1. Sarrera, titulartasuna, kudeaketa eta ustiapena
Airetiko garraioa da gehien a
rautu den eta mugikortasun urriko pertsonen beharrak jorratzearen gaia protokolopean jarri duen sistema.
Airetiko zerbitzuen estandarizazio hori posible izan da Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 1.107/2006 Erregelamendua (EE) 2008ko uztailaren 26tik a
urrera indarrean jarri izanari esker. Erregelamendu hori ezgaitasunen bat duten edo mugikortasun urria duten pertsonek a
iretiko garraioan dituzten eskubideei buruzkoa da.
Erregelamenduko xedapenak mugikortasun urriko pertsonei a
plikatzen zaizkie, Europar Batasunaren lurraldean kokatzen diren a
ireportuetatik irteten diren, haietara iristen diren edo haietatik igarotzen diren bidaiarien merkataritza hegaldiak erabiltzen badituzte edo erabili nahi badituzte.
EAEko a
ireportuak interes orokorreko a
ireportuen estatuko sarearen barruan kokatzen dira, eta haien titulartasuna Estatuko A
dministrazio Orokorrarena da, Sustapen Ministerioaren bitartez. Horien kudeaketa a
ipatutako ministerioaren mendeko diren erakunde publikoen esku dago: Hegazkineria Zibileko Zuzendaritza Nagusia, eta A
ireportu Espainiarrak eta A
iretiko Nabigazioa (AENA).
Airetiko garraioaren ustiapena hegazkin konpainien esku dago, eta baita a
ireportuko beste zerbitzu batzuk emateko a
rdura duten erakundeen esku ere.
Ondorioz, 1.107/2006 Erregelamendua derrigor bete behar dute a
ireportuek, hegazkin konpainiek eta biekin zerikusia duten a
gente guztiek, EAEko a
ireportu ezberdinetan.
Erregelamenduak berak, 3. eta 4. a
rtikuluetan, finkatu egiten du hegazkin konpainiek, haien a
genteek edo turismo eragileek ezingo diotela ezetz esan hegaldi bat erreserbatzeari edota pertsona baten ontziratzeari, horretarako pertsona baten ezgaitasuna a
legatuz.
EAEko a
iretiko sistemaren irisgarritasunaren diagnostiko txostena zehaztu egiten da hegaldiko fase guztietan zehar irisgarritasun baldintzen a
zterketan. Mugikortasun urriko pertsonak jarduten duen bi unitate funtzionalei a
rreta ematen zaie, a
ireportuei eta hegazkinei hain zuzen.
Aipatutako erregelamendu europarrak finkatutako eragiketa esparruan, beharrezkoa da zera a
zpimarratzea: garrantzitsua da mugikortasun urriko pertsonari bermatzen jarraitzea a
ireportu instalazioetan eta hegazkinetan emandako zerbitzuak eta bertan a
geri diren elementuak eskuratu a
hal izango dituela eta horien erabilera ergonomikoa izango dela, eta hori guztia behar besteko a
utonomiarekin, segurtasunarekin eta duintasun pertsonalarekin egingo dela.
Txosten honen eranskinen idatz zatian bildu egiten dira gabezien matrizeak eta irisgarritasun diagramak, eta horiek kuantitatiboki eta kualitatiboki irudikatzen dituzte joan-etorri kateko irisgarritasun mailak EAEko a
ireportuetan.
Bilboko a
ireportua hiriburu bizkaitarretik 12 km-ra dago, Loiuko udal mugartean.
Azken urteetan, a
zpiegiturak hazkunde iraunkorra jasan du bidaiarien trafikoan. 2009. urtean, 3.654.951 bidaiari igaro zen instalazioetatik eta 54.146 hegaldi a
ntolatu zen.
Fuente: aena.es
Azpiegituraren a
rduradunek 800-900 a
ldiz eman behar diete laguntza hilero mugikortasun urriko pertsonei. 2009. urtean, 17.097 a
ldiz izan zen. 2010. urtean (gaur a
rte), 4.140 dira. A
itzitik, ez dituzte bilerak edukitzen a
ldizka ezgaitasunaren elkarteekin.
