9.3. IKTak erabiltzeko arrazoiak Euskadin
Eustaten inkestetan eskainitako datuak aztertzeko beste ildoetako bat Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanleek IKTak zertarako erabiltzen dituzten aztertzea da.
Kopuru horien arabera, Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko Internet-erabiltzaileen % 88,8k azken hiru hilabeteetan mezu elektronikoa kudeatzeko (bidali, jaso, irakurri) erabili du Internet. % 88,5ek ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa bilatzeko erabili du eta % 68k komunikabide digitalak kontsultatzeko. Rankingean hurrengoa aisialdi-zerbitzuen kontsumoa da, % 51,3rekin, eta ondorengoa komunikazio-tresnen erabilera (txat edo online elkarrizketak) % 41,8rekin. Seigarrenik, banku elektronikoko elkarrekintzak daude, horixe baita Euskadin azken 3 hilabeteetan Internet erabili duten 10 eta 74 urte bitartekoen arteko % 39,9k sarea erabiltzeko arrazoia.
(55. irudia)
Internet erabiltzeko arrazoiak Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanlerian (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Internet erabiltzeko arrazoien artean bizi-kalitatearen edota gizarte-ongizatearen printzipioekin gehien konektatzen dutenei erreparatuz gero, rankingaren zortzigarren postura jo behar dugu. Bertan aurkitzen dira osasun-gaiei buruzko informazio-bilketak (% 27,5), lana bilatzeko online kudeaketak (% 15,9) eta hezkuntza arautuko prestakuntza-ekintzekin lotutako Internet-erabilerak (% 5,3).
Zergatik daukate indar gutxiago pertsonen ongizaterako (osasuna, lana, prestakuntza) garrantzi handikoak diren arloekin zuzenean lotzen diren arrazoi horiek, aisialdiko zerbitzuekin, turismorako online erreserbekin eta abarrekin loturikoek baino? Zeren araberakoa da? Eskaintzarena, eduki-faltarena ala zerbitzu interesgarrien faltarena? Edo, bestalde, lotura gehiago al dauka herritarrek IKTak ulertzeko duten moduarekin, erabilera oso zehatzen bidez beren ongizatea hobetzeari dagokionez? Galdera hauek zabalik utziko ditugu atal honetan, eta eskuratze-etenari buruzko hurrengo kapituluan aztertu eta erantzungo ditugu.
9.3.1. IKTen adina eta erabilera-arrazoiak
IKTak erabiltzeko arrazoiak adin-tarte desberdinen arabera aztertuz gero, Eustaten datuek oso informazio interesgarria ematen dute, zehatz-mehatz jorratuko dugun bezala. Horregatik, hain zuzen ere, jarraian ondorio nagusiak aurkeztuko ditugu, Eustatek galdetutako 12 erabilera-arrazoien arabera:
9.3.2. IKTen generoa eta erabilera-arrazoiak
IKTak erabiltzeko arrazoiak sexuaren arabera aztertzen baditugu euskal biztanleriarengan, lehen azaldutako erabilera-arrazoien ordena bera dauka rankingak, 10 eta 74 urte bitarteko biztanleria osoari dagokionez. Hau da, rakingaren buruan daude komunikazio-tresnen erabilera eta ondasun eta zerbitzuen eta aisialdi-zerbitzuen bilaketa.
Erabilerei buruzko ranking horren barruan, eta zehatz-mehatz alderatuz gero, alde nabarmenak ikus ditzakegu gizonek eta emakumeek IKTak erabiltzeko dituzten arrazoien atzean. Horrenbestez, “komunikabideen kontsulta”, “aisialdi-zerbitzuak”, “banka elektronikoa”, eta “ondasun eta zerbitzuen salmenta” erabilera-arrazoietan gizonak dira emakumeak baino erabilera-portzentaje altuagoak erregistratzen dituztenak.
Bestalde, emakumeek erregistratzen dituzte gizonek baino erabilera-portzentaje altuagoak (alde nabarmenak) “osasun-gaiekin lotutako informazioaren bilaketarekin” eta “hezkuntza arautuko” prestakuntza-ekintzetako IKTen erabilerarekin lotutako arrazoietan.
