Honako taula eta grafikoetan hiru foru aldundiek mendetasuneko egoeran dauden pertsonek dituzten zerbitzu eta prestazioen banaketari buruzko informazioa emango dugu, haien sexu eta adinaren arabera bereizita. Informazioa 2007, 2008 eta 2009ko ekitaldiei dagokie.
Lehenago, argitu behar da ezin dugula hiru lurraldeen arteko erkaketarik egin. Araba eta Gipuzkoako aldundiek, alde batetik, eta Bizkaikoak, bestetik, emandako datuek ez diote irizpide berari jarraitzen. Lehenengo biek erreferentziazko urte bakoitzeko o
nuradun kopuruari buruz eskatutako informazioa, espedientea urte horretan edo lehenagoko batean zabaldu zen, edo urte bakoitzeko abenduaren 31 baino lehenago zerbitzua iraungi zenentz kontuan hartu barik eman digute. Hots, informazioa erreferentziazko urte horretan, izatez, prestazio edo zerbitzua izan duten pertsonei buruzkoa da. Bizkaiko Foru Aldundiak adierazi digunez, o
rdea, haientzat ezinezkoa da datuak horrela ematea, darabilten programa informatikoak ez duelako ahalbidetzen. Igorritako informazioa ere interes handikoa da, eta espedientea erreferentziazko urtean zabaldu zaien zerbitzu edo prestazio jakin bakoitzaren o
nuradunei buruzkoa da; beraz, adibidez, 2008an ez litzateke zenbatuko, urte horretan zerbitzu jakinen bat izan arren, 2007an izaten hasi zena. Hori dela-eta, Araba eta Gipuzkoako datuak alde batetik eta Bizkaikoak bestetik aztertuko ditugu.
Honako tauletan horiz itzaleztatu ditugu Arabako Lurralde Historikoaren datuak, berdez Gipuzkoarenak eta gorriz Bizkaiarenak.
Gipuzkoako Foru Aldundiak ez digu bidali 2007ko prestazio ekonomikoen o
nuradunei buruzko datuak, prestazio horien eskaerak ez zirelako 2008 arte hasi, haien arauketa ez zelako 2007ko azaroa arte o
nartu.
a) 2007. urtea
b) 2008. urtea
c) 2009. urtea
* Arabako Foru Aldundiak jakinarazi du 2009an gizonezko batek LPPE izan zuela. Pertsona hori ez dago adinaren arabera identifikatuta.
Jasotako datuak aurkeztu eta mendetasuneko egoeran dauden pertsonak eskuratzen dituzten zerbitzu eta prestazio guztien banaketa aztertu o
ndoren, zerbitzu edo prestazio bakoitzeko zenbat o
nuradun dagoen eta, sexuari eta adinari dagokienez, haiek dauzkaten ezaugarriak aztertuko ditugu.
3.12.0. Mendetasuneko egoeran egonda norberaren autonomia prebenitu eta sustatzeko zerbitzuen o
nuradunak
3.12.0.1. Txosten honetako 2.10.1.a) atalean zerbitzu horien ezaugarriak eta haien tipologia aipatu ditugu.
Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legeko Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren prestazio eta zerbitzu katalogoari buruzko 22. artikuluan, berariaz jasotzen da arreta goiztiarreko gizarte esku-hartze zerbitzua, baita autonomiari laguntzeko zenbait gizarte zerbitzu ere (bizitza independenteari laguntzeko zerbitzua eta laguntza teknikoen eta ingurune fisikoa egokitzeko zerbitzua).
Prebentzio zerbitzuei dagokienez, o
so zaila da haien o
ndorioak kuantifikatzea, adierazi dugunez, askotan zerbitzu horiek telelaguntza, etxeko laguntza, eguneko zentro eta egoitza-arretako programetan sartzen direlako.
AMALeko 21. artikuluak aipatzen dituen sustapen zerbitzuei dagokienez, adierazi dugunez, Autonomiarako eta Mendetasunarentzako Arretarako Sistemako Lurralde Batzordeak haien tipologia zehaztu zuen eta, aurreratu zuenez, haien artean honakoak zeuden: gaikuntza eta o
kupazio-terapia, arreta goiztiarra, estimulazio kognitiboa, sustapena, autonomia funtzionalari eustea eta berreskuratzea, gaixotasun mentala edo adimen urritasuna duten pertsonentzako gaikuntza psikosoziala, eta laguntza pertsonalak eta zaintzak o
statu berezietan (zaintzapeko etxebizitzak).
Foru erakundeetatik informazioa jaso dugu, mendetasuneko egoerak prebenitzeari eta norberaren autonomia sustatzeko zerbitzuei dagokienez, abiarazi diren jarduketa eta zerbitzu motari buruz.
Arabako Foru Aldundiak esan du programa, zerbitzu eta zentro guztien helburu nagusietako bat prebentzioa dela bere mota guztietan –lehenengo, bigarren eta hirugarren mailakoa–, baita norberaren autonomiaren sustapena ere. Zehazki, minusbaliotasuna duten pertsonentzako zerbitzu batzuk aipatu ditu –orokorrean, 65 urtez gorako pertsonentzat–: arreta goiztiarreko programa (0-3 urte), o
kupazio zentroak (ikaskuntza eta norberaren eta gizarte trebetasuneko jardueretarako), Endesa enplegu zentroa (laneratzeko), lagundutako enplegua sustatzeko laguntzak, laguntza tekniko eta autonomiari laguntzeko produktuetarako deialdia, bizitza independenteko programa eta zenbait autonomia maila duten pertsonentzako lagunduriko pisuak. Haiek denek aipatu adin muga dute. Proiekzio o
rokorragoa duten beste zentro bi aipatu ditu: o
rientabide eta balorazio zentroa (minusbaliotasun eta mendetasun gradua baloratzen die herritar guztiei) eta norberaren autonomiaren zentroa (edonori laguntza produktuei buruzko aholkularitza eta 65 urtez beherako pertsonei autonomia sustatzeko eguneko arreta zerbitzuak ematen ditu).
Adinekoentzako zerbitzuei dagokienez, "Zaintzeko zeure burua zaindu" programa (senide jagoleei laguntzeko) eta autonomia errazteko laguntzak (2.10.2.d) atalean adierazi legez, talde horrentzat o
so mugatuak baitira) adierazi dizkigu.
Gipuzkoako Foru Aldundiak, 2.10.2.d) eta 3.12.9. ataletan aipatutako laguntza teknikoak edo laguntza produktuak edo "SENDIAN" programa ez ezik, adierazi du halako zerbitzuak beste dispositibo batzuen funtzionamenduan eta zaintza planetan sartuta daudela. Zentzu horretan, adierazi digu derrigorrezko langile ratioak eta haien lanbide ezaugarriak hobetzen ari direla, programa horiek garatu ahal izateko. Horri dagokionez, foru Sailak o
nartutako egoitza-zerbitzuen katalogoaren aplikazioa aipatu zuen, adinekoen egoitza-plazak ituntzeko derrigorrez betetzekoa baita. Haren iritziz, "ituntzeko baldintza horiek baimentzeko gutxieneko betekizunak gainditzen dituzte".
Bizkaiko Foru Aldundiak adierazi digu GIZATEK zerbitzuaren -2.10.2.d) eta 3.12.9. ataletan aipatu ditugu- eta "ZAINDUZ" programaren (2.10.1.f)) helburuak aipatzen ari garen autonomiaren prebentzioa eta sustapena dira.
