Eranskinak
1. Eranskina. Kostuak konpentsatzera zuzendutako neurri ekonomikorik garrantzitsuenei buruzko laburpena. Zenbatekoen taulak
(1. taula) . 2013an familiei zuzendutako zerga-kenkarien laburpena
Kenkaria | Araba/ Bizkaia/ Gipuzkoa |
Orokorra | Urtean 1.375 euroko kenkari orokorra autolikidazioa dela eta. |
Ondorengo bakoitzeko | 579 euro urtean (lehendabiziko seme edo alabarengatik). 716 euro bigarrenarengatik. 1.210 euro hirugarrenarengatik. 1.430 euro laugarrenarengatik. 1.869 euro (bosgarrenarengatik edo hurrengoengatik). Gainera, 6 urtetik beherako ondorengoak izan ez gero, 331 euroko osagarri bat aplikatuko da. Adin txikikoa 6 urtekoa edo 16 urtetik beherakoa bada, Arabak 51 euroko osagarri gehigarri bat aplikatzen du; Bizkaiak 50 eurokoa. |
Seme-alabentzako elikagaiengatik urterokoak ordaintzeagatik | Mantenu-pentsioetarako urteko osoaren %15 kendu ahal izango da; gehieneko kopurua hauxe izango da: – Lehenengo seme edo alabarengatiko muga: 173,70 €. – Bigarren seme edo alabarengatiko muga: 214,80 €. – Hirugarren seme edo alabarengatiko muga: 363,00 €. – Laugarren seme edo alabarengatiko muga: 429,00 €. – Bosgarren eta hurrengo seme edo alabengatiko muga: 560,70 €. |
Aurreko bakoitzeko | 277 € urtean, urte osoan egoitza berean bizi den aurreko bakoitzeko edo zergadunak aurrekoaren zahar-etxeko zenbatekoak ordaintzen dituenean, baldin eta egoitza horretan jarraian eta iraunkorki bizi bada (Bizkaiak: 276 €). |
Ezgaitasun edo menpekotasunagatik | %33ekoa edo handik gorakoa eta %65etik beherakoa: 771 € (Gipuzkoa: 867 €). %65ekoa edo handik gorakoa edo mendekotasun arina: 1.101 € (Gipuzkoa: 1.224 €). %75ekoa edo handik gorakoa, hirugarren pertsonaren laguntzaren 15 puntutik 39 puntura bitartean edo mendekotasun latza duenean: 1.320 € (Gipuzkoa: 1.428 €). %75ekoa edo handik gorakoa, hirugarren pertsonaren laguntzaren 40 puntu edo gehiago edo mendekotasun handi-handia duenean: 1.649 € (Gipuzkoa: 2.040 €). |
Babestutako ondareari egindako ekarpenengatik | Ezgaitasuna duten pertsonen senar-emazte babestuen ekarpenen %30eko kenkaria (3.000 euroraino). |
Adinagatik | Kenkari hau aldatzen da adinaren, zerga-oinarri osoaren (orokorra + aurrezkia) eta zerga-ordainketaren arabera. Gehieneko zenbatekoa 331 eurokoa da Gipuzkoan eta 330 Araban eta Bizkaian, 65 urtetik gorako pertsonentzat. 75 urtetik gorako adina duten pertsonei dagokienez, gehieneko zenbatekoa hiru lurraldeetan 605 eurokoa da. |
Ohiko etxebizitzaren alokairuagatik | Alokairuari dagokionez, %20ko gehieneko kenkaria urtean (gehieneko muga 1.600 euro dira urtean). – Araba: 30 urtetik beherako adina, familia ugarien titularrak eta ezgaitasun iraunkorra, absolutua edo baliaezintasun handia aitortua dutenak, %25ekoa, 2.000 euroko mugarekin. – Bizkaia: 30 urtetik beherako adina, familia ugarien titularrak, %25ekoa, 2.000 euroko mugarekin. – Gipuzkoa: familia ugariak edo 35 urtetik beherako adinarekin, %25ekoa, gehienez ere 2.000 euroko mugarekin. |