(56. irudia)
Internet erabiltzeko arrazoiak Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanlerian, sexuaren eta arrazoi-motaren arabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
9.3.3. IKTen habitata eta erabilera-arrazoiak
“IKTak erabiltzeko arrazoien” eta “habitataren” arteko harremanak bi ondorio islatzen dizkigu:
(57. irudia)
Internet erabiltzeko arrazoiak Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanlerian, habitataren eta arrazoi-motaren arabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
9.3.4. IKTak erabiltzeko arrazoiak eta ikasketa-maila
Internet ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa bilatzeko eta posta elektronikorako erabiltzen diren kasuak dira Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanleriaren erabilera rankingean lehenengo bi arrazoiak okupatzen dituztenak, lehen hezkuntzako edo beheragoko ikasketak, bigarren hezkuntzako edo lanbide heziketakoak, nahiz unibertsitate-ikasketak dituztela. Erabilera arrazoien rankingean antzeko postuak dituzten arren, erabilera-portzentajeen aldeak nabarmenak dira. Hori horrela, lehen hezkuntzako edo beheragoko ikasketak dituzten Internet-erabiltzaileen % 65,3k aitortzen du Internet posta elektronikorako erabiltzen duela. Bigarren hezkuntzako edo LHko ikasketak dituzten eta tresna hau erabiltzen duten pertsonen portzentajea % 87,1era igotzen da eta, unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen kasuan % 97,3ra.
Egoera hori errepikatzen da osasun-gaiei buruzko informazio-bilaketa edo lana bilatzeko erabilera bezalako bestelako arrazoietan.
(58. irudia)
Internet erabiltzeko arrazoiak Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko Euskadiko biztanlerian, ikasketa-mailaren eta arrazoi-motaren arabera (osasun-gaiei buruzko informazioa, lan-bilaketa) (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Internet erabiltzeko alde nagusiak, ikasketa-mailaren arabera, aisialdiarekin eta banka elektronikoaren erabilera edo Internet bidezko turismo-erreserbak bezalako erabilera aurreratuagoekin lotutako erabilera-arrazoiak aztertzean aurkitzen ditugu.
Internet aisialdi-zerbitzuekin lotuta erabiltzen duten kasuak daude lehen hezkuntzako ikasketak edo baxuagoak dituzten pertsonen erabilera-arrazoien rankingeko hirugarren postuan. Ikasketa-mailen eskalan gora egin ahala, aisialdi-zerbitzuek beherantz egiten dute rankingean (laugarren tokira bigarren hezkuntzako ikasketak edo LH dituzten pertsonen kasuan eta bosgarren tokira unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen kasuan).
Antzeko zerbait gertatzen da banka elektronikoarekin. Kasu honetan, unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonek Internet erabiltzeko laugarren arrazoi nagusia den arren, lehen hezkuntzako ikasketak edo baxuagoak, bigarren hezkuntzakoak edo LH dituzten pertsonak daude erabilera arrazoien rankingeko seigarren postuan. Portzentajeak irmoak dira kasu honetan ere. Euskadin 10 eta 74 urte bitartekoen artean unibertsitate-ikasketak dituztenen % 58,7k dio banka elektronikorako erabiltzen duela Internet, lehen hezkuntzako ikasketak edo baxuagoak dituztenen artean portzentaje hori % 12,3ra jaisten delarik.
Turismoarekin lotutako online erreserbak egiteari dagokionez, Euskadiko unibertsitate-ikasketadun biztanleriaren rankingean seigarren arrazoia da. Arrazoi hori beherantz doa ikasketa-maila jaitsi ahala (zazpigarren postura bigarren hezkuntzako ikasketak edo LH dituzten pertsonen kasuan eta zortzigarrenera lehen hezkuntzako ikasketak edo baxuagoak dituzten pertsonen kasuan) eta portzentaje-mailan alde nabarmenak islatzen ditu. Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanleen % 45,7k dio Internet online turismo-erreserbak egiteko erabiltzen duela; bigarren hezkuntzako edo LHko ikasketak dituzten biztanleriaren % 26,4k eta lehen hezkuntzako ikasketak edo baxuagoak dituzten biztanleen % 7,5ek aipatu dute arrazoi hori.
9.3.5. IKTak erabiltzeko arrazoiak eta jarduerarekiko harremana
IKTak erabiltzeko arrazoiak eta ikasketa-mailak aztertzean gertatu den bezala, ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioaren bilaketa eta posta elektronikoa dira euskal biztanleriak Internet erabiltzeko arrazoi nagusiak, jarduerarekiko harremana gorabehera: ikasleak, landunak, jarduerarik edo lanik gabeak.
