3.2. Neska-mutilei eta nerabeen edo haiei buruzko espedienteak
2010ean, haurren eta nerabeen presentzia edo inplikazioa a
rgi eta garbi a
ipatzen zuten 353 kexa-espediente izan ziren guztira, A
rartekoaren guztizko jardunaren ia %20. Komeni da a
zpimarratzea zenbaketa horretan hiru suposizio hartu direla kontuan:
a. A
dingabeek zuzenean a
urkeztutako kexak.
b. A
dingabe horietako baten ordezkariak direnek a
urkeztutako kexak. Oso ehuneko handi batean, pertsona hori haurraren a
ita edo a
ma izan ohi da, baina batzuetan senideak, hezitzaileak edo gertuko pertsonak ere izan daitezke.
c. A
dingabeak inplikatuta dauden egoeretan a
urkeztutako kexak. Suposizio horren baitan sartzen dira: 1) talde gisa hartutako a
dingabeei eragiten dieten egoerak (adibidez: udalerri jakin batean lekurik ez izatea 0-2 a
din-tartearentzat, a
rreta pediatriko eskasa beste udalerri batean, etab.); 2) familia-unitateko zenbait egoera, kexa a
urkezten duen pertsonaren ustez eta berariaz, egoera horren elementu a
dierazgarritzat haurren presentzia edo inplikazioa a
ipatzen bada eta egoera horrek haurrentzat dituen ondorioak. Egia da zenbait kexa gure gogoetatik a
t gera daitezkeela, lehen jakinaraztean a
dingabeen presentzia eta/edo haientzako ondorioak ez a
dierazteagatik, baina litekeena da haurrak salatutako egoeragatik kaltetuak egotea. Hala ere, ezinezkoa denez espediente guztiak xehetasun osoz berrikustea, erabaki da haurren edo nerabeen presentzia egotearen ziurtasun osoa dugun espedienteak zenbatzea gutxienez.
Hala, eta kexa nork aurkezten duen kontuan izanda, esan dezakegu kexen %4 soilik a
urkeztu dituztela a
dingabeek; kexen %37 senideren batek edo inguruko gertuko pertsona batek a
urkeztu du, a
dingabearen ordezkari gisa; eta kexen gainerako %59ak a
dingabe kaltetuak dauden egoerekin zerikusia du.
1. grafikoa. Kexen banaketa, a
dingabearekiko harremanaren a
rabera
alt="1. grafikoa. Kexen banaketa, a
dingabearekiko harremanaren a
rabera" />
Jasotako 353 kexetatik 56 ezetsi egin dira, eta 297 izapidetu egin dira, a
legia, ikertu.
2. grafikoa. Ezetsitako kexen eta izapidetzeko onartutako kexen ehunekoa
alt="2. grafikoa. Ezetsitako kexen eta izapidetzeko onartutako kexen ehunekoa" />
Arartekoaren erakundean erabili ohi diren gaikako esparruetan izapidetutako espedienteen banaketa grafiko honetan a
dierazitakoarekin bat dator:
3. grafikoa. Kexen banaketa, gaikako esparruaren a
rabera
alt="3. grafikoa. Kexen banaketa, gaikako esparruaren a
rabera" />
Justiziaren esparrua nabarmentzen da guztizkoan, %39 duelarik. A
zpimarratu behar da kexa horietako gehienek eskaera bera egiten dutela, banantzeko eta dibortziatzeko prozesuetan seme-alaben zaintza eta babespeari buruzko legearen a
ldaketari buruzkoa. Kexa kopurua handia izan denez, gomendio orokor bat egin da eta kapitulu honen hurrengo a
talean a
ipatuko dugu. Gainerako kontuak oso a
nitzak dira, baina a
ipatu behar da espedienteetako batek hezkuntza-egoitza batean sartuta zegoen a
dingabe a
rau-hausle baten egoera hartzen duela kontuan.
Adingabeen edo a
dingabeekin lotutako kexei dagokien hurrengo esparrua, a
urreikus daitekeen bezala, Hezkuntzarena da. Espedienteen laurdena baino gehiago (%41, a
urreko paragrafoan a
ipatutako taldeko kexa kontuan hartzen ez bada) hezkuntza-sistema formalarekin lotutako egoerei buruzkoak dira. Hauek dira gehien eztabaidatutako gai batzuk, besteak beste: ikasleak onartzea, bekak, garraioa eta jangela, 0-2 urterekin eskolatzea, ikastetxeen plangintza eta a
ntolakuntza, eskola-jazarpena, hezkuntza-behar bereziak edo eskubideak eta betebeharrak.
Babesik gabeko haurrei buruzko esparrua da hirugarrena, kexen kopuruari dagokionez, kexen %14,5 delarik (%22,6, baldin eta banatzeko eta dibortziatzeko prozesuetako zaintza eta babespearekin lotutako Justiziaren 107 espedienteak bazterrean uzten baditugu. 43 kasutatik 12 bakarrik dauden a
dingabe etorkinen egoerei dagozkie, eta horietatik 8 emantzipatzeko zailtasunei buruzkoak dira. Gainerako 31 kexak nahiko modu uniformean banatuta daude, eta harrerei, a
dopzioei eta egoitzetako a
ntolamenduari eta bizikidetasunari buruzkoak dira. Kexa jartzeko a
rrazoirik ohikoenak edo a
urreko urteekin a
lderatuta errepikatzen direnak dira hauek:
· Desadostasunak, komunikazio eza eta zailtasunak familiaren eta babes-zerbitzuen a
rteko lankidetzan, familian berriz sartzeko prozesuetan a
urrera egiteko ezinbesteko konfiantza sortzen eragozten dutenak; edo familia-harrera prozesuetan egokitzeko eta egonkortzeko prozesuetan a
urrera egiteko ezinbesteko konfiantza sortzen eragozten dutenak.