Ohiko etxebizitza eskuratzeagatik | Araba eta Bizkaia: – %18ko kenkaria (inbertsioa + finantzazioa), 1.800 euroko mugarekin. – %23koa, familia ugariren kasuan edo 30 urtetik beherakoa izanez gero (etxebizitza-kontua dagoenean izan ezik), 2.300 euroko mugarekin. – Familia-unitate batek zergak batera ordainduz gero, mugak bikoizten dira. – Kenkariaren muga (zerga-kreditua) zergadun bakoitzeko, 36.000 €. Gipuzkoa: – 2012-01-01etik aurrera eskuratu bada, gehienez ere kendu ahal izango dena honako kopurua izango da: 1.500 € urtean (inbertsioa + finantzazioaren %15). 35 urtetik beherako pertsonei eta familia ugariei dagokienez, kenkaria inbertsiora eta finantzaziora zuzendutako zenbatekoen %20koa izango da; gehienez kendu ahal izango den kopurua 2.000 eurokoa izango da. – Zergak batera ordainduz gero, urteko muga bikoizten da. – Zergadunaren bizitza osoan ken daitekeen gehieneko kopuruak ez ditu 30.000 euroak gaindituko. – 2012-01-01 baino lehenagoko erosketei dagokienez, urtean gehienez kendu ahal izango den kopurua 2.160 eurokoa izango da (inbertsioa + finantzazioaren %18). 35 urtetik beherako pertsonei eta familia ugariei dagokienez, kenkaria inbertsiora eta finantzaziora zuzendutako zenbatekoen %23koa izango da; urtean gehienez kendu ahal izango den kopurua 2.760 eurokoa izango da. – Zergak batera ordainduz gero, muga ez da bikoizten. – Zerga-kreditua: 36.000 €. |
Iturria:
AFA: Abenduaren 22ko 18/2011 Foru Araua, 2012. urterako Zerga Neurriei buruzkoa. BFA: Abenduaren 29ko 6/2006 Foru Araua, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergari buruzkoa, eta otsailaren 29ko 1/2012 Foru Araua, 2012. Eta 2013 urterako neurri iragankorrak eta bestelako zerga-neurriak onestekoa. GFA: 2011ko errentari buruzko argibide gidaliburua, abenduaren 26ko 5/2011 Foru Araua, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga aldarazten duena ekitatearen berreskurapenera joz eta bestelako zerga-neurriak onesten dituena, eta martxoaren 8ko 2/2005 Foru Araua, Gipuzkoako Lurralde Historikoaren Zergei buruzkoa.
(2. taula) . Kostuak konpentsatzeko neurri nagusiak EAEn. Eusko Jaurlaritza
Iturria: azterlan honetarako beren-beregi prestatua aipatutako informazioetan oinarri hartuz (2013).
(3. taula) . Kostuak konpentsatzeko neurri nagusiak EAEn. Gizarte Segurantza
Iturria: azterlan honetarako beren-beregi prestatua aipatutako informazioetan oinarri hartuz (2013).
(1. taula) . Gobernu-antolakuntzaren konparatiboa herrialdeka, familiari dagokionez
Iturria: azterlan honetarako beren-beregi prestatua Council of Europeko erreferentzia oinarri hartuz (2013).
(2. taula) . Amatasun-baimena, herrialdeen arabera
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Norvegiako Haur, Familia eta Gizarteratze Ministerioa (2012) eta Haroko Galdeketa, Sweden National Organisation for Families (2013).
