6. Ingurumena
I.?Arloa kopurutan
Ingurumen arloak barne hartzen ditu lurzoruari, urari, aireari, florari eta faunari eragiten dieten kutsadura kategorien ziozko eraginen erreklamazioak. Guztira 74 erreklamazio jaso ditugu. Aurten, eta hala egingo da hemendik aurrera ere, beste modu batera banatu dira txosteneko atalak eta azpiatalak, erreklamazio bakoitzean salatutako ingurumen-eraginari buruzko irizpide material bati jarraituz.
Eragindako administrazioen arabera, modu honetara bil ditzakegu kexak:
− Tokiko administrazioa 66
− Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) 17
− Foru administrazioa 6
Azpiarloen arabera, honela sailkatzen dira:
− Kutsadura akustikoa 38
− Bizitegi-lurzoruko jarduera sailkatuak 14
− Ingurumenaren gaineko informazioa eta parte-hartzea 5
− Administrazioaren funtzionamendua eta prozedura administratiboa 4
− Lurzoruaren eta uraren kutsadura 4
− Ingurumen kontrola 3
− Kutsadura elektromagnetikoa 3
− Hondakinak eta isuriak 1
− Ingurumenaren gaineko beste eragin batzuk 1
− Naturgune babestuak. Flora eta faunaren babesa. 1
Arlo honetako kexen izapideen egoerari eta emaitzari dagokienez:
GUZTIRA | Izapidetzen | Amaituta | Jarduera okerra | Jarduera okerrik ez | Herritarrei aholkuak eta informazioa ematea | Gerora ez dira onartu | |
2010ean hasitakoak | 89 | 65 | 23 | 8 | 10 | 5 | 1 |
Aurreko urteetan hasitakoak | 123 | 56 | 63 | 44 | 19 | 0 | 4 |
Arlo honetako kexa gehienak, oraindik ere, hiriguneetako kutsadura akustikoak ekarritako arazoen ingurukoak dira. Aurkeztutako beste kexa batzuk ingurumen gaiei buruzko informazioa eskuratzearekin eta lurzoru kutsatuak leheneratzearekin loturikoak izan dira. Oraindik izapidetzen ari diren kexei dagokienez, adierazi behar dugu denbora gehiegi igarotzen dela jarduera sailkatuen zaratarekin eta eragozpenekin loturiko kexak kudeatzeko. Arrazoiak dira zenbait administrazio asko atzeratzen direla informazioa bidaltzeko edo erakunde honekin lankidetzan aritzeko, eta salatutako arazoak errepikatu egiten direla.
II. Lege-berrikuntzak
Eusko Legebiltzarrean, ingurumen arloko legediari dagokionez, berrikuntza bakarra Euskal Herriko Natura Babesteko ekainaren 30eko 16/1994 Legea aldatzen duen martxoaren 11ko 1/2010 Legea izan da. Lege horrek klausula garrantzitsu bat dakar naturguneak meatze-ustiategi berrietatik babesteko.
Proiektuen ingurumen-ebaluazioari dagokionez, bi arau aipatu behar dira Estatuko Administrazio Orokorraren esparruan. Urtarrilaren 11ko 1/2008 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onetsitako martxoaren 24ko 6/2010 Legeak, proiektuek ingurumenean duten eragina ebaluatzeko Legearen testu bategina aldatzekoak, administrazio baimena ez baizik eta adierazpen erantzulea eskatzen den kasuetan ingurumen-ebaluazioa egiteko prozeduraren zenbait alderdi argitzen ditu. Bestalde, martxoaren 26ko 367/2010 Errege dekretua onetsi da. Horren bidez, ingurumen-arloko hainbat araudi aldatu dira, lege hauetara egokitzeko: 17/2009 Legea, azaroaren 23koa, zerbitzuen jardueretara askatasunez iristeari eta haien erabilerari buruzkoa; eta 25/2009 Legea, abenduaren 22koa, zerbitzuen jardueretara askatasunez iristeari eta haien erabilerari buruzko Legera egokitzeko hainbat lege aldatzen dituena. Xedapen honek natura-ingurunea, urak, kostaldeak, ingurumen industriala eta halako eremuak gehitzen dizkio zerbitzuen liberalizazioari buruzko araudiari.