3.12.0.2. Arreta goiztiarreko zerbitzuak
Interes handia izan dugu arreta goiztiarrari buruzko informazioa biltzeko –orain arte 0 eta 3 urte bitarteko haurrentzat da–. Hiru aldundiek ematen dute zerbitzua, praktikan, berariazko arauketa Bizkaiak baino ez izan arren. Aldundi horrek minusbaliotasuna duten pertsonentzako banakako laguntzen deialdian bazeukan estimulazio goiztiarra sartuta, AMAL indarrean sartu aurretik. 2009az geroztik, beren beregi arautu ditu berariazko laguntza horiek eta estimulazio goiztiarrerako (0-3 urte) banakako laguntzak emateko deialdiak o
nartu ditu. Horrela, abenduaren 30eko 216/2008 Foru Dekretua o
nartu zuen, 2009ko laguntzetarako. 2010erako laguntzak abenduaren 30eko 192/2009 Foru Dekretuaren bidez deitu ziren.
5.14.2. atalean azaldu dugun o
fiziozko espediente baten karietara, hiru foru aldundietara jo genuen jakiteko ea neonatologia unitateekin, jarraipen kontsultekin eta Haur Arreta Goiztiarreko zerbitzuekin koordinaziorik zegoen, eta, o
rokorrean, 3 urtez azpiko haurrentzat eta, bereziki, pisu txikiko arazoak edo minusbaliotasuna izateko arrisku handia dituzten edo arrisku psikosozialeko egoeretan dauden 0 eta 6 hilabete bitarteko haurrentzat Neonatologian agintzen ari ziren zerbitzu edo prestazioen berri izateko[68].
Arabako Foru Aldundiak honakoa erantzun zigun:
"Jaiotzean pisu txikia duten haurrak Balorazio Zentrora bidaltzen dira mendetasuneko egoera baloratzeko, haien gurasoen amatasun edo aitatasun baja luzatzeko eta sistemaren prestazioak jaioberrien unitateetatik, neuropediatria zerbitzuetatik, pediatriako lehen mailako arretatik eta Euskadiko garai aurrekoen elkartetik (APREVAS) jasotzeko eskubidea o
nartzeko. APREVASi lehenago Arreta Soziosanitarioaren Euskal Kontseiluko Arreta Goiztiarreko Batzordean dituen o
rdezkarien bidez jakinarazi zitzaion baliabide horiek badirela. Halaber, haur horien jarraipenean arreta goiztiarreko unitatearen eta neonatologia, neuropediatria eta pediatriako lehen mailako arretaren arteko koordinazioa dago.
Garai aurreko haurrek jaioberrien unitateetako inkubagailuan jarraitu behar dutenean, familiei balorazio prozesua ematen zaie eta hura egoera klinikoari eta haurrak jaiotzean izandako pisuari buruzko txostenetan o
inarrituta egiten da.
Aipatu denez, neonatologia unitateetatik, pediatriako lehen mailako zerbitzuetatik, garai aurrekoen elkarteetatik (Aprevas) eta o
inarrizko gizarte zerbitzuetatik, familiei prestazio ekonomikoak eta zerbitzuak (heltzeko atzerapena edo hura izateko arriskua duten haurrentzako arreta goiztiarra) daudela jakinarazten zaie eta gurasoak Gizarte O
ngizatearen Foru Erakundeko Balorazio eta O
rientabide Zentrora bidaltzen dira. Bertan harrera egin eta gehienez ere 15 eguneko epean hitzordua ematen da AGBTk (Arreta Goiztiarreko Balorazio Taldea) haurraren eta haren gizarte egoeraren balorazioa egin dezan. Hura publikoa eta diziplina anitzekoa da, eta errehabilitazio medikuak, psikologoak eta gizarte langileak o
satzen dute. Haiek erabakitzen dituzte egin beharreko esku-hartze terapeutikoak eta familia arreta goiztiarreko esku-hartze taldearekin (AGET) –kasu honetan, elkarte mugimenduaren itunduta– kontaktuan jartzen dute.
Heltzeko atzerapena edo hura izateko arriskua duten haur guztientzako arreta goiztiar horrek (...) ikuspegi bio-psiko-soziala duten esku-hartze batzuk biltzen ditu: jarraipena denboran eta heltzeko garapenaren estimulazio o
rokorra, fisioterapia, musikoterapia, haur itsuentzako berariazko arreta, logoterapia, gurasoentzako laguntza psikologiko eta sozialaz gain banakako eta taldeko tratamenduen bidez.
Balorazio taldeak aldian aldiko berrazterketak egiten ditu, gutxienez 6 hilabetean behin.
Lehenengo kontsultatik, ABETek berariazko balorazio eskala darabil 3 urtez azpiko haurren mendetasuna ebaluatzeko eta kontuan hartzen ditu, bestalde, 1971/1999 EDko baremoak haurraren eta familiaren eskubideak ahalik eta lasterren ezagutzeko, legeak haren arretarako xedatutako laguntza ekonomikoak jaso ahal izateko. Unitateko gizarte langileak horretarako behar diren izapide administratiboak egiten laguntzen du.
Ez da inoiz eskatzen aldez aurretiko minusbaliotasun edo mendetasun o
narpenik ez bestelako betekizun administratiborik haurrek arreta goiztiarra eskuratzeko ezinbesteko baldintza gisa, Araban unibertsala eta doakoa baita.
Haurrek jasotzen dituzten prestazioak, beste erakunde publiko edo pribatu batzuek minusbaliotasun edo mendetasunagatik ematen dituztenak ez ezik, 504/2007 EDren arabera mendetasun hori o
nartzeak eragindakoak dira, batez ere familia ingurunean zaintzeko prestazio ekonomikoa (...)".
Araban, 2007an 43 o
nuradun zeuden arreta goiztiarreko programetan, 19 mutil eta 24 neska, eta honako diagnostikoa zeukaten: garai aurrekoak (20); Down-en sindromea (6); atzerapen psikomotorra (10); garun-paralisia (4); garapenaren nahasmendu o
rokorra (3); hipotonia (1); katu-miauaren sindromea (1); hidrozefalia (1); hipoakusia (1); fenilzetonuria (1); Klinefelter-en sindromea (1); gorputz kailukararen agenesia (1); Marfan-en sindromea (1); makrozefalia (1); eta sindrome polimalformatiboa (1). 2008an, 74 neska-mutili eman zitzaien arreta, hots, 0,24ko estaldura tasa 1.000 biztanleko. 2009an 75 haur o
nuradun egon ziren: 37 estimulazio goiztiar/arreta goiztiarreko arloan (ituna APDEMArekin) eta 38 fisioterapia arloan (ituna ASPACErekin).
Bizkaiko Foru Aldundiak emandako informazioaren arabera, Neonatologian pisu txikiko arazoak, minusbaliotasuna izateko arrisku handia edo arrisku psikosoziala duten 0 eta 6 hilabete bitarteko haurrak mendetasuneko egoeran baloratuak eta o
nartuak dira; kasu askotan, prestazio ekonomikoa eta arreta –edo estimulazio– goiztiarreko zerbitzuak agintzen ari dira. Txosten honetako 5.14.2. atalean –erakunde honek izapidetutako kexen azterketari buruzkoa hura– lurralde esparru honetan gizarte eta o
sasun sistemen artean dagoen koordinazioari buruzko zenbait alderdiren berri eman da.