(3. taula) . Aitatasun-baimena, herrialdeen arabera
Herrialdea | Existentzia | Baldintzak |
Alemania | Daturik ez | Amatasun-baja partekatzeko aukera. |
Austria | Daturik ez | Amatasun-baja partekatzeko aukera. |
Belgika | Bai | 10 egun, horietariko 7 soldataren %82rekin ordaintzen dira. |
Danimarka | Bai | 14 egun, soldataren %100arekin. |
Finlandia | Bai | Bajako 6 aste gehiago daude, baja hori aita edo amarekin partekatuz gero. Halaber, erditzea izan ondoren, 42 eguneko gehieneko epe osagarria ezartzen da aitarentzat. |
Frantzia | Bai | 11 egun soldataren %100arekin + 3 egun familia-osagarriarekin. |
Herbehereak | Bai | 2 egun. |
Irlanda | Daturik ez | Amatasun-baja partekatzeko aukera. |
Italia | Daturik ez | Amatasun-baja partekatzeko aukera. |
Luxenburgo | Daturik ez | |
Norvegia | Bai | 12 aste (derrigorrezkoak, amak ezin erabil ditzakeenak) soldataren %100arekin. |
Portugal | Bai | 10 egun, soldataren %100arekin. |
Erresuma Batua | Bai | 14 egun soldataren %90arekin; aldi berean, 13 aste gehiago hartzeko aukera dago, baina ordainketarik gabe. |
Suedia | Bai | 34,5 aste. Soldataren %80 jasotzen da lehendabiziko 195 egunetan eta epearen gainerako zatian 20 euroko tarifa finkoa egunean. Baimenaren epearen zati bat ezkontideari eskualdatzeko aukera dago. |
Espainia | Bai | 13 egun, soldataren %100arekin. |
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Norvegiako Haur, Familia eta Gizarteratze Ministerioa (2012) eta Haroko Galdeketa, Sweden National Organisation for Families (2013).
(4. taula) . Haurrekin zerikusia duten familia-transferentzia jarraituak
Herrialdea | Zenbatekoa | Baldintzak |
Sistema unibertsalak | ||
---|---|---|
Alemania | 164-215 € | 18 urte bete arte (25 urte bete arte, ikasten egonez gero). Ez dago mugarik ezgaitasunik egonez gero. Diru-kopurua seme-alaben kopuruaren eta adinaren arabera handitzen da. Ezkontideetariko batek lan egiteari uzten badio, semea edo alaba zaintzeko, batez besteko soldataren %67 jasotzeko eskubidea dauka 14 astez (edo 300 euro, aldez aurretik ordaindupeko soldatarik izan ezean). |
Austria | 105-152 € | 18 urte bete arte (26 urte bete arte, ikasten egonez gero). Semearen edo alabaren adinaren arabera handituz doa, bai eta seme edo alaba bakoitza gehiagorekin ere (97,8 € unitate bakoitza). Hilean 550 euroko osagarria ezgaitasuna duten haurrei zuzenduta, 55.000 eurotik beherako irabaziak dituzten etxeetan. Irailean aparteko ordainketa bat dago; beraz, 13 hileko ordaintzen dira. |
Belgika | 88-244 € | 18 urte bete arte (25 urte bete arte, ikasten egonez gero). Guraso bakarreko familiek 21etik 46 eurora bitarteko osagarri bat dute hilean. Halaber, tratamendu bereziak daude langabezian dauden familientzat edo pentsiodunentzat. |
Danimarka | 110-269 € | 18 urte bete arte. Semea edo alaba zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta zenbateko handiagoa da. 82 euroko osagarri bat dago 7 urtetik beherako haurrentzat (gehienez ere 215 euro hilean). |
Finlandia | 100-182 € | 18 urte bete arte. Zenbatekoa seme-alaben kopuruaren heinean handitzen da (100 € lehenengoarentzat, 182 bosgarrenarentzat eta hurrengoentzat). Kide bakarreko familientzako osagarri bat dago: 47 euro hilean seme edo alaba bakoitzeko. |