Beste arlo batzuetan aipatu dugun bezala, funtsezkoa da ingurumen-arloko araudi bat onestea Euskal Autonomia Erkidegoan, barne merkatuko zerbitzuei buruzko Europako Legebiltzarraren eta Kontseiluaren 2006ko abenduaren 12ko 2006/123/EE Zuzentaraura egokitzeko. Beharrezkoa da araubide juridiko propio bat izatea, zuzentarauan eta estatuko legedian ezarritakoarekin bat etorriz, administrazio baimena behar duten edo aurretiaz jakinarazi behar diren jarduera eta instalazio gogaikarri edo kutsatzaileak arautzeko. Halako legerik ez dagoenez, ziurgabetasun juridikoa sortzen ari da hala euskal administrazioen artean nola banakoen artean, eta hori berehala konpondu behar da.
Bada Legebiltzarrean izapidetzeko dagoen lege aurreproiektu bat. Horren bidez, Zuzentaraura egokitzeko asmoz, hainbat lege aldatuko dira, hala nola Euskal Herriko Ingurumena babesteko otsailaren 27ko 3/1998 Legea. Aldaketa horretan, eranskinean datorren zerrendaren arabera lizentzia behar duten edo jakinarazi beharrekoak diren jarduera sailkatuen araubide bat ezartzen da.
Halaber, Ekonomia Iraunkorraren Lege-proiektuaren aurreikuspenak aipatuko ditugu. Lege horrek –Gorte Nagusietan izapidetzeko prozesuan dago– ingurumen-iraunkortasunari buruzko kapitulu bat dakar, eta, bertan, hainbat neurri ezartzen dira energia aurrezteko eta kontsumo eraginkorra sustatzeko, bai eta iturri berriztagarrien erabilera sustatzeko ere, klima-aldaketan eragiten duten berotegi-efektuko gasak murrizteko helburuarekin. Halaber, garraioari buruzko neurri espezifikoak ezartzen ditu, ingurumen-eraginkortasuna areagotzeko. Atal horietako bat mugikortasun iraunkorrari buruzkoa da.
Beste erreferentzia garrantzitsu bat uztailaren 9ko 903/2010 Dekretua da, uholde-arriskuak ebaluatu eta kudeatzeari buruzkoa.
III. Jarduera-plana
2010. urtean, herritarrekin lankidetzan aritzeko eta haiekin komunikatzeko esparru egonkor bat garatzea izan da ingurumen-arloaren helburuetako bat. Horretarako, ahalegina egin da hemengo ingurumen-elkarteekin harremanak indartzeko, elkarte horiekin harreman iraunkorra izateko asmoz, eta, era horretan, haien jardueren berri izan eta haiekin lankidetzan aritzeko esparru egonkor bat sortzeko asmoz. Lankidetza-esparru edo bilera-foro hori, batez ere Ingurumena 2.0 proiektuaren barruan gune birtual bat sortuta garatuko da. Arloaren beste helburu estrategiko bat ingurumen-informazioa eskuratzeko eskubidea baliatzeari buruzko proposamenak aztertzea eta egitea izan da.
Bilerak elkarteekin
2010. urtean, hainbat bilera egin ditugu elkarte ekologista hauekin: Ekologistak Martxan, Ezpitsua, Txipio Bai, Berdeak, Mutriku Natur Taldea, Plataforma Errigoiri-Arrieta Garbi.
Bileren helburua hauxe izan da batez ere: gobernuz kanpoko erakundeei hainbat jarduketa-proposamen helaraztea ingurumenaren inguruan; batez ere, ingurumenari buruzko informazioa eskuratzeko eta parte hartzeko eskubidea baliatzearen inguruan. Halaber, gizarte-foroaren proposamen bat helarazi dugu, teknologia berriak erabilita.
Bilerak administrazioekin eta zerbitzuekin
Bilera bat egin dugu Uraren Euskal Agentziarekin, Errigoitiko errepide bat baimenik gabeko egokitu dela-eta jarritako kexa-erreklamazio baten inguruan.