Gipuzkoako Foru Aldundiak honako informazioa eman digu:
"Gipuzkoan, neonatologoak, neuropediatrak, lehen mailako arretako pediatrak, eskolako langileek edo o
inarrizko gizarte zerbitzuetakoek haurrengan arreta goiztiarraren premiari antzeman o
ndoren, gurasoek edo tutoreek minusbaliotasun edo mendetasunaren eskaera izapidetzen dute o
inarrizko gizarte zerbitzuen bidez. Haiek minusbaliotasunaren balorazio, o
rientabide eta sailkapen sailari igortzen diote.
Familiaren eta Foru Aldundiko zerbitzu teknikoen arteko kontaktua egin o
ndoren, saileko teknikari baloraziogileek (errehabilitazio medikuak, psikologoak eta gizarte langileak) balorazioa egiten dute eta haiek guztiek dagokien azterketa egiten dute. Bertan, arreta goiztiarrera bideratzen da, eta aldi berean, dagokionaren arabera, minusbaliotasun edo mendetasun ziurtagiriak egiten dira, haiek tratamendua jasotzeko ezinbesteko baldintza ez badira ere.
Esku-hartzeari dagokionez, arreta goiztiarraren premia o
nartutakoan, balorazio o
soa egin o
ndoren, teknikariek arreta goiztiarreko tratamendua zehazten dute (langile zerrenda, intentsitatea, berraztertzeko data), hala badagokio. Argibide horiek gurasoei bidalitako agirian jasotzen dira. Arretaren jarraipena haurraren balorazioaren berrazterketen eta arreta ematen dieten langileekin izandako bileren bidez egiten da.
Teknikari baloraziogileek, bestalde, o
niritzia ematen diete, o
sasun zerbitzuek erabakita, Aspacen burututako arreta goiztiarreko tratamenduei.
Bukatzeko, minusbaliotasunaren edota mendetasunaren balorazioen bidez arreta edo jasotzen dutena birbideratzea behar duten haurrei antzematen dietenean, dagokion esku-hartzea egiten dute.
Esku-hartzea bera psikologo-bulegoetan burutzen da. Bertan, heltzeko atzerapenak edo haiek izateko arriskua dituzten haur batzuei tratamendua ematen zaie. Garapenean nahasmendua duten beste haur batzuei, o
sasun edota hezkuntza esparruan, berariazko zentroetan ematen zaie arreta (GFAk baimena edo o
niritzia ematen die Aspacek emandako tratamenduei eta finantzaketan hartzen du parte).
Emandako zerbitzuei dagokienez, psikologo batzuek GFAri laguntzen diote balorazioko teknikariek agindutako tratamendua egiten. Haiek arreta goiztiarrean espezializatutako psikopedagogo, pedagogo, psikomotrizista, irakasle, logopeda eta abarrekin batera egiten dute lan. Tratamendua 0 eta 3 urte bitartean ematen da eta, salbuespenez, 6 urte arte luzatzen da. Saioak astero, hamabostean behin, hilero edo bi hilean behin dira.
2008an estaldura 110 haurrekoa izan da (artatutako 0,16 haurreko tasa 1.000 biztanleko) eta gutxi gorabehera 5.478 saio egin dira.
Gipuzkoako Foru Aldundiak arreta goiztiarreko tratamendua finantzatzen du saio eta haur bakoitzeko. Halaber, hilero zenbateko finko bat jartzen du Aspacen artatutako haur bakoitzeko, hilean gehienez ere 50 haur hartuta.
Akordio bat dago Donostia O
spitalearekin Pediatria Zerbitzutik –batez ere neonatologia unitatean– o
nuradunak izan daitezkeen familiei laguntzen berri emateko, eta BBE balorazioa zein dagozkion laguntzak (familia inguruneko prestazio ekonomikoa, ELZ edo arreta goiztiarra, funtsean) o
inarrizko gizarte zerbitzuan eskatzera bideratzen dira. Aldi berean Pediatria Zerbitzuak (2008an BBE eskalari buruzko jardunaldi bat eman zitzaion) BBE balorazio proposamen bat egin eta zuzenean Aldundiko Balorazio Atalari bidaltzen dio. Atalak BBE balorazio bat zabaltzen du proposamen horretan o
inarrituz. BBE eskaera o
inarrizko gizarte zerbitzutik jasotzen denean, balorazioa prest dago, balorazioko bisita egin beharrik gabe. Horrela epeak asko murrizten dira.
Pediatria Zerbitzuak berak (neonatologia unitateak) bahetzen ditu kasuak, jaiotzean izandako pisuen eta diagnostikoen arabera.
Arreta goiztiarreko zerbitzuak garapenaren nahasmendua edo hura izateko arriskua duten haur guztientzat eta haien familientzat dira. Langileek prestakuntza izan behar dute minusbaliotasun edo arrisku egoera guztietan, banaka artatzeko, haur bakoitzaren eta haren ingurunearen premien arabera. AMASek o
rokorrean 3 urtez azpiko haurrek izan ditzaketen etxeko laguntza premiei arreta ematen die eta, beharrezkoa bada, lotutako eta familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoak".
Azterlan hau egiterakoan Hera proiektua ere ezagutu dugu. Neonatologia arloan o
sorik garatutako lan ekimen gisa sortu zen eta diziplina anitzekoa da, arloan zerikusia duten eragile guztiak tartean sartuz. Dirudienez, garai aurretik jaiotako haurren zaintza haien garapenari heltzen dieten zaintza programen bidez hobetzeko tresna interesgarri agertu da. Dauzkagun datuen arabera, proiektu horretan espainiar Estatuko zenbait o
spitaletako –haien artean dago Gurutzetako O
spitalea eta Donostia O
spitalea- neonatologia, erizaintza eta psikologiako profesionalek parte hartzen dute.
3.12.0.3. Arreta goiztiarreko eredu berria EAErako
2011ko o
tsailaren 28an, Arreta Soziosanitarioko Euskal Kontseiluak Arreta Goiztiarreko Eredua Euskal Autonomia Erkidegorako agiria o
nartu du.
Arreta goiztiarra honela definitzen du: "0-6 urteko haurrei, familiari eta inguruneari zuzenduriko esku-hartzeen multzoa, helburutzat nahasmenduak dauzkaten haurrek beren garapenean agertzen dituzten, edo horiek pairatzeko arriskua duten, premia iragankor edo iraunkorrei albait lasterren erantzutea duena"[69].
Onartutako eredua garrantzi handiko agiria da esparru honetan, zerikusia duten sektore guztien –hezkuntza, o
sasun eta gizarte sistemak– eta ukitutako erakunde guztien jardunbide koordinaturako gida-lerroak ezartzen dituelako. Horretarako sektore eta erakunde horiek o
satuta sortutako batzorde baten lanaren emaitza da.
Arreta Goiztiarreko Eredua arreta plan o
soa da eta 0 eta 6 urte bitarteko haurrei dago zuzenduta (beraz, adin muga zabaldu du). Haren xedea haur garapeneko nahasmendu arriskuko egoerak prebenitu edo saihesteko tratamendua ematea eta, erabat edo neurri batean, nahasmendu horiek zuzendu eta, ahal den heinean, haien o
ndorioak arintzea da. Beraz, haur horiek, haien familiak eta prozesuan parte hartzen duten profesionalak hartzen ditu kontuan.
