2. Txostenaren edukia eta egitura
Txostenaren helmena eta izaera finkatzeko, beharrezkoa da bi a
lderdi funtzional a
ztertzea: irisgarritasunean zailtasunak dituzten pertsona taldeak –mugikortasun urriko pertsonak– eta Euskal A
utonomia Erkidegoan bidaiarien garraio sistemari dagokion eremu funtzionala.
Garraioaren a
lorrean mugikortasun urria duen pertsonaren kontzeptuak bildu egiten ditu joan-etorriak egiteko eta garraio sistemak modu a
utonomoan eta funtzionalean erabili a
hal izateko zailtasunak dituzten pertsona guztiak.
Joan-etorriak egiteko gaitasunean murrizketa, iragankorra edo a
ldi baterakoa izan, ezgaitasun fisiko, psikiko edo sentsorial batek eragindakoa da, nahiz eta beste motaren bateko faktoreek eragindakoa ere izan daitekeen, a
dibidez a
dinak eragindakoa edo une jakin batean kargak, maletak, eta a
bar lekuz a
ldatzeko beharrak eragindakoa.
Zehazki, mugikortasun urria duen pertsona definitzen duten inguruabar nagusiak hurrengo a
dieretan biltzen dira:
1. Joan-etorriak egiteko gurpil a
ulkia behar duten pertsonak. Bidaiatzeko benetako zailtasunak dituzte, mugitzeko oztopo ugari gainditu behar dituztelako: eskailerak, beheragunerik gabeko espaloiak, zoladura irregularrak, eta a
bar.
2. Zentzumen ezgaitasunen bat duten pertsonak, ohiko garraio zerbitzua erabiltzeko a
razo garrantzitsuak badituzte: txartela erosteko, geltokira iristeko, ibilgailuan sartu eta hartatik irteteko, a
genteei kontsulta egiteko, eta a
bar.
3. Ezgaitasunik gabeko a
dinekoak[2].
4. A
nputazioren bat jasan izanagatik edo a
rtritisa edukitzeagatik gorputzeko a
talen batean mugikortasun funtzionalik ez duten pertsonak eta joan-etorriak egiteko benetako zailtasunak topatzen dituztenak: espaloiak igo eta jaisteko, ibilgailuetara sartu eta haietatik irteteko, eta a
bar.
5. Gutxiegitasun kardiakoa edo a
rnasakoa duten pertsonak.
6. Joan-etorri normalak egitea galarazten duen gaixotasunen bat duten pertsonak, a
dibidez giro berrietara egokitzeko a
razoak topa ditzaketen a
lergia prozesuak dituzten pertsonak.
7. Modu iragankorrean mugikortasun galeraren bat duten pertsonak: haurdun dauden emakumeak, gorputz a
talen bat igeltsatuta edukitzeagatik makuluekin ibili behar diren pertsonak; karga as
tunak daramatzaten pertsonak, a
dibidez haurrak besoetan edo haur kotxeetan daramatzatenak, eta a
bar.
Irisgarritasunean zailtasunak dituzten pertsonen multzoak, horiek mugikortasunagatik edo komunikazioagatik eragindakoak izan a
lde batera utzita, Hiri-inguruneen, espazio publikoen, eraikinen eta informazio eta komunikazioko sistemen irisgarritasun-baldintzei buruzko a
rau teknikoak onartzen dituen a
pirilaren 11ko 68/2000 Dekretuaren I. Eranskineko 3. a
rtikuluan definiturik daude.
Azterlan hau egiteko, bost kategoriatan sailkatu dira lehen a
ipatutako mugikortasun urriko pertsonak: a
dinekoak; ezgaitasun iraunkorra duten pertsonak, horien a
rtean gurpil a
ulkia erabiltzen dutenak sartuz; a
ldi bateko ezgaitasun fisikoa duten pertsonak; haurdun dauden emakumeak, eta modu iragankorrean jarduera mugatzaileak egiten a
ri diren pertsonak.
Garraiobideetara iristerakoan talde horrek topa ditzakeen a
razo nagusiak hauek izan daitezke:
– Izaera fisikoa dutenak: a
zpiegituretara iristeko mailen a
rteko a
ldeak, maldak eta eskailerak gainditzea ezinezkoa izateagatik; igarobide estuetan eta bira egiteko tokirik ez dutenetan barrena a
biatzea ezinezkoa izateagatik; a
teak ireki eta ixtea zaila izateagatik; a
ldi berean bi eskuak erabiltzea behar duten mekanismoak martxan jartzea zaila izateagatik, eta a
bar.
– Zentzumen izaera dutenak: botoi multzoak edo errotuluak bezalako gauzak identifikatzea ezinezkoa izateagatik edo mailen a
rteko a
ldeak edo irtenguneak bezalako oztopoak identifikatu ezinagatik; norabideak eta ibilbideen jarraipena finkatzeko informazioa falta izateagatik; zailtasunak edukitzeagatik seinale a
kustikoak eta a
rgi seinaleak identifikatzeko, a
dibidez a
larmak, txirrinak, eta a
bar.
Egindako diagnostikoaren eremu funtzionalari[3] dagokionez, a
zpimarratzekoa da honela egituratuta geratzen dela:
1. Euskal A
utonomia Erkidegoan jarduten duten garraio sistemak.
1.1. Bidaiarien garraio publikoko zerbitzu erregularrak.
1.1.1. Erabilera orokorrekoa
1.1.2. Jatorria edo destinoa EAEn edukita
1.1.2.1. Garraio a
zpiegitura eta ekipamenduak
1.1.2.2. Material mugikorra
1.2. Taxi egokituaren lineaz kanpoko zerbitzua
2. A
zterketatik kanpo utzi dira EAEn ematen diren itsas garraioko zerbitzu batzuk eta baita kable bidezko garraioak, funikularra eta zubi esekia ere.
[2] Irisgarritasunaren Plan Nazionala 2004-2012 (IMSERSO) delakoak ezgaitasuna ez duten a
din a
urreratuko pertsonak (65 urte edo gehiago) hartzen ditu inguruneko oztopoak ezabatzearen onuradun izan daitezkeen pertsona gisa.
[3] A
ldez a
urretiko oharra: EAEn dauden a
utobus geltokien irisgarritasun egoeraren diagnostikoa ez da oinarritu ekipamendu lagin baten berariazko a
zterketa batean. A
ldiz, erreferentziako a
zterlan ezberdinetan oinarritu da. Horrela, txostenean ekipamendu hauetan ohikoen diren oztopo fisikoak eta komunikaziokoak a
zalduko dira.