Halaber, beste bilera bat egin dugu Erandioko Udalarekin, ostalaritzako jarduerek eragiten dituzten kutsadura akustikoko arazoei buruz hitz egiteko.
Gomendio orokorrak
Txosten honetako IV. kapituluan, Arartekoaren abenduaren 30eko 6/2010 gomendio orokorraren laburpena erantsi dugu. Gardentasunari eta agiri publikoak eskuratzeari buruzkoa da gomendio hori. Bereziki, ingurumen informazioa eskuratzeari buruzkoa.
Webgunearen, intranetaren eta gizarte-sareetako foroen kudeaketa
Proposamen nagusia da ingurumenari buruzko Ingurumena 2.0 foroa sortzea. Hainbat elkarterekin egindako bileretan, herritarrek ingurumen-informazioa eskuratzeko eta parte hartzeko duten eskubideen gaineko foro bat sortzeko ideia azaldu dugu.
Foro horretan informazioa eskuratzeko eskubide horren esparruari buruzko gogoeta egitea proposatzen dugu. Horretarako, interesgarria da jakitea elkarteek zer arazo izaten dituzten eskubide hori baliatzeko. Informazio edo sarrera horiek guztiak herritarren foroan txertatuko dira, eta foro hori gure webgunean egongo da ostatatuta.
Webguneari dagokionez, asmoa da atal espezifiko bat izatea ingurumen-arloaren inguruan. Orri horretan, gizarte-foroaren emaitzaren berri emango da, batez ere ingurumenarekin loturiko eskubideen katalogoaren berri (eskubidearen edukia, aplikatzekoa den legedia, administraziora jotzeko inprimakiak, informazioa ukatuz gero sortzen diren arazoak). Beste menu batzuek barne hartuko dituzte Arartekoak beste arlo batzuen inguruan egiten dituen jarduketa nagusiak (kutsadura akustikoa, atmosferikoa, lurzoruarena edo urarena, elektromagnetikoa eta beste kutsadura batzuk).
Ofiziozko jarduerak
• Zenbat elkarte ekologistarekin egindako bilerak eta aurkeztutako hainbat kexa kontuan hartuta, jarraipen bat egitea planteatu da Euskal Autonomia Erkidegoko Lur Kutsatuen 2007-2011ko Planean jasotako zenbait alderdiren inguruan. Arrazoi horregatik, gai horren inguruko ofiziozko kexa bat ireki dugu. Helburua da alderdi garrantzitsuenak aztertzea, hala badagokio horien gaineko ebazpenak egiteko.
• Ofiziozko jarduketa bat hasi dugu, "Eraikinen energia eraginkortasun handiagorantz" izeneko eraikuntza iraunkorrari buruzko Arartekoaren 2005. urteko gomendio orokorraren jarraipena egiteko.
• Ofiziozko beste jarduketa batzuk ere egin ditugu, prentsan zaratarekin eta kutsadura akustikoarekin loturiko arazoei buruz argitaratu diren albisteen ondorioz. Esate baterako, Donostiako Atotxa auzoan gogaikarri gisa sailkatutako jarduera baten ondorioz egin dugun ofiziozko jarduketa.
Iritzi artikuluak
Ekainaren 5ean, Ingurumenaren Munduko Egunaren harira, Arartekoak biodibertsitateari buruzko iritzi artikulu bat idatzi zuen: "Biodibertsitatea, bizi-iturria".
IV. Kexarik aipagarrienak
2010. urtean, Arartekoak arlo honetan egin dituen jarduketa nagusiak banakoek eta elkarteek aurkeztutako kexen izapideak izan dira. Batez ere, erreklamazioen zioa izan da hainbat udalek ez dutela ezertxo ere egin tabernek, jatetxeek, supermerkatuek, elkarte gastronomikoek, gazteen lokalek eta arrandegiek sortzen dituzten zarata, eragozpen eta usainekin loturiko arazoak konpontzeko. Halaber, planteatu da zenbait jarduera industrialek, hala nola Galdakaoko Bridgestone Hispania fabrikak, zarata sortzen dutela. Zaratekin loturiko beste eragozpen batzuk honako hauek eragin dituzte: N-635 errepidean gauez egin diren obrek, Arrigorrian; Ibarrekolandan (Bilbo) egoitza bat egiteko egin diren eraispen- eta eraikuntza-lanek; eta Erriberabeitian (Araba) aurreikusitako hondakin uren araztegiak.