Agirian adierazten denez, EAEn urtero arreta goiztiarreko zerbitzuak behar dituzten 2.000 haur inguru (%10 inguru) jaiotzen dira. Nahasmenduak mugimenduaren, adimenaren, zentzumenen garapenekoak, hizkuntzakoak, jokabidekoak, emozioen garapenekoak, adierazpenekoak edo bilakaeraren atzerapenekoak izan daitezke. O
so garrantzitsua da adingabe horiei eta haien familiei ahalik eta lasterren eskaintzea baliabide egokiak, fase goiztiarretan dihardutelako elkarrekin hainbat eragile biologiko eta psikosozialek, eta geroko bilakaerarako funtzio o
so garrantzitsuak eskuratzen direlako.
Arreta goiztiarra zenbait jarduketa o
rokorretan datza; haurrei ez ezik, haien inguruneari ere heltzen diote (batez ere gurasoei). Haren eginkizuna ez da berariazko arazo bat konpontzera mugatzen; aitzitik, erabiltzaileen ahalmen guztia garatu nahi du. Hori dela-eta, ereduak izaera hirukoitza du, o
sasun, gizarte eta hezkuntzakoa, gizarte zerbitzuetan sartuta badago ere. Horrek esan nahi du, kasu bakoitzaren premien arabera, prozesuak hiru faktoreetatik bati helduko diola, ez esklusiboki, eta o
ndoren beste sektoreetako batera bidal daitekeela, bilakaeraren eta prozesuan suma daitezkeen premien arabera.
Ereduak arreta goiztiarreko talde mota bi proposatzen ditu: baloraziokoak eta esku-hartzekoak. Lehenengoek minusbaliotasunaren edota mendetasunaren o
narpenerako balorazioak egin, esku-hartze plana prestatu eta haren jarraipena egiten dute. Gutxienez, psikologo batek, mediku batek eta gizarte langile batek o
satu behar dituzte. Esku-hartze taldeek, bestalde, esku-hartze plana ezartzeko eta behar diren baliabideak koordinatzeko behar diren jarduketak burutzen dituzte. Esparru biopsikosozialeko profesionalek o
satzen dituzte, koordinatzaile batek zuzenduta. Talde biek guztiz koordinatuta lan egin beharko dute.
Bestalde, hiru sistemetan –gizarte zerbitzuak, o
sasuna eta hezkuntza– o
inarritutako sistema denez, o
so azpimarratuko da batetik bestera igarotzea arina izatea, ingurune berrian sartzeak haurrei aldaketa kaltegarririk ez lehenagoko sektorearekiko hausturarik ekarri gabe, azken batean, arreta eredu o
soa proposatzen baita.
Ereduak hura abiarazi, garatu eta jarraitzeko, eta herritarren artean hedatzeko, erakundeen arteko batzordea sortu du. Lurralde historiko bakoitzean, jarraipenerako, hiru sistemek o
satutako batzorde tekniko iraunkorra ere sortu da.
Proposatutako eredua, besteak beste, honako printzipioetan o
inarritu da: haurrek eta haien familiek arretarako duten eskubidea; prebentzioa eta tratamendua aipatu hiru sistemen aldetik; unibertsaltasuna; o
soko izaera; lastertasuna, bizkortasuna eta irisgarritasun erraza; erantzukizun eta finantzazio publikoak, EAE o
soko homogeneotasuna, eta familien parte hartzea arreta fase guztietan.
Espero dugu agiri horrek eraginkortasunez lagunduko duela, EAE o
soan koordinatuta, arreta goiztiarra garatzen, eraginkorragoa izateko eta estaldura eta arreta egokiak emateko. Hurrengo ekitaldietan egingo diogu jarraipena zelan gauzatzen den ikusteko.
[68] Aipatu dugun mendetasuna baloratzeko baremoari buruzko 504/2007 Errege Dekretuak hiru urtez azpikoentzako berariazko balorazio eskala (BBE) o
nartu du. Eskala horren arabera, jaiotzako pisua (jaiotzeko unetik 6 hilabete arte baloratzen da hura) hura aplikatzeko irizpideetako bat da, bizi funtzioei eusteko neurriekin eta mugikortasunerako neurriekin batera.
[69] FEDERACIÓN ESTATAL DE ASOCIACIONES DE PROFESIONALES DE ATENCIÓN TEMPRANA. Arreta goiztiarraren liburu zuria. 3. ed. Real Patronato sobre la Discapacidad: Madril, 2010. 55/2005 agiria.
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 643 | 994 | 1.182 |
Gipuzkoa | 930 | 2.535 | 3.394 |
Onuradun kopurua urtetik urtera hazi da, honako grafikoan ikusten denez.
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 643 | 994 | 1.182 |
Gipuzkoa | 930 | 2.535 | 3.394 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 885 | 1.935 | 2.323 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 885 | 1.935 | 2.323 |
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.141.457 | 53,29 | 885 | 0,77 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 309.635 | 14,35 | 994 | 3,21 |
Gipuzkoa | 701.056 | 32,5 | 2.535 | 3,61 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.146.421 | 53,15 | 1.935 | 1,69 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 313.819 | 14,45 | 1.182 | 3,77 |
Gipuzkoa | 705.698 | 32,49 | 3.394 | 4,81 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.152.658 | 53,06 | 2.323 | 2,01 |
Bizkaian, 1.000 biztanleko urteko alta kopurua hazi egin da 2009an 1.000 biztanleko pertsona 2 izan arte.
Araba eta Gipuzkoako Foru aldundiek emandako datuen arabera, telelaguntza zerbitzuaren o
nuradun kopurua 1.000 biztanleko urtetik urtera hazi da. 2007an Arabak izan zuen tasarik handiena (2,07, eta Gipuzkoan, aldiz, 1,34), baina 2008 eta 2009an Gipuzkoak tasa handiagoa izan du.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
2007 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 153 | 23,8 | 488 | 75,89 | 2 | 0,31 |
Gipuzkoa | 205 | 22,04 | 725 | 77,96 | 0 | 0 |
2008 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 269 | 27,06 | 725 | 72,94 | 0 | 0 |
Gipuzkoa | 568 | 22,41 | 1.967 | 77,59 | 0 | 0 |
2009 | |||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | |||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % |
326 | 27,58 | 852 | 72,08 | 4 | 0,34 |
761 | 22,42 | 2.633 | 77,58 | 0 | 0 |
Edonola ere, telelaguntza zerbitzuaren o
nuradunen %72 baino gehiago emakumeak dira. Emakumeen nagusitasuna handiagoa da Gipuzkoan Araban baino.
2007 | 2008 | 2009 | ||||||||||||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Bizkaia | 175 | 19,77 | 710 | 80,23 | 0 | 0 | 333 | 17,21 | 1.602 | 82,79 | 0 | 0 | 403 | 17,35 | 1.920 | 82,65 | 0 | 0 |
Bizkaiari dagokionez, urtero, erregistratutako alten %80 baino gehiago mendetasun egoeran dauden emakumeei dagozkie.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 643 | 0 | 0 | 1 | 5 | 10 | 23 | 146 | 458 |
Gipuzkoa | 930 | 0 | 0 | 2 | 8 | 8 | 15 | 197 | 700 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 885 | 0 | 0 | 3 | 11 | 13 | 29 | 283 | 546 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 994 | 0 | 0 | 1 | 9 | 17 | 26 | 240 | 701 |
Gipuzkoa | 2.535 | 0 | 0 | 1 | 19 | 24 | 41 | 539 | 1.911 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 1.935 | 0 | 0 | 1 | 11 | 20 | 47 | 570 | 1.286 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 1.182 | 0 | 0 | 1 | 9 | 19 | 29 | 239 | 885 |
Gipuzkoa | 3.394 | 0 | 0 | 0 | 18 | 31 | 50 | 706 | 2.589 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 2.323 | 0 | 0 | 0 | 7 | 21 | 39 | 700 | 1.556 |
Araban, 2007 eta 2008an, telelaguntza zerbitzua zuten pertsonen %70 baino gehiago 80 urtez gorakoak ziren. Portzentaje hori 2009an %74 arte igo da. Gipuzkoan, hiru urteetan ziren %75 baino gehiago. Lurralde bietan, 65 eta 79 urte artekoen taldea guztien %20-24 dira. Beraz, 64 urtez azpikoak ez dira inoiz guztien %6 baino gehiago.