Frantzia | 124-259 € | Bakar-bakarrik ordaintzen da familiak gutxienez 2 haur izanez gero. 20 urte bete arte. 512 euroraino irits daiteke aurreneko hiru urteetan, gurasoetariko batek lan egiteari uzten baldin badio semea edo alaba zaintzeko. Gehienez 161 € gehitu ahal zaizkio, familia errenta txikikoa izanez gero. 124tik 1.018 eurora arteko osagarria, ezgaitasuna duten seme-alabadun familientzat. |
Herbehereak | 193-276 € | 17 urte bete arte. Seme edo alabaren adinak aurrera egin ahala haziz doa, betiere seme-alaben kopuruaren arabera. |
Irlanda | 166-203 € | 16 urte bete arte (18 urtera arte, ikasten egon edo ezgaitasunen bat izanez gero). Urtean 1.100 euroko gehikuntza 6 urte bete arte. |
Luxenburgo | 185-685 € | 18 urte bete arte (27 urte bete arte, ikasten egonez gero). Oro har, laguntzak 185 eurotik 362 eurorainokoak dira (seme-alaben kopuruaren heinean eta adinaren arabera haziz doaz). Gainera, 6 urtetik beherako seme-alabentzat 16 euroko osagarri bat dago eta 12 urtetik beherakoentzat 48 eurokoa. Semeak edo alabak ezgaitasunen bat izanez gero, gehikuntza 185 eurokoa da hilean. Aldi berean, eskolatze-gastuak zati batez konpentsatzeko laguntza bat dago 113tik 323 eurora bitartekoa, hilean (betiere 6 urtetik aurrera). |
Norvegia | 118-157 € | 18 urte bete arte. Herrialdearen eremuaren arabera aldatzen da (iparraldeko landa-eremuetan 39 euroko osagarri bat dago oinarrizko 118 euroren gainean). |
Erresuma Batua | 64-100 € (gutxi gorabehera) | 16 urte bete arte (20 urte bete arte, ikasten jarraituz gero). Zenbatekoa aldatzen da seme-alaben adinaren eta kopuruaren arabera. |
Suedia | 116-165 € | 16 urte bete arte (18 urte bete arte, semeak edo alabak eskolaturik jarraituz gero). Zenbatekoa seme-alaben kopuruaren arabera haziz doa eta 1.000 eurora arteko osagarri bat dago haurrak ezgaitasunik izanez gero. Zergak ordaintzetik salbuetsita dago. |
Sistema ez-unibertsalak | ||
Italia | 10-258 € | Familia-etxeko errentaren eta pertsona-kopuruaren arabera. |
Portugal | 0-407 € | Bakar-bakarrik errenta txikikoentzat. Bost ordainketa-mota ezartzen dira (laguntzarik faltatik gizarte-bazterketa larriko egoeretara egokitutakoak). Gehikuntza daude guraso bakarreko familientzat, ezgaientzat edota familia ugarientzat. |
Espainia | 0-84 € | 11.300 eurotik beherako familientzako laguntza ekonomikoak (18.000 euro familia ugariei dagokienez); laguntzak Gizarte Segurantzak ematen ditu. Ezgaitasunagatiko osagarriak ezartzen dira. Arreta berezia jartzen da 0tik 6 urtera bitarteko adin-tartean. Autonomia-erkidegoek DSBE sistemak ezartzen dituzte; sistemon zenbatekoak eta baldintzak aldatzen dira erkidego batean edo bestean. |
EAE | 33-375 € | Urtean 400etik 1.100 eurora bitartean, ardurapeko seme edo alaba bakoitzeko. Gainera, semea edo alaba (edo menpeko pertsona) zaintzeko asmoz, lanaldia murrizten bada, urtean 2.046tik 3.500 eurora arteko laguntzak daude. Eszedentziei semeak edo alabak 6 urte bete arte euts dakieke; halaber, lanaldi-murrizketak erabil daitezke semeak edo alabak 14 urte bete arte. Gainera, inpaktu handiko neurrien barruan eta seme-alabak dituzten familientzako neurri zehatzak ez badira (baina bai handitzen dira seme-alaben kopuruaren arabera), nabarmendu beharra dago diru-sarrera murritzeko bizikidetza-unitateen kasuan diru-sarrerak bermatzeko sistemak 616tik 875 eurora bitartean ematen dituela etxebizitza bakoitzeko (kide-kopuruaren arabera); halaber, etxebizitzagatiko osagarriak ezartzen dira (250 € hilean). |
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Norvegiako Haur, Familia eta Gizarteratze Ministerioa (2012) eta Euskadi.net (2013).