Lurzoruaren kutsadurari dagokionez, hainbat kexa jaso ditugu, Barakaldoko bi gunetan lurzorua kutsatu edo eraldatu dela eta. Salaketa bat hondakin-urak isurtzeagatik jarri dute. Itxuraz, Santa Marina ospitaletik zetozen ur horiek (Bilbo).
Aurkeztutako beste kexa batzuk ingurumen-informazioa eskuratzeko eta ingurumenaren gaineko erabakietan parte hartzeko arazoei buruzkoak izan dira.
Auzo-plataforma batek, erreklamazio batean, gure iritzia eskatu du Errigoitiko (Bizkaia) industrialde bat garatzearen inguruan; izan ere, biomasa-planta bati bide emango dion erabilera industrial bat ezarri asmo da, eta horrek kalte egin diezaioke ingurumenari.
IV. 1. Ingurumenaren gaineko informazioa eta parte-hartzea
Atal honen barruan sartzen dira administrazioek ingurumen-informazioa eskuratzeko eta ingurumenarekin loturiko erabakietan parte hartzeko eskubideei dagokienez gaizki funtzionatu dutela-eta jarritako erreklamazioak.
Aurten, hainbat erreklamazio jaso ditugu ingurumen-informazioari buruzko eskabideei erantzun ez zaiela eta. Administrazio-batzorde baten kasua izan da hori; hain zuzen ere, salatu du, zazpi hilabete baino gehiago igaro badira ere, ez duela jaso Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailari eta Uraren Euskal Agentziari eskatutako ingurumen-informazioaren erantzunik. Eskabide horien gaineko egiazko erantzuna lortzeko, Arartekoak bi gomendio bidali ditu, eta horien bidez administrazio horiei eskatu die erantzun dezatela hilabeteko epean, informazioa eskuratzeko eskubidea arautzen duen uztailaren 18ko 27/2006 Legeak ezartzen duen moduan.
Beste auzi bat Erriberabeitiko Udaleko bizilagun batek planteatu digu. Izan ere, Manzanosen, Erriberabeitian, bere jabetzaren ondoko lurzatian hondakin-urak arazteko estazio bat egiteko proposamena dago. Erreklamatzaileak Udalari eskatu zion adieraz ziezaiola gisa honetako instalazioek zenbateko tartea utzi behar duten gutxienez jendea bizi den guneekin, zarataren eta usainaren ondorioz eragozpenik ez izateko. Eskabideari erantzuten zion hirigintza-txostenean, jarduera gogaikarriei zein lege-esparru aplikatzen zaien baizik ez zen adierazi: Ingurumena Babesteko otsailaren 27ko 3/1998 Lege Orokorra. Alabaina, Udalak ez zuen informaziorik eman izapidetzen ari zen araztegiaren proiektuaren inguruan, nahiz eta administrazio horrek parte hartu zuen Uraren Euskal Agentziaren proiektua jendaurrean ikusgai jartzeko izapidean. Informazioa eskuratzeko eskubidea arautzen duen uztailaren 18ko 27/2006 Legeak ezartzen duenez, ematen den informazioak zehatza izan behar du, eta administrazioak ez badu eskatutako informazio hori, administrazio eskudunarengana jo beharko da. Horregatik, erakunde honek uste du Erriberabeitiko Udalak informatu egin behar zuela erreklamatzailea araztegiaren inguruan zegoen proiektuaz, eta izapidearen ardura zuen administraziora bidali behar zuela, hau da, Uraren Euskal Agentziara, zegozkion ondoreetarako. Halaber, Udalak, proiektuaren jakitun zen aldetik, araztegia kokatu asmo duten lurzatiaren hirigintza-ezaugarriei buruzko informazioa eman behar zion erreklamatzaileari, eta lagundu egin behar zion estazioa instalatzeko jarraitu behar diren ingurumen-izapide zehatzei buruzko informazioa bilatzen (jarduera sailkatuen lizentzia lortzea, jakinaraztea, eta, hala badagokio, ingurumen-inpaktua ebaluatzea).