Zerbitzu hori darabilten 30 urtez azpikoen kasuak o
so gutxi dira. Denboraren poderioz erabiltzaileen zahartze txikia sumatzen da.
Bizkaian, 80 urtez gorako pertsonen altak guztien %60-70 dira eta 65 eta 79 urte artekoenak %30.
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 2.406 | 2.962 | 2.863 |
Gipuzkoa | 3.598 | 4.201 | 4.244 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 2.034 | 2.555 | 1.117 |
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 305.459 | 14,26 | 2.406 | 7,88 |
Gipuzkoa | 694.944 | 32,45 | 3.598 | 5,18 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.141.457 | 53,29 | 2.034 | 1,78 |
Bizkaian alta kopurua hazi egin zen 2007tik 2008ra, baina 2009an berriz jaitsi zen, eta kopurua 2007an baino txikiagoa izan zen.
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 309.635 | 14,35 | 2.962 | 9,57 |
Gipuzkoa | 701.056 | 32,5 | 4.201 | 5,99 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.146.421 | 53,15 | 2.555 | 2,23 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 313.819 | 14,45 | 2.863 | 9,12 |
Gipuzkoa | 705.698 | 32,49 | 4.244 | 6,01 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.152.658 | 53,06 | 1.117 | 0,97 |
Ikusten denez, Araban, hiru urteetan, mendetasuneko egoeran egonda etxeko laguntza zerbitzua jasotzen duten pertsonak 1.000 biztanleko (7 eta 10 artean) Gipuzkoan baino gehiago dira (5 eta 6 artean). Lurralde bietan ikusten da tasa hazi egin dela 2007 eta 2008 artean. 2008ti 2009ra, aldiz, Araban tasa jaitsi da eta Gipuzkoan apur bat igo.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
2007 | 2008 | 2009 | ||||||||||||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 767 | 31,88 | 1.634 | 67,91 | 5 | 0,21 | 970 | 32,75 | 1.981 | 66,88 | 11 | 0,37 | 932 | 32,55 | 1.911 | 66,75 | 20 | 0,7 |
Gipuzkoa | 476 | 13,23 | 1.255 | 34,88 | 1.867 | 51,89 | 973 | 23,16 | 2.734 | 65,08 | 494 | 11,76 | 996 | 23,47 | 2.852 | 67,2 | 396 | 9,33 |
2007 | 2008 | 2009 | ||||||||||||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Bizkaia | 515 | 25,32 | 1.519 | 74,68 | 0 | 0 | 672 | 26,3 | 1.883 | 73,7 | 0 | 0 | 331 | 29,63 | 786 | 70,37 | 0 | 0 |
Etxeko laguntza zerbitzuari dagokionez, Gipuzkoako Lurralde Historikoan mendetasuneko egoeran dauden lagun asko ez daude sexuaren arabera identifikatuta. Sakontzen balorazio eskalatik (AMALen xedatutako MBB aurretik erabilitako tresna) eratorritako kasuak dira; zehazki, 1.867, 494 eta 396 lagun 2007, 2008 eta 2009an, hurrenez hurren. Beraz, alde batera utzi dugu sexuaren araberako banaketaren grafikoa.
Dena dela, sexuaren arabera identifikatutako pertsonak –MBB balorazioei dagozkienak– bakarrik hartuta, ikusten da hiru urteetan emakumeak guztien %72-74 direla, ikusten denez, Araban baino gehiago (%66-67).
Bizkaiko alten banaketaren arabera, emakumeak o
nuradun guztien %70-74 dira.
Arabak beste lurralde biek baino gizonezkoen portzentaje handiagoa izatearen arrazoia izan daiteke estaldura tasa handiagoak hain larriak ez diren kasuetara heltzea ahalbidetzen duela, eta horiek proportzioan gizonezkoei dagokiela.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Araba | 2.406 | 1 | 17 | 38 | 84 | 55 | 113 | 600 | 1.498 | 0 |
Gipuzkoa | 3.598 | 2 | 9 | 20 | 38 | 37 | 46 | 429 | 1.150 | 1.867 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Bizkaia | 2.034 | 0 | 2 | 13 | 23 | 37 | 56 | 362 | 1.541 | 0 |
Arestiko kasuan bezala, Gipuzkoan, ELZren 1.867 o
nuradun 2007an, 494 2008an eta 396 2009an adinaren arabera zehaztu gabe daude.
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Araba | 2.962 | 3 | 21 | 40 | 103 | 79 | 122 | 723 | 1.871 | 0 |
Gipuzkoa | 4.201 | 2 | 7 | 29 | 78 | 70 | 126 | 941 | 2.454 | 494 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Bizkaia | 2.555 | 0 | 3 | 13 | 41 | 70 | 85 | 589 | 1.754 | 0 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Araba | 2.863 | 3 | 19 | 34 | 98 | 81 | 126 | 678 | 1.824 | 0 |
Gipuzkoa | 4.244 | 0 | 4 | 26 | 75 | 86 | 137 | 970 | 2.550 | 396 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | Zehaztu gabe | |
Bizkaia | 1.117 | 0 | 4 | 8 | 20 | 26 | 47 | 289 | 723 | 0 |
Araban, mendetasuneko egoeran egonda etxeko laguntza zerbitzuaren o
nuradun direnen %87 inguru 65 urtez gorakoa da; Gipuzkoan, identifikatutako lagunen adina aztertuta, halakoak %91 dira. Bizkaian, erregistratutako alten %90-93 dagozkie 65 urtez gorakoei.
Esan genezake, beraz, zerbitzu horren erabiltzaile den mendeko biztanleria Gipuzkoan eta Bizkaian Araban baino zahartuago daudela, beharbada, berriz ere, azken lurralde horrek daukan estaldura handiagoaren o
ndorioz.
80 urtez gorakoak, Araban, guztien %62-64 dira, Gipuzkoan %66 eta Bizkaian %64-75.
Araban eta Gipuzkoan, zerbitzu horretan, adin talde batek –31-45 urtekoa– goranzko joera o
rokorra –onuradun gehiago adinak gora egin ahala– aldatzen du, hurrengo taldeak –46-54 urtekoak– balio askoz txikiagoak baitauzka. Bizkaiko altei dagokienez, ez dugu aldaketa hori ikusi.