· Familia-harreraren esparruan, a
zpimarratzekoa da bakarrik zegoen a
dingabe a
tzerritar baten familia-harrera legezko egitea eskatzen zuen familia baten kexa. A
dingabe horri interbentzio kirurgiko bat egin zitzaion Espainian a
ldi baterako egonaldi batean, eta interbentzio horren ondorioz, ezin zuen jatorrizko herrialdean bizitzen jarraitu. Kasu horri ebazpen interesgarri bat egin zitzaion, egitatezko zaintzarekin eta a
dingabearen zaintza esleitzeko eskubidearekin lotuta, indarrean zegoen legeriaren a
rabera.
· A
tzerapenak, eta batzuetan, sentsibilitate gutxi a
dopzioetan jasotako tratuan.
· Zaindaria ez den gurasoari tratamendua, babesik gabeko egoerak edo egoera a
rriskutsuak hautematen badira, batez ere banaketa gatazkatsuko kasuetan. Gai horri jarraipena egin zitzaionez ofiziozko espedienteen bidez, xehetasun handiagoz lantzen da dokumentu honen IV. Kapituluaren babesik gabe dauden haurrei buruzko a
talean.
· Gizarte-hezkuntzazko esku hartzeko programen, lehen mailako a
rretaren eta gertuko a
rretaren gabezia edo eskasia tokiko esparruan.
· Erakundeen a
rteko koordinazioa, baita Foru A
ldundien Haurren zerbitzuen a
rtean ere.
· A
uzokoen kexak, babes-egoitzen kokalekuagatik.
· A
zkenik, emakumeen berdintasunaren eta osotasunaren esparrua 3 kexa zenbatu dira. Kexa horietan, kezka nagusia tratu txarrak jasaten a
ri diren edo jasan dituzten emakume horien seme-alaben egoerari buruzkoa da. Nahiz eta ez handitu babesik gabe dauden haurren a
tala, gure a
rreta erakar dezakeen babesik gabeko a
rrisku-egoera batean egon daitezkeela uste dugu.
Gainerako esparruek ez dute lortzen kexen %3 ere, edo gauza bera dena, esparru horietako bakar batean ez dira 10 espediente ere egin. Diru-sarreren bermeari (9), Ingurumenari (4) eta Etxebizitzari (5) buruzko esparruek ezaugarri berdin bat dute: kasu guztietan dago a
dingaberen bat kaltetuta, bakar batean ere ez da haur jakin bat edo haur baten ordezkaria protagonista. A
dingabe horiek bizi diren baliabide eta baldintza materialekin dute zerikusia, eta haien garapena baldintza dezakete. Familia (7) esparruko kexetan ere a
dingabeak dira kaltetuak, baina kasu honetan, egoera guztiek lanbidea eta familiako bizitza bateratzearekin dute zerikusia.
Erregimen juridikoaren eta A
dministrazioaren zerbitzuen esparruko 8 kexetatik 6tan, inplikatuta dauden a
dingabeak erroldatzeko eta erregularizazio a
dministratiboko a
razoak dituzten familia etorkin a
tzerritarrekoak dira.
Osasunaren esparruko 6 kexak a
razo hauen a
rabera banatzen dira: pediatren gabezia, emandako osasun-arretan eta ospitaleratutako haurrak laguntzean hutsuneak. Osasunaren esparruarekin lotuta, baina ez esklusiboki, mendeko a
dingabeei buruzko 2 espedienteek kontuan hartzen dituzte garai a
urreko haurren egoera eta beharrak, eta beren garapen-eremuetan izan ditzaketen zailtasun bereziak.
Hizkuntz eskubideen eta Kulturaren esparrua ondoen deskribatzen duen elementua da esparru horretako 5 kexen gai-aniztasuna. Kexa horietatik bakarra nabarmenduko dugu, ebazpen baten bidez bukatu baita. Eskolako kirolari dagokionez, Bizkaiko Foru A
ldundia behartzen da 14 urteko a
dingabeak eskolako kirol-programetan izena ematean NANa ez den beste bide batzuen bidez identifikatzearen a
ukera baloratzera.
Herrizaingoa – Herritarren segurtasuna a
rloan, ikastetxe batek a
urkeztutako kexa nabarmenduko dugu. Ikastetxe horren ustez, poliziak esku hartu zuenean, ez zuten kontuan izan ikastetxearen erantzukizunpean zeuden pertsona a
dingabeak zeudela ikastetxe horretan. Gai horrek berriz ere a
ditzera ematen du (ikusi 2003ko eta 2004ko txostenen II.7. kapitulua) a
genteek kasu horietan jarraitu beharreko jarraibideei buruzko jarduera-protokolo bat ezartzea beharrezkoa dela, bai eta ikastetxeetako a
rduradunekin harremanetan jartzeko bideak ezartzea ere.
Azkenik, espedienteetako 5ek zerikusia dute haurren intimitaterako eskubidearekin, eta 5 kasu horietako 2 informazioaren eta komunikazioaren teknologiekin lotuta daude.
Kexak ezesteko kausa nagusia da, grafiko honetan ikus daitekeen bezala, irregulartasunik ez izatea a
rgi eta garbi (%25), eta haren a
tzetik dago, ebazpen judizialaren zain egotea (%20) edo A
rartekoaren eskumen-esparrutik kanpo dagoen gai bat izatea (%18). Kexen bigarren kausa talde batean, gutxi gorabehera kexen %10a denean, kausa horietako bakoitza a
urretiko erreklamazio a
dministratiboa ez a
urkezteari buruzkoa da, formaren a
katsa izateari buruzkoa edo Herriaren Defentsarian izapidetze batekin bikoiztuta egoteari buruzkoa.