Parte-hartze publikoari dagokionez, gizarte-erakunde eta elkarte batzuek kexa bat aurkeztu digute, Errenteriako Udalak ez dietelako erantzun udalerrian ingurumenari buruzko aholku-batzorde bat sortzeko proposamenari. Aurkeztutako eskabideari erantzunez, Udalak adierazi du ingurumenari buruzko aholku-batzordea sortzea Udalak Tokiko Agenda 21eko Ekintza Planean hartutako konpromiso irmo bat dela. Udalak adierazi du organo hori sortzea oso konplexua dela teknikoki; izan ere, kanpoko aholkularitza behar da ekimen hori martxan jartzeko. Alabaina, gaur egungo egoera ekonomikoa zein den ikusita, alegatu du ez duela bitartekorik zerbitzu hori kanpoan kontratatzeko. Erantzun hori ikusita, Udal horrek aurreikusitako izapideak egiteari utzi gabe, hainbat ohar egin genizkion Udalari. Hala, aztergai dugun kasuan, parte hartzeko kontsulta organo bat sortzeko erabakia gehiengoz hartu behar du erabakiak hartzeko udal organo eskudunak; izan ere, ez dago legezko betebeharrik halakorik sortzeko. Beste herri batzuetan, ingurumenaren arloko kontsulta-erakundeak sortzea tresna positiboa izan da herritarrei parte hartzeko bide emateko eta Agenda 21a ezartzearen ondoriozko lanen jarraipena egiteko. Gaur egungo abagune ekonomikoak ziurgabetasuna sortzen duela eta, Udalak beste aukera batzuk balora litzake helburu hori lehenbailehen lortzeko, beste kudeaketa-formula batzuk bilatuta. Hala, Udalak kontuan har lezake aholku-batzorde hori udal zerbitzuen bitartez abiarazteko aukera. Horretarako, antzeko ekimenak martxan jarri dituzten inguruko beste udalerri batzuen esperientzia balia lezake. Halaber, Udalak balia litzake aurretiaz beste udal organoak sortzeko egin dituen lanak, hala nola Errenteriako Hirigintzako Aholku Batzordea sortzeko egindakoak.
IV. 2. Ingurumen-kontrola
Atal hau proiektuek eta jarduerek ingurumenean duten eragina ebaluatzeko jarraitutako prozedura administratiboetako disfuntzioen ingurukoa da. Prozedura horren barruan sartzen dira ingurumen-inpaktuaren ebaluazioa, ingurumen-baimen integratua eta jarduera sailkatuen lizentziak edo jarduera jakinaraziak.
Auzo-plataforma batek gure iritzia eskatu du Errigoitiko (Bizkaia) industrialde bat garatzearen inguruan; izan ere, biomasa-planta bati bide emango dion erabilera industrial bat ezarri asmo da, eta horrek kalte egin diezaioke ingurumenari. Sektore horren garapena onetsi zuen plan partzialak ez zuen barne hartzen erabilera industrial hori egiteko aukera eta ez zen egin ingurumenaren gaineko ebaluazio-prozedurarik. Gaur egun, izapidetzen ari dira proiektuak ingurumenean izango duen eraginaren ebaluazioa. Halaber, zalantza sortu da sektore horretarako aurkeztutako urbanizazio-proiektuak ingurumenean izango duen inpaktuaren inguruan, bai eta Errigoitiko Udalak sektoreko konexioa hobetuko duen bide bat egiteko sustatutako beste obrek izango duten inpaktuaren inguruan ere. Azken auzi horren barruan, planteatu da administrazio hidraulikoaren baimenik ez zegoela zortasunaren eremuan obrak egiteko eta Uraren Euskal Agentziak obrak gerarazteko agindua eman behar zuela. Berrurbanizazio-proiektuaren kasuan, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailak proiektu horrek ingurumenean izango duen inpaktuari buruzko azterlana egingo du. Bidea egokitzeko obrei dagokienez, azkenean Udalak jadanik hasitako obren gertatzezko baimena eskatu du. Hori ez da eragozpen izan zehatzeko espedientea abiarazteko eta administrazio hidraulikoari dagokion gerarazte-agindua betetzeko.