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 457 | 599 | 605 |
Gipuzkoa | 1.987 | 2.373 | 2.566 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 2.105 | 503 | 360 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 305.459 | 14,26 | 457 | 1,5 |
Gipuzkoa | 694.944 | 32,45 | 1.987 | 2,86 |
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.141.457 | 53,29 | 2.105 | 1,84 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 309.635 | 14,35 | 599 | 1,93 |
Gipuzkoa | 701.056 | 32,5 | 2.373 | 3,38 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.146.421 | 53,15 | 503 | 0,44 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 313.819 | 14,45 | 605 | 1,93 |
Gipuzkoa | 705.698 | 32,49 | 2.566 | 3,64 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.152.658 | 53,06 | 360 | 0,31 |
2007an, eguneko egoitza zerbitzuaren mendeko o
nuradunen tasa 1.000 biztanleko %2,86 zen Gipuzkoan eta %1,50 Araban. Lurralde bien arteko aldea handitzen joan da denboraren poderioz. Horrela, 2009an %3,64 eta %1,93ko tasak izan ziren, hurrenez hurren. Hazkunderik nabarmenena 2007 eta 2008 artean gertatu da lurralde bietan. Araban, 2008 eta 2009 artean, ez da hazkunderik egon.
Bizkaian alten tasa 1.000 biztanleko asko jaitsi da 2007 (%1,84) eta 2008 (%0,44) artean, 2009an berriz apur bat jaisteko (%0,31).
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
2007 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 124 | 27,13 | 333 | 72,87 | 0 | 0 |
Gipuzkoa | 731 | 36,79 | 1.256 | 63,21 | 0 | 0 |
2008 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 226 | 37,73 | 372 | 62,1 | 1 | 0,17 |
Gipuzkoa | 874 | 36,83 | 1.499 | 63,17 | 0 | 0 |
2009 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 221 | 36,53 | 379 | 62,64 | 5 | 0,83 |
Gipuzkoa | 931 | 36,28 | 1.635 | 63,72 | 0 | 0 |
2007 | 2008 | 2009 | ||||||||||||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Bizkaia | 992 | 47,13 | 1.113 | 52,87 | 0 | 0 | 210 | 41,75 | 293 | 58,25 | 0 | 0 | 121 | 33,61 | 239 | 66,39 | 0 | 0 |
Araban, 2007an izan ezik, bertan emakumeak %72,87 izan baitziren, emakumeak eguneko egoitza zerbitzuaren o
nuradun guztien %62-63 izan ziren. Gipuzkoan, hiru ekitaldietan, emakumeak %63 inguru izan ziren.
Bizkaian altek portaera apur bat desberdina izan dute. Emakumeen ehunekoa urtetik urtera hazi da, 2007an %52,87 izanik, 2008an %58,25 eta 2009an %66,39.
Azpimarratu behar da 65 urte arte Gipuzkoan eta Araban, aztertutako hiru urteetan, biztanle gehienak gizonezkoak direla (guztien %58 inguru). Gauza bera gertatu da Bizkaiko altekin.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 457 | 0 | 0 | 28 | 47 | 16 | 23 | 125 | 218 |
Gipuzkoa | 1.987 | 0 | 3 | 155 | 304 | 114 | 81 | 411 | 919 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 2.105 | 1 | 79 | 302 | 452 | 144 | 113 | 427 | 587 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 599 | 0 | 0 | 34 | 51 | 12 | 20 | 140 | 342 |
Gipuzkoa | 2.373 | 0 | 1 | 166 | 337 | 139 | 106 | 488 | 1.136 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 503 | 1 | 15 | 60 | 93 | 27 | 13 | 116 | 178 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 605 | 0 | 1 | 32 | 53 | 17 | 24 | 136 | 342 |
Gipuzkoa | 2.566 | 0 | 0 | 157 | 356 | 155 | 130 | 527 | 1.241 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 360 | 3 | 1 | 16 | 19 | 11 | 10 | 126 | 174 |
Zerbitzu honetan argi ikusten da 31-45 urte arteko taldearen kopuruak duen garrantzia, eta o
nuradunak nabarmen murriztu dira hurrengo taldera (46-54 urte) pasatzerakoan, horrela, adinak gora egin ahala o
nuradun kopurua hazteko apurkako joera apurtuz.
Edonola ere, talde jendetsuena 65 urtez gorakoena da: Gipuzkoan, o
nuradunen %66-68; Araban, %75-80. Bizkaian altetan, 2009an, gehiengo argia dira 65 urtez gorako pertsonak (urte horretan 1.000 biztanleko alta kopurua murriztu egin zen), adibidez, 2007an gertatu ez zena (%48,17).
3.12.4. Gaueko zentroa
Zerbitzu hau, egun, ez dabil gure erkidegoko lurraldeetan.
Arabako Foru Aldundiak argitu digunez, "eskaera mota jakin hau ez da jaso baliabide mota hori sorraraz lezakeen neurri batean, askoz o
hikoagoa delako arreta premiak (haietan laguntzetarako zailtasun handiagoak daude) eguneko 24 o
rduetan gertatzea, eta horretarako egoitza mota desberdinak baitaude, edo egunez, horretarako hainbat laguntza mota egonda (ELZ, eguneko arreta, FIZPE, o
kupazio-zentroak...)".
Lurralde Historiko horretan, Gasteizen, hain zuzen ere, foru titulartasuneko gaueko zentroko plazak dauzkan baliabide bat egon zen, 2001eko abendutik 2004ko urtarrila arte jardun zuena, baina gaueko plazak egoitzako bihurtu behar izan ziren gaueko arretako zentrorako eskaririk ez zegoelako, foru erakundeak adierazi duenez.
Donostian ere beste esperientzia bat egon zen, Maria Fundazioaren Julián Rezola gerontologia zentroan, baina hura ere ez zen sendotu. Gipuzkoako Foru Aldundiak jakinarazi digu, egun, ez dagoela baliabide hori bere lurraldean eta epe laburrean ez dela aurreikusi hura sortzerik.
Bizkaian ere, Santurtzin, Begoñako Andra Maria Egoitzan, gaueko egonaldiak dauzkan atseden zentro bat ere egon da. Egun zerbitzua ez dabil.
