2010eko a
pirilean, EAEko erakundeen jarduna nerabeen droga kontsumoaren a
rloan izeneko txostena eman zitzaion Eusko Legebiltzarreko presidenteari. Ondoren, 2010eko ekainaren 23an a
urkeztu zena Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen eta Eskabideen Batzordearen a
urrean.
Txosten honek Eusko Legebiltzarraren eskaerari erantzuten dio, eta gizartean eztabaidatzen den eta kezka sortzen duen gai bati heltzen dio: nerabeen eta drogen a
rteko erlazio, as
kotan a
razoak sortzen dituena.
Kasu honetan, ez gaude ezezaguna egiten zaigun kasu baten a
urrean. Izan ere, a
urreko hainbat ikerlanetan a
ztertu den gaia da, gutxienez a
zken 25 urteetan.
Argitaratutako ikerlan horietako gehienak epidemiologikoak dira eta a
dingabeek drogekin duten harremanaren bilakaera ezagutzeko behar diren datuak ematen dizkigute.
Hori guztia hartu zen a
intzat txosten honen ikuspegia eztabaidatzerakoan eta erabakitzerakoan. A
rartekoaren txostenak datu horiek erabiltzen ditu, jada ezagunak direnak, baina harago joan nahi du: nagusiki, egoera a
ldakor horien a
urrean erakundeek (tokikoak, a
utonomikoak…) ematen dituzten erantzunak a
ztertzen ditu, emaitzak zein diren, eragileek emaitza horri buruz duten iritzia zein den, sendotu edo hobetu beharreko jarduera ildoak zein diren… Beraz, haren a
rdatza –izenburuak berak a
dierazten duenez– erakundeen erantzuna da, euskal erakundeek kontsumo horien inguruan betetzen duten eginkizuna.Datuek erakusten dutenez, drogen eta nerabeen a
rteko erlazioa gero eta zabalagoa dago gure gizartean. Hala eta guztiz ere, ikasle gehienek noizbait drogak probatzen dituzten a
rren (batez ere tabakoa, a
lkohola eta cannabisa), egia da gehienek ez dutela drogak a
ldizka kontsumitzen jarraitzen denbora a
urrera joan a
hala. Hortaz, garrantzitsua da desberdintzea noizean behin kontsumitzea, maiz kontsumitzea, a
rrisku larriarekin kontsumitzea, mendekotasuna... Zorionez, nerabe as
kok ez du drogarik kontsumitzen edo noizean behin kontsumitzen du, as
kotan garapen prozesuari lotuta, esperimentatzeko edo taldean sartzeko, kide berdina izanik. . Honek ez du esan nahi etorkizunean droga-mendekotasuna duen pertsona izango denik.
Txostenak berezko izaera duten bi zati nagusi ditu: lehenengoa Datuei buruzkoa; eta bigarrena Iritziei buruzkoa, bertan jaso eta a
ztertu baititugu iritziak.
Txostenaren a
maieran, laburpen gisa, kapitulu batzuk daude (Ondorioak a
taleko 8. kapitulua edo Arartekoaren Gomendioak izeneko 9. kapitulua a
dibidez. Gainera, kapitulu batean (7.) Europako zenbait herrialdetan burutu diren programen berri ematen da, jardun onen a
dibide modura.
Datuak direlakoei dagokionez, txostenak ibilbide historiko bat egiten du gure inguruko kontsumo ereduen gainean (1. kapitulua), ondoko droga-mendekotasun planen a
zterketa egiten du (2. kapitulua), ikasleek kontsumitzen dituzten substantziei buruzko datu nagusiak laburbiltzen ditu (3. kapitulua) eta 4. kapitulutik a
urrera, a
rgi eta garbi desberdintzen ditu esku hartzeko "eremu" eta "esparru" nagusiak. Oro har, prebentzio unibertsala eta prebentzio selektiboa. Eta, bi esparru horien barruan eskolako, familiako eta komunitateko giroak; izan ere, inguru horietan biltzen da gazte jendea nagusiki.
Iritziak zatiari dagokionez, 5.3 kapitulu edo a
talarentzat a
rreta berezia eskatu nahi dugu: Kapitulu horretan nerabeen beren a
hotsa bildu dugu. Hor nerabeek hainbat eta hainbat konturen gainean duten iritzia bildu dugu: zer den haientzat prebentzioa; nor den haien ustez toxikomanoa, zergatik kontsumitzen duten; drogak lortzea erraza zaien; a
dinak edo sexuak kontsumoan duen eragina; nola sailkatzen dituzte drogak "haiek", nola baloratzen dute eragile sozialen esku-hartzea (polizia, eskola, familia, hedabideak…). Gai honetan eta haiek tartean hartzen dituzten guztietan, oso garrantzitsua iruditzen zaigu a
dingabeen iritzia jasotzea: haien iritzia zuzenean ezagutzea. Txosten honen VII. txostenean –gure haurren eta nerabeen a
hotsa–, txosten berezi honetan islatu ziren nerabeen iritzien laburpen bat bildu da.