IV. 3. Kutsadura akustikoa
Atal honetan sartutako beste hainbat erreklamaziotan, zaratak eragindako arazoak izan dira kexatzeko arrazoi nagusia. Halaber, hiri-lurzoruko, lurzoru industrialeko eta lurzoru urbanizaezineko jarduera sailkatu batzuen inguruko erreklamazioak bildu dira. Bestalde, administrazioak egindako zenbait obrak edo azpiegiturak atera duten zarataren ziozko erreklamazioak ere sartu dira.
Atal honetan, salaketa ugarienak bizitegi-lurzoruetan kokatutako jarduerek, jarduera sailkatu izenekoek, modu irregularrean funtzionatzearen ondorioz eragiten dituzten zarataren, usainen eta kearen ziozko eragozpenekin loturiko kexak izan dira. Erreklamazio horiek jartzeko arrazoia izan da Udalak ez duela ezer egin salaketa horien inguruan, nahiz eta administrazio-eskuesleak etengabe kontrolatzeko galdatzen duen. Horrek esan nahi du administrazioak une oro duela sortzen diren arazoak konpontzeko neurri zuzentzaileak ezartzeko ahala; horrez gainera, neurri horiek berraztertzeko eta eguneratzeko ahala du, baldin eta eraginkorrak ez badira behar bezalako funtzionamendua bermatzeko.
Espedienteak izapidetzeari dagokionez, gure autonomia erkidegoan oraindik ere udal askok gutxiesten dituzte jarduera sailkatuak eta, bereziki, ostalaritzako establezimenduak ikuskatzeko eta kontrolatzeko eginkizunak. Maiz, ez zaie behar besteko arretarik jartzen, eta ez da erabiltzen horiek egoki kudeatzeko beste bitarteko material eta pertsonal.
Auzi espezifiko bat banakoek elkarri eragiten dizkieten zarata eta eragozpenak dira. Halako gatazkak konpontzeko bidea banakoen artekoa da. Halaber, Zaratari buruzko azaroaren 17ko 37/2003 Legeak bere jardun-esparruaren barruan hartzen du auzoen arteko harremanetan sortutako kutsadura akustikoa ere, baldin eta udal ordenantzekin eta tokiko erabilerekin bat etorriz onartzen diren mugak gainditzen badituzte. Horretarako, tokiko administrazioek, zaratari buruzko ordenantzen bitartez, arau-haustetzat har dezakete auzoek sortzen duten zarata, baldin eta, tokiko erabilerekin bat etorriz, onartzen diren mugak gainditzen badira. Auzi horren ingurukoa da Arartekoaren 2010eko azaroaren 12ko ebazpena. Horren bidez, etxebizitza partikular batek ateratzen zuen zarata kontrolatzeko egindako esku-hartzearen ondorioz Trapagarango Udalaren kontra aurkeztutako erreklamazioa amaitu da.
IV. 4. Lurzoruaren eta uraren kutsadura
Atal honetan, hala jabari publiko hidraulikoan nola itsas-lurtarrean uren eta kostaldeen ingurumen-kalitateari eragiten dioten isurien ziozko kexak bildu dira. Halaber, lurzoruaren kutsadura biologiko eta kimikoak ingurumenari egindako kalteak sartu dira.