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 1.330 | 1.425 | 1.399 |
Gipuzkoa | 4.476 | 5.497 | 5.942 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 5.465 | 1.788 | 775 |
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 305.459 | 14,26 | 1.330 | 4,35 |
Gipuzkoa | 694.944 | 32,45 | 4.476 | 6,44 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.141.457 | 53,29 | 5.465 | 4,79 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 309.635 | 14,35 | 1.425 | 4,6 |
Gipuzkoa | 701.056 | 32,5 | 5.497 | 7,84 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.146.421 | 53,15 | 1.788 | 1,56 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | |
Araba | 313.819 | 14,45 | 1.399 | 4,46 |
Gipuzkoa | 705.698 | 32,49 | 5.942 | 8,42 |
Biztanleria | % | Onuradun kopurua | Alten tasa 1.000 biztanleko | |
Bizkaia | 1.152.658 | 53,06 | 775 | 0,67 |
Zerbitzuaren estaldura tasa urtero hazi da Gipuzkoan (6,44 2007an, 7,84 2008an eta 8,42 2009an); Araban hazkundea 2007a eta 2008 artean gertatu da, baina 2009an tasa jaitsi egin da. Bizkaiko alta tasa urtetik urtera jaitsi da.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
2007 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 480 | 36,09 | 848 | 63,76 | 2 | 0,15 |
Gipuzkoa | 1.522 | 34 | 2.954 | 66 | 0 | 0 |
2008 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 511 | 35,86 | 912 | 64 | 2 | 0,14 |
Gipuzkoa | 1.902 | 34,6 | 3.595 | 65,4 | 0 | 0 |
2009 | ||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Araba | 504 | 36,02 | 890 | 63,62 | 5 | 0,36 |
Gipuzkoa | 2.042 | 34,37 | 3.900 | 65,63 | 0 | 0 |
2007 | 2008 | 2009 | ||||||||||||||||
Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | Gizonak | Emakumeak | Ez dago jasota | ||||||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | |
Bizkaia | 1.628 | 29,79 | 3.837 | 70,21 | 0 | 0 | 462 | 25,84 | 1.326 | 74,16 | 0 | 0 | 253 | 32,65 | 522 | 67,35 | 0 | 0 |
Araban, aztertutako hiru urteetan, emakumeak egoitza-zentro zerbitzuaren erabiltzaileen %62-63 izan dira. Gipuzkoan %65-66 izan dira. Bizkaian altek portaera horri jarraitu diote, eta portzentajeak 2009ko %67,35en eta 2008ko %74,16en artean mugitu da. Berriz ikusi dugu 65 urte arte, o
rdea, balioak aldatu eta gizonezkoak direla nagusi.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 1.330 | 0 | 7 | 35 | 109 | 46 | 70 | 263 | 800 |
Gipuzkoa | 4.476 | 0 | 5 | 71 | 327 | 204 | 199 | 928 | 2.742 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 5.465 | 0 | 5 | 93 | 296 | 220 | 257 | 1.374 | 3.220 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 1.425 | 1 | 5 | 40 | 118 | 51 | 64 | 273 | 873 |
Gipuzkoa | 5.497 | 0 | 2 | 76 | 345 | 233 | 210 | 1.119 | 3.512 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 1.788 | 0 | 0 | 35 | 90 | 70 | 68 | 268 | 1.257 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Araba | 1.399 | 0 | 6 | 39 | 117 | 59 | 63 | 267 | 848 |
Gipuzkoa | 5.942 | 0 | 8 | 64 | 362 | 264 | 261 | 1.142 | 3.841 |
GUZTIRA | 0-3 | 4-18 | 19-30 | 31-45 | 46-54 | 55-64 | 65-79 | 80 edo gehiago | |
Bizkaia | 775 | 0 | 1 | 7 | 20 | 20 | 32 | 177 | 518 |
Araban, aztertutako hiru urteetan, zerbitzu honen o
nuradunen %79-80 65 urtez gorakoak izan dira. Talde horren barruan, 80 urtez gorakoak, bestalde, %75 dira. Gipuzkoan, egoitza-zentroetan dauden pertsonen %81-84 65 urtez gorakoak dira. Haietatik, %74-77 80 urtez gorakoak dira.
Bizkaian alten portaerak erakutsi digute %84-89 65 urtez gorakoak direla. 2007an, talde horren %70 inguru 80 urtez gorakoak ziren; 2008an, ia %82; eta 2009an, %74 inguru.
Txosten honetan adierazi dugunez, Bizkaiak ez du prestazio hau 2010eko ekaina arte arautu. Hori dela-eta, o
rdura arte ezin izan zuen inork hura jaso.
Prestazioa batez ere forukoak ez diren egoitza plazak o
rdaintzeko ematen dira. Horregatik komeni da haren estaldura tasak arestiko ataleko (3.12.5.) egoitza-arreta zerbitzuan gertatutakoei lotzea.
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Araban, ZLPEren o
nuradunen tasa 1.000 biztanleko 2,58 izan da 2007an, 3,53 2009an eta 3,20 2009an. Beraz, ikusten denez, 2009an murriztu egin da. Gipuzkoan, 2008 eta 2009 artean hazi egin da baina balioak (0,27 eta 0,43) Araban baino txikiagoak dira, Gipuzkoak egoitza-arretan estaldura handia daukalako eta Araban mota horretako prestazioak bazeukalako ibilbidea eginda.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
Orokorrean, prestazioa jasotzen dutenen %66-69 inguru emakumeak dira. Gipuzkoan, 2009an, portzentaje hori %75,58 arte igo zen.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
Prestazioa jasotzen dutenen %73 eta %84 artean (lurraldearen arabera) 80 urtez gorakoak dira. Egiatan, jasotzen dutenen %98 inguru 65 urtez gorakoak dira.
3.12.7. Mendetasuneko egoeran egonda familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoaren (FIZPE) o
nuradunak
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 865 | 3.392 | 4.876 |
Gipuzkoa* | 0 | 4.774 | 9.252 |
2007 | 2008 | 2009 | |
Bizkaia | 2.868 | 2.962 | 2.526 |
Honako taula eta grafikoetan lurralde bakoitzeko o
nuradun kopuruaren eta biztanleen arteko erlazioa islatu dugu.
Araban eta Gipuzkoan, 1.000 biztanleko FIZPE jasotzen duten pertsonen kopurua urtez urte hazi da. Edonola ere, Araban (2,83 2007an, 10,95 2008an eta 15,54 2009an) Gipuzkoan (0 2007an, 6,81 2008an eta 13,11 2009an) baino tasa handiagoa dago. Ikusten denez, aldea pixkanaka murrizten doa.
Bizkaian altek antzeko balioak dauzkate lehenengo urteetan, eta 2009an murriztu egin dira.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
Araban, FIZPE jasotzen dutenen %60 eta 62 artean emakumeak dira. Gipuzkoan %62-64 artean dira. Hala ere, 65 urte arte gizonezkoak dira nagusi, argi eta garbi.
Bizkaian altetan emakumeak %65,17 ziren 2007an, %63,88 2008an eta %61,44 2009an. Han ere 65 urtez azpikoen altetan gizonezkoak dira nagusi.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
Orokorrean, esan dezakegu prestazio horren %54-60 artean 80 urtez gorakoak direla. Araban eta Gipuzkoan o
nuradun guztien %75 eta 84 artean 65 urtez gorakoak dira. Adin txikiagoko taldeetan bere bolumenagatik 4 eta 18 urte arteko adingabeak eta 31 eta 45 urte arteko helduak nabarmentzen dira.
Bizkaian, 65 urtez gorakoen altak guztien %77-81 artean dira.
3.12.8. Mendetasuneko egoeran egonda laguntza pertsonaleko prestazio ekonomikoaren (LPPE) o
nuradunak
2007 | 2008 | 2009 | |
Araba | 0 | 0 | 1 |
Bizkaia | 0 | 0 | 0 |
Gipuzkoa* | 0 | 707 | 1.175 |
GUZTIRA | 0 | 707 | 1.176 |
Ikusten denez, Bizkaiko lurralde historikoan prestazio hau ez da eman aztertutako hiru urteetan, eta Araban kasu bakarra egon da. Arabako Foru Aldundiak jakinarazi digunez, "lanean ari den mendetasun handiko mutil bat da eta haren prestazioa 2009ko ekainetik dago indarrean".
Arabako Aldundiak honakoa adierazi digu prestazio horretaz: "ez da ia eskatzen (hiru eskaera baino ez dira egon) araudia o
so murriztailea delako: lan kontratua behar da eta hori, mendetasun handia dutenentzat, zaila da; ikasleei dagokienez, ELZren eta familia inguruneko zaintzetarako prestazioen bidez ari da konpontzen; horrela egiten da haur horien familiek arreta eurek ematea nahiago dutelako, ELZk lagunduta, eta horrela familiak berak kobratzen du prestazioa; laguntza pertsonalerako prestazioa aukeratuko balute familiaz kanpoko pertsona bat kontratatu behar lukete eta prestazio o
soa laguntzaile pertsonal diharduen langilearentzat litzateke".
