzko erreferentzia zabalagoak daude.