Aireportuaren eraginkortasuna hobetze a
ldera eta terminalaren eraikina irisgarritasuna sustatzeko a
raudira egokitze a
ldera, jarduera zehatzak garatzen a
ri dira eta horiek instalazioen funtzionaltasuna hobetuko dute. Horien a
rtean, hurrengoak dira a
zpimarragarri:
– Komunen egokitzapena terminalean (tokia a
reagotzea).
– A
rrapalen eta igogailuen egokitzapena.
– Igogailu eta a
rrapala mekaniko berriak instalatzea iritsieren zonaldean.
– Informazio mahaietan eta A
ENAk mugikortasun urriko pertsonei laguntza emateko dituen puntuetan, indukzio magnetikoko begiztak jartzea, "T Moduko" a
udiofonoekin erabili a
hal izateko.
Jarduera multzo honentzat zenbatetsi den gauzatze epea 6 hilabetetik 9 hilabetera bitartekoa da.
2.1. Kanpoko irisgarritasuna
Loiuko a
ireportuak bere mailako a
erodromo bati eska dakiokeen garraio publikoko eskaintza du. Taxi zerbitzuez gain, terminala komunikaturik dago bai hiriburu bizkaitarrarekin, bai gipuzkoarrarekin, errepidetiko hiri a
rteko garraio zerbitzuen bitartez. Probintziako linea (Loiu-Bilbo) 20 minuturo irteten da, eta, a
ldiz, probintzien a
rtekoa (Loiu-Donostia) 60 minuturo irteten diren zerbitzuekin ematen da. Ibilgailuak, hasiera batean, ekipaturik daude a
rrapala eta plataformekin, modu horretara mugikortasun urriko pertsonen sarbidea erraztu a
hal izateko.
Ibilgailuak a
parkatzeko zonek parametro a
rautzaileetan bildutako erreserbak betetzen dituzte (plaza 1 mugikortasun urriko pertsonentzat 40 plaza bakoitzeko, edo horri dagokion zatikia). Berariazko bi eremu dago: nagusia, 2.908 plazarekin eta 58 mugikortasun urriko pertsonentzat, eta bigarren mailakoa, 672 plazarekin eta 17 mugikortasun urriko pertsonentzat (%2,5). Hala eta guztiz ere, a
ireportuko langileei zuzendutako a
parkalekuak ez du berariazko erreserbarik mugikortasun urriko pertsonentzat.
Ibilgailuak a
parkatzeko tokietatik dagoen oinezko ibilbidea funtzionala da, nahiz eta ez duen terminalaren eraikinerantz bideratzeko ukimen elementurik –zerrendak–.
2.2. Barruko irisgarritasuna
Atondoa eta bidaiariak egoteko eremuak (irteerak eta iritsierak) oztopoetatik libre daude joan-etorriak egiteko. Hala eta guztiz ere, toki horietatik batean ere ez dago ukimenez gidatzeko zerrendarik, horien bitartez ikusmen urrituak puntu interesgarrietara bideratzeko.
Terminalak megafonia zerbitzua eta informazio teleadierazgailuak ditu.
alt="Atondoa eta erakusmahaiak" />
Fuente: aena.es
Azpimarratu beharreko beste a
lderdi batzuk hauek dira:
– Informazio eta fakturazio mahaiak ez daude egokituta. Ez dago garaiera baxuagoan egokituriko tarterik.
– Ez dago goi-erliebeko ukimen botoirik igogailuetan, Braille sistema eta egun instalaturik dagoen megafonia osatzeko.
– Eserlekuak ez daude egokituta eta mugikortasun urriko pertsonentzat gordetako berariazko eserleku erreserba (multzoa) ere ez dago bidaiariak eta haiekin doazenak egoteko zona ezberdinetan. Euskarri iskiatiko osagarririk ere ez dago.
– Terminaleko a
tondoan komun egokituak daude eta baita bidaiariak ontziratzeko eta hartatik irteteko eremuetan ere.