Nolanahi ere, jakina, beste gizarte eragile batzuen iritziak jasotzen ditu txostenak (5 eta 6. a
rtikuluetan) hala nola familienak, irakasleenak eta a
dingabeekin lotutako beste gizarte erakunde batzuenak.
Txostenak a
rgi nabarmentzen duenez, bi a
rlo handitan egin behar dira hobekuntzak premiaz:
1) A
rlo honetan lan egiten duten erakunde guztien a
rteko koordinazioa.
2) Prebentzio selektiboa gehiago garatzea, berariaz a
rrisku egoera berezian dauden nerabeen zenbait sektorerentzat.
Arartekoaren lehen gomendioen ardatza, hain zuzen ere, bi a
rlo edo jarduera-ildo horiek dira.
Txosteneko 9. kapituluan bildutako 21 gomendioak ondoko bloke hauetan daude egituratuta:
- Erakundeen koordinazioari eta lidergoari buruzko 5 gomendio: Barne mailako nahiz sektoreen eta erakundeen a
rteko koordinazioa hobetzea planteatzea lehentasunezko helburu gisa droga-mendekotasuneko hurrengo planetan; Droga-mendekotasunen Kontseilu A
holku-emailearen eraketa eta dinamika berrikustea; egon dagoen pertsonalaren prestakuntza eta trebakuntza hobea sustatzea eta erraztea; ebaluazioa programen diseinuan sartzea eta poliziaren esku-hartzerako berariazko protokolo komun bat ezartzea a
dingabeak tarteak direnean (1-5 gomendioak).
- Prebentzio selektiboko jarduerei buruzko 6 gomendio: prebentzio selektiboko programak garatzea a
rriskuan dauden herritarrengan hutsune psikosozialak eta gizarte-hezkuntzako hutsuneak gainditze a
ldera; kontsumo a
razoak eta justiziaren a
rloko a
razoak dituzten nerabeentzako programak garatzea; osasun mentaleko problemak dituzten a
dingabeentzako programak garatzea; bereziki a
rriskuan egon daitezkeen sektoreentzako programak garatzea; a
dingabeak eskubide osoekin gizarteratzea zailtzen dituzten gizarte-ekonomiako eta kulturako a
razo eta zailtasun ugari biltzen diren zonaldeetan programa osoak garatzea eta a
dingabe nerabeentzako eta gazteentzako prebentzioko berariazko a
rreta baliabideei laguntzea, kontsumo a
razoak edota jarrera a
razoak badituzte eta prebentzio selektiboko programak haientzat onuragarriak ez badira. Horrelako baliabide berriak sortzea egon daudenak nahikoak ez badira (6-11. gomendioak).
- Eskola eremurako 3 gomendio: Erakundeen a
rteko konpromisoa lortzea (Hezkuntza, Osasun eta Gizarte Ekintzaren a
rtean) babes faktoreak indartzeko baterako estrategiarako; a
rreta berezia jartzea bereziki babesik ez duten herritarren sektoreak biltzen diren zentroetan, edo eskola porrot edo uzte tasa handienak biltzen diren zentroetan, eta LHI (egungo HLPI) ikastetxeetan burutzen diren eskolako prebentzio selektiboko programak baloratzea eta indartzea, edo a
ntzeko ezaugarriak dituzten beste zentro batzuetan egin a
hal izatea (12-14. gomendioak).
- Famili eremurako 3 gomendio: Familien prestakuntza, partaidetza eta konpromisoa sustatzea hainbat ekimenaren bidez, gurasoen eskolak edo beste a
ntzeko batzuk; behar handienak edo a
razorik handienak dituzten familiei laguntzea, baita bitartekotza programekin edo formulekin ere; kontsumo a
razoak edota jarrera a
razoak dituzten nerabeen eta gazteen familientzako berariazko a
rreta baliabideak bultzatzea, hain zuzen ere prebentzio selektiboko programek erantzun egokia ematen ez dutenean. Horrelako baliabide berriak sortzea egon daudenak nahikoak ez badira (15-17. gomendioak).
- A
isialdi eremurako 2 gomendio: Hainbat profesionalek a
ire zabalaren eta gizarte-kulturako a
nimazioaren a
rloko lana onartzea eta bultzatzea, as
kotan baliabide gutxirekin eta bereziki sektore a
razotsuekin lan eginda, eta prebentzio selektiboko programak garatzea nerabeak eta gazteak izaten diren a
isialdi guneetan (18 eta 19. gomendioak).
- Nerabeen gizarte irudipenari eta partaidetzari buruzko 2 gomendio: Informazioa zaintzea eta koherentziarik eza galaraztea nerabeei heltzen zaizkien mezuetan, bereziki publizitatearen bidez eta hedabideen ematen den informazioaren bidez jasorikoetan, eta nerabeek eurentzako programetan eta ekimenetan parte-hartze handia izatea erraztea. Prebentzio eragile gisa duten eginkizuna indartzea (20 eta 21. gomendioak).