Bestalde, atal honetan jaso behar ditugu plataforma ekologista batek Barakaldoko udal barrutiko Ansio-Ibarreta sektorearen inguruan aurkeztutako erreklamazioak ere. Hain zuzen ere, plataforma horrek adierazi du sektore horretako hainbat lurzatitan lurzorua kutsatuta dagoela eta urbanizatzeko asmoa dutela, bizitegitarako erabilerarako. Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailak salaketa bat aurkeztu du, eta, horren ondorioz, lurzoruak zer kalitate duen adierazteko espediente bat abiarazi da. Lurzati horiek lurzoru eraldatutzat jota amaitu da espedientea, baina hori bateragarria da aurreikusitako bizitegitarako erabilerarekin. Hori horrela, hainbat kontrol-neurri ezarri dira, hondeaketa gehigarririk egiten bada ere, eta lurpeko eraginen jarraipena ere egingo da. Nolanahi ere, elkarteak adierazi du kezkatuta dagoela. Izan ere, lurzati horietako eremu batzuetan lurzorua eraldatuta dago eta hiri-lurzorurako B ebaluazioko adierazleetatik gorako balioak dituzte, lurzorua ez kutsatzeko eta kutsatutakoa garbitzeko otsailaren 4ko 1/2005 Legeak ematen duen definizioarekin bat etorriz.
Ingurumen Sailak uste du, hondeaketa-jardueren jarraipen- eta kontrol-neurrietan lortutako emaitzekin bat etorriz, agerian geratu dela kokagunea deskutsatu dela, eta egiaztatu dela geratu den lurzoruaren kalitatea bateragarria dela aurreikusitako bizitegitarako erabilerarekin. Halaber, ingurumen-organoak beharrezkotzat jo du eremu horren azterlan historiko xehatu bat egitea. Izan ere, lurzoruen inbentarioan sartu gabeko eremu horretan hainbat arazo daude lurzoruaren kalitateari dagokionez, eta ez dago kutsadurarekin loturiko aurrekari ezagunik. Azterlan horren emaitzek bide emango dute, hala badagokio, lurzorua kutsa dezaketen jarduerak jasaten dituzten edo jasan ditzaketen lurzoruen inbentarioa eguneratzeko prozedura abiarazteko.
IV. 5. Kutsadura elektromagnetikoa
Atal honetan, telefonia mugikorreko eta telebistako antenek eta instalazioek, energia elektrikoa banatzeko sareek eta Internetera WIFI bidez konektatzeko sistemak sortzen dituzten uhin elektromagnetikoen igorpenari buruzko kexak sartu dira.
Azken urte hauetan, erakundeak arlo honen inguruan egin izan diren azterlanen jarraipena egin du batez ere. Alde horretatik, badirudi gaur arte ez dagoela inolako frogarik esateko kausa-efektu harremana dagoela telefonia mugikorreko antenek sortzen dituzten uhin elektromagnetikoen eta biztanleriaren artean gaixotasun larriak agertu izanaren artean. Halaber, kontuan hartu ditugu gisa honetako instalazioak arautzen dituzten udal ordenantzen kontra Estatuko Administrazioak egindako salaketen inguruan hartutako erabaki judizialak.
Horri dagokionez, komeni da Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia finkatu bat aipatzea (2009ko azaroaren 17ko epaia, 15 de junio de 2010eko ekainaren 15eko epaia eta 2010eko urriaren 5eko epaia). Horren arabera, "uhin elektromagnetikoen ziozko arrisku hori ezin da itxitzat hartu ikuspuntu zientifiko hertsi batetik", eta, beraz, Auzitegi Gorenak ezartzen du eska daitezkeela, komunikazioen gaineko ordenantzen bitartez, babes-neurri gehigarriak, bai estatuko araudian, hau da, irailaren 26ko 1066/2001 Errege Dekretuan esposizio elektromagnetikoetarako ezarritako mugak murriztuta, bai gune sentikor jakin batzuetarako (ikastetxeak, ospitaleak, parkeak eta lorategi publikoak) babes-distantziak ezarrita.
Auzi honen inguruan arretaz jardutea komeni da, ikerketa eta aurrerapen zientifikoek ekar dezaketenaren zain, eta hala jokatuta onetsi du Eusko Legebiltzarrak telefonia mugikorreko azpiegiturak ezartzeko legez besteko 37/2009 proposamena. Orobat, ikastetxe publikoetan eremu elektromagnetikoak neurtzeari buruzko 2010eko otsailaren 4ko mozioa onetsi da. Horren bidez, beste hainbat konturen artean, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari eskatzen zaio neur ditzala wifi teknologia erabiltzen duten Eskola 2.0 proiektuko ikasgeletako eremu elektromagnetikoak.