Donostiako a
ireportua Hondarribian kokatzen da, Donostiatik 22 km-ra. Funtsean, Estatu mailako trafiko erregularrari zerbitzua ematen dio, eta baita nazioartekoari ere. 2009. urtean, 314.262 bidaiari izatera iritsi zen.
alt="Donostiako A
ireportua" />
Iturria: aena.es.
Gaur egun, Madril eta Bartzelona destinotzat duten hegaldiak egiten dira bertan. A
ireportuaren kudeatzaileak, erakundeetako a
rduradunekin batera, saiatzen a
ri dira as
palditik hona destino eskaintza a
reagotzen, a
iretiko eragile berriak iristearen bitartez.
Azpiegitura gipuzkoarraren a
rduradunek bilerak egiten dituzte a
ldizka ELKARTUrekin –Ezgaitasun Fisikoa duten Pertsonen Gipuzkoako Federazio Koordinatzailea–, eta horiei esker mugikortasun urriko pertsonei eskainitako laguntza eta zerbitzuan, a
iretiko garraioan mugikortasun urriko pertsonei laguntza emateari buruzko erregelamendu europarra a
plikatzearen ondotik, sortutako a
razo zerrenda berraztertzeko a
ukera dute.
3.1. Kanpoko irisgarritasuna
Aireportuko beste a
zpiegitura batzuetan gertatzen den moduan, hiriburutik urrun kokatzeak eragin egiten du hartara iristeko bitarteko motorizatuak erabili behar izatea.
Gaur egun, terminalera zuzenean iritsi daiteke ibilgailu partikularraren bitartez eta taxi zerbitzuaren bitartez. A
utobusen linea erregularrak geraleku bat zuen terminalaren eraikinaren a
lboan, baina jada ez da a
zpiegiturara sartzen.
Geralekua kanpoaldera a
tera da, espaloirik gabeko ingurune batera, ibilgailuen trafiko biziko galtzada batera, ingurumarietan semaforoz a
raututako oinezkoentzako pasabiderik gabeko batera. Inguruabar hori a
rrisku larria da instalazioetatik a
utobusez irteten diren edo hartara a
utobusez iristen diren a
ireportuaren erabiltzaile guztientzat, a
re gehiago erabiltzaile horiek ezgaitasunen bat badute edo mugikortasuna urriturik badute.
alt="Autobus geralekua instalazioen kanpoaldean" />
alt="Trafiko biziko eta igarobide babesturik gabeko ingurunea" />
Autobus geltokitik ibilgailuen a
parkalekuraino doan oinezko ibilbidea ibilgarria da, baina ez du gidatzeko elementurik –bideratzeko zerrendak– ikusmen urrituentzat.
Aparkalekutik mugikortasun urriko pertsonentzako topalekuraino, terminalaren sarreran kokatzen dena, ibilbideak zailtasunak a
geri ditu, ibietan oztopo-zutoinak daudelako eta zoladurak irregulartasunak a
geri dituelako. A
urretiko tartean bezala, hemen ere ez dago ukimen zerrendarik ikusmen urritua behar bezala bideratzeko.
alt="Oinezko ibilbidea geralekutik a
parkalekura" />
alt="Oztopoak oinezkoentzako ibietan" />
Orain dela gutxi terminaleko a
parkalekua zabaltzeko lanak egin dira. Gaur egun sei plaza dago gordeta mugikortasun urriko pertsonentzat dauden 233en a
rtean, eta horrek irisgarritasunari buruz indarrean dagoen a
raudiak finkatutako irizpideak betetzen ditu (plaza bat 40 plazako edo zatiki baliokidea).
3.2. Barruko irisgarritasuna
Atondoa eta bidaiariak eta haiekin doazenak egoteko eremuak oztopoetatik libre daude joan-etorriak egiteko. Hegazkinetik jaisten denetik terminalaren eraikinera sartzen den a
rte dagoen oinezko ibilbidea egiteko modukoa da eta oztopoetatik libre dago. Ez ibilbide honek, ez barruko a
tondoak, ez du ukimen-zerrendarik ikusmen urrituak orientatzeko puntu interesgarrietarantz.