(5. taula) . Haurrekin zerikusia duten familia-transferentzia zehatzak
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Norvegiako Haur, Familia eta Gizarteratze Ministerioa (2012) eta Euskadi.net (2013).
(6. taula) . Zerga-kenkariak familia-egituraren gastuak direla eta
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), SIIS(2004), Espainiako Zerga Agentzia (2013), Arabako Foru Aldundia (2013), Bizkaiko Foru Aldundia (2013) eta Gipuzkoako Foru Aldundia (2013).
(7. taula) . Zerga-kenkariak familia-zainketaren ondoriozko gastuak direla eta
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), SIIS (2004), Espainiako Zerga Agentzia (2013), Arabako Foru Aldundia (2013), Bizkaiko Foru Aldundia (2013) eta Gipuzkoako Foru Aldundia (2013).
(8. taula) . Haurrak zaintzeko sistemak, herrialdeka
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Federal Ministry of Economy, Family an
d Youth. Austria (2012), Ministry of Health, Welfare an
d Sport. Netherlands(2012), https://www.euskadi.net (2013) eta haurreskolak.net (2013).
(9. taula) . Mendekotasuna duten pertsonentzako laguntza ekonomiko zehatzak
Arina | Latza | Larria edo oso larria | |
Alemania | 440-1.023 €. | 440-1.279 €. | 700-1.918 €. |
Danimarka | Legeriaren bitartez bermatzen diren zerbitzu unibertsalak eta doakoak. | ||
Frantzia | 530-1.235 €. | ||
Herbehereak | Legeriaren bitartez bermatzen diren zerbitzu unibertsalak Zenbaitetan zerbitzuen ordainketan parte hartzeko eskatzen da, diru-sarreren eta eskualdearen arabera. | ||
Italia | 480 euro, familia-laguntzaren gaitasunaren araberakoak diren arren. | ||
Erresuma Batua | 360 euro inguru, urtean 27.000 eurotik beherako diru-sarreren mugetarako. | ||
Espainia (lurralde nazionala) |
60-300 €. | 300,9-462,18 €. | 417-833,96 €. |
Iturria: Kamette, F. (2011).