V. Ondorioak
• 2010. urtean, herritarrekin lankidetzan aritzeko eta haiekin komunikatzeko esparru egonkor bat garatzea izan da ingurumen-arloaren helburuetako bat. Horretarako, ahalegina egin da hemengo ingurumen-elkarteekin harremanak indartzeko, elkarte horiekin harreman iraunkorra izateko asmoz, eta, era horretan, haien jardueren berri izan eta haiekin lankidetzan aritzeko esparru egonkor bat sortzeko asmoz. Lankidetza-esparru edo bilera-foro hori, batez ere Ingurumena 2.0 proiektuaren barruan gune birtual bat sortuta garatuko da.
• Ingurumen-arloaren beste helburu estrategikoetako bat da ingurumen-informazioa eskuratzeko eskubidea baliatzearen inguruko proposamenak aztertzea eta prestatzea. Testuinguru horretan, gomendio orokor bat egin da gardentasunari eta administrazio publikoen eskura dagoen eta ingurumenerako garrantzi berezia duen informazioa eskuratzeko eskubideari buruz. Txosten honetako IV. kapituluan, gomendio horren laburpen bat gehitu dugu.
• 2010. urtean, Arartekoak arlo honetan egin dituen jarduketa nagusiak banakoek eta elkarteek aurkeztutako kexen izapideak izan dira.
• Batez ere, erreklamazioen zioa izan da hainbat udalek ez dutela ezertxo ere egin tabernek, jatetxeek, supermerkatuek, elkarte gastronomikoek, gazteen lokalek eta arrandegiek sortzen dituzten zarata, eragozpen eta usainekin loturiko arazoak konpontzeko. Horrez gain, jarduera industrialek ateratzen duten zarataren arazoa planteatu da.
• Lurzoruaren kutsadurari dagokionez, hainbat kexa jaso ditugu, Barakaldoko bi gunetan lurzorua kutsatu edo eraldatu dela eta. Erakunde hau ofiziozko ikerketa bat izapidetzen ari da Euskal Autonomia Erkidegoko Lur Kutsatuen 2007-2011ko Planaren jarraipena egiteko.
• Ingurumen-informazioa eskuratzeko arazoen inguruko kexei dagokienez, berriro ere nabarmendu behar dugu administrazioek bereziki arduratsuak izan behar dutela eskuratutako informazioa emateko, eta, hala badagokio, administrazio-bulegoetan dagoen informazioa zabaltzeko.
• Bestalde, oraindik alternatiba guztiak irekita daudelarik ingurumen-gaietan parte hartzea funtsezko elementua da erabaki on bat hartuko dela bermatzeko. Administrazioek beharrezko bitartekoak jarri behar dituzte erabakiak hartzeko prozesuetan eztabaida, parte-hartzea eta errespetua izan daitezen.
• Telefonia mugikorreko eta wifi sareetako antenak instalatzearen ondoriozko kutsadura elektromagnetikoari dagokionez, komeni da arretaz jarraitzea eremu elektromagnetikoek osasunean duten inpaktuaren inguruko ikerketen eboluzioa. Nolanahi ere, administrazioek esku hartu beharko dute instalazioak legezkoak direla kontrolatzeko, indarreko araudiarekin eta arlo hau arautzen duten udal ordenantzekin bat etorriz.
• Premiazkoa da 3/1998 Legea aldatzea, Eusko Jaurlaritzak administrazio-baimena behar duten edo aurretiaz jakinarazi behar diren jarduera eta instalazio gogaikarri edo kutsatzaileak arautu ditzan. Halako legerik ez dagoenez, zerbitzuak liberalizatzeari buruzko zuzentarauak eta estatuko legediak ezarritakoarekin bat etorriz, ziurgabetasun juridikoa sortzen ari da euskal administrazioen eta banakoen artean, eta hori lehenbailehen konpondu beharra dago.