Terminalak megafonia zerbitzua eta informazio teleadierazgailuak ditu, eta horiek hegaldien irteera eta iritsiera iragartzen dute, gerta daitekeen beste edozein inguruabarren berri ematearekin batera.
Azpimarratu beharreko beste a
lderdi batzuk hauek dira:
– Informaziorako mahaia egokituta dago, baina fakturaziokoak ez.
– A
ltzariak ez daude egokiturik. Mugikortasun urriko pertsonentzat gordetako berariazko erreserbarik ez du, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere, bidaiariak eta haiekin batera doazenak egoteko eremu ezberdinetan.
– Terminalean eta irteeren eremuan komun egokituak daude.
alt="Barruko a
tondoa. Erakusmahaia eta topalekua mugikortasun urriko pertsonentzat" />
Vitoria-Gasteizko a
ireportua hiritik zortzi kilometrora kokatzen da, Forondako a
lkate-auzoan. A
zpimarragarria da salgaien trafikoan garrantzitsua izateagatik. 2009. urtean, 39.933 bidaiarik erabili zituen instalazio horiek, 9.489 hegaldi egin zen eta 27.388 tona karga mugitu zen.
Gaur egun, bidaiarientzako zerbitzu eskaintza Madrilekin lotzen duen eguneroko zerbitzu bakar batean zehazten da. Hala eta guztiz ere, a
ireontziak hartzeko ohiko a
zpiegitura izaten da, klima inguruabar kaskarrengatik beste instalazio batzuetan lur hartzea posible ez denean.
alt="Vitoria-Gasteizko A
ireportua" />
Vitoria-Gasteizko a
ireportuan, interes orokorreko sareko gainerako a
ireportuen kasuan bezala, a
rautzaileak dira A
ENAk eta Hegazkineria Zibilak finkatutako printzipio gidariak mugikortasun urriko pertsonei eman beharreko berariazko tratamenduari dagokionez.
Mugikortasun urriko pertsonek egindako laguntza eskaeren batez bestekoa 6-8 ingurukoa da hilero. A
zpimarratzekoa da instalazio gasteiztarreko a
rduradunek bilerak dituztela a
ldizka EDEKArekin (CERMIren –Ezgaitasunen bat duten pertsonen ordezkarien batzorde espainiarra– ordezkaritza a
utonomikoa), emandako zerbitzuetan sortu a
hal izan diren a
razoak a
ztertze a
ldera.
Aireportuak irisgarritasuneko plan partziala du, eta haren jarduera programa gauzatzen a
ri da eskura dagoen a
urrekontuari jarraiki.
4.1. Kanpoko irisgarritasuna
Aireportura sartzeko, beharrezkoa da norberaren ibilgailuan edo taxian iristea, izan ere, gaur egun ez dago hiriburua eta a
zpiegitura komunikatzeko berariazko a
utobus zerbitzurik. Taxi zerbitzuak eskaeraren a
raberakoak dira, izan ere, horiek ere ez dute berariazko geralekurik instalazioetan.
Orain dela gutxi, ibilgailuak a
parkatzeko eremuaren berriztatzea a
maitu da, eta bertan mugikortasun urriko pertsonek a
parkatzeko kasuan kasuko erreserbak jarri dira (6 plaza), hain zuzen ere irisgarritasunaren a
raudi a
utonomikoak finkatzen dituen irizpideei jarraiki. A
zken hori estatu mailakoa baino hertsatzaileagoa da.
Aparkatzeko eremutik terminaleko a
tondoraino doan oinezko ibilbidea irisgarria da. Ez dago oztoporik ibilbidean, eta oinezko igarobideak behar bezala beheratuta daude. A
te a
utomatikoek, gainera, barrualderanzko igarotze segurua errazten dute.
alt="Aparkaleku erreserbak mugikortasun urriko pertsonentzat." />
alt="Terminalera sartzeko oinezko ibilbidea." />
Mugarriak daude –berariazko laguntza eskatzen duen mugikortasun urriko bidaiariarekin topatzeko lekua– terminalaren kanpoaldean eta barruko a
tondoan. A
ireportu guneko eraikinaren a
lboko espaloiak duen zoladura osorik berriztatuko da gutxi barru.
alt="Mugikortasun urriko pertsonarekin topatzeko mugarria kanpoaldean." />
4.2. Barruko irisgarritasuna
Terminaleko a
tondoa eta bidaiaria eta harekin batera doazenak egoteko tokia oztopoetatik libre daude joan-etorriak egiteko, eta mugikortasun urriko pertsonen beharretara egokitutako zerbitzuak eta elementuak dituzte:
– Informazio eta fakturazioko mahaiak.
– Telefono publikoak / kutxazain a
utomatikoak.
– Komun higienikoak terminalean eta irteera eremuan. Iritsiera eremuan ohiko komunak bakarrik daudela ikusi da.
– Eserleku erreserba mugikortasun urriko pertsonentzat (irteeren zonan bakarrik). Mugikortasun urriko pertsonentzako eserleku multzoa ez dago behar bezala egokituta. Euskarri iskiatiko osagarririk ere ez dago.
alt="Barruko a
tondoko irudia." />
alt="Mugikortasun urriko pertsonentzako gordetako eserlekuak." />
Hegazkinetik jaisten denetik terminalaren eraikinera sartzen den a
rte dagoen oinezko ibilbidea ibilgarria da eta oztopoetatik libre dago. Ez ibilbide honek, ez barruko a
tondoak, ez du ukimen-zerrendarik ikusmen urrituak orientatzeko puntu interesgarrietarantz.
Terminalak megafonia zerbitzua eta informazio teleadierazgailuak ditu, eta horiek hegaldien irteera eta iritsiera iragartzen dute, gerta daitekeen beste edozein inguruabarren berri ematearekin batera. Gutxi barru, indukzio magnetikoko begiztak[31] instalatuko dira informazio puntuan, entzumen urrituek informazioa eskuratu a
hal izan dezaten beren a
udiofonoaren bitartez.
5. Ibilgailuen irisgarritasuna
Bilboko a
ireportuan, gurpil a
ulkian doan mugikortasun urriko pertsonaren ontziratzea eta hartatik irtetea "finger" izeneko sistema baten bitartez edo "ambulift" ibilgailuaren bitartez egiten da kasuen % 92tan. Gainerakoetan, eskuzko gurpil a
ulkia erabiltzen da mailak gainditzeko plataformaren ordez, izan ere, hura ezin da erabili pertsona egokitu zaion eserlekura eramateko maniobra egiteko behin hura kabinaren barruan dagoelarik.
Hondarribian jarduten duen hegazkin mota fuselaje baxukoa da, beraz, ontziratzeko eta hartatik irteteko ohiko sistemak –igotzeko plataforma eta "finger" teleskopikoa– ezin dira erabili.
Aireportu gipuzkoarrean jarduten duen "handling" a
genteak "ambulift" ibilgailu bat du gurpil a
ulkien erabiltzaileak ontziratzeko eta haietatik irteteko. Kasuan kasuko pertsona toki batetik bestera leban mugitzen dela saihestea da helburua.
alt=""Ambulift" ibilgailua Hondarribiko a
ireportuan." />
Vitoria-Gasteizko a
ireportuan, a
ireontzira sartzeak eta hartatik irteteak berezitasun bat du. Vitoria-Gasteizen jarduten duten hegazkinak fuselaje baxukoak dira, beraz, ontziratzeko eta hartatik irteteko ohiko sistemak –"finger" eta igotzeko plataforma– ezin dira erabili. Egoera horren a
urrean, beldar motako operatiboa duen mailak gainditzeko makina erabiltzen dute, eta horrek gurpil a
ulkia erabiltzen duen pertsona hegazkinera igotzea eta hartatik jaistea a
halbidetzen du.
alt="Mugikortasun urriko pertsona ontziratzeko edo hartatik irteteko makina." />
alt="Eskailerak gainditzeko makina funtzionamenduan." />
Komenigarria litzateke Vitoria-Gasteizko a
ireportuko a
rduradunek gurpil a
ulkia erabiltzen duen bidaiaria ontziratzeko eta hartatik a
teratzeko beste sistema bat eskuratzea. "Ambulift" ibilgailua a
ukera ona izan daiteke.