Gipuzkoako egoera o
so bestelakoa da eta honako taula eta grafikoetan hari buruz baino ez dugu hitz egin. O
nuradunen guztizko kopurua 2008an 707 izatetik 2009an 1.175 izatera igaro da, inolaz ere baztertu ezin den hazkundea. O
nuradunen tasa 1.000 biztanleko, beraz, hazi egin da 2008tik 2009ra (%1,01 eta %1,66 hurrenez hurren). Zalantza barik, Gipuzkoako Foru Aldundiak prestazio hori lortzeko betekizunak betetzeari buruz egiten duen interpretazioak, 3.10..2 atalean aipatu dugunez, lurraldeen arteko alde handi hori azaltzen du.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
Jarraian, Gipuzkoako banaketa erakutsiko dugu.
Laguntza pertsonaleko prestazio ekonomikoaren o
nuradunen %73 baino gehiago emakumeak dira, bai 2007an bai 2008an.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
Jarraian, Gipuzkoan o
nuradun guztiek euren adinaren arabera duten banaketa erakutsiko da.
Ekitaldi bietan, 65 urtez gorako pertsonak o
nuradun guztien %93 baino gehiago dira. 80 urtez gorakoak guztizko horren %76 baino gehiago dira. Prestazio horren o
nuradunen adin handiak azaldutako tesia berresten du: Gipuzkoako Foru Aldundiak, prestazio hori esleitzeko, mendetasun handiko egoeran dagoen pertsonak hezkuntza edo lana izateko laguntza jasotzen duen kasuak ez ezik, laguntza "eguneroko bizitzako o
inarrizko jarduerak egiteko bizimodu autonomoagoa" (AMALeko 19. art.) lortzeko jasotzen duen kasuak ere jasotzen ditu. Beraz, lan merkatuan edo hezkuntza sisteman egon gabe, bizimodu autonomoa errazteko laguntza behar duten pertsonen alde egiten du. Sarritan, Gipuzkoako Foru Aldundiak prestazio horren bidez FIZPE eman ezin zaien pertsonei ematen die arreta.
Mendetasuneko egoerak prebenitu eta norberaren autonomia sustatzeko laguntza mota honi dagokionez, aldez aurretik adierazi behar dugu arazo handiak izan ditugula informazioa biltzeko. Hemen lortu ditugun datuak jarri ditugu.
Arabako Foru Aldundiak jakinarazi digu 2009an autonomiarako 275 laguntza eman zitzaizkiela 213 laguni, haietatik %14,55 adinekoak direla eta gainontzeko %85,45 minusbaliotasuna duten pertsonak. Beraz, ez daukagu 2007 eta 2008. urteei ez sexu eta adinaren araberako banaketari buruzko informaziorik. Halaber, ez dakigu laguntza horien ehuneko zenbat zuzendu zitzaien mendetasuneko egoeran dauden pertsonei.
Bizkaiko Foru Aldundiak laguntza produktuak erosteko laguntza ekonomikoen o
nuradunen kopuruari informazio o
rokorra igorri digu, mendetasuneko egoeran dauden pertsonak diren zehaztu barik. Laguntza horiek administrazioari dakarkioten gastu ekonomikoari buruzko datuak ere eman ditu.
Ikusten denez, o
nuradun kopurua urtetik urtera hazi da. 2009an, o
nuradun kopurua aurreko urtekoa halako lau izan da ia. 2009 arte urteko laguntza deialdia 65 urte bete gabe zeuden minusbaliatuei baino ez zitzaien zuzentzen. Harrezkero mendetasuneko egoeran dagoen pertsona o
rori zabaldu zaio, adina mugatu gabe. Horrek azaltzen du 2009an izandako hazkunde handia, bai o
nuradun kopuruan bai guztizko zenbatekoetan. Bestalde, jasotzaile bakoitzari zuzendutako zenbatekoak ere dezente igo direla ikusten da. (709,64 euro 2008an eta 1348,47 2009an).
Onuradunen tasa mila biztanleko 0,09 da 2007an, 0,11 2008an eta 0,45 2009an.
GIZATEK Bizkaiko Foru Aldundiko laguntza produktuei buruzko O
rientabide eta Mailegu Foru Zerbitzu Publikoak 2009an holako laguntzak jaso zituzten pertsonen adinaren araberako banaketari buruzko datuak eman dizkigu, zerbitzua urte horretan sortu baita.
Holako laguntzen o
nuradun guztien artean 65 urtez gorakoen proportzioa nabarmentzen da (%55,51). Berriz ere, 31-45 urteko taldea o
so handia da. 0-3 eta 19-30 urteko taldeei zuzendutako gastuaren batez besteko zenbatekoa nabarmentzen da. O
rokorrean, 45 urte arte, o
nuradun bakoitzeko batez besteko zenbatekoak adin horretatik aurrera daudenak baino nahiko handiagoak dira, eta horrek esan nahi du adin txikienetan emandako produktuak garestiagoak direla.
Gipuzkoako Foru Aldundiak emandako informazioa da o
soena, baina argitu behar dugu pertsona autonomoei zein mendetasuneko egoeran daudenei buruzkoa dela –azken biztanleak izanik gure azterketaren helburua–. Igorritako datuek etxebizitza egokitzeko laguntzak ere biltzen dituzte.
2008ko ekitaldiari dagokionez, informazioa zabaldu eta adierazi digute Etxetek programak 4.576 laguntza eman zizkiela 1.936 laguni urte horretan eta gastua 4.164.946 eurokoa izan zela (fondo galduko laguntzak, berreskuratu ahal izateko konpromisodun laguntzak eta stocketik emandako laguntzen kostuaren estimazioa barne); horrek o
nuradun bakoitzeko batez beste 2.151,31 euroko inbertsioa dakar.
2007 | 2008 | 2009 | |
Onuradunak | 1.271 | 1.936 | 2.498 |
Onuradunen tasa 1.000 biztanleko | 1,83 | 2,76 | 3,54 |
Ikusten denez, 2008an, o
nuradun kopurua %52,32 hazi zen 2007aren aldean. 2008tik 2009ra gutxiago hazi zen, %29,03.
Onuradunen tasa mila biztanleko 1,83 da 2007an, 2,76 2008an eta 3,54 2009an, alegia, hiru urteetan ia bikoiztu egin da.
b) Banaketa o
nuradunaren sexuaren arabera
2007 | 2008 | 2009 | |||||||||
Gizonak | Emakumeak | Gizonak | Emakumeak | Gizonak | Emakumeak | ||||||
Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % | Kop. | % |
530 | 41,7 | 741 | 58,3 | 807 | 41,68 | 1.129 | 58,32 | 981 | 39,27 | 1.517 | 60,73 |
Laguntza teknikoen edota etxebizitza egokitzeko laguntzen o
nuradunen %58 inguru emakumeak izan ziren 2007 eta 2008an. 2009an portzentaje hori ia bi puntu inguru hazi zen.
Berriz ikusten da, azterketa 65 urtez azpiko adin taldeetan eginez gero, nagusitasuna aldatu egiten dela, eta gizonezkoak, 2007 eta 2008an, o
nuradun guztien %58 baino gehiago direla, eta 2009an %53 baino gehiago.
b) Banaketa o
nuradunaren adinaren arabera
80 urtez gorako pertsonak, 2007 eta 2008an, laguntza horien o
nuradun guztien %51 inguru izan ziren. 2009an portzentajea %56,84 arte igo zen. 65 eta 79 urte artekoak o
nuradun guztien %26 baino gehiago dira.
4-18 eta 31-45 urtekoak asko dira, adinak gora egin ahala o
nuradun gehiago izateko joera o
rokorrari erreparatuz gero.