(10. taula) . Mendekotasuna artatzeko baliabideak, herrialdeka
Herrialdea | Etxeko artapena | Etxetik kanpoko artapena |
Alemania | Ez dago eskuragarri. | Ez dago eskuragarri. |
Austria | Senideak jagoten dituzten pertsonentzat ezarririk dauden onura ekonomikoak, bereziki mendekotasun handiko mailak izaten direnean. Mendekotasuna artatzeko sistemak etxeko artapen eta laguntza profesionalizatuaren bidez (etxeko laguntza, laguntza komunitarioa, egokitutako garraioa eta abar). |
Era guztietako mendekotasunak artatzeko sistemak, erakundeek eskainitakoa (eguneko egoitzak, eguneko zentroak, zahar-etxeak...). |
Belgika | Ez dago eskuragarri. | Ez dago eskuragarri. |
Danimarka | Ez da zehazten. | Ezgaitasuna duten edo edadekoak diren pertsonentzako zaintzapeko etxe edo apartamentuak; besteak beste etxeko laguntza, higiene pertsonala, errehabilitazioa, zaintza sanitarioa (15 ordu astean), ekipamendu egokitua, etab. Doako zerbitzuak oro har. |
Finlandia | Udalek etxeko laguntza eskaintzen dute (erizaintzako langileen bitartez). Doako zerbitzuak. | Udalek ezgaitasuna duten pertsonei egokitzen zaizkien alojamendu-zerbitzuak eskaintzen dituzte (adina alde batera utzita), bai eta egokitutako garraio-zerbitzuak ere. Doako zerbitzuak. |
Frantzia | Etxeko laguntza eguneroko trebetasun eta gaitasunak galdu dituzten edadeko pertsonei zuzendua, oro har itunpeko hirugarren sektoreko erakundeen bitartez. Aldi berean, etxean eskaintzen diren erizaintza-zerbitzuak ere ematen dira. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. | Menpeko pertsonentzako egoitzak eta egoitzen programa berezi bat, landa guneetako edadeko pertsonei zuzendua. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. |
Herbehereak | Etxeko zereginetarako eta etxeko mugikortasunerako laguntza. Laguntza eta sorospena garraio publikoan. Gizarte-harremanen sare bat sortzeko laguntza. Etxeko sorospena. Sistema hauek administrazioak berak zuzenean eman ditzake edo erabiltzaileak berak zuzkidura ekonomiko bat aukera dezake, nahiago duen artapena “eskuratzeko” asmoz. | Ez dago eskuragarri. |
Irlanda | Erizaintzako zaintzan eta etxeko laguntzan (garbiketa, catering, etab.) oinarritzen diren etxeko artapeneko programak, bai eta fisioterapiako zerbitzuak ere. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. | Ospitaleko zerbitzuak eta eguneko zentroak (jatorduak, bainua, fisioterapia, okupazio-terapia, arropa-garbiketa eta abar), bai eta egoitzako zerbitzuak ere. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. |
Italia | Etxeko artapeneko programak (gizarte- eta osasun-arlokoak), bai eta senideak ardurapean dituzten pertsonentzako prestazio ekonomikoak ere (gastuen konpentsazio partziala eskainiz). Zerbitzua publikoa izanagatik ere, sarri askotan hirugarren sektoreko erakundeek eskaintzen dute. | Egokitzen eta zaintzapeko apartamentuen sistemak, mendekotasun-mailaren arabera. Azken kasu honetan, programa pilotu esperimental bat dago, pertsonak ingurune komunitario batean egon daitezen. Zerbitzua publikoa izanagatik ere, sarri askotan hirugarren sektoreko erakundeek eskaintzen dute. |
Luxenburgo | Herrialde osoa estaltzen duten etxeko laguntza- eta zaintza-zerbitzuak. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. | Eguneko artapeneko sistemak (eguneko zentroak). Egoitza-zerbitzuak (1.600 ohe), Servior sare publikoaren bitartez eskainiak. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. |
Norvegia | Udal-laguntza etxeetan. Doakoa. Zerbitzu osagarriak (osasun-laguntzatik apartekoak), kostu mugatua dutenak. | Kostu mugatuko egoitza-etxeak (diru-sarrera zehatz batzuetatik aurrera, sarreren %75arekin lagundu beharra dago). Hala eta guztiz ere, ondasunak eta bestelako ondareak ez dira zenbatzen kalkulua egiteko orduan. |
Portugal | Eguneroko bizitzan trebetasun eta gaitasunak galdu dituzten pertsonei zuzentzen zaizkien etxeko zainketak. Herrialdearen estaldura handia, baina denbora aldetik mugatua (etxeetan ez da 24 orduko zerbitzurik eskaintzen). Neurri txikiagoan familia-harrerako formula bat jarri da abian. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. | Eguneko zentroak (9:00etatik 17:00etara) eta egoitza-zentroak (alojamendua, jatorduak, etab. estaltzen dituztenak). Neurri txikiagoan, zaintzapeko apartamentuen egