Irisgarritasun unibertsalerako beharrezkoa da hiri inguruneetan, eraikinetan, garraio sistemetan, komunikazioan eta zerbitzuetan irisgarritasuna edukitzea, eta a
ipaturiko a
lderdik horiek funtsezko elementu dira pertsonen berdintasuna eta haien eskubideekiko errespetua bermatzeko. Garraio sistemen irisgarritasun unibertsalak a
ukera ematen die herritar guztiei gizarte bizitzan eta ekonomiarenean parte-hartze a
ktiboa edukitzeko a
ukera berdintasunean.
Halaber, irisgarritasun unibertsalerako beharrezkoa da guztiontzako diseinuaren estrategia erabiltzea, eta horrek esan nahi du onartu egiten dela gizartea osorik dela bertako kideen a
niztasunera egokitu behar dena. Hori dela eta, estrategia hori xede honetara zuzendu behar da: ezgaitasunen bat duten pertsonek erabateko mugikortasun maila eduki a
hal izatea, horretarako as
mo unibertsala duen garraioko zerbitzu publiko bat emanez, hain zuzen ere pertsona guztiak a
utonomia eta a
ukera berdintasunez jardutearen a
lde eginez.
Irisgarritasunaren gaiaren esparru juridikoa EAEn Irisgarritasuna sustatzeko a
benduaren 4ko 20/1997 Legeak finkatzen du. Legeak definitutako esku-hartze eremu ezberdinetan a
plikatu beharreko baldintza teknikoak legea garatzeko bi dekretuetan finkatzen dira: 68/2000 Dekretua, a
pirilaren 11koa, hiri-inguruneen, espazio publikoen, eraikinen eta informazio eta komunikazioko sistemen irisgarritasun-baldintzei buruzko a
rau teknikoak onartzen dituena, eta 126/2001 Dekretua, uztailaren 10ekoa, Garraioan irisgarritasun-baldintzei buruzko A
rau Teknikoak onesten dituena.
Lege hori indarrean jarri zenetik, garrantzitsuak izan dira garraiobideetan irisgarritasuneko neurri teknikoak hartzeko egin diren a
urrerapausoak. Hala eta guztiz ere, txosten honetan egindako diagnostikoak a
ukera ematen du ondorioztatzeko gaur egun gabezia oso a
dierazgarriak daudela eta horiek erabilera unibertsala izatea baldintzatzen dutela.
Horri dagokionez, esan dezakegu EAEk ia iristezina den trenbide bidezko garraio sistema duela. Eskuratu diren datuak biribilak dira: irisgarritasun fisikoari dagokionez, a
zpiegituraren oinezko inguruneen %78 iristezina da; geltokien %78 ere iristezina da; eta kasuen %83tan ez da bermatzen oinezkoen ibilbidea egingarria izango denik kaletik nasaraino.
Azken urteotan egindako esku-hartze bolumena nahiz egun proiektaturik dagoen jarduera kopurua garrantzitsua bada ere, trenbide sistemako irisgarritasuneko egitura gabeziak oso a
dierazgarriak dira oraindik ere, beraz, oraindik inbertsio garrantzitsuak egin behar dira zerbitzu hauen erabilera unibertsala bermatzeko.
Errepidetiko sistemen irisgarritasun mailari dagokionez, a
dierazi daiteke a
utobus terminal nagusienen egoera nahiz a
utonomia erkidegoko lurralde osoko geralekuena ez dela ona ere ez. Halaber, hiri a
rteko ibilbideetarako eta ibilbide luzeko zerbitzuetarako erabiltzen den a
utobus flota erabat irisgarria izatea ez da lortu oraindik. Eragin horietarako, erabakigarria da errepidetik bidaiariak garraiatzeko linea erregularren emakidak berritzen direnean –laster gertatzea a
urreikusi da– eragileei jartzen zaizkien baldintza teknikoak betetzea.
Komunikazioan irisgarritasuna bermatzen duten neurri teknikoak hartzea gainditzeko dagoen gai bat da oraindik a
utonomia erkidegoko garraio sistema osoan, baita irisgarritasun fisikoaren a
ldetik emaitza hobea eskuratu duten horien ikuspegitik ere, a
legia, metroaren eta tranbiaren a
lderditik. Garraio sistema ezberdinetan informazioa eta komunikazioa eskuratzen dela bermatzeko elementuak jartzea falta da, eta horrek galarazi egiten die ikusmen eta entzumen urrituei a
utonomiaz garraio publikora iritsi a
hal izatea.
Azkenik, a
zpimarratu egin behar dugu beharrezkoa dela tokiko a
dministrazioek esku hartzea oinezko ibilbideen eta garraio a
zpiegituretara eramaten duten bideen egokitzapenean, horiek seguruak eta irisgarriak izan daitezen.
Kontuan hartu behar da joan-etorri kate osoan, a
legia, jatorritik hasi eta destinora bitarte, irisgarritasuna bermatzeak zer garrantzia duen, egindako etapa kopurua eta erabilitako garraio moduak a
lde batera utzita.