IV. Kapitulua. Trenbide sistema
1. Sarrera, titulartasuna, kudeaketa eta ustiapena
EAEko trenbide sistemak hiru sare funtzionaleko multzoa hartzen du, eta horien titulartasuna, kudeaketa eta ustiapena a
dministrazio eta erakunde eskudun ezberdinen eskuetan dago. Zentzu horretan, erantsitako taulak EAEren lurralde eremutik igarotzen diren trenbide sareen ezaugarriak xehatzen ditu, eta bereziki a
dierazten dira a
zpiegituraren titular diren a
dministrazioak eta erakunde kudeatzaileak, eta haien enpresa eragileak.
Agente eskumendunengan islatu den banaketa Trenbideen Sektorearen 39/2003 Legea (TSL hemendik a
urrera) indarrean jartzearen ondotik sortzen da. Horren bitartez, ordenamendu juridiko espainiarrera barneratu zen trenbideen a
lorreko legedi europarra, hain zuzen ere "trenbide paketeak" bezala ezagutzen zen hori. A
raudia Estatuko legedira barneratzearekin, estatuko trenbideen merkatua lehiari ireki zitzaion eta baita eragile berrien iritsierari ere, lehenik eta behin salgaien eremuan eta ondoren bidaiarienean.
Horretarako, TSLk botere publikoei eskatzen zien (EAO[15]-Sustapen Ministerioa) erakundeen a
ldetik bereizteko trenbide a
zpiegituraren kudeaketa eta a
dministrazioa material mugikorraren eragiketatik. Horrela, erakunde publiko berri bat sortu zen, A
DIF (Trenbide A
zpiegituren A
dministratzailea), eskumenduna izango zena Interes Orokorreko Trenbide Sareen (IOTS) a
dministrazioan eta ekipamenduen kudeaketan (geltokiak, terminalak). Bestalde, Renfe zaharra Renfe Operadora izena izatera igaro zen, eta haren egitekoa merkatu liberalizatu batean lehiatzekoa izango zen, bidaiariei eta salgaiei zerbitzuak eskainiz.
Zabalera iberikoko ohiko trenbide sarearentzat nahiz UIC (nazioarteko zabalera) sarearentzat gauzatu den banaketa funtzional horrek ez du islarik eduki interes orokorreko sare metrikoan, izan ere, bertan FEVE erakunde publikoak mantentzen du a
dministratzaile eta eragile izatearen izaera bikoitza.
Euskadin, A
utonomia Estatutuak Euskal A
utonomia Erkidegoari ematen dio eskumen esklusiboa trenbideen eta garraio modu horren bitartez egindako garraioaren gaian (3/1979 Lege Organikoa, a
benduaren 18koa).
Ondorioz, TSL a
ldarrikatu eta indarrean jartzearekin, Euskal Gobernuak bere titulartasunpeko trenbideen sektorearen berrantolamendua sustatu zuen ETS (Euskal Trenbide Sarea) sozietate publiko berria sortzearen bitartez. Entitate hori sarearen kudeaketaz a
rduratuko zen, eta EuskoTrenbideak (EuskoTren) Gipuzkoa eta Bizkaiko sare metrikoan trenbidez egindako garraio zerbitzuak ustiatzeko a
rdura edukiko zuen enpresa publiko gisa geratu zen.
Ondorioz, EAEko trenbide sistemaren irisgarritasun diagnostikoan nagusi izan behar da erakunde eta eskumen banaketa hau, eta trenbide a
zpiegituraren gaineko a
zterketa nahiz material mugikorraren gainekoa hartu behar ditu sare operatibo hauetako bakoitzean. Ondorioz, a
zterketaren txostenean zehar behin eta berriro eta elkarrekin a
ipatuko dugu a
zpiegituraren kudeatzailea eta material mugikorraren eragilea.
ADIFek EAEn duen trenbide sarearen barruan sartu egiten dira Bizkaian eta Gipuzkoan a
ldiriko zerbitzuak ematen dituzten gune funtzionaletako geltoki eta geralekuak, penintsularanzko distantzia ertaineko eta ibilbide luzeko zerbitzuei uztartutako a
zpiegiturez gain. Zabalera iberikoa duen trazatua da, zirkulazioaren noranzko bikoitzarekin tarte gehienetan.
ADIFek EAEn dituen geltoki eta geralekuen irisgarritasunaren diagnostikoa hurrengo trenbide korridoreen inguruan egituratzen da:
2.1. A
1-Irun-Brinkola Gipuzkoako a
ldiriko linea
2.2. A
1-Bilbo-Santurtzi Bizkaiko a
ldiriko linea
2.3. A
2-Bilbo-Muskiz Bizkaiko a
ldiriko linea
2.4. A
3-Bilbo-Urduña Bizkaiko a
ldiriko linea
2.5. Distantzia ertaineko eta ibilbide luzeko korridorea
Txosten honen eranskinen idatz zatian bildu egiten dira gabezien matrizeak eta irisgarritasun diagramak, eta horiek kuantitatiboki eta kualitatiboki irudikatzen dituzte joan-etorri kateko irisgarritasun mailak a
ztertutako a
ldirikoen korridoreetan.
Gipuzkoako a
ldirikoen guneak linea bakarra du, A
1 deiturikoa, eta Madril-Irun trenbide korridorearen barruan sartuta dago. Hura 29 geltokik eratzen du guztira Irundik hasi eta Brinkolaraino. Zabalera iberikoko bide bikoitzeko trazatua da, eta horrek zirkulazioaren bi noranzkoetan trafikoa independentea izatea a
halbidetzen du.
Korridore horretako zerbitzu eskaintzak hurrengo produktuak hartzen ditu: a
ldiriko eta eskualdeko trenen zerbitzuak, bidaiariak garraiatzeko eta salgaien zerbitzuak egiteko.
2.1.1. Kanpoko irisgarritasuna[16]
Irisgarritasunaren diagnostikoari a
rreta emanez, a
ipatu egin behar dugu lehenik eta behin kanpoko irisgarritasunaren egoera, hain zuzen ere geraleku eta geltokietako gertueneko oinezko ingurunea egiteko modukoa edo irisgarria zein neurritan den a
ztertzea suposatzen duena.
Korridore honetan oinezko ingurunea oso heterogeneoa da, eta hori espazio publikoaren titular diren a
dministrazioen a
niztasunaren isla da.
Lehentasunezkoa da geltokietan bertan irisgarritasuna hobetzeko jarduerekin batera kanpoko hiri inguruneetako ibilbideak ere pixkanaka berriztatze eta egokitzea, horren bitartez pertsonak jatorritik destinora (irisgarritasun katea) egiten duen joan-etorriaren funtzionaltasuna eta a
utonomia bermatzeko.
Zentzu horretan, Gipuzkoako a
ldiriko trenen trenbide korridorean gabeziak a
geri dira oraindik, eta horiek islatu ziren jada Gipuzkoako garraio publikoak duen ibilerraztasunaren inguruko diagnostikoan (Gizloga, 2007).
Adibide modura, hauek dira oinezkoentzako kanpoko ibilbideetan gabeziak a
geri dituzten hirigune nagusiak.
– Pasaia
– Herrera
– Loiola
– Martutene
– Hernani
– Zumarraga (behin-behineko ibilbidea ingurunean obrak egiten a
ritzeagatik)
alt="Andoain: egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Oso malda malkartsua" />
alt="Loiola: ibilgailuen trafiko bizia. Espaloi estua. Oinezkoentzako igarobidea baldintza eskasetan" />
alt="Irun Benta: malda malkartsua eta a
rriskutsua" />
alt="Hernani: malda malkartsuko a
rrapala. Lurpeko pasabide ez oso funtzionala mugikortasun urriko pertsonentzat" />
Gabezia multzo horrek, batez ere, irisgarritasun fisikoarekin uztartutako elementuei heltzen die: malda malkartsuak, egokitu gabeko eskailerak, hondatutako pasabideak, eta a
bar.
Hiri zoladuran gida elementurik ez dagoela ere a
ipatu behar da –hankaz ukitzeko zerrendak–, horien bitartez ikusmen urrituak garraio ekipamenduetaraino gidatzeko.
2.1.2. Barruko irisgarritasuna[17]
Azpiegituraren barruko irisgarritasunaren a
zterketak irisgarritasunaren hurrengo a
lderdiak biltzen ditu:
– Geltokirako sarbidea.
– Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria.
– Zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena.
– Informazioa emateko eta txartelak saltzeko mahaiak.
– Informazio eta komunikazio sistemak.
– Komunak.
2.1.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
ADIFen Gipuzkoako geltokietako eraikinen barrualdera sartzea zaildu egiten da zenbaitetan oztopoak daudelako (eskailerak, mailak) edo kanpoko a
teen kokapena ez delako funtzionala (estuak, as
tunak).
alt="Lezo-Errenteria: kanpoko a
teek ez dute zabalera egokia" />
alt="Pasaia: kanpoko eta barruko a
teak estuak eta orri bikoitzekoak dira. Maila bat dago nasara irteteko" />
alt="Ordizia: geltokiko a
tondora iristeko maila bat dago. A
te estua" />
alt="Zumarraga: A
te estuak eta ez oso funtzionalak. Bi orriak irekita egon behar dira" />
2.1.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Lineako geltoki eta geraleku ugarik ez du nasen a
rtean joan-etorri a
utonomoa eta segurtasunekoa bermatzeko eraikuntza elementurik (egokituriko a
rrapalak) edota mekanismorik (igogailuak).
Alderdi hori oso kaltegarria da mugikortasun urriko pertsonentzat eta geltoki garrantzitsuenetariko batzuetan gertatzen da.
alt="Ategorrieta: nasara iristeko egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Malda malkartsua. Ibiltezina" />
alt="Tolosa erdigunea: eskari handiko geltokia (>1.000 pertsona/eguneko). Iristezina" />
Nasen a
rtean joan-etorrien segurtasuna bermatu a
hal izatea izan behar da A
DIFek Gipuzkoan garatzen dituen jardueren lehentasun nagusietako bat.
Ez dago a
zpiko edo gaineko pasabide egokirik, hautabide izateko eta trenbideen gainazaletik derrigor pasa behar izatea saihesteko, eta hori lehentasunezko esku-hartzea izan behar da, ez bakarrik joan-etorriaren funtzionaltasuna bermatzeko, baizik eta, baita ere, edozein pertsonaren segurtasuna a
reagotzeko bere mugikortasun maila zein den a
lde batera utzita.
Korridoreko lau geltokik (Irun, Donostia Iparraldea, Gros eta Loiola) bakarrik dituzte nasen a
rteko pasabideak behar bezala egokituta, hau da, irisgarritasun unibertsala bermatzeko elementu mekanikoekin edo eraikuntzakoekin.
29 geltokietatik 18tan ez dago gaineko igarobidea ez den bestelako a
ukerarik. Gainera, igarobide horiek oso kontserbazio egoera kaskarrean daude as
kotan, zoladura hondatuarekin, irristakorrarekin, mailen a
rteko a
ldearekin, irtengune eta mailekin, eta horiek benetan baldintzatzen dute segurtasuna.
alt="Herrera: nasen a
rteko joan-etorria eskailerak dituen lurpeko pasabide baten bitartez egiten da, eta bertan ez dago joan-etorrian laguntzeko eskubandarik" />
alt="Martutene: Trenbide-pasagune zaila eta zoladura irristakorrarekin" />
alt="Alegia: Trenbide-pasagunearen kokalekua bereziki a
rriskutsua da, geltokia kurba batean dagoelako" />
alt="Tolosa geltokia: eskari handiko geltokia da, eta ez du nasen a
rteko joan-etorria egiteko igogailurik edo a
rrapalarik. Ez dago garaiera bikoitzean jarritako eskubandarik" />
Bestalde, partekaturiko nasek eraikuntza estutasuna a
geri dute edo eragindako estutasuna bestela (kale-argiak, zutoinak...), eta horrek haien eraginkortasuna mugatzen du eta pertsonaren segurtasuna baldintzatzen du joan-etorriak iraun bitartean.
alt="Legorreta: nasa estutzen duten oztopoak" />
Ate a
utomatizatuak lineako geltoki garrantzitsuenetan a
geri dira. A
te hauek zerrenda horizontalak dituzte seinaleztatzeko, a
raudiak kontraste kromatikoari buruz finkatzen duena betez. A
tea ireki eta ixteko denbora erregulatu egin behar da mugikortasun urriko pertsonari igarotzea a
halbidetzeko.
alt="Seinaleztapen horizontala duten a
te a
utomatikoak" />
2.1.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, geltokietako a
tondoek baldintza egokiko zoladura dute trinkotasunari, gogortasunari eta irristatzeen a
urkako propietateei dagokienez.
Aldiz, nasek eta, oso bereziki, trenbide-pasaguneek gabezia gehiago a
geri dituzte, irregulartasunekin, goraguneekin eta lurzoru irristakorrekin.
alt="Hernani erdigunea: baldintza kaskarretan dagoen zoladura. Egokitu gabeko a
rrapala eta a
lde bateko babesik ez duena" />
alt="Billabona-Zizurkil: zoladura oso kaskarra trenbide-pasagunetik hurbil dauden zonetan" />
Nasei dagokienez, ia geltoki eta geraleku guztiek dituzte gabezia garrantzitsuak segurtasuneko seinaleztapenaren gaian: ez dago ukimen botoirik edo kolore zerrendarik.
alt="botoiez eratutako ukimen zoladurarik ez dago ikusmen urrituentzat" />
2.1.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Geltoki guztiak ez daude zerbitzatuta[18]. Horrelakorik dutenek salmahai egokituak eduki behar dituzte, hau da, garaiera gutxiagoko tarte batekin (0,80 m) eta 0,70 m-ra dagoen 0,50 m-ko sakonera duen zokoarekin. Orokorrean, zerbitzua duten geltokietako leihatilak ez daude egokiturik. Hala eta guztiz ere, joera pertsona batek a
tenditutako salmenta ordezkatzekoa da, a
utosalmentako makinen bitartez.
Instalazio gehienetan, leihatilarako joan-etorria oztopotik libre dago, eta horrek mugikortasun urriko pertsonaren mugikortasuna eta maniobrak egiteko a
ukera a
halbidetzen ditu. A
itzitik, komunerako eta geltokian a
geri diren elementuetarako bidea a
dierazteko ez dago ukimen zerrendarik.
arretarako mahaia. Behealdean ez du behar besteko sakonera duen zokorik" />
2.1.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Lineako geltokien multzoan eserleku modelo a
nitz dagoela egiaztatu a
hal izan da. Gehienetan, modelo horien ezaugarri da bizkarrik edota beso-euskarririk ez edukitzea, eta lurzoruarekiko garaiera desegoki batean egotea (<0,45 m). Gainera, ez da mugikortasun urriko pertsonentzat gordetako eserleku multzorik ikusi, ezta euskarri iskiatiko[19] osagarririk ere.
Korridore gipuzkoarreko instalazioetan a
geri diren eserleku modelo ezberdinak dira hauek:
Bestalde, egiaztatu a
hal izan denez, Renfe Operadora gailu mekaniko berriak instalatzen a
ri da bidaia baliogabetzeko eta sarbideak kontrolatzeko. Elementu horiek igarobide zehatza eta zabalera egokia dute gurpil a
ulkientzat, orgentzat, haur kotxeentzat. Hala eta guztiz ere, igarotzeko finkatu den gehieneko denbora kontrolatu egin behar da, mugikortasun urriko pertsonaren segurtasuneko igarotzea errazte a
ldera.
Autosalmentako makinei dagokienez, egiaztatu a
hal izan da Renfe Operadorak ordezkatu egin duela txartelak saltzeko makinaren modelo zaharra modernoagoa eta funtzionalagoa den beste batekin. Edonola ere, modelo berria ez da erabat irisgarria.
Horri dagokionez, a
zpimarratzekoa da ikusmen urrituen taldeari egokitzen ez zaion makina modelo bat dela. Ez du soinu euskarririk erosketa prozesuan, eta goi-erliebeko karaktererik edo Braille sistemarik ere ez du. Gainera, zenbaitetan, makinak toki ez oso egokietan jartzen dira eta horrek pertsona haietara iristea zailtzen du.
alt="Kokaleku desegokia. Maila baten gainean" />
alt="Autosalmentako makinen modelo berria. Funtzionalagoa, baina ez erabat irisgarria" />
alt="Txartelak baliogabetzeko gailuak mugikortasun urriko pertsonentzako zabalera egokiko igarobidearekin" />
2.1.2.6. Komunak
Geltoki garrantzitsuenek bakarrik dituzte komun higienikoak beren instalazioetan. Hala eta guztiz ere, Donostiako, Tolosa geltokiko eta Zumarragako ekipamenduek bakarrik dituzte komun egokituak.
alt="Komunak Irungo geltokian. Egokitu gabe" />
alt="Komun egokitua Donostia Iparraldeko geltokian" />
2.1.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Donostiako guneko geltoki hauek ematen diote informazio a
kustikoa edo bisuala erabiltzaileari:
Gainerako instalazioetan ez da informazio estatikoa ez den bestelako komunikaziorik. Zentzu horretan, egiaztatu a
hal izan da kasu as
kotan informazio panelen kokalekuak eta haietan bildutako edukien tamainak ez dutela errazten erabiltzaileak horietara iritsi eta irakurri a
hal izatea. Informazioa ez da guztiontzako irisgarriak diren formatuetan ematen.
alt="Teleadierazgailuak Irungo geltokian" />
alt="Panel estatikoa plano bisualean; irakurketa desegokikoa da eta karaktere txikiak ditu" />
[16] Eskumen oharra: kaletik garraio ekipamenduraino dagoen oinezko ibilbidearen irisgarritasuna udal a
dministrazioaren eskumena da (udalena, a
legia).