Gainerako arrazoiak aztertzean, bertikalki eta horizontalki aztertu beharreko alde esanguratsuak daude, jarraian islatuko dugun bezala.
Lehenengoak Internet aisialdi-zerbitzuekin lotuta erabiltzen dela dio. Arrazoi hori hirugarren postuan dago ikasleen arrazoien rankingean (% 76,5), laugarren postura erortzen da jarduerarik edo lanik ez duten biztanleriaren artean (% 45,7) eta bosgarren postura biztanleria landunaren kasuan (% 47,7).
Bestalde, Internet prestakuntza-ekintzetan parte hartzeko erabiltzen dutenen portzentajeetan alde nabarmenak daude. Arrazoi horrek zazpigarren postua dauka ikasleen rankingean (% 10,9), baina azken postuetara erortzen da landunen (% 4,2) eta jarduerarik gabekoen (% 2,7) artean.
Azterketa alderatzaileak harreman garbia islatzen du jarduerarekiko harremanaren (ikasleak, landunak eta jarduerarik gabeak) eta banka elektronikoaren erabileraren artean. 10 eta 74 urteko euskal biztanleriaren artean Internet erabiltzeko hirugarren arrazoia da (% 51,2), baina seigarren postura jaisten da lanik edo jarduerarik ez duten biztanleen kasuan (% 30,8) eta zortzigarren postura ikasleen kasuan (% 10).
Komunikabide elektronikoen kontsultak ere erabilera eta lehentasuneko portzentaje desberdinak ditu biztanleriak Interneti ematen dion erabileran, jarduerarekin duen harremanaren arabera. Hori horrela, landunek edo jarduerarik gabeek arrazoien rankingeko hirugarren tokian kokatzen dute arrazoi hori (% 72,8 eta % 68,8, hurrenez hurren), eta ikasleen kasuan bosgarren tokira pasatzen da (% 52), txaten eta komunikazio-tresnen nahiz aisialdi-zerbitzuen erabilerari pisu gehiago ematen dietelarik.
(59. irudia)
Internet erabiltzeko arrazoiak Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko Euskadiko biztanlerian, jarduerarekiko harremanaren eta arrazoi-motaren arabera (banka, aisialdi-zerbitzuak, lan-bilaketa) (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Bestalde, Internet lana bilatzeko gehiago erabiltzen da lanik edo jarduerarik ez duten biztanleen artean, Internet erabiltzeko arrazoien rankingean berau baita zazpigarren arrazoia (% 30,4). Euskadiko ikasle eta landunen kasuan, arrazoi hori bederatzigarren postura jaisten da rankingean (% 9,5 eta % 13,6, hurrenez hurren). Aipatzekoa da, azterketan agertzen diren aldeak gorabehera, ikasle eta jarduerarik edo lanik gabeek gutxi erabiltzen dutela Internet lana bilatzeko, beste arrazoi batzuengandik urrun (ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa bilatzea, posta elektronikoa erabiltzea edo aisialdi-zerbitzuak erabiltzea).
9.3.6. IKTak erabiltzeko arrazoien bilakaera Euskadiko biztanlerian
IKTak erabiltzeko arrazoiek azken 5 urteotan (2006-2011) Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanleengan izan duten bilakaera aztertuz gero, hainbat ondorio interesgarri atera ditzakegu:
Egun (2011 ekitaldiko Eustaten datuen arabera), Internet erabiltzeko arrazoien rankinga 2006an erregistratutakoaren berdin-berdina da. Hau da, posta elektronikoaren erabilerak eta ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioaren bilaketak jarraitzen dute Internet erabiltzeko arrazoi nagusi izaten, eta komunikabideen kontsulta, aisialdi-zerbitzuak eta txatak bezalako komunikazio-tresnak, bost urte beranduago, Euskadiko biztanleriak sarea erabiltzeko arrazoi nagusiak dira oraindik ere.
Erabilera-arrazoi horien portzentajeak igotzen joan dira urteotan, nabarmena den bezala, ondasun eta zerbitzuen salmentako eta prestakuntza arautuko ekintzetako IKTen erabilera salbu, 2006ko balioei eusten baitiete, hazkunderik jasan gabe.
Portzentajeak gehien igo dituzten arrazoiak honakoak dira (ordenan):