Mugikortasun urriko pertsonek hegazkinen barruan egiten dituzten joan-etorrien baldintzei dagokienez, lehenik eta behin a
zpimarratu beharra dago, mugikortasun urriko pertsonek a
iretiko garraioan dituzten eskubideei buruzko 1107/2006 Erregelamendu Europarrean xedatutakoari jarraiki, a
iretiko eragileak behartuta daudela hegazkinaren barruan laguntza ematera mugikortasun urriko pertsonari esleitu zaion eserlekuraino, baina ezin diote pertsona horri lagundu ez janariarekin, ez sendagaiekin, ez komunikazioarekin, ezta komunera eraman ere. Horretarako guztirako, mugikortasun urriko pertsonak laguntzaile baten laguntza beharko du.
Hegazkinen barrualdeko irisgarritasun gabezia nagusiak hauek izaten dira:
– Pasillo estuak. Joan-etorri zaila.
– Egokitu gabeko komunak.
– Segurtasun eta larrialdi sistemak a
ltuegi.
– Larrialdien a
urrean jarduteko jarraibideak ikusmen urrituentzat irisgarriak ez diren formatuetan.
– Mugikortasun urriko pertsonentzat kabinan gorde beharreko berariazko eserleku erreserba ez da betetzen.
6. Ondorioen laburpena
Airetiko garraioan ezgaitasunen bat duten pertsonek edo mugikortasun urria duten pertsonek dituzten eskubideei buruz Batasuneko a
raudiak biltzen dituen manuak euskal a
ireportuetan betetzeak baldintzatu egiten du irisgarritasunaren gainean egin daitekeen edozein a
zterketa.
Hegaldiaren zikloko fase guztietan zehar laguntza pertsonala eskuratzeak, a
legia, a
ireportura iristen denetik, fakturazio prozesuan, segurtasun eta a
duana kontroletan, ontziratzean, hegaldian, ontzitik a
teratzean, kontroletan, ekipajea eskuratzerakoan eta destinorantz irteten den a
rte, ez du ezkutatu behar a
ireportuko instalazioetan dauden irisgarritasun gabeziak.
Arazo gehien eragiten dituen a
lderdietako bat a
zpiegiturara iristeko garraio publikoko zerbitzu eskaintza eskasa da:
– Bilboko a
ireportuak bakarrik du behar besteko zerbitzu eskaintza edozein lurralderentzat estrategikoa den garraio a
zpiegitura batentzat.
– Gipuzkoaren kasuan, a
utobus geralekua instalazioetatik kanpo a
tera izanak ez du bakarrik garraio zerbitzuaren funtzionaltasuna baldintzatzen, baizik eta, baita ere, erabiltzailearentzako a
rriskua a
reagotzen du eta a
zpiegiturak kanpoaldean izan dezakeen sustapena eta norberaren ibilgailua ez den beste mugikortasun hautabide bat sortzea baldintzatzen ditu.
– Bestalde, Vitoria-Gasteizko a
ireportuak taxi zerbitzuak bakarrik ditu ibilgailu pribatuan joan-etorria egin beharraren hautabide gisa, eta hori, bestalde, bat dator egun duen hegaldi eskaintza murritzarekin.
Euskal a
ireportuetan, irisgarritasunari dagokionez, a
geri diren gabezia a
dierazgarrienak hauetan zehazten dira:
– Instalazioak ez daude ongi prestatuta zentzumen ezgaitasunen bat duten pertsonentzat: ez dago hankaz ukitzeko zerrendarik gida izateko kanpoaldeko oinezko ibilbidean eta zona komunetan, ez dago ezta ere indukzio magnetikoko begiztarik a
rreta/fakturazio mahaietan, eta a
bar.
– A
ltzariak ez daude egokiturik instalazioetan: a
rreta eta fakturazio mahaiak nahiz eserlekuak neurriz gaineko garaieran daude lurrarekiko.