[17] Eskumen oharra: garraio ibilgailura irisgarritasun unibertsala bermatzeaz a
rduratzen den erakunde publikoa da A
DIF, eta horretarako a
zpiegiturak egokitzen ditu (sarbideak, pasabideak, eraikinak, nasak). Bestalde, RENFE Operadora eskumendun da instalazioetan dauden eta bertan a
geri diren elementuen erabilera funtzionaltasunaren a
lorrean (altzariak, leihatilak, a
utosalmentako makinak...).
[18] Zerbitzatua: Termino honek enpresa eragilearen langileak geltokian daudela esan nahi du bidaiariari a
rreta emate a
ldera.
[19] Mugikortasun urriko pertsonaren a
tsedena errazten duten sistemak, esertzeko edo a
ltxatzeko maniobra erabat gauzatu beharra saihesten dutelako.
A-1 lineak Bilboko itsasadarreko ezkerraldea egiten du, eta Bizkaiko hiru a
ldiriko lineetatik jende gehien duena da.
Trenbide bikoitzeko trazatu bat da, eta horrek zirkulazioaren bi noranzkoetan trafikoa independentea izatea a
halbidetzen du. Hartatik, a
ldiriko trenez gain, Bilboko Portura doazen merkataritzako trenak ere igarotzen dira.
Irisgarritasunaren ikuspegitik a
ztertuz gero, A
1 lineak heterogeneotasun nabarmena a
geri du geltokien diseinuan eta hiriburu bizkaitarrari zerbitzua ematen dioten ekipamenduen egoeraren –modernoak eta funtzionalak– eta korridoreko gainerako instalazioek bizi duten egoeraren –zaharkituak eta oztopoekin– a
rtean.
2.2.1. Kanpoko irisgarritasuna
Kanpoko irisgarritasunean ikusi denez, garraio ekipamendura sartzeko ibilbideetan mugak dituzten oinezko inguruneak daude linearen trazatua igarotzen den udalerrietan.
Muga horiek hurrengoak bezalako oztopoei buruzkoak dira: egokitu gabeko eskailera tarteak eta a
rrapalak, malda malkartsuak, trafiko biziko inguruneak, eta a
bar. Horiek a
rriskuan jarri dezakete mugikortasun urriko pertsonaren joan-etorriaren funtzionaltasuna eta baita bere segurtasun propioa ere.
alt="Lutxana: industria ingurunea. Ibilgailu as
tunen trafiko garrantzitsua. Babesik gabeko espaloi estuak eta zoladura eskasa" />
alt="La Iberia: oinezko sarbidea maldan dago eta bertako zoladurak egoera kaskarra a
geri du" />
alt="Peñota: geltokira iristeko oinezkoentzako zebrabidean espaloia ez dago beheratuta" />
alt="Zorrotza: eraikinera iristeko a
rrapalak ez daude egokiturik. Ez dago eskubanda bi a
ldeetan. Zoladura irristakorra" />
Halaber, beharrezkoa da orokorrean a
ipatzea hiri zoladuraren gainean ez dagoela ukimen elementurik, gidatzeko zerrendarik, ikusmen urrituei garraio ekipamenduak topatzen laguntzeko.
2.2.2. Barruko irisgarritasuna
Azpiegituraren barruko irisgarritasunari buruz zera a
zpimarratzen dugu:
2.2.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Orokorrean, geltokiko a
tondorako sarbidea kaletik egiten da komunikazioa errazten duten espazio garbien bitartez. Hala eta guztiz ere, ekipamendu batzuk oztopoak a
geri dituzte eraikinera sartu a
hal izateko: mailak, a
te estuak, egokitu gabeko a
rrapalak, eta a
bar.
alt="La Iberia: eraikinera sartzeko maila" />
alt="Olabeaga: kaletik ekipamendura sartzeko eskailera tartea" />
alt="Peñota: egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Ez dago eskubanda bi a
ldeetan" />
2.2.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
ADIFek Bizkaian dituen a
ldiriko korridoreen –A1 eta A
2– ezaugarria da instalazio gehienetan pertsonak trenbideen gainazaletik ibili beharra saihesten duten elementu mekanikoak edota eraikuntzakoak edukitzea. Inguruabar hori nabarmenki ezberdina da A
DIFek Gipuzkoan eta Bizkaiko A
-3 linean bertan dituen a
zpiegituretan gertatzen denaren a
ldean, izan ere, bi kasu horietan derrigorrez gainazaletik erabili beharreko trenbide-pasagune ugari dago.
Aitzitik, geltoki guztiek ez dituzte joan-etorriaren unibertsaltasuna bermatzeko elementu guztiak –igogailuak eta a
rrapala egokituak–, beraz, segurtasunaren bermerako gainazaleko pasabideak kendu behar badira ere, joan-etorria baldintzatzen duten oztopoek berean jarraitzen dute.
Zehazki, A
1eko sei geltokitan gertatzen da a
dierazitako hori: La Iberia, Lutxana, Olabeaga, Sestao, Peñota eta Barakaldok eskailerez eratutako igarobideak bakarrik dituzte (azpikoak edo gainekoak) nasa batetik bestera joateko.
alt="Barakaldo: nasen a
rteko joan-etorria eskaileren bitartez egiten da nahitaez. Beste bost ekipamendutan a
gertoki berdina errepikatzen da" />
alt="Zabalburu: igogailurik ez duen geltoki modernoa. Nasarako sarbidea eskailera mekanikoen bitartez egiten da eta horiek ez dute erabilera unibertsaltasunik bermatzen" />
alt="Peñota: gaineko pasabidea eskailerekin. Ez dago behar bezala egokituta. Zoladura a
rriskutsua, batez ere bustirik dagoenean" />
alt="Portugalete: igogailua instalatu berri dute. Bisita egin zenean ez zegoen martxan. Gauza bera Zorrotzan" />
Orokorrean, geltokien barrualdeko a
tondoa oztopoetatik libre dago, eta horrek behar besteko maniobrak egiteko a
ukera ematen du horren bitartez joan-etorri a
utonomoa bermatzeko. A
itzitik, espazio horiek ere ez dute ukimen zerrendarik horien bitartez ikusmen urrituak eurei zuzendutako interes puntu eta elementuetara bideratzeko.
Geltoki garrantzitsuenetan a
geri diren irekiera eta itxiera a
utomatikoko a
teek, gehienetan, seinaleztapen horizontaleko bandak dituzte kontraste kromatiko nabarmenarekin.
alt="Santurtzi: seinaleztapeneko zerrenda horizontalik ez duen a
te a
utomatizatua" />
2.2.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, ikusi a
hal izan da zoladurak ezaugarri onak a
geri dituela trinkotasunaren, gogortasunaren eta irristatzeen a
urkako propietateen a
ldetik, bai eraikinen barruan, bai nasetan. A
itzitik, modu berean egiaztatu da Lutxanako eta Portugaleteko geltokiek kontserbazio okerragoko zoladura dutela, mugitzeko a
razoak dituen pertsonaren (makuluekin, bastoiekin, eta a
barrekin ibiltzeagatik) joan-etorria galarazten duten hondatutako zonekin.
Bestalde, beharrezkoa da a
ipatzea ia geltoki guztiek a
geri dituztela gabeziak nasetako segurtasun seinaleztapenean: ez dago botoirik, ez zerrenda kromatikorik, ezta hankaz ukitzearen bitartez gida izango den elementurik ere.
alt="San Mames: zerrenda kromatikorik gabeko nasa" />
2.2.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Informazioa emateko eta txartelak saltzeko leihatilak ez daude egokituta irisgarritasunerako a
raudiak jarritako parametroei jarraiki.
alt="Bilbao-Abando: garaiera gutxiagoko tarterik egokitu gabe duten salmenta eta informazio leihatilak" />
2.2.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Linean instalaturik dauden makina txartel-baliogabetzaile guztiek dute mugikortasun urriko pertsonentzako berariazko baliogabetze gune bat. Gune horretako igarobide zabalera handiagoa da gainerako gailuetan ikusten denaren a
ldean. Gailu hauen a
rtean igarotzeko finkatu den denbora kontrolatu egin behar da, mugitzeko zailtasunak dituen pertsona igarotzea errazte a
ldera.
Eserlekuei dagokienez, lineak modelo ugari ditu, nahiz eta bakar batek ere ez dituen oso-osorik betetzen a
raudiak exijitutako parametroak. Ez dira betetzen beso-euskarriak edo bizkarra falta dutelako edo lurzoruarekiko garaiera desegokian daudelako (<0,45 m).
Euskarri iskiatiko osagarriak daudenik ere ez da ikusi, ezta mugikortasun urriko pertsonentzako berariazko eserleku erreserbarik ere.
alt="Ohiko modeloa. Ez dute beso-euskarririk. Baxuegia" />
alt="Bizkar edota beso-euskarririk ez duen eserleku modeloa" />
alt="Bi a
ldeetan beso-euskarriak ez dituen eserleku modeloa. Baxuegia" />
alt="Beso-euskarririk ez duen eserleku modeloa" />
Bizkaian a
utosalmentarako jarritako makinak Gipuzkoan instalatu direnen modelo berdinekoak dira, eta horiek a
ztertu dira jada txosten honetan.
2.2.2.6. Komunak
Bilbo A
bandoko geltokian izan ezik, ez da komun publiko egokiturik ikusi.
2.2.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Geltoki guztietan, Peñota eta Sestao a
rtean daudenak salbu, trenen iritsierari eta irteerari buruzko informazioa ematen da informazio teleadierazgailuen bitartez eta megafoniatik esatearen bitartez.
Gainerako instalazioetan, bidaiariarentzako informazioa informazio estatikoko panelen bitartez ematen da, eta horien kokalekua eta formatua ez da irisgarria pertsona talde guztientzat.
Arrazoiak hauek dira:
– Panelen kokalekuak ez du errazten mugikortasun urriko pertsona hurbiltzea, batez ere pertsona horrek gurpil a
ulkia erabiltzen badu.
– Irakurketarako plano bisualak eta edukien tamainak irakurtezin bihurtzen dituzte panelak gehienetan.
– Ez dago Braillen edota goi-erliebean idatzitako informaziorik.
alt="Teleadierazgailuak A
utonomiako geltokian" />
A-2 lineak Meategi Gunea bezala ezaguna den eskualdea egiten du. Garai batean, trenbide ugari egon zen bertan eta haien funtzio nagusia eremu horretako burdin meategiei garraio zerbitzua ematea zen. A
ldiriko trenez gain, Bilboko Portura zihoazen merkataritzako tren batzuk ere bertatik igarotzea a
urreikusi zen (A1 linea ez delako gai eskari guztia xurgatzeko). A
itzitik, bide bakarreko trazatua eta bazterbide gutxikoa denez, ezinezkoa izan zen.
A2 lineak trazatua partekatzen du A
1 korridorearekin, Bilbotik Barakaldoko geltokiraino. Gallartan linea bitan zatitzeko proiektu bat dago, Bilboko Portura trenbidez iristeko Seranteseko tunela gauzatzeagatik.
Linea horri dagokionez, a
dierazi egin behar da irisgarritasun diagnostikoa oinarritu egiten dela korridorean partekaturikoa ez den tarteko geltokien balorazioan, hain zuzen ere Galindotik Muskizera doan tarteko geltokien balorazioan. Helburua A
-1 Bilbo A
bando-Santurtzi linean egindako a
zterketarekin gainjartzeak saihestea da.
A-2 lineak egoera eskasean dagoen geltoki eta geraleku multzoa hartzen du, eta gabezia handiak ditu irisgarritasunari dagokionez. Halaber, ekipamendu batzuk gabezia garrantzitsuak a
geri dituzte bidaiariarentzako segurtasunean, ergonomian eta erosotasunean.
2.3.1. Kanpoko irisgarritasuna
Kanpoko irisgarritasunari buruz a
dierazi egin behar dugu A
-2 linean a
zterketaren xede den geltoki tartearen ezaugarria dela oinezkoentzako ingurune zailak edukitzea. Oztopoz jositako ibilbideak dira eta horiek ez dute mugikortasun urriko pertsonaren joan-etorri a
utonomoaren eta seguruaren a
lde egiten.
Oztopoak esaten denean, nagusiki, hurrengoei buruz a
ri gara: eskailera tarteak dituzten ibilbideak, egokitu gabeko a
rrapalak, malda malkartsuak, trafiko biziko inguruneetan egotea. Horiek zorrozki baldintzatzen dute joan-etorriaren funtzionaltasuna eta baita pertsonaren segurtasuna bera ere.
alt="Galindo: ekipamendura sartzeko oinezko ingurunea paraleloki doa trafiko biziko galtzada batekin. Espaloiak malda malkartsua du" />
alt="Muskiz: beheratu gabeko oinezkoentzako zebra-bidea. Espaloi estua sarrerako a
rrapalara iritsi a
hal izateko" />
alt="Ortuella: a
rrapalara iristeko a
ldez a
urretik oinezko ibilbide bat egin behar da malda malkartsuko a
ldapa baten eta irregulartasunez beteriko zoladuraren bitartez" />
alt="Gallarta: oinezkoen ibilbidea malda malkartsuko a
ldapa batetik igarotzen da" />
Egoera islatzeko ildo honi dagokionez, beharrezkoa da a
ipatzea ez dagoela gidatzeko ukimen elementurik hiri inguruneetako zoladuretan, horiek lagungarri izan daitezen ikusmen urrituentzat garraio ekipamenduak topatzeko.
2.3.2. Barruko irisgarritasuna
Azpiegituraren barruko irisgarritasunari buruz zera a
zpimarratzen dugu:
2.3.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Galindo eta Muskiz a
rteko lineako geltoki gutxitan daude bidaiariak egoteko a
tondoak. Horien guztien a
rtetik, deigarria da linea a
maierako geltokiaren egoera, Muskizekoa, a
legia. Bertan, eraikinera sartzeko a
rrapala ez dago behar bezala egokiturik, eta a
tondora sartzeko a
te estuak erabili behar dira.
alt="Muskiz: egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Barandaren helburua babeslea da, eta ez laguntzailea. Bi a
ldeetan ez daude garaiera bikoitzean jarritako eskubandak. A
te estuak –orri bakarra irekita–" />
2.3.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Nasarako sarbidea oso zaila da mugikortasun urriko pertsonentzat A
-2 lineako geltokietan.
Galindo eta Muskiz a
rteko tartean dauden instalazio gehienak nasa bakarrekoak dira, eta horrek, hasiera batean, joan-etorriaren segurtasunaren a
lde egiten du. A
itzitik, geltoki hauetan nasetarako sarbideak nekez egiten dira maila berean edo erabiltzailearen erabateko irisgarritasuna bermatzen duten elementu mekaniko edota eraikuntzakoen bitartez.
Egokitu gabeko a
rrapalak, eskailera a
rriskutsuak eta a
rgi gutxiko lurpeko pasabideak, eta a
bar daudela ikusi da. Hori larritasun gehiago edo gutxiagorekin errepikatzen da a
ztertutako tarteko bederatzi geltokitik seitan.
alt="Galindo: nasara iristeko egokitu gabeko eskailera tarteak (mailarterik gabe). A
rriskutsua. Ez dago inolako segurtasun seinaleztapenik" />
alt="Trapagaran: lurpeko pasabidea trenbideetara sartzeko egokitu gabeko eskailerekin. Ez dago segurtasun seinaleztapenik" />
alt="Putxeta: nasara iristeko a
rrapala ez dago egokiturik eta a
kastuna da. Zoladura irristakorra" />
alt="Familia santua: trenbideetara iristeko egokitu gabeko eskailera tarteak. Ez dago inolako segurtasun seinaleztapenik" />
Sarbideetan gutxieneko segurtasun betekizunak betetzen ez badira, ulergarria da gidatzeko elementurik ere ez izatea (ukimen zerrendak) ikusmen urrituentzat.
2.3.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Galindo-Muskiz tarteko geltokietako a
tondoek zoladura trinkoa, gogorra eta irristatzeen a
urkako propietate onekoa a
geri dute. A
ldiz, nasa batzuk hondamen egoera handiagoa a
geri dute, irregulartasunak, peralteak eta lurzoru irristakorrak edukiz.
Ia geltoki guztiek dituzte gabeziak nasetako segurtasun seinaleztapenetan: ez dago hankaz ukitzeko botoirik edota zerrenda kromatikorik.
alt="Ortuella: zoladura zirrikituekin, irregulartasunekin. Ez dago segurtasun seinaleztapenik" />
alt="Putxeta: baldintza kaskarretan dagoen zoladura. Ez dago segurtasun seinaleztapenik" />
2.3.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Azterlanaren xede den tarteko geltokiak zerbitzatu gabeko instalazioak dira gehienbat (enpresa eragileko langilerik gabe). Inguruabar hori dela eta, a
re garrantzitsuagoa da a
utosalmentako makinak eta txartela baliogabetzekoak egokitzea irisgarritasun unibertsalaren irizpideen ondotik.
Atondoa duten geltokietan, leihatilarako sarbidea oztopoetatik libre dago eta horrek pertsonaren zirkulazio as
kearen a
lde egiten du.
2.3.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Alderdi honen diagnostikoak A
-1 Bizkaia korridoreko kapitulu homologoan a
dierazitakoari heltzen dio.
Aitzitik, beharrezkoa da puntu honetan a
zpimarratzea a
ztertutako tarteko ekipamenduetan a
ltzariak eta zerbitzuak falta direla a
rgi eta garbi. Inguruabar horrek ez du bidaiariaren segurtasunaren eta ergonomiaren a
lde egiten joan-etorrian zehar.
2.3.2.6. Komunak
Galindo eta Muskiz a
rtean partekatzen ez den tarteko geltokietan komun higieniko publikoak falta direla egiaztatu da.
2.3.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
A-1 korridorean sartutako geltokiek salbu, A
-2ko ekipamendu esklusiboek ez dute informazio teleadierazgailuen eta megafoniaren bitartez emandako informazio dinamikoko sistemarik.
Informazio estatikoa da garraio zerbitzuei buruzko informazioa hornitzeko bide bakarra. Zenbaitetan, informazio zutoinen kokalekuak, irakurketa planoak eta edukien tamainak ez dute informazioa eskuratzea bermatzen.
alt="Ortuella: panelaren irakurketa oztopatzen duten a
ltzariak" />
A-3 lineak Nerbioi harana egiten du eta Bilbo-Tuterako trenbide zaharrari dagokio. Bertatik, a
ldiriko trenak igarotzeaz gain, Bizkaia Lautadarekin komunikatzen duten tren guztiak ere ibiltzen dira, bai merkataritzakoak, bai distantzia ertain eta luzeko trenak ere.
Korridore honetan nahastu egiten dira eredutzat jo daitezkeen geltokiak (Miribilla Bilbon eta A
murrio Iparraldea) oso egoera kaskarrean dauden geralekuekin. Hondamen hori ez da bakarrik irisgarritasun fisikoari dagokionez ikusten, baizik eta, baita ere, pertsonaren ergonomiaren ikuspegitik, hau da, joan-etorrian segurtasuna, erosotasuna eta funtzionaltasuna ematen duten a
lderdi horien guztien ikuspegitik.
2.4.1. Kanpoko irisgarritasuna
Kanpoko irisgarritasunari buruz esan egin behar da A
-3 lineak funtzionaltasun benetan zalantzagarriko geraleku multzoa duela, oinezkoentzako dauden sarbide zailak ikusita behintzat. Zenbait kasutan, hirigintzaren a
ldetik ingurunearekin a
purtzen duten instalazioak dira.
Oinezkoentzako ingurune oso zailak daudela egiaztatu da, hiriguneetatik urrun eta ia ibiltezinak. Ibilbideek malda malkartsuetan behera a
biarazten dute pertsona, zolatu gabeko bidexka estuetatik igaro behar izatea eta eskailera tarteak jaitsi edo igo behar izatea.
Industrialdeetan kokatzen diren geralekuez a
ri gara, ibilgailu pribatuarekin iritsita ere sarbide zaila duten eremuetan, edo ibilgailuen trafiko biziko guneetan kokatzen direnez bestela.
alt="Ollargan: geltokira iristeko egokitu gabeko eskailera tarteak" />
alt="Basauri: sarbidea malda malkartsu baten bitartez" />
alt="Bakiola: geralekura sartzeko bidexka. Ibiltezina. Beste sarbidea egokitu gabeko eskailera tartearen bitartez egiten da" />
alt="Iñarratxu: sarbidea egokitu gabe dagoen eta malda malkartsua duen bidexkaren bitartez. Beste sarbidea egokitu gabeko eskailera tartearen bitartez egiten da" />
Neurri txikiagoan, nahiz eta herrigune garrantzitsuei zerbitzua emateagatik a
dierazgarria izanez halaber, a
ipatzekoa da hurrengo geltokietan oinezkoentzako ibilbideek duten konfigurazioa:
alt="Ugao Miraballes: oinez iristeko ibilbideak eskailera tarte bat edo egokitu gabeko a
rrapala hartzen ditu, gehiegizko malda eta peraltearekin" />
alt="Arrigorriaga: gainalde batean kokatzen den geltokia. Oinezkoek kaletik bertara iristeko egin behar duten ibilbideak eskailerak hartzen ditu batetik eta, bestetik, malda luzeko a
ldapa bat" />
Hankaz ukitzearen ondotik gidatzeko zerrendak daudela ikusi da zenbait ekipamenduren hurbileneko oinezko ingurunean (adibidez A
murrio-Iparraldean).
alt="Amurrio-Iparralde: kanpoaldeko oinezko ibilbidea hankaz ukitzeko zerrendarekin, ikusmen urrituei informazioa eta oharra emateko" />
2.4.2. Barruko irisgarritasuna
Azpiegituraren barruko irisgarritasunari buruz zera a
zpimarratzen dugu:
2.4.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Korridoreko ekipamendu gutxik du elkartutako eraikina eta a
tondoa. Daudenetan, mugikortasunerako oztopo nagusia ohiko a
teen kokalekua da, sarbidea estutzen baitute bi orriak irekita ez egoteagatik.
Oso deigarria da Laudioko geltokiaren egoera, Bilbon kokaturikoak eta gero ziurrenik lineako garrantzitsuena izaki. Irudiek mugikortasun urriko pertsonei geltokira sartzea eragozten dieten mugak islatzen dituzte –mailak eta a
te estuak–.
alt="La Peña: eraikinera sartzeko ohiko a
teak. Estuak eta as
tunak" />
alt="Laudio: eraikinera iristeko eskailera tarteak eta mailak gainditu behar dira sarreran" />
alt="Amurrio: sartzeko a
te estuak. Beharrezkoa da bi orriak irekita egotea barrualderantz sartzea errazteko" />
alt="Laudio: iristeko eskailera tartea eta mailak gainditu behar dira a
tondoaren hasieran" />
Ate a
utomatizatu guztiek dituzte seinaleztapenerako zerrenda horizontalak kontraste kromatiko a
dierazgarriarekin.
alt="Miribilla: a
te a
utomatikoak seinaleztapenerako zerrendekin " />
2.4.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Inolako zalantzarik gabe, ibilgailuaren irisgarritasunaren ondoren, hau da trenbide a
zpiegitura osoan a
razo eta kezka gehien sorrarazten duen a
lderdia, eta ez bakarrik irisgarritasunaren ikuspegitik, baita pertsonaren segurtasunaren ikuspegitik ere.
Lineako geltokien erdiak gainazaleko derrigorrezko pasagunea du nasen a
rteko joan-etorrirako; hau da, ez dute eraikuntza elementurik edota mekanismorik trenbideetatik ibili behar izatea saihesteko. Hori, bere horretan a
rrisku handia bada ere edozein erabiltzaileren segurtasunerako, a
re a
razo larriagoa bihurtzen da mugikortasun urriko pertsonen kasuan.
Gainera, zoladuraren egoerak eta trenbide-pasaguneen kokalekuak berak (kurban geltoki as
kotan) a
reagotu egiten dute modu a
dierazgarrian haien gainetik igarotzeko a
rriskua.
Egoera hori ikusita, presazkoa da A
DIFek lehentasunezko esku-hartze plan bat gauzatzea.
Bestalde, beharrezkoa da a
zpimarratzea hirigune nagusietako geltokietan salbu, horietan eraikuntza elementuak dituztelako eta zenbaitetan baita nasetara joateko eta haien a
rtean mugitzeko mekanismoak ere, gainerako ekipamenduetan nasetara iristearen a
razoa gaineko edo a
zpiko pasabideen bitartez konpontzen dela, egokitu gabeko a
rrapalekin edo eskailera tarteekin.
alt="Basauri: geltokia kurba batean (ikuspen gutxi). Trenbide-pasagune oso a
rriskutsua. Trenbidera jaisteko maila bat dago" />
alt="Bakiola: taulez eratutako igarobidea ibilbide konkorrarekin; horrek trenbideen gainean ibiltzea zailtzen du" />
alt="Arbide: nasara iristeko egokitu gabeko a
rrapala. Neurriz gaineko malda eta peraltea" />
alt="Salbio: nasa sestra beheratuan. Iristeko dauden eskailerak egokitu gabe daude. Zoladura irristakorra" />
alt="Ollargan: nasa a
rteko lurpeko pasabidea, garaiera bikoitzean jarritako eskubandarik gabe ibilbidearen bi a
ldeetan" />
Aintzat hartuz gero korridoreko ekipamendu gehienetan ez direla segurtasuneko eta funtzionaltasuneko gutxieneko betekizunak betetzen, badirudi logikoa dela pentsatzea instalazio hauetan ez dela egongo ikusmen urrituei zuzendutako informazio eta laguntza elementurik. Zentzu horretan, ikusi da gida zoladurarik ez dagoela geltokian barrena ibiltzea errazteko eta hartan eskaintzen diren zerbitzuak topatzeko.
2.4.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, a
tondo eta nasetako zoladurak propietate egokiak ditu trinkotasunari, gogortasunari eta irristatzearen a
urkako gaitasunari dagokienez. Hala eta guztiz ere, ikusi a
hal izan da trenbide-pasaguneak direla hondamen egoera handiena a
geri dutenak, eta horrek a
rriskua eta gainazal horietatik egin beharreko joan-etorrien zailtasunak a
reagotzen ditu.
alt="Taulez egindako trenbide-pasagunea. Irtenguneekin eta irregulartasunekin konkortutako zoladura" />
Ia geltoki guztiek dituzte gabeziak nasetako segurtasun seinaleztapenetan: ez dago hankaz ukitzeko botoirik edota zerrenda kromatikorik.
alt="Ohartarazteko ukimen botoirik ez duen nasa" />
2.4.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Enpresa eragileko langileek a
tenditutako geltokiek ez dute leihatila egokiturik, ezta hiriburuko ekipamenduetan ere: ez Bilbo A
bandon, ez Miribillan.
Leihatilara iristeko bidea oztopoetatik salbu dago, eta, horri esker, erabiltzailearen zirkulazio librearen eta maniobrak egiteko a
ukeraren a
lde egiten da.
2.4.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Alderdi honen diagnostikoak A
-1 Bizkaia korridoreko kapitulu homologoan a
dierazitakoari heltzen dio.
Aitzitik, beharrezkoa da a
zpimarratzea hurrengo geralekuek a
geri duten a
ltzari nahiz bidaiariarentzako zerbitzu elementuen falta nabarmena: Basauri, Bakiola, A
rrankudiaga, A
rbide, Laudioko Santa Kruz, Luiaondo, Salbio eta Iñarratxu. Inguruabar horrek ez du joan-etorriaren segurtasunaren, erosotasunaren eta ergonomiaren a
lde egiten.
2.4.2.6. Komunak
A-3 korridoreko geltokietan egindako behaketetan ez zen komun higieniko publikorik ikusi, Bilbo A
bandoko geltokian ez bada.
2.4.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Bilbo A
bando, Miribilla, La Peña, Ollargan eta Laudioko geltokietan (zirkulazio faktorea badago[20]) bakarrik iragartzen da megafoniatik trenen irteera eta iritsiera.
Informazio dinamiko bisualari dagokionez, hiriburu bizkaitarreko ekipamenduek bakarrik dituzte informazio teleadierazgailuak.
Gainerako instalazioetan ez zaio erabiltzaileari bestelako komunikaziorik ematen, informazio estatikotik harago.
alt="Informazio teleadierazgailuen monitorea Miribillan" />
alt="Informazio panelak A
murrion. A
ltzarien eta idatzitako informazioaren kokalekuak ez du errazten hartara hurbildu eta irakurri a
hal izatea" />
2.5. Distantzia ertaineko eta ibilbide luzeko korridoreak
Distantzia ertaineko eta ibilbide luzeko penintsulako trazatuek lotu egiten dituzte EAEren eremua Lautadarekin eta Ebroren korridorearekin, neurri batean Gipuzkoa eta Bizkaiko a
ldirikoen trenbide trazatuak integratuz (A3 linea).
Lehen a
ipatu diren a
ldiriko guneetan sartuta dauden eskualde izaerako geltokiez gain, irisgarritasunaren diagnostikoak a
intzat hartu behar du A
rabako probintzian a
geri den a
zpiegitura, nagusiki herrigune nagusiei zerbitzua ematen dien hura.
Zentzu horretan, eta erreferentzia modura, behaketak egin dira A
rabako Lurralde Historikoko hurrengo trenbide geltokietan:
– Vitoria-Gasteiz
– Dulantzi
Aldirikoen lineetan egindako a
zterketan ez bezala, ibilbide ertain eta luzeko korridorearentzat a
ipatutako geltokietan egindako behaketetatik a
teratako ondorio multzoa lantzea erabaki da. Halaber, material mugikorraren irisgarritasunari buruz berariazko a
zterketa egin da (txosten honetako 2.7.3. idatz-zatia).
2.6. Ibilgailuen irisgarritasuna
2.6.1. Gipuzkoako a
ldirikoen zerbitzua
Aldirikoen zerbitzuak Gipuzkoan (A1 - Irun-Brinkola linea) hurrengo material mugikorrarekin ematen dira:
– 2010: 10 UT-446 eta 2 UT-440R
Gurpil a
ulkientzat gordetako zoko bat duten unitateak dira, baina horietan trenaren plataformak a
geri duen garaierak ez du erlaziorik nasaren mailarekin eta horrek zaildu egiten du nabarmen mugikortasun urriko pertsonak trenera iristea. Gurpil a
ulkien erabiltzaile diren pertsonen kasuan, trenera sartzea erabat galarazten dute baldintza horiek.
Erlazio horretan dagoen "gap" bertikal-horizontala a
ldatu egiten da a
intzat hartutako geltokia edo geralekua gorabehera, eta horrek a
re gehiago zailtzen ditu nasetan egin beharreko berriztatze jarduerak.
alt="Bereizketa bertikal-horizontal handia nasaren eta trenaren a
rtean" />
alt="Irisgarritasun zaila mugikortasun urriko pertsonentzat" />
alt="Eserlekuen barrualdeko konfigurazioa UT-446etan" />
Irisgarritasunaren gaian, UT-446 hauek hurrengo ezaugarriak dituzte:
– Plataforma baxuak eta mailak pasillora iristeko.
– Pasillo estuak.
– Bagoi estankoak. Igarotzeko zailtasuna.
Renferen Irisgarritasun Plana 2014 delakoak erabat irisgarria izango den material mugikorra sartzea du helburuen a
rtean, Donostiako guneko a
ldirikoen zerbitzuan. Material ibiltari honen a
dibide CIVIA trenak dira.
Material berriaren iritsiera pixkanakakoa izango da, jarraian datorren berriztapen egutegi honi jarraiki:
– 2012: 6 UT-446, 2 UT-440R eta 6 CIVIA tren.
– 2014: 12 CIVIA tren.
Flota pixkanaka modernizatzeko ezarri den egutegiaren a
rrazoia Nasak berriztatzeko plana gauzatzeko behar den denbora da. Berriztatze hori gauzatzen a
ri da, eta horrekin bereizketa tarterik gabeko nasa-plataforma erlazioa bermatuko duten instalazioak (goratuz edo beheratuz) egokitu nahi dira.
alt="Eserlekuen barruko konfigurazioa CIVIAtan" />
2.6.2. Bizkaiko a
ldirikoen zerbitzua
Aldirikoen zerbitzuak Bizkaian (bertakoak dira A
1-Bilbo A
bando-Santurtzi, A
2-Bilbo A
bando-Muskiz eta A
3-Bilbo-Urduña) UT-446ekin ematen dira erabat. Zehazki, egungo flotak (2010. urtean) 21 tren ditu.
Gipuzkoan bezala, hemen ere a
razo nagusiak nasaren eta trenaren a
rteko erlaziotik sortzen dira, ibiltezina baita erabat. Gainera, zenbait geltokitan segurtasunerako a
rrisku a
dierazgarria dago, baita pertsonaren beraren mugikortasun maila edozein dela ere.
alt="Bereizketako "Gap" horizontala nasaren eta trenaren a
rtean" />
alt="UT barrualdeko konfigurazioa" />
alt="Bereizketako "Gap" bertikala nasaren eta trenaren a
rtean" />
Renferen Irisgarritasun Plana 2014 delakoak material ibiltaria berritzea eta CIVIA unitateak Bizkaiko lurraldean jartzea hartzen du. Hala eta guztiz ere, nasak egokitzeko jarduerak kostu handikoak dira eta, zenbait kasutan, a
biadura handiko sarea Bilbora iristea definitzearen baldintzapekoak dira.
Hori dela eta, testuinguru hau ikusita, bestelako konponbide gisa pentsatu da UT-446 trenak egokitzea hirugarren bagoi irisgarri bat sartzearen bitartez. Kotxe berri bat izango litzateke, zoru baxua edukiko lukeena, eta multzo osoaren erdigunean kokatuko litzateke. Bertan, toki garbi bat edukiko litzateke gurpil a
ulkia erabiltzen duen pertsona kokatzeko, eta toki berdinean komun unibertsal bat ere edukiko litzateke.
Iturria: Renfe
2.6.3. Eskualde izaerako zerbitzuak
EAE penintsulako gainerako tokiekin lotzen duten eskualde izaerako zerbitzuak (distantzia ertainekoak eta ibilbide luzekoak) hiru unitate mugikor motarekin ematen dira:
– UT-470; unitate horiek zaharkituta daude erabat eta ez dira irisgarriak mugikortasun urriko pertsonentzat.
– A
LVIA trenak. As
koz ere modernoagoak eta funtzionalagoak dira, eta gurpil a
ulkia erabiltzen duten pertsonentzako gordetako plaza bat dute.
– 449 Serieko a
le erosi berriak. Mugikortasun urriko pertsonentzat berariazko sarbidea dute, gurpil a
ulkiarentzat gordetako tokia eta komun egokitua.
2007. urtetik a
urrera, Renfek eta A
DIFek A
TENDO konpromisoa hartu dute. Hori zerbitzu pertsonalizatu bat da, trenbide sareko geltoki nagusietan ematen dena joan-etorriak egiteko zailtasunak dituzten bidaiariek trenbide zerbitzuak eskuratu eta erabiltzea errazteko eta hori bermatzeko. Zerbitzua pixkanaka finkatu da gure geografian barrena, eta, gaur egun, Donostia Iparraldeko, Irungo, Bilbo-Abandoko eta Vitoria-Gasteizko geltokietan topa daiteke.
2.7. Ondorioak
2.7.1. Gipuzkoa
Gipuzkoan garraioaren irisgarritasunaren diagnostikoaren gaian 2007an egindako a
zterlanean eskuratutako ondorioen a
ldean, egiaztatu da A
1-Irun-Brinkola linean bilakaera ona egon dela, baina ez da nahikoa. A
ldi horretan zehar, irisgarritasuna sustatzeko jarduera batzuk garatu eta proiektatu dira Gipuzkoako a
ldirikoen guneko geltoki garrantzitsuenetan.
alt="Pasaia: kaletik nasara iristeko a
rrapala bat eraiki da" />
alt="Irun: igogailuak eta eskailera mekanikoak instalatu dira geltokira iristeko Txanaleta plazatik" />
Adierazi denaren a
rabera, CIVIA unitate berrien erabateko irisgarritasunaren a
lde egite a
ldera, inbertsio ekonomiko eskerga egiten a
ri da nasak egokitzeko –horiek igoz eta luzatuz–. Horrela, esku-hartze batzuk gauzatzen a
ri dira eta beste batzuk proiektuan daude geltoki ezberdinetan.
alt="Urnieta: nasak CIVIA trenentzat egokitzea" />
alt="Lezo-Errenteria: nasak goratu eta luzatzea" />
Gipuzkoako trenbideen a
zpiegiturak a
geri dituen gabezia nagusiak hauek dira:
– Geltokien hiri inguruneetan as
kotan a
gertzen dira oinezkoentzako ibilbide kaskarrak eta segurtasunik gabekoak.
– Ez dago eraikuntza sistemarik edota sistema mekanikorik nasara iristea eta haien a
rtean mugitzea bermatzeko. Segurtasunaren a
lorreko gabezia larriak topatu dira gainazaleko pasabideetan.
– Zentzumen ezgaitasunen bat duten pertsonei zuzendutako segurtasun seinaleztapena eta informazioa ez da nahikoa sarbideetan, a
tondoetan eta nasetan.
– Zentzumen ezgaitasunen bat duen pertsonari informazioa ematea bermatzeko ez dago komunikazio dinamikoko sistemarik (informazio teleadierazgailuak eta megafonia). Zentzu horretan, informazio teleadierazgailuak instalatzen a
ri dira Gipuzkoako a
ldirikoen guneko geltokietan.
– Ikusi a
hal izan da a
ltzari multzoa ez dagoela egokitua: eserleku ez funtzionalak (berariazko erreserbarik ere ez dago mugikortasun urriko pertsonentzat), erabat irisgarriak ez diren a
utosalmentako makinak (kokaleku desegokia, garaiera a
ltuan jarritako ordainketa gailuak, zentzumen ezgaitasunen bat duen pertsona taldeari egokitu gabeak).
2.7.2. Bizkaia
Gipuzkoako sarean bezala, Bizkaian A
DIF-Renfek dituen trenbide zerbitzuen irisgarritasuna erabatekoa izateko dagoen gabezia nagusia, eta beste ondorengo edozein a
zterlan ere baldintzatzen duena, hau da: garraio ibilgailura a
utonomiaz sartu a
hal izatea bermaturik ez egotea, nasaren eta trenaren a
rtean dagoen "gap" horizontal-bertikalaren bereizketaren ondorioz.
Ekipamendu guztietan (nasetan) tarte hori gauzatuko balitz ere, ikusi da Bizkaiko korridoreetan geltoki as
kok ez duela erabiltzailearen erabateko irisgarritasuna bermatzen. Zentzu horretan, beharrezkoa da a
zpimarratzea Bilboko geltokiek a
bantaila a
dierazgarriak a
geri dituztela irisgarritasun mailari dagokionez, gainerako ekipamenduek ez bezala.
Bestalde, a
zpimarratzekoa da nasen a
rteko trenbide-pasaguneen egoera. Geltoki gehienek ez dute elementu mekanikorik edota eraikuntza elementurik, nasetara iristeko eta nasen a
rteko joan-etorri a
utonomoa erraztu eta bermatu a
hal izateko. Trenbideen gainazaletik igarotzeak berekin daramatzan a
rriskuez gain, derrigorrezkoa da a
zpimarratzea a
reagotu egin dela a
rriskua trenbide-pasagune ugariren zoladura hondatzeagatik eta baita horiek kurban egoteagatik ere zenbait geltokitan.
Kanpoko sarbideak ere –kalea eta geltokia lotzen dituzten oinezko ibilbideak– oso kalteturik daude hainbat udalerritan. Hori dela eta, beharrezkoa da a
zpimarratzea garrantzitsua dela bermatzea ibilbide hori a
utonomoa eta segurtasunekoa dela irisgarritasun kate osoan zehar. Horretarako, funtsezkoa izango da oinezkoentzako inguruneak hobetzea, irisgarritasuna sustatzeko esku-hartzeak bideratzearekin batera, bai a
zpiegituran, bai material mugikorrean.
Trenbideen a
zpiegituran eta zerbitzuetan nabarmen a
geri diren gainerako gabeziak, Bizkaian, honela zehazten dira:
– Ohiko a
teak, a
te estuak eta as
tunak dituzten eraikinak, kanpoko eta barruko komunikazioa baldintzatuz.
– Egokitu gabeko a
ltzariak: eserleku ez oso funtzionalak eta erabateko irisgarritasunik ez duten a
utosalmentako makinak. Ez dago euskarri iskiatikoko tresnarik, ezta mugikortasun urriko pertsonentzako eserleku erreserbarik ere.
– Komunikazioko eta informazioko sistema dinamikoen hornidura eskasa da, nagusiki guztiontzako irisgarria den formatu batean informazioa eskura jartzeari dagokionez.
– Zentzumen ezgaitasunen bat duten pertsonei zuzendutako ukimeneko segurtasun seinaleztapena eta gida ez da nahikoa sarbideetan, a
tondoetan eta nasetan.
Vitoria-Gasteizko kasuan salbu, lurralde a
rabarreko gainerako geltokietan ia ez dago eskualdeko eguneroko zerbitzurik.
Instalazio horien ezaugarri nagusiak hauek dira:
– Udalerrien kanpoaldeetan kokatzen dira, beraz, horiek kokatzen diren udal mugartearekiko mendetasunak joan-etorri luzeak eskatzen ditu, norberaren ibilgailuan normalean.
alt="Dulantzi: geltokira iristeko galtzadak ez du oinezkoentzako ibilbide osagarririk (espaloia)" />
alt="Araia: instalazioak udalerriaren kanpoaldean. Batez ere, norberaren ibilgailuan iristen da hara" />
– Zerbitzatu gabeko geltokiak dira (langilerik gabekoak), funtzionaltasun gutxiko eraikinekin, erabiltzailearen egonaldia eta itxaronaldia errazteko ez bada.
alt="Agurain: eraikina itxita dago. Itxaroteko a
tondora nasatik bertatik iristen da" />
alt="Araia: geltokian egoteko a
tondoa" />
– Ikusi a
hal izan da ez dagoela elementu mekaniko edota eraikuntza elementurik, nasen a
rtean segurtasuneko joan-etorria eta joan-etorri a
utonomoa bermatzeko.
alt="Agurain: gainazaleko igarobidea nasen a
rtean. Zoladura egoera txarrean" />
alt="Dulantzi: trenbide-pasagunea egoera kaskarrean, irtengune eta peralte a
rriskutsuekin" />
– Informazio a
kustikoko eta bisualeko sistemak falta direla ikusi da, horien bitartez informazio estatikoa osatzeko, izan ere, a
zken hori ez dago erabiltzaile guztientzat irisgarria izateko formatu batean.
– Zentzumen ezgaitasunen bat duten pertsonentzat berariazko seinaleztapena falta dela ikusi da sarbideetan, a
tondoetan eta nasetan[21].
[21] A
DIF inbertsioak egiten a
ri da nasetako zoladura hobetzeko, irisgarritasunaren eta segurtasunaren a
raudira egokituz, eta baita geltokietako beste toki batzuk hobetzeko jarduerak gauzatzen ere.
3. FEVE (Bide estuko trenbideak)
FEVE (Bide estuko trenbideak) trenbideen konpainia publiko bat da, Sustapen Ministerioaren mendekoa dena. Hark salgaien zerbitzuak eta bidaiarienak egiten ditu Galizia, As
turias, Kantabria, Euskal A
utonomia Erkidegoa eta Gaztela eta Leon a
utonomia erkidegoetan eta Murtziako lurraldean.
EAEko FEVE sareak zabalera metrikoko trazatuan 85 km hartzen ditu eta oso-osorik Bizkaitik igarotzen da. Bertatik, a
ldiriko eta eskualdeko trenez gain, salgaien zerbitzuak ere igarotzen dira.
FEVEk EAEn dituen geltokien irisgarritasunaren diagnostikoa hurrengo trenbide korridoreen inguruan egituratzen da:
3.1.1. Kanpoko irisgarritasuna
Geltokira iristeko oinezkoentzako ibilbidea oso kalteturik dago Bizkaian FEVEren trenbide trazatua igarotzen den hainbat hirigunetan. Ikusi da a
lde ikaragarria dagoela funtzionaltasunaren eta joan-etorrien segurtasunaren a
ldetik Hiriburuaren eremuaren eta gainerako hiriguneen a
rtean. Zentzu honetan, geraleku ugari kokaleku zail batean dago, errepidearen ondoan eta ibilgailuen trafiko biziko zonetan, espaloiez babestutako oinezkoentzako ibilbiderik gabe. Neurri batean, hirigintzaren a
ldetik ingurunearekiko a
purtuta geratzen diren ekipamenduak dira.
alt="Zorrotza: oinezkoentzako sarbide a
rriskutsua. Ibilgailuen trafiko bizia eta derrigorrez igaro beharreko trenbide-pasagunea" />
alt="Kastrexana: bide eskasa, maila eta eskailera malkartsuen tarteekin" />
alt="Artxube: espaloi estua eta zoladura egoera txarrean duena. Ez dago galtzadatik babestuta. Trafiko bizia" />
alt="Herrera: malda malkartsuko a
rrapala. Sarbide ibiltezina, trafiko biziko zona baten ondoan" />
Oinezko inguruneetan oztopo fisiko garrantzitsuak egotearen testuinguru honetan, a
re zailagoa da geltokien hiri ingurunea ukimeneko elementuekin –zerrendak– seinaleztatzeko beharra a
ipatzea, horien bitartez ikusmen urritua geltokiaren kokalekurantz bideratzeko.
3.1.2. Barruko irisgarritasuna
Idatz zati honek irisgarritasunaren hurrengo a
lderdien gaineko a
zterketa biltzen du:
– Geltokirako sarbidea.
– Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria.
– Zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena.
– Informazioa emateko eta txartelak saltzeko mahaiak.
– Komunak.
– Informazio eta komunikazio sistemak.
3.1.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Korridoreko ekipamendu gehienek geltokira iristeko a
rrapalak dituzte, eta haien funtzionaltasuna ezberdina da kasu bakoitzean.
Orokorrean, a
rrapalek ez dute eskubanda bi a
ldeetan, garaiera bikoitzean eta ibilbide osoan zehar, nahiz eta luzeraren, peraltearen eta maldaren a
ldetik haietako batzuk funtzionaltzat hartzerik dagoen. Beste zenbaitetan, a
rrapala horiek iristezinak dira erabat eta haien erabilera errazterik zegoen eskura egondako espazioa a
probetxatu izan balitz haiek luzatu eta zabalduta egiteko.
Eraikinei dagokienez, zera a
dierazi behar da: a
tondora iristeko a
teek sarreran mailarik izaten ez badute ere, horiek estuak izaten dira eta orri bikoitzekoak, eta horrek zaildu egiten du mugikortasun urriko pertsonen igarotzea.
alt="Ibarra: geralekurako sarbidea ez dago beheratuta. Trenbide-pasagunearen ondoko ibilbidea. A
rriskutsua" />
alt="Irauregi: peralte eta malda malkartsuko a
rrapala (badago tokirik a
rrapala luzatzeko). Baranda babeslea a
lde batean, baina eskubandarik gabekoa" />
alt="Güeñes: a
tondora iristeko a
tea estua da. Ezinezkoa da gurpil a
ulki batekin sartzea, bi orriak irekita ez badaude behintzat" />
alt="Zalla: a
te estua. Ez dago gurpil a
ulki batekin joan-etorria egiteko eraginkortasunik, bi orriak irekita ez badaude behintzat" />
3.1.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Ziurrenik, FEVEren korridore osoan gehien kalteturiko irisgarritasun a
lderdia da. Horrela, hurrengo traba fisikoak a
geri direla egiaztatu da: babes barandarik edo eskubanda egokiturik gabeko malda malkartsuko a
rrapalak, eskailera tarte a
rriskutsuak, trenbideen gainazaletik derrigor igaro beharra saihestuko duen elementu mekanikorik edota eraikuntza elementurik ez dago, eta a
bar.
Bestalde, zera egiaztatu a
hal izan da: korridoreko geralekuak nasa bakarrekoak badira ere, gainazaletik igaro beharraren gaia a
dierazgarria da oraindik, izan ere, kasu as
kotan, oinezkoentzako kanpoko ibilbideak behartu egiten du trenbideak gurutzatzera nasara iristeko.
Kasu deigarrienetariko bat Bilboko A
metzolako geltokiarena da. Orain dela gutxi berriztatutako ekipamendua da, sestra beheratuan kokatzen da eta bere instalazioak FEVEk eta A
DIFek partekatzen dituzte. Ekipamendu honetan, FEVEri dagokion a
lderdian ez dago nasara iristeko igogailurik.
alt="Ametzola: berriztatutako eta A
DIF-Renferekin partekaturiko geltokia. Ez dago igogailurik nasara iristeko" />
alt="Zorrotza: nasara iristeko, egokitu gabeko eta maniobrak egiteko muga ugari dituen a
rrapala estu bat gainditu behar da" />
alt="Kastrexana: nasarako sarbidea malda a
dierazgarriko eskailera tarte baten bitartez. A
rriskutsua" />
alt="Sodupe: nasa batetik bestera joateko trenbideen gainetik igaro behar da derrigor" />
Geltokietako a
tondoak oztopoetatik libre daude eta maniobrak egiteko behar besteko a
ukera ematen dute intereseko puntuetara joan-etorri a
utonomoa bermatzeko. A
itzitik, toki berdin horiek ez dute ukimen zerrendarik ikusmen urritua ematen diren zerbitzuetara bideratze a
ldera.
Galtzadako eta Basurtuko geltoki berrietan a
geri diren a
te a
utomatikoek ez dute seinaleztapen horizontaleko bandarik kontraste kromatiko egokiarekin. A
utomatismo horrek igarotze denbora nahikoa eman behar die haietatik igarotzen diren pertsonei.
alt="Galtzada: berriztatutako geltokia. Kontraste kromatiko egokia duen seinaleztapen horizontaleko zerrendarik gabe" />
alt="Basurtu: kontraste kromatiko egokia duen seinaleztapen horizontaleko zerrendarik gabe" />
3.1.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, zoladurak propietate egokiak a
geri ditu gogortasunaren, trinkotasunaren eta irristatzeen a
urkako ezaugarrien a
ldetik, bai a
tondoetan, bai nasetan.
Nasetako segurtasun seinaleztapenari dagokionez, gehienetan zerrenda kromatikoa dago, baina ez dago botoien ukimen zoladurarik.
alt="Ohiko zoladura modeloa FEVE korridoreko geltokietan" />
alt="Lurpeko geltokietako zoladura modeloa" />
alt="Bilbo-Konkordia: segurtasuneko seinaleztapenik gabe (zerrenda kromatikoa eta ukimen zoladura)" />
alt="Botoi zoladurarik gabeko banda kromatikoa" />
3.1.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
FEVE geltokien ezaugarria da, normalean, enpresa eragileko langilerik ez edukitzea a
rretarako. Halaber, a
rretarako eta jendeari txartelak saltzeko mahaiak ez daude behar bezala egokituta mugikortasun urriko pertsonentzat.
alt="Sodupe: informazioa emateko eta txartelak saltzeko mahaia makina baliogabetzaileetatik oso hurbil dago. Toki eskasa dago (gurpil a
ulki batek maniobrak egiteko a
ukera gutxi du)" />
alt="Irauregi: egokitu gabeko a
rreta mahaia. Ez dago garaiera baxuagoan egokituriko tarterik" />
3.1.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Ekipamendu guztiek ez dute gutxieneko a
ltzari multzoa joan-etorrian eraginkortasuna eta ergonomia bermatzeko.
FEVE geltokietan dagoen eserleku modeloak ez ditu betetzen, orokorrean behinik behin, eska daitezkeen irisgarritasun parametro guztiak, zehazki eserlekuek bizkarra eta beso-euskarriak edukitzea garaiera egokian (>0,45 m) lurrarekiko. A
ldiz, ikusi a
hal izan da eserlekuak EAEko beste trenbide lineetakoak baino garaiera a
ltuagoan kokatzen direla.
Bestalde, ez dago berariazko eserleku erreserbarik mugikortasun urriko pertsonentzat geltokietan, eta euskarri iskiatiko osagarririk ere ez dago.
Ikusi a
hal izan da bidaia baliogabetzeko gailuek zabalera handiagoko igarobidea eduki ohi dutela, gauzak garraiatzen dituzten pertsonentzat, gurpil a
ulkian daudenentzat, eta a
barrentzat berariaz egina. Hala eta guztiz ere, beharrezkoa da gailu hauen irekiera eta itxiera mekanismoak kontrolatzea, horren bitartez mugikortasun urriko bidaiariak igarotzeko a
ukera duela bermatzeko.
Autosalmentako makina modeloa nahiko modernoa da, baina oso funtzionaltasun gutxikoa. Gauzak horrela, ordaintzeko zirrikituak a
ltuegi kokatzen dira (>1,20 m) eta makina ez dago egokiturik ikusmen urrituen taldeak erabiltzeko. Makinak, geltoki as
kotan, a
teen a
tzean kokatzen dira eta horrek ere ez du haien erabilera errazten.
alt="Eserleku modeloa FEVE geltokietan" />
alt="Eserleku modeloa FEVE geltokietan" />
alt="Ikastetxea: joan-etorriaren ergonomia bermatuko duen gutxieneko a
ltzaririk gabeko geralekua" />
alt="Galtzada: mugikortasun urriko pertsonak igarotzeko makina baliogabetzaileak" />
alt="Autosalmentako makinen modeloa. Irakurketaren plano bisuala eta ordainketa egiteko zirrikituak a
ltuegi (>1,20 m)" />
alt="Autosalmentako makinen modeloa. Irakurketaren plano bisuala eta ordainketa egiteko zirrikituak a
ltuegi (>1,20 m)" />
3.1.2.6. Komunak
Ez da ohikoa FEVEko geltokiek komun higieniko publikoak edukitzea eta, halakorik baduten kasuetan, horiek ez daude behar bezala egokituta.
alt="Sodupe: egokitu gabeko komunak" />
3.1.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Korridoreko geltoki garrantzitsuenek (Bilbo, Basurtu, Irauregi, Sodupe, Zalla eta Balmaseda) sistema dinamikoak dituzte bidaiariari informazio a
kustikoa eta bisuala emateko.
Gainerako instalazioetan ez da informazio estatikoko paneletan a
geri den informazioa ez den bestelako komunikaziorik ematen. Zentzu horretan, irakurketaren plano bisualak eta informazio zutoinetan jasotako edukien tamainak ez dute bermatzen erabiltzaile guztiak hartara iritsi eta hura irakurri a
hal izango dutenik.
alt="Bilbo-Konkordia: informazio teleadierazgailua" />
alt="Basurtu: monitore teleadierazgailua" />
alt="Zorrotza: informazio estatikoa oso irakurgarria ez den kokalekuan. Distirak eta karaktere txikiak" />
alt="Santa A
geda: informazio estatikoa oso irakurgarria ez den kokalekuan. Distirak eta karaktere txikiak" />
3.2. Bilbo-Santander eskualde korridorea
Santanderrerantz doan eskualde korridorean sartuta dauden FEVEren EAEko geltokiek duten irisgarritasuna banan-banan a
ztertuz gero, emaitza komun batzuk ikus daitezke eta horiek jarraian a
zalduko dira:
Kasu gehienetan, A
rangurenetik Santanderrerantz doan linea funtzionaltasun gutxiko geltokietatik igarotzen da horiek kokatzen diren hiriguneentzat, izan ere, horietara iristeko beharrezkoa da ibilgailu pribatuan joatea.
alt="Traslaviña: geltokira iristeko bidexka. Bestelako oinezko ibilbiderik gabe. Funtzionaltasun gutxikoa" />
alt="Villaverde Turtzioz: ingurune natural batean kokatzen da, kanpoan oinezkoentzako sarbiderik eduki gabe" />
Gainerakoan, eraikin gehienak itxita dituzten geltokiak dira, a
rreta eskaintzeko enpresa eragileko langilerik gabekoak eta pertsonak itxaron behar duen bitartean gutxieneko erosotasuna eta babesa edukiko dituela bermatzeko elementurik gabekoa: a
ltzariak, a
tondoa, markesina, eta a
bar.
alt="Artzentales: itxaronaldian gutxieneko erosotasuna edukiko dela bermatzeko elementurik ez duen geralekua" />
alt="Villaverde Turtzioz: eraikina itxita dago. Itxaroteko a
tondora sartzerik ez" />
Instalazio hauek a
geri dituzten gainerako gabezia nagusiak hurrengoetan zehazten dira:
– Eraikin itxiak. A
te estuengatik eta zoladura eskasagatik kaltetutako joan-etorria.
– Ez dago nasen a
rteko joan-etorria a
halbidetzeko eraikuntza sistemarik edota sistema mekanikorik. Trenbide-pasaguneak egoera eskasean daude.
– Egokitu gabeko a
ltzariak. Euskarri iskiatiko osagarriak falta dira.
– Ikusmen urrituentzako segurtasun eta gida seinaleztapenik ez dago, ez sarbideetan, ez a
tondoetan, ezta nasetan ere.
– Komunikazioko eta informazioko sistema dinamikoen hornidura eskasa da.
alt="Karrantza: eraikinera sartzeko a
tea estua da. Segurtasun seinaleztapenik gabeko nasa" />
alt="Karrantza: bertaratzeko a
rrapala egokitu gabe dago eta zoladura eskasekoa da" />
alt="Villaverde Turtzioz: a
lde batetik du sarbidea eta ingurunean obrak egiten a
ri dira. Trenbide-pasagunea egoera eskasean dago" />
alt="Traslaviña: eraikina itxita dago. Itxaroteko a
tondora iristeko a
lbo bat erabili behar da eta hura egokitu gabe dago" />
3.3. Ibilgailuen irisgarritasuna
FEVE Plan Estrategikoa 2012 delakoarekin bat etorriz, enpresa erosten a
ri den unitate mugikor berriak hornituta datoz punta-puntako a
zken sistemekin, horien bitartez mugikortasun urriko pertsonaren erabateko irisgarritasuna bermatzeko.
Material ibiltari berriak a
rrapalak ditu, kotxea eta nasa lotuz eta a
utonomiaz iristea erraztuz. Modernitate gutxieneko a
leak pixkanaka egokituz joango dira, a
rrapala mugikor hauek berenganatzearen bitartez.
FEVEk EAEn egiten dituen a
ldiriko zerbitzuak 3600 Serieko unitate mugikorrekin egiten dira (10 ibilgailu) eta, orokorrean, irisgarriak dira nasaren eta trenaren a
rteko erlazioan, nahiz eta kurban dauden geltokietan a
razoren bat a
ger dezaketen. A
rrapalarik gabeko material ibiltaria da, nahiz eta, a
ipatutako Plan Estrategikoari jarraiki, espero daitekeen a
rrapala horiek pixkanaka instalatzen joango direla.
alt="Nasa-tren erlazio irisgarria" />
Ekitaldi honetatik a
urrera –2010–, eskualde zerbitzuak 2700 Serieko 12 UTrekin ematen dira. Material ibiltari horrek sarbide a
rrapalak ditu mugikortasun urriko pertsonentzat, barrualdean toki zabala joan-etorria a
utonomoa izateko, mugikortasun urriko pertsonentzat gordetako tokiak, a
inguratzeak gurpil a
ulkientzat eta laguntzailearentzako eserlekua.
2700 Seriearen irisgarritasunaren ezaugarriak hauek dira:
Bidaiarien sarbidea:
– Elektrikoki martxan jartzen diren orri bikoitzeko a
teen bitartez sartzen da, eta 1.000 mm-ko zabalera duen igarobidea libre uzten da.
– Kotxe bakoitzak sartzeko a
te bana du a
lde bakoitzean.
– Erreiaren buruan zoruaren garaiera 1.050 mm-koa da.
Eremurako sarbidea mugikortasun urriko pertsonentzat:
– Elektrikoki martxan jartzen den a
rrapala baten bitartez sartzen dira; a
rrapala hori gidariaren postutik zabaltzen da interesdunak a
ldez a
urretik hala eskatzen badu.
– A
rrapala eskaera a
laka duten a
rgi sakagailuen eta erliebe sinboloak dituztenen bitartez egiten da; horiek barrualdean nahiz kanpoaldean kokatzen dira, eremuetara sartzeko mugikortasun urriko pertsonentzako jarri diren a
teen ondoan hain zuzen.
3.4. Ondorioak
Lehenik eta behin, a
ztertutako irisgarritasun a
lderdiei dagokienez, ikusi a
hal izan da funtzionaltasun eta segurtasun a
lde a
dierazgarria dagoela hiriburuaren guneari zerbitzua ematen dioten geltokien eta gainerakoen a
ldean.
Bilboko guneak geltoki modernoen multzoa hartzen du, orain dela gutxi berriztatu direnak. Horiek, A
metzolako kasu ulertezinean salbu, irisgarriak dira oztopo fisikoak deuseztatzeari dagokionez.
Gainerako lineek baldintza eskasetan dauden geralekuak sartzen dituzte, eta horiek a
razoak a
geri dituzte sarbideetan, biziguneetatik urrun daude eta gabezia garrantzitsuak dituzte ergonomiaren, segurtasunaren eta funtzionaltasunaren gaietan.
alt="Basurtu-Ospitaleak: geltoki modernoa eta irisgarria" />
alt="Lanbarri: nasa bakarra hiriguneetatik urrun dagoen ingurune batean" />
Horrela, ikus daiteke nasa as
kok ez dutela itxaronaldian gutxieneko erosotasuna bermatzeko elementu funtzionalik: a
ltzariak, babeserako markesinak, itxaroteko a
tondoak, eta a
bar.
alt="Herrera: kokaleku ibiltezinean dagoen geralekua" />
Bestalde, jada esan den moduan, geraleku ugari kokaleku ibiltezin batean dago, errepidearen ondoan, ibilgailuen trafiko biziko eremuetan, iristea zaila den ingurune naturaletan, eta horrek zaildu egiten du oinezko joan-etorria ia edozein pertsonarentzat.
Azpiegiturak a
geri dituen gainerako gabezia nagusiak hurrengoetan zehazten dira:
– Eraikin itxiak edo haietara iristea zaila dutenak: orri bikoitzeko a
te estuak.
– Ez dago nasen a
rteko joan-etorri a
utonomoa eta segurtasunekoa a
halbidetzeko eraikuntza sistemarik edota sistema mekanikorik.
– A
ltzariak ez daude egokiturik eta, beraz, ez dute bermatzen erabilera unibertsala.
– Mugikortasun urriko pertsonentzat berariazko multzorik gabeko eserlekuak; euskarri iskiatiko osagarririk ere ez dago.
– Ikusmen urrituentzako ukimen seinaleztapenik ez dago, ez sarbideetan, ez a
tondoetan, ezta nasetan ere.
– Bidaiariarentzako komunikazio eta informazio sistemen hornidura eskasa da: ez dago megafoniarik ez eta teleadierazgailurik ere; informazio estatikoko zutoinak daude baina ez dira irisgarriak pertsona guztientzat.
4. ETS / Euskotren Trenbide Sarea
ETSk kudeatzen duen trenbide trazatua zabalera metrikokoa da eta 186 km-ko luzera du EAE osoan. 85 bide bakarrekoa da, eta horrek handicap garrantzitsua dakar ustiapen eraginkorra bultzatu nahi denean. Gaur egun, linea bikoizteko jarduerak egiten a
ri dira eta horrek esan nahi du etorkizunean hobekuntza a
dierazgarria egongo dela bidaiarien trenbide trafikoen maiztasunean.
Euskal herri-administrazioaren eskumeneko trenbide lineak EAEn zeuden trenbide linea ezberdinen pixkanakako integrazio prozesuaren emaitza dira. Horren ondorioz, heterogeneotasun handia sortu zen korridore berriak eratu zituzten geltokien ezaugarrietan, kokalekuan, neurrietan eta irisgarritasun mailan. Horrek guztiak tipologia sorta zabala a
zaltzea eragin zuen, sare osoarentzako eredu uniforme bat gabe.
ETS/EuskoTrenen irisgarritasunaren diagnostikoa egituratu egiten da hurrengo trenbide korridoreen inguruan, eta bertan a
ldiriko eta eskualdeko garraio zerbitzuak eskaintzen dira:
– Bilbo A
txuri-Donostia A
mara eskualde korridorea.
– Lasarte Oria-Hendaia (Topoa) a
ldirikoen linea.
Bilbotik Donostiara doan trazatuaren zati bat Urdaibaiko eta Lasarte Oria-Hendaiako a
ldirikoen zerbitzuek partekatzen dute.
Aldiriko bi linea horien irisgarritasunari buruzko berariazko diagnostikoa egiten a
ri garenez, eskualdeko korridorean gai honetan a
geri diren gabeziak a
zpimarratzeko unean lehentasuna eman zaio partekatu gabeko tartearen balorazioari, hau da, A
morebieta geralekuaren eta Usurbil geltokiaren a
rtean dagoen horren balorazioari.
Ezer baino lehen, beharrezkoa da a
zpimarratzea korridore honetan behin-behineko egoeran dagoen geltoki multzo bat dagoela, zenbait tartetan bikoizketa eta lurperatze jarduerak egiten a
ri direlako.
Esku-hartze hauek eragindako geltokiak, nagusiki, hauek dira:
– Durango: Linea lurperatzen a
ri da Durango-Traña (Abadiño) tartean.
– A
rdantza Eibar: Geltoki berria eraikitzen a
ri dira eta San Lorentzo (Elgoibar) eta Unibertsitatearen (Eibar) a
rtean dagoen tartea bikoizten a
ri dira.
– A
ia-Orio: trenbide saihesbidea egiten a
ri dira eta geltoki berria eraikitzen a
ri dira.
4.1.1. Kanpoko irisgarritasuna[22]
Herrigune garrantzitsuetan ikusi a
hal izan da esku-hartzeak behar dituzten oinezkoentzako inguruneak daudela. Esku-hartze horiekin ibilbidearen funtzionaltasuna eta segurtasuna hobetu behar dira, kaletik garraio ekipamenduraino. Instalazioetako batzuk oztopoak a
geri dituzte kanpoko oinezkoentzako ibilbideetan, eta horiek mugikortasun urriko pertsonen joan-etorria baldintzatzen dute: a
rrapala malkartsuak, kale estuak, babesteko espaloirik gabeko eremuak eta a
rgi gutxikoak, ibilgailuen trafiko biziko tokiak, eta a
bar. Gabeziak dituzte bereziki Ermua-Eibar tartean dauden geltokietara oinez iristeko sarbideek.
alt="Traña: industria ingurunea. Ibilgailu as
tunen trafikoa. Zoladura eskaseko espaloi estuak" />
alt="Berriz: egoera eskasean dagoen trenbide-pasagunea estazioranzko oinezko ibilbidean" />
alt="Ermua Errotabarri: geralekura iristeko egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Oso malda malkartsua. Baterian a
parkatutako ibilgailuak dituen espaloi estua" />
alt="Azitain Eibar: sarbidea egokitu gabeko eskailera tartearen bitartez. Eskaileretarantz doan ibilbidea maldan dago, a
rgi gutxi du eta zoladura egoera txarren dago. Segurtasun falta" />
Aipatutako ekipamenduez gain, jarraian datorren udalerri zerrendak kanpoko sarbide zailak ditu ere:
– Durango (geltokiaren ingurunea behin-behineko egoeran dago lurperatzeko obrak direla-eta).
– Zaldibar.
– Ermua.
– Eibar.
– Elgoibar.
– Usurbil.
Aipatutako gabeziek, nagusiki, irisgarritasun fisikoarekin zerikusia duten oztopoei heltzen badiete ere, modu berean a
ipa daiteke idatz zati honetan kanpoko oinezko ibilbideak egokitzea falta dela ikusmen urrituen taldeak dituen beharretara, izan ere, ez dute zoladuraren gainean gidatzeko elementurik (ukimen zerrendak) geltokietan orientazio izateko.
4.1.2. Barruko irisgarritasuna[23]
Idatz zati honek irisgarritasunaren hurrengo a
lderdien gaineko a
zterketa biltzen du:
– Geltokirako sarbidea.
– Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria.
– Zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena.
– Informazioa emateko eta txartelak saltzeko mahaiak.
– Komunak.
– Informazio eta komunikazio sistemak.
4.1.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Askotan, eraikinera edo ekipamendura iristeko bide nagusia eskailera tarte baten bitartez egiten da, nahiz eta ohikoa den ia geltoki guztiek a
rrapalen bitartez iristeko sarbide osagarriak edukitzea.
Hala ere, a
rrapala hauek ez daude, orokorrean, behar bezala egokiturik. Gauzak horrela, malda desegokiak daudela ikusi da, bi a
ldeetan eta ibilbide osoan zehar eskubandak eduki gabe.
arrapala osagarria. Eskubandak ibilbide osoan zehar
agertu beharko lirateke. Babes barandarik gabeko muturra
arriskutsua da" />
atondora iristeko
arrapala oztopaturik dago bertan dagoen zuhaitz batekin. Igarobidea estua da" />
autonomoarentzat.
Ateak
automatizatuta ez daudenean, ezinbestekoa da bi orriak irekita egotea joan-etorri segurua eta funtzionala bermatzeko haiek igarotzean.
ate
automatikoak baino lehen ohiko
ateak
ageri dira. Ezinbestekoa da bi orriak irekita egotea" />
ateak sarbidean. Ezinbestekoa da biak irekita egotea" />
4.1.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Ikusi da ekipamendu as
kotan elementu mekanikoak eta eraikuntzakoak falta direla mugikortasun urriko pertsonak nasetara joaten direnean eta haien a
rtean mugitzen direnean joan-etorri segurua eduki dezaten.
Ohikoa da nasetara iristeko bidean trenbideen gainazaletik derrigor igaro beharra dakarren pasagune bat egotea eta ondoren malda malkartsuko a
rrapala baten bitartez igo behar izatea –egokitzapen txarrekoa normalean–. Ibilbide hau, a
rriskutsua izateaz gain, zaila ere bada mugikortasun zailtasunak dituzten erabiltzaileentzat.
alt="Durango: nasarako sarbidea zoladura eskaseko trenbide-pasagune batetik eta malda malkartsuko a
rrapala batekin" />
alt="Berriz: a
rrapala malkartsua nasara iristeko. Babeserako baranda bi a
ldeetan eskubandak eduki gabe. A
ldez a
urretik trenbideen gainetik egin behar da bidea derrigor" />
alt="Errotabarri Ermua: mailarterik gabeko eskailera tartea nasara iristeko. Lurzoru irristakorra eta a
rriskutsua" />
alt="Elgoibar: nasara iristeko trenbide-pasagunetik igaro behar da derrigor. Malda malkartsuko a
rrapala" />
Hori dela eta, derrigorrezkoa da esku hartzeko berariazko plan bat garatzea, eta horren bitartez horiek deuseztatzea gaineko edo a
zpiko bestelako pasabideak sortuz, edo, bestela, horietako zoladura hobetzea metal-kautxuko lurzoruak jarriz eta egungo egurrezko edo hormigoizko igarobideak ezabatuz.
Gainazaleko pasabidearen zoladuraren kalitatea bereziki gatazkatsua den a
lderdi bat da segurtasunaren a
lorrean, tren guztiak gelditzen ez diren geltokietan (ibilbide luzeko trenak, merkataritzakoak).
alt="Trenbide-pasagunea kontserbazioaren a
ldetik egoera eskasean" />
alt="Joan-etorria errazten ez duten irtenguneak dituen trenbide-pasagunea" />
Nasen beste ezaugarri a
rriskutsu bat eraiki zirenean eman zitzaien estutasuna edo ondoren eragindako estutasuna (oztopoak egoteagatik) da; horrek nabarmenki a
reagotzen du a
rriskua mugikortasun urriko pertsonaren joan-etorrian, batez ere pertsona hori gurpil a
ulki jakin batzuen erabiltzaile bada. Inguruabar hori errepikatu egiten da eta salaketaren xede izan da ezgaitasunen bat duten pertsonen taldeen a
ldetik Eibar, Errenteria eta Pasaiako geltokietan.
alt="Eibar: nasa estua. Zirkulazio a
rriskutsua" />
4.1.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Atondoetako eta nasetako zoladurari buruz esan daiteke, orokorrean, ezaugarri egokiak a
geri dituela gogortasunari, trinkotasunari eta irristatzeen a
urkako propietateei dagokienez. A
lderdi honetan, jada a
ipatu den bezala, geltoki batzuetako trenbide-pasaguneak dira lehentasunezko esku-hartze plana behar dutenak.
Hala eta guztiz ere, egoera txarrean dagoen edo propietate eskasak dituen zoladura duten nasen a
dibide batzuk ematen dira.
alt="Nasa a
rriskutsua. Lurzoru irristakorra" />
alt="Zoladura higatua. Egoera eskasa" />
Bestalde, irudietan ikus daitekeen bezala, nasa guztiek ez dute derrigorrezko segurtasun seinaleztapena ikusmen urrituentzat: zerrenda kromatikoa eta botoien ukimen zoladura.
4.1.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Erantsitako taula ikusita, egiazta daiteke A
txuri-Usurbil tarteko sei geltokitan bakarrik daudela erabiltzaileen beharrak a
tenditzeko langileak. Horri gehitu egiten badiogu a
tondo eta nasa gehienetan komunikazio interfonoak daudela, murriztu egiten da jendearentzako a
rreta mahaiak jartzeko beharra eta, a
ldi berean, horrek ezinbesteko bihurtzen du a
utosalmentako makinak irisgarritasun unibertsaleko parametroetara egokitu beharra.
Iturria: EuskoTren.
Hala eta guztiz ere, jarduera printzipio gisa, beharrezkoa da a
rreta mahaiak egokitzea enpresa eragileko langileek a
tenditutako geltokietan.
Bestalde, a
dierazi daiteke orokorrean leihatiletara iristeko bidea oztopoetatik libre dagoela. A
itzitik, a
tondoko zoladurak ez du hankaz ukitzeko zerrendarik geltokian ematen diren zerbitzuetarantz eta han dauden elementuetarantz gidatzeko.
alt="Leihatila egokitua. Garaiera baxuagoan egokituriko tarte bat du" />
alt="Zerbitzaturiko geltokia. Garaiera baxuagoan egokituriko tarterik ez du" />
4.1.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Jarraian, a
ztertutako korridoreko a
ltzari elementu nagusien irisgarritasun ezaugarriak xehatzen dira:
a
) Eserleku modelo a
nitzak, irisgarritasuneko parametroak betetzea bermatzen ez dutenak: zenbait kasutan ez dute bizkarrik, ezta beso-euskarririk ere, eta, besteak beste, haien kokalekua desegokia da –baxuegi daude–. Ondorioz, pertsonak horietara iristeko egin behar duen mugimendua handiegia da.
b) Mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserlekurik ez dago, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.
c) Bidaia baliogabetzeko gailuek igarotzeko zabalera egokia dute mugikortasun urriko pertsonen joan-etorria errazteko. Itxitako geltoki guztiek dute, gutxienez, mugikortasun urriko pertsonentzako 800 mm-ko igarobidea. Geltoki berri guztietan daude mugikortasun urriko pertsonentzako bi igarobide eta a
zkenekoak 900 mm-koak dira. Hala eta guztiz ere, makina baliogabetzailetik igarotzeko denbora muga kontrolatzea beharrezkoa da, izan ere, a
razoak eragin ditzake mugikortasun urriko pertsonen igarotzean.
d) A
utosalmentako makinak: bi modelo dago, baina ez dira erabat irisgarriak erabiltzaile guztientzat. Batetik, esan daiteke ordainketa egiteko zirrikituak garaiera desegokian daudela (>1,20 m), eta horrek ez du erosketa a
utonomoa errazten. Bestetik, erosketarako eta ordainketarako prozedura operatiboak ez daude ikusmen urrituentzat egokiturik.
4.1.2.6. Komunak
Komun higienikoen kasuan, "komuna den kabinaren" modeloa da a
zkenaldian ETSren geltokietan instalatzen a
ri direna. Nahiko modelo funtzionala da; eragozpen nagusitzat du erabilera denbora, 15 minutura mugaturik dagoena. Hori eskasa izan daiteke mugikortasun urriko pertsonentzat, batez ere gurpil a
ulkiak erabiltzen dituztenak badira.
alt="Komuna den kabina motako komun modeloa" />
Jarraian, korridoreko geltokiak gorabehera xehatzen da komun higienikoen zerrenda:
Iturria: Eusko Tren.
Erantsitako taula ikusita, egiazta daiteke lineako geltokietatik bederatzik komun higienikoak dituela. Komun horien egokitzapen eta funtzionaltasun maila a
ldatu egiten da ekipamendu batetik bestera.
Hauek dira "egokitutzat" jotako komun batzuk a
gerian dituzten gabezietako batzuk:
– Konketen garaiera.
– Barra finkoak edukitzea (eta ez jaitsi daitezkeenak).
– A
teak barrualdera irekitzea.
– Funtzionaltasun gutxiko krisketak.
– Maniobrak egitea errazten ez duen toki eskasa barruan.
– Komunak itxirik egotea ohikoak irekita daudenean. Komun publikoak irekita egon behar dira talde guztientzat.
4.1.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Jarraian datorren taulak Bilbo-Usurbil korridoreko geltokietan dagoen komunikazio eta informazio sistemen hornidura biltzen du.
Iturria: Eusko Tren.
Informazio estatikoari dagokionez, beharrezkoa da a
dieraztea honek garrantzi handiagoa duela informazio dinamikoko sistemarik ez duten instalazioetan. Kasu as
kotan, egiaztatu a
hal izan da informazioaren kokalekuak, irakurketaren plano bisualak eta edukien tamainak ez dutela bermatzen instalazioaren erabiltzaile guztiak hartara iritsiko direnik eta irakurri a
hal izango dutenik.
alt="Panelera iristea zaila da, bertan a
geri diren a
ltzarien kokalekua dela-eta. Irakurketaren plano bisuala a
ltuegia da" />
[22] Eskumen oharra: kaletik garraio ekipamenduraino dagoen oinezko ibilbidearen irisgarritasuna udal a
dministrazioaren eskumena da (udalena, a
legia).
[23] Eskumen oharra: ETS garraio ibilgailurako sarbidean irisgarritasun unibertsala egongo dela bermatzeaz a
rduratzen den erakunde publikoa da, eta horretarako a
zpiegiturak egokitzen ditu (sarbideak, igarobideak, eraikinak, nasak). Bestalde, EuskoTren erakunde eskumenduna da instalazioetan ematen diren zerbitzuen eta dauden elementuen erabilera funtzionaltasunaren a
lorrean (altzariak, leihatilak, a
utosalmentako makinak...).
4.2. Lasarte Oria-Hendaia korridorea
Lasarte Oria-Hendaia linea, Topo gisa ezagunagoa, irisgarritasun a
zterketa xehatu baten xede izan zen jada 2007. urtean. A
rrazoia Gipuzkoan garraioaren irisgarritasun diagnostikoaren txostena egitea izan zen (Gizloga, 2007).
Gaur egun, korridore hori berriztatze eta modernizazio prozesu batean dago; trazatua bitan zatitzera zuzendutako jarduerak gauzatzen a
ri dira –Fanderia-Oiartzun tartea–, geltoki berriak eraikitzen –Altzan, Intxaurrondon, Loiolako erriberetan– eta jada existitzen direnak birmoldatzen eta berriro diseinatzen –Oiartzun, Herrera, A
ñorga–. Horiek, inolako zalantzarik gabe, a
ldatu egingo dute goitik behera zerbitzuen eraginkortasunaren a
gertokia, a
ldirikoen maiztasuna eta, ondorioz, baita korridorean a
tenditutako herriguneetako eskaera ere, nabarmenki hobetuz.
Aldirikoen trazatua 18 geltokik eratuta dago:
– Instalazio gehienak (10 geltoki) gainazaleko instalazioak dira, hau da, geltokiko a
tondoaren eta nasaren a
rtean pasagune erako erlazioarekin.
– Bi geltoki lurpekoak dira: A
noeta eta Lugaritz, eta biak Donostian kokatzen dira.
– Gainerakoak beheratutako edo goratutako sestran kokatzen dira: Errekalde, Loiola, Herrera, Pasaia, Galtzaraborda eta Irun Kolon.
4.2.1. Kanpoko irisgarritasuna
Azpiegitura berriztatzeko prozesuan erabat murgilduta dauden honetan, geltoki berriak eta modernoagoak sortzearekin a
maituko dena –%100ean irisgarri–, bereziki garrantzitsua izango da oinezkoen ibilbidearen erabateko irisgarritasuna bermatu a
hal izatea kaletik garraio ekipamenduraino.
Testuinguru horretan, a
zpimarratzekoa da oraindik irisgarritasun gabeziak daudela instalazioen kanpoko inguruneetan. Horietako batzuk islatu ziren jada 2007ko diagnostiko Txostenean.
Esanahi berezia izateagatik, bi egoera bereziki deigarri suertatzen da:
– Irun erdiguneko geltokiko nasara iristeko dagoen bestelako ibilbide hondatua. Honen garrantzia a
re a
dierazgarriagoa da kontuan hartuz gero ez dagoela igogailurik sarrera nagusiko a
tondoa (Kolon pasealekua) eta nasa komunikatzeko.
– Gaintxurizketako geralekura oinez iristeko bidea a
rriskutsua da. Babeseko espaloirik ez duen ibilbidea da, N-I errepidearekin paraleloan igarotzen dena. Galtzada horrek ibilgailuen trafiko bizia jasaten du egunero.
alt="Errenteria: gainalde batean kokatzen den geltokia. Bertara iristeko oinezkoek duten ibilbideak behartu egiten du malda malkartsuko a
ldapa bat igotzera" />
alt="Irun erdigunea: geltokira iristeko bestelako ibilbidea ibiltezina da. Behartu egiten du kontserbazioko egoera kaskarrean dagoen trenbide-pasagune bat gurutzatzera" />
alt="Errekalde: geltokiko oinezkoentzako ingurunea trafiko biziko eremu batetik igarotzen da" />
Beste korridore batzuetan gertatu bezala, Lasartetik Hendaiara bitarteko geltokien gertueneko oinezko inguruneetan ez dago gida elementurik –hankaz ukitzeko zerrendak–, ikusmen urrituei garraio ekipamendua topatzea a
halbidetzeko.
4.2.2. Barruko irisgarritasuna
4.2.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Egokitu gabe dauden a
rrapalak nahiz a
utomatizatu gabeko a
teak egotea, estuak eta mugikortasun urriko pertsonarentzat mugimenduak egitea zailtzen dutenak, dira lineako geltokietara iristerakoan gehien errepikatzen diren a
lderdi negatiboetako batzuk.
alt="Loiola: mugikortasun urria duen eta gurpil a
ulkian doan pertsonaren joan-etorria errazten ez duten a
te estuak. Bi orriak irekita egon behar dira beti" />
alt="Lasarte-Oria: instalazioetara iristeko a
rrapala ibilgarria da, nahiz eta ez dagoen behar bezala egokituta. Ez dago eskubanda bi a
ldeetan. Behar beste toki dago zabalduagoak izateko" />
alt="Belaskoenea Irun: a
te estuak sarreran; horiek mugikortasun urriko pertsonen joan-etorria baldintzatzen dute" />
alt="Donostia-Amara: egokitu gabeko sarbide a
rrapala. Ez du eskubanda bi a
ldeetan, garaiera bikoitzean eta ibilbide osoan zehar" />
4.2.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Lasarte-Hendaia korridoreak beste trenbide linea batzuetako instalazioetan dauden nasarako irisgarritasun eta segurtasun a
razoak errepikatzen ditu.
Lehen ere a
ipatu den moduan, bereziki deigarria da Irun Erdiguneko geltokiaren egoera. Linea osoan bidaiari eskari handiena duen ekipamenduetako bat da, eta bertan ez dago igogailurik mugikortasun urriko pertsonak a
tondotik nasara egin behar duen joan-etorria segurtasunezkoa eta a
utonomoa izango dela bermatzeko. Nasara iristeko eskailerak erabili behar dira, edo, bestela, pasatzeko oso egokia ez den bestelako ibilbide bat.
Bestalde, Bizkaian baino neurri txikiagoan bada ere, lineak gainazaleko pasagune batzuk ditu eta horiek mugikortasun urriko pertsonaren joan-etorriaren funtzionaltasuna mugatzen dute, a
ldi berean bere segurtasuna eta gainerako erabiltzaileena baldintzatuz.
alt="Irun Kolon: nasarako sarbidea egokitu gabeko eskailera tarteen bitartez. Ez dago igogailurik" />
alt="Irun Kolon: nasen a
rteko trenbide-pasagunea bestela iristeko dagoen ibilbidean" />
Nasen beste ezaugarri a
rriskutsu bat eraiki zirenean eman zitzaien estutasuna edo ondoren eragindako estutasuna (oztopoak egoteagatik) da; horrek nabarmenki a
reagotzen du a
rriskua joan etorriak egiterakoan, batez ere pertsona gurpil a
ulki jakin batzuen erabiltzaile bada.
4.2.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, a
tondo eta nasetako zoladurak ezaugarri egokiak ditu trinkotasunari, gogortasunari eta irristatzeen a
urkako gaitasunari dagokienez. A
itzitik, linea zeharkatzen duten trenbide-pasagune batzuetako zoladurak lehentasunezko eta presazko esku-hartze plan bat behar du.
Azkenik, egiaztatu a
hal izan da geltoki batzuetan segurtasun seinaleztapena falta dela nasetan: hankaz ukitzeko botoiak eta zerrenda kromatikoa.
alt="Rekalde: segurtasuneko ukimen zoladurarik gabeko nasa" />
4.2.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Iturria: Eusko Tren.
"Topoaren" korridorea eratzen duten 18 geltokietatik 6 bakarrik daude langileren batek a
tendituta. Zerbitzatutako sei horiez gain, beste zortzik interfono bitartez komunikatzeko sistemak dituzte.
Instalazio modernoagoetan izan ezik, a
tenditutako ekipamenduek ez dute behar bezala egokituriko a
rreta mahairik, hau da, garaiera gutxiagoko tartearekin eta sakontasun egokiko zokoarekin.
Orokorrean leihatiletara iristeko bidea oztopoetatik libre badago ere, a
tondoetako zoladurak ez du hankarekin ukitzearen bitartez gida izango den zerrendarik eta horiek ikusmen urrituak gidatzen dituzte geltokian ematen diren eta bertan dauden zerbitzu eta elementuetara.
4.2.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Atenditu gabeko ekipamenduetan a
re garrantzitsuagoa da a
utosalmentako makinak eta bidaiak baliogabetzeko makinak egokitzea irisgarritasun unibertsalaren parametroei jarraiki.
Garraio txartelak emateko makinen erabilera mugatzen duten ezaugarri nagusiak hauek dira:
– A
dinekoek erabiltzeko konplexuak dira. Erosketa prozesuan ez dago a
hozko laguntzarik.
– Ez daude egokiturik ikusmen urrituek erabiltzeko. Ez dituzte berekin goi-erliebeko ukimen sistemak, makrokaraktereak, eta a
bar.
– Ordainketa egiteko zirrikituak behar baino a
ltuago daude (>1,20 m).
Instalazioetan a
geri diren eserleku modeloetatik bakar batek ere ez ditu erabat as
etzen irisgarritasunaren gaian a
raudiak finkaturiko parametroak. Mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserleku multzorik ez dago, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.
Bidaia txartelak baliogabetzeko gailuek igarotzeko zabalera egokia dute mugikortasun urriko pertsonen joan-etorria errazteko. Hala eta guztiz ere, beharrezkoa da igarotze horren denbora erregulatzea, horrela mugikortasun zailtasunak dituzten pertsonen joan-etorria erraztu a
hal izateko.
4.2.2.6. Komunak
Topoaren korridorean komun higienikoak dituzten geltokien zerrenda biltzen duen taula erantsi da:
Iturria: Eusko Tren.
18 geltokietatik 4k bakarrik du komun publikoa. Komun horien egokitzapen eta funtzionaltasun maila a
ldatu egiten da ekipamendu batetik bestera. Beharrezkoa da a
zpimarratzea, komun publikoak izanez gero, komun egokituak ohiko komunak dauden irekiera edo itxiera egoera berdinean egon behar direla.
4.2.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Jarraian erantsi den taulak Lasarte-Hendaia korridoreko geltokietan dagoen komunikazio eta informazio sistemen hornidura biltzen du.
Iturria: Eusko Tren.
Geltoki guztiek dute megafonia Postu Zentral (PZ) batetik, nahiz eta horrek ez duen berez esan nahi trenen iritsiera eta irteera iragartzen denik. Teleadierazgailuei dagokienez, esan egin behar da horiek herrigune garrantzitsuenak a
tenditzen dituzten geltokietan instalaturik daudela.
Ondorioz, informazio dinamikoko sistemarik ez dagoen geltoki horietan, a
zpimarratu egin behar da garrantzitsua dela informazio estatikoa erabiltzaile guztientzat irisgarriak eta irakurgarriak izango diren formatuetan ematea.
alt="Informazio estatikoa eskuratzeko a
ukera mugaturik dago igarotzea zailtzen duten makina baliogabetzaileengatik" />
alt="Informazioa: plano bisuala garaiegi kokatzeak, edukiak tamaina txikikoak izateak eta islak egoteak ez dute irakurketan laguntzen" />
4.3. Deustu-Lezama (Txorierri) korridorea
Txorierriko zerbitzua etenda dago Deustuko eta A
lde Zaharreko geltokien a
rtean eta hala egongo da datozen hiru urteetan ere. A
rrazoia Bilboko metroko 3. linea eraikitzeko lanak dira.
Horregatik, irisgarritasun diagnostikoari uztartutako ondorioek ez dute berariazko a
ipamenik sartzen esku-hartze tarte horretan –Deustu eta A
lde Zaharra– sartutako geltokiei buruz. Hala eta guztiz ere, eranskinen idatz zatian ekipamendu hauetako bakoitzaren irisgarritasun egoerari buruzko ikuskatze fitxak bildu dira.
Korridore honen ezaugarria da geltoki oso zaharrak edukitzea, irisgarritasunaren gaian gabezia ugarirekin.
4.3.1. Kanpoko irisgarritasuna
Hiri inguruneetako ezaugarri funtzionalak ezberdinak dira ekipamendu batzuetatik beste batzuetara, baina, orokorrean, lineako geltoki ugarik ez du egokituriko ibilbiderik haietara iristeko. Ezaugarritzat dute industria inguruneetan kokaturik egotea, ibilgailuen trafiko biziko eremuetan, malda malkartsuko ibilbideetan, galtzadarrizko zoladura edukiz, eta a
bar.
alt="Derio: a
zpiko igarobidea oso malda malkartsuko a
rrapalarekin. A
rgiztapen gutxi" />
alt="Larrondo-Loiu: industria ingurunea. Oinezkoentzako sarbide zaila. Malda oso malkartsua, laguntzeko eskubandarik gabe eta egoera txarrean dagoen zoladurarekin" />
alt="Lekunbiz-Zamudio: oinezkoentzako sarbidea trafiko handiko galtzada baten ondotik igarotzen da, eta espaloirik gabeko eta malda handiko tarte batean a
maitzen da" />
alt="Zamudio: espaloi estua trafiko biziko galtzadaren ondoan. Egokitu gabeko sarbide a
rrapala" />
Puntu honetara iritsita, a
ipatzekoa da hiri lurzoruaren gainean ez dagoela gidatzeko ukimen elementurik, horien bitartez ikusmen urrituek geltokien kokalekua topatu a
hal izan dezaten.
4.3.2. Barruko irisgarritasuna
4.3.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Herrigune nagusietan salbu, Txorierriko korridoreko ekipamenduek ez dute eraikinik. Orokorrean, a
tondorako sarbidea kaletiko pasagune batetik egiten da, kanpotik joan-etorriak egitea errazten duen oztoporik gabeko sarrera garbien bitartez.
Aitzitik, kontrako a
dibide gisa, Lezamako geltokia a
dierazi behar da. A
tentziorik ez duen ekipamendu baten a
urrean gaude, eta bertako a
tondora kanpotik iristeko ohiko a
teak erabili behar dira, as
tunegiak direnak hain zuzen.
alt="Lezama: a
tondora iristeko a
teak itxita daude. As
tunak dira mugitu nahi direnean" />
4.3.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Ibilgailura iristearekin batera, hau da gabezia gehien a
geri dituen irisgarritasuneko beste a
lderdi bat.
Lineako ekipamendu as
ko nasa bakarrekoak dira. Oztopo nagusiak hauetan daude: nasara iristeko egokitu gabeko a
rrapalak egotean eta, funtsean, trenbideak gurutzatzeko gainazaleko trenbide-pasaguneak egotean. Horiek edozein pertsonaren segurtasuna jartzen dute a
rriskuan, haren mugikortasun maila zein den a
lde batera utzita.
alt="Eloletxerri: nasara iristeko a
rrapala, malda malkartsuarekin eta peraltearekin. Laguntzeko eskubandarik gabe" />
alt="Larrondo-Loiu: nasara iristeko egokitu gabeko a
rrapala. Neurriz gaineko malda eta peraltea" />
alt="Zamudio: gainazaletik derrigor egin beharreko bidea nasara iristeko" />
alt="Kurtzea-Lezama: nasara iristeko egokitu gabeko a
rrapala. A
rrapala maniobrak egiteko a
ukera gutxi ematen duen eremu batean a
maitzen da, eta, gainera, ibilbidearen a
maieran zutoin bat dago maniobrak egitea mugatzen duen oztopo gisa" />
Geltokietako a
tondoak oztopoetatik libre daude eta maniobrak egiteko behar besteko a
ukera ematen dute intereseko puntuetara joan-etorri a
utonomoa bermatzeko. A
itzitik, espazio berdin hauek ez dute hankaz ukitzeko gida zerrendarik, kontraste kromatiko nabarmenekoak, horien bitartez ikusmen urrituei bertan dauden zerbitzuetara iristea a
halbidetzeko.
4.3.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, geltokietako a
tondoek zoladura trinkoa, gogorra eta irristatzeen a
urkakoa dute, baina inguruabar hori ez da nasetan ikusten. Zenbaitetan, zoladurak hain hondamen handia a
geri du, mugikortasun urriko pertsonaren joan-etorria ez duela batere errazten.
alt="Lekunbiz-Zamudio: zoladura hondatua segurtasun seinaleztapenik gabe" />
alt="Elotxelerri: zoladura oso hondatua zenbait eremutan" />
Nasa guztiek ez dute derrigorrezko segurtasun seinaleztapena –zerrenda kromatikoa eta botoiez eratutako ukimen zerrenda–. A
plikatu beharreko a
raudiak exijitu egiten du nasaren ertza seinaleztatzeko zerrendak markatu egin behar direla jarraikako 50 cm-ko zabalera duen zerrenda tarte batekin eta hura irristatzeen a
urkakoa, egitura berezikoa eta hori kolore fosforeszentekoa izan behar dela inguruko zoladurarekin kontrastatze a
ldera.
4.3.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Lineako geltoki gehienak a
tenditu gabeko instalazioak dira (15etik 12), beraz, a
lderdi honetan irisgarritasunaren gainean egindako a
zterlana ez da bereziki a
dierazgarria. Edonola ere, beharrezkoa da a
ipatzea erabiltzaileari a
rreta emateko langileak dituzten geltokietan leihatilak garaiera baxuagoan jarritako tarte egokitu bat eduki behar duela.
Jarraian erantsi den taulak erakutsi egiten du zein den erlazioa zerbitzatutako geltokien eta komunikazio sistemen banaketaren –interfonoaren bidez– a
rtean Txorierriko lineako geltokietan.
Iturria: Eusko Tren.
Orokorrean, leihatilara iristeko bidea ez dago baldintzatuta oztopoekin.
4.3.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
Geltokietako a
ltzariek garbi islatzen dute instalazioek bizi duten zahartze egoera eta, horrekin batera, irisgarritasun eta ergonomiaren a
lorreko gabezia.
Beste korridore batzuetan bezala, eserleku modelo a
nitz topatu dugu, eta horiek ez dituzte erabat betetzen indarreko a
raudiak exijituriko parametroak. Mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserlekurik ez dago, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.
alt="Eserleku modelo ezberdinak" />
alt="Eserleku modelo ezberdinak" />
alt="Eserleku modelo ezberdinak" />
alt="Eserleku modelo ezberdinak" />
Txartelak baliogabetzeko dauden gailuek igarotzeko zabalera egokia (800 mm gutxienez) uzten dute gutxienez, mugikortasun urriko pertsonen joan-etorria errazte a
ldera. A
ipatzekoa da garrantzitsua dela mugikortasun urriko pertsonari igarotzeko denbora gehiago ematea, hark joan-etorria segurtasunez eta funtzionaltasunez egin a
hal izan dezan.
Autosalmentako makinei dagokienez, a
tenditu gabeko geltokietan garrantzi handiagokoak, ikusi da linean EuskoTrenek erabili ohi dituen bi modeloak daudela.
Modelo modernoak, zaharra baino as
koz ere funtzionalagoa bada ere, garaiera desegokian ditu ordainketa zirrikituak (>1,20 m) eta ez dago egokituta ikusmen urrituentzat.
alt="Autosalmentako makinak (modelo modernoa eta zaharra)" />
4.3.2.6. Komunak
Txorierriko korridoreko geltokiek, a
gian a
ldirikoen linea bat izateagatik, ez dituzte komun higieniko publikoak beren instalazioetan.
Erantsi den taulak korridoreko komun zerrenda jasotzen du:
Iturria: Eusko Tren.
4.3.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Jarraian erantsi den taulak Txorierriko korridoreko geltokietan dagoen komunikazio eta informazio sistemen hornidura biltzen du.
Iturria: EuskoTren.
Instalazio gehienek a
hozko komunikazio sistema bat instalaturik dute –interfono bidez–. Halaber, instalazio nagusiek informazioa megafoniaz eta teleadierazgailuen bitartez eskuratzeko sistema a
kustikoak eta bisualak dituzte.
Informazio estatikoari dagokionez, panelen kokalekuak, plano bisualak eta edukien tamainak ez dute as
kotan errazten erabiltzaile guztiak hurbiltzea eta hura irakurri a
hal izatea.
alt="Informazio panela irakurketa plano garaian" />
alt="Ahoz komunikatzeko interfonoa. Horman kuadro urdina, irudiaren eskuineko a
ldean" />
4.4. Bilbo-Bermeo (Urdaibai) korridorea
Urdaibaiko korridoreak geltokiak partekatzen ditu ibilbidean Bilbotik Donostiarantz doan eskualdeko linearekin. Horrela, Bilbo A
txuri-Lemoa tartea bi lineek partekatzen dute.
Urdaibaiko linearen ezaugarria da heterogeneoa izatea. Batetik oso geltoki modernoak ditu –orain dela gutxi berriztaturikoak– eta horiek irisgarritasun unibertsalaren printzipioak betetzen dituzte; a
itzitik, bestalde, linea kostarantz hurbildu a
hala, egoera kaskarrean dauden nasak dituen geraleku multzoa ikusten hasten da, hirikoak ez diren inguruneetan, eta pertsonak joan-etorrian behar dituen gutxieneko erosotasun, segurtasun eta eraginkortasun baldintzak ez dituzte bermatzen.
4.4.1. Kanpoko irisgarritasuna
Geltokien inguruan oinezkoentzako dauden bideen ezaugarria da, as
kotan, malda malkartsuko a
rrapalak edukitzea, ibilgailuen trafiko biziko eremuetan kokatzea eta babesteko espaloirik ez edukitzea edo gainazaletik derrigor igaro beharreko trenbide-pasaguneak zeharkatu behar izatea.
alt="Bolueta: geltokira iristeko ibilbidea. Espaloi estua eta malda malkartsuko a
rrapala" />
alt="Ariz-Basauri: geralekura iristeko egokitu gabe dagoen a
rrapala. Malda malkartsua" />
alt="Amorebieta geralekua: geralekurantz joateko ibilbidean gainazaletik derrigor zeharkatu beharreko pasagunea" />
alt="Forua: malda malkartsuko sarbidea babesteko espaloirik gabe. Lehentasuna ibilgailu partikularrentzat" />
alt="Zugastieta: trafiko intentsitate handiko zona batean kokatzen den geralekua, oinezkoentzako babestutako ibilbiderik gabe" />
alt="Bedia: oinezkoak iristeko bidexka, malda malkartsukoa. Egokitu gabe. Ibiltezina" />
Txorierriko linean gertatzen zen moduan, a
ipatzekoa da geltokien ondoko hiri inguruneetan ez dagoela gida izateko ukimen elementurik, horien bitartez ikusmen urrituak ekipamenduen kokalekurantz bideratzeko.
4.4.2. Barruko irisgarritasuna
4.4.2.1. Geltokirako sarbidea (eraikinaren a
tondoa)
Korridorean ekipamendu as
kok ez du eraikin bat eta bidaiaria egoteko eta hari a
rreta emateko a
tondo bat. Horrelakorik dagoen kasuan, as
kok ohiko a
teak mantentzen dituzte sarbideetan eta horiek ez dira oso funtzionalak izaten, estuak direlako eta, zenbaitetan, itxita egoten direlako.
alt="Zuhatzu-Galdakao: a
tondora iristeko a
tea estua da eta itxita dago" />
alt="Mundaka: sartzeko a
tea estua da. Bi orriak irekita egon behar dira" />
4.4.2.2. Nasarako sarbidea. Nasen a
rteko joan-etorria
Ibilgailura iristearekin batera, nasen a
rteko joan-etorria da ETSk irisgarritasunaren gaian a
geri duen a
razo garrantzitsuenetariko bat.
Urdaibaiko geltoki eta geraleku ugari nasa bakarrekoak dira. Hala eta guztiz ere, ekipamendu ugarik ez du elementu mekanikorik edota eraikuntza elementurik joan-etorri a
utonomoa eta segurtasunekoa bermatzeko nasetara joaterakoan edo batetik bestera ibili behar denean, modu horretara bideak derrigor zeharkatu beharra saihesteko. Egoera hau oso a
rriskutsua da edozein pertsonaren segurtasunerako, bere mugikortasun maila zein den a
lde batera utzita.
alt="Bedia: egokitu gabeko a
rrapalak eta egoera kaskarrean dagoen zoladura trenbide-pasagunean" />
alt="Ariz Basauri: zoladura egoera txarrean. Nasara iristeko egokitu gabeko a
rrapalak" />
alt="Zuhatzu-Galdakao: trenbide-pasagunea egoera kaskarrean nasen a
rtean ibili behar denerako. A
tondotik nasara iristeko oztopoa" />
alt="Usansolo-Galdakao: trenbide-pasagunea irtenguneekin. A
rrapalek ez dute babesik, ez eta eskubandarik ere, bi a
ldeetan" />
Geltokietako a
tondoak oztopoetatik libre daude eta maniobrak egiteko behar besteko a
ukera ematen dute intereseko puntuetara joan-etorri a
utonomoa bermatzeko. A
itzitik, toki berdin horiek ez dute ukimen zerrendarik ikusmen urritua ematen diren zerbitzuetara bideratze a
ldera.
4.4.2.3. Geltokiko / nasako zoladura. Segurtasuneko seinaleztapena
Orokorrean, geltoki eta nasetako zoladura trinkoa, gogorra eta irristatzeen a
urkako propietateak dituena da. Gabezia nagusiak gai honetan trenbide-pasaguneetako zoladuraren egoeratik datoz.
alt="Gernika: kautxu metalezko trenbide-pasagunea, kontserbazio egoera onean eta seinaleztapen egokiarekin" />
alt="Ariz-Basauri: oso hondaturik dagoen eta oso a
rriskutsua den trenbide-pasagunea. Mailen a
rteko a
ldea duten zona zabalak, irregulartasunak direla-eta" />
Nasa guztiek ez dute derrigorrezko segurtasun seinaleztapena –zerrenda kromatikoa eta botoiez eratutako ukimen zerrenda–.
4.4.2.4. Leihatilak (salmenta eta informazioa)
Erantsitako taulak erakutsi egiten du Boluetako geltokia bakarrik dagoela EuskoTreneko langileek a
tendituta Urdaibai linean. Gainerako ekipamenduetatik garrantzitsuenek bakarrik dute eragiketak kudeatzeko zentroarekin komunikatzeko interfonoa.
Iturria: Eusko Tren.
Orokorrean, leihatilara iristeko bidea ez dago baldintzatuta oztopoekin.
alt="Bermeo: a
tenditu gabeko eta egokitu gabeko salmahaia (ez dago garaiera gutxiagoko tarterik, ezta sakonera egokiko zokorik ere)" />
alt="Lemoa: leihatila egokituko eredua" />
4.4.2.5. A
ltzariak (eserlekuak, baliogabetzaileak, a
utosalmentako makinak)
ETSko beste korridoreak a
ztertu direnean deskribatu bezala, EuskoTrenen a
ltzariak hainbat modelotakoak dira eta horien funtzionaltasun maila kokalekutzat duten ekipamenduaren garrantziaren eta hark duen berriztatze mailaren a
raberakoa da.
Linean zehar eserleku a
niztasunaren isla topatzen da, eta horiek, a
rrazoi batzuengatik edo beste batzuengatik, ez dituzte erabat betetzen a
raudiak irisgarritasunaren gaian finkatu dituen parametroak. Gainera, mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserlekurik ez dago geltokietan, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.
Beste korridore batzuetan bezala, txartela baliogabetzeko gailuek igarotzeko behar besteko zabalera dute (800 mm gutxienez) gurpil a
ulkiaren erabiltzaile diren pertsonei, haur kotxeekin doazenei, gauza handiak garraiatzen dituztenei, eta a
barri igarotzea errazteko. Hala eta guztiz ere, baliogabetze gailuetan igarotzeko finkatu den gehieneko denbora tartea zaindu egin behar da, mugikortasun urriko pertsonak behar a
dina denbora izan dezan.
Egiaztatu da EuskoTrenek a
utosalmentako bi makina modelo dituela linean. A
urreko a
zterketetan ere esan den bezala, modeloetatik bakar batek ere ez ditu oso-osorik betetzen indarreko a
raudiak irisgarritasunerako jarritako parametroak.
4.4.2.6. Komunak
Urdaibaiko a
ldirikoen lineak Bilbo-Donostia eskualde zerbitzuarekin partekatzen du ibilbidearen zati bat. A
rrazoi hori dela eta, ohikoagoa da geltoki garrantzitsuek komun higieniko publikoak edukitzea.
Korridorean komun higienikoak dituzten geltokien zerrenda biltzen duen taula erantsi da:
Iturria: Eusko Tren.
EuskoTren "komuna den kabina" motako komun egokitua instalatzen a
ri da geltokien kanpoaldean. Beste instalazio batzuetan komunak ekipamenduan bertan sartzen dira.
alt="Usansolo: komun egokitua geltokiaren kanpoaldean" />
alt="Bermeo: egokitu gabeko komuna geltokian bertan" />
4.4.2.7. Informazio eta komunikazio sistemak
Jarraian erantsi den taulak Urdaibaiko geltokietan dagoen komunikazio eta informazio sistemen hornidura biltzen du.
Iturria: EuskoTren.
Geltoki garrantzitsuenek bakarrik dute instalaturik pertsonari laguntzeko a
hozko komunikazio sistema bat –interfono bidezkoa–. Halaber, ekipamendu nagusiek informazio dinamikoko sistemak dituzte: megafonia eta teleadierazgailuak.
Informazio estatikoari buruz, berriro ere a
zpimarratu egin behar da panelen kokalekuak, irakurketaren plano bisualak eta edukien tamainak ez dutela as
kotan errazten hartara hurbildu eta irakurri a
hal izatea. Formatuak ez dira irisgarriak erabiltzaile tipologia guztientzat.
4.5. Ibilgailuen irisgarritasuna
Inolako zalantzarik gabe, hau da ETS sarean irisgarritasun unibertsala bermatzeko dagoen handicap handiena, bai Bizkaian, bai Gipuzkoan.
Nasa-trena erlazioan dagoen bereizketa zokoak ("gap"), ezberdina dena gainera a
ztertutako nasa gorabehera eta UTen pisuaren eta gurpilen higaduraren a
rabera (plataformaren garaiera), baldintzatu egiten du mugikortasun urriko pertsonen joan-etorrien eraginkortasuna.
alt="Bereizketako "Gap" a
ldagarria nasaren eta trenaren a
rtean" />
alt="Aldagarria nasaren eta UTen a
rabera" />
ETS-EuskoTren lehentasunezko tratamendua ematen a
ri da a
lderdi honi.
Ibilgailuari erantsitako a
rrapala ezkutagarria[24] duen material mugikor berria eskuratzea eta jada badauden materialak egokitzea derrigorrezko gaiak dira garraio ibilgailuaren irisgarritasuna unibertsala izango dela bermatzeko.
EuskoTrenen parke mugikorrak, gaur egun, hurrengo a
leak ditu:
– UT 200: 20 a
lez eratutako flota da, eta Durangaldeako, Kostaldeko eta Topoko lineetan ematen dute zerbitzua.
– UT 300: bi ibilgailuko 12 a
le; jende gehien ibiltzen den garaian konbinazio bikoitzean ibiltzen dira. Gehienek Txorierriko linean ematen dute zerbitzua.
– UT 3500: merkataritza ustiategian EuskoTrenek dituen unitate zaharrenak dira. Hiru ibilgailuko 15 unitatez eratutako seriea. Zerbitzua ematen dute Kostaldeko, Eibar-Ermuako eta Urdaibaiko lineetan.
Egungo UTen irisgarritasunari dagokionez, hurrengo ezaugarriak a
ipatu daitezke:
Bizigarritasuna:
– Unitate guztiek dute gurpil a
ulkientzat egokitutako toki bat. Tren bakoitzeko a
inguratzeak dituen toki bat bakarrik dagoen a
rren, plataforma guztiek dute behar besteko tokia bakoitzean bi gurpil a
ulki a
parkatzeko.
– Ibilgailuen kaxa mugikorraren zabalerak (2.200 mm) eta eserlekuen konfigurazioak galarazi egiten dute gurpil a
ulkiek joan-etorria egitea trenen barrualdetik.
– Ez dago eserleku lehentasunik mugikortasun urriko beste pertsona talde batzuentzat: a
dinekoentzat, haurdun dauden emakumeentzat...
Informazioa:
– Megafonia sistemak eta teleadierazgailuak daude trenen %85etan.
– A
hoz eta bisualki informazioa ematen da loturen eta geldialdien gainean, eta informazio hori behar besteko a
urrerapenarekin ematen da.
– Trena-nasa erlazioa irisgarriago den tokiari buruzko informazio espresa falta da nasetan (bereizketa zoko txikiagoa).
Hustuketa:
– Mugikortasun urriko pertsonentzat ez dago husteko bide espliziturik.
alt="Mugikortasun urriko pertsonentzako bagoia. Gurpil a
ulkientzat egokitutako tokia" />
alt="Mugikortasun urriko pertsonentzako bagoirako sarbidea. Komun egokitua du" />
Jarraian datorren taulak EuskoTrenek egun duen flotaren ezaugarri nagusiak laburbiltzen ditu, ibilgailu barrualdeko irisgarritasun baldintzei dagokienez:
EuskoTrenen konpromisoa %100 irisgarria izango den flota edukitzea da 2015. urterako. Helburu hori lortze a
ldera, ibilgailu parkea berriztatzen a
ri da pixkanaka, hain zuzen ere hurrengo jarduera egutegiari jarraiki:
– Material ibiltari berria hartzea (30 a
le), oso-osorik 3500 Seriea ordezkatzeko eta 200 Seriearen ordezkapena neurri batean egiten hasteko. 2011-2013 a
ldirako a
urreikusi da (1. fasea).
– Bigarren fase batean (2013-2015) 200 Seriea ordezkatuko da, 20 unitate gehiago sartuz.
2015erako, beraz, serie berriko 50 UT edukitzea espero da, erabat irisgarriak. Hemendik a
urrera 300 Seriearen ordezkapenari ekingo zaio.
Ale mugikor berriek %100 betetzen dute irisgarritasunaren gaiko a
raudia, unitate barruan komun egokitua edukitzearena salbu. A
raudiak bira egin a
hal izateko exijitzen duen gutxieneko zabalera –1.500 mm– ezin da lortu zabalera metrikoko trenetan kutxa mugikorraren egitura-baldintzak direnak direlako. 1.200 mm-ko bira tokia eman daiteke bakarrik eta hori, egindako probak eta gero, badirudi funtzionala dela.
Serie berriko unitateen irisgarritasun ezaugarri nagusiak hauek dira:
– A
rrapala integratu erdi-automatikoak sartzeko a
teetan.
– Ohartarazpena kanpoaldean a
rrapala mugitzen a
ri denean.
– A
teen identifikazio kromatikoa.
– Ohartarazpen a
kustikoak ikusmen urrituentzat eta a
rgi seinale distiratzailea entzumen zailtasunak dituzten pertsonentzat.
– Oztoporik gabeko diseinua bidaiarien mugikortasuna errazteko.
4.6. Ondorioen laburpena
Irisgarritasuna Sustatzeko Euskal Legea a
ldarrikatu eta indarrean jarri zenetik, irisgarritasunaren hobekuntza mantsoa baina pixkanaka a
urrerantz doana dela ikusi da ETS geltokietan.
EuskoTren XXI Plan Estrategikoa onesteak as
mo handiko ekintza plana martxan jartzea eragin du hobekuntza jarduerak gauzatzeko eta Gipuzkoako eta Bizkaiko trenbide korridoreetako a
zpiegituraren eta material mugikorraren erabateko modernizazioa ekartzeko.
4.6.1. Gipuzkoa
Gipuzkoako egoerari a
rreta emanez gero, a
dierazi egin behar da egin diren eta egiten a
ri diren inbertsio garrantzitsuak eginda ere, oraindik oztopo fisiko eta komunikazioko garrantzitsuak daudela sareko geltokietan, eta horietako batzuk esku hartzeko prestazio plana behar dute.
Ibilgailu-nasa erlazioan espazio uniformetasuna falta da eta sare osoko irisgarritasun oztopo handi bezala a
zaltzen jarraitzen du horrek. Unitate mugikor berriak sartzeak, jada badagoen materiala pixkanaka egokitzearekin batera (atzeratzen den a
rrapala instalatzea), bermatu egin behar du etorkizunean ibilgailuaren irisgarritasuna unibertsala dela.
Joan-etorriak jatorritik destinora duen a
rrakastarentzat ez da bakarrik beharrezkoa ekipamenduan eta garraio ibilgailuan erabateko irisgarritasuna bermatzea; horrez gain, beharrezkoa da ere oinezkoen ibilbidea bermatu eta egokitzea bizitokitik a
zpiegiturara → irisgarritasun katea.
Hori dela eta, ezinbestekoa da Bilbo-Donostia eta Lasarte-Hendaia trenbide korridoreetako prestazioak osorik hobetzearekin batera, lineak hartzen dituzten udalerrietako udalak paraleloan jardutea gabeziak dituzten, segurtasunik ez duten eta oso ibilgarriak ez diren oinezko sarbideak egokitzeko, izan ere, oraindik ere badira horrelakoak.
Irisgarritasunaren gaian topatutako gainerako gabeziak hurrengoetan zehazten dira nagusiki:
– Gainazaleko pasagune ugari dago bi korridoreetan, eta horrek segurtasun falta handiko egoerak sortzen dizkio edozein erabiltzaileri. Zenbait kasutan, pasagune horiek kontserbazio egoera tamalgarrian daude, zoladura oso hondaturik edukiz.
– Beharrezkoa da eraikin batzuetako sarbideak egokitzea, a
te a
utomatizatuak instalatuz eta kaletik iristeko a
rrapalak egokituz (arrapala luzatzea eta garaiera bikoitzean jarritako eskubandak ibilbide osoan zehar).
– Ikusmen urrituentzako ez dago seinaleztapenik, ez sarbideetan, ez a
tondoetan, ezta nasetan ere. Hori a
re a
razo larriagoa da eraikuntzaren a
ldetik estuak diren edo estutasun hori oztopoak jartzeagatik eragin zaien nasetan.
– Informazio estatikoaren kokalekua desegokia da eta hura eskaintzeko erabiltzen diren formatuak ez dira irisgarriak erabiltzaile guztientzat. Informazio sistemen hornidura nahikoa ez dela egiaztatu da.
– A
ltzariak ez daudela egokituta ikusi da, nagusiki eserlekuak eta a
utosalmentako makinak. Mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserlekurik ez dago, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.
4.6.2. Bizkaia
Bizkaiko zonaldeko egoerari buruz, a
ipatu egin behar dugu bai Txorierriko lineak, bai Urdaibaikoak heterogeneotasun handia a
geri dutela beren instalazioetako irisgarritasun mailan, eta hori eredu diren geltokiak –berriztatu berriak– oinarrizko elementu funtzionalik (ergonomia) gabeko geralekuekin batera a
gertzearen ezaugarria da.
Inguruabar hori bereziki islatzen da Urdaibaiko korridorean, trazatua kostako udalerrietara hurbildu a
hala. Geralekuak zaharkituta daudela ikusten da eta ez direla oso funtzionalak bidaiarientzako zerbitzuei dagokienez, eta hori uda garaiko eskaria a
ltuagoa izaten bada ere.
Urdaibaiko korridorea:
alt="Lemoa: geltoki modernoa eta irisgarria" />
alt="Muxika: kostatik gertu dagoen geralekua; ez ditu erosotasuneko eta segurtasuneko oinarrizko elementuak" />
Txorierriko korridorea:
alt="Lezama: geltoki irisgarria" />
alt="Elotxelerri: oinarrizko elementuak falta dituen geralekua: a
ltzariak, informazio estatikoa, eta a
bar." />
Geltoki eta geralekuen inguruko oinezkoentzako tokiak kalteturik daude hainbatetan. Iristeko ibilbideak trenbide-pasaguneak eta trafiko biziko galtzadak igaro behar ditu, eta hori guztia kanpoko ibilbidean gutxieneko segurtasuna emateko elementurik gabe egiten da (espaloia, zebra-bideak, gaineko pasabideak / lurpekoak).
Bi lineetako geltoki eta geralekuak gainazaleko hainbat igarobidek zeharkatzen ditu, eta bereziki a
rriskutsua da nasara iristeko edo geltokira sartu edota hartatik irteteko dagoen oinezko ibilbideak horiek gurutzatzera behartzen duenean. Gainera, ikusi a
hal izan da as
kotan trenbide-pasagune horietako zoladura kontserbazio egoera kaskarrean dagoela.
Gertaera horren ondotik eraikuntza elementuen edo elementu mekanikoen falta a
zpimarratu behar dugu, horien bitartez erabiltzaileari nasetara joatean edo haien a
rtean mugitzen denean joan-etorri a
utonomoa eta segurtasunekoa bermatzeko.
Bestela, gainerako gabeziak hurrengo a
lderdietan zehazten dira nagusiki:
– Ikusmen urrituak gidatzeko eta haien segurtasunerako dagoen seinaleztapena ez da nahikoa, ez sarbideetan, ez a
tondoetan, ezta nasetan ere.
– Egokitu gabeko a
ltzariak: a
utosalmentako makinak ez dira irisgarriak erabat. Mugikortasun urriko pertsonentzat utzitako berariazko eserleku multzorik ez dago, ezta euskarri iskiatiko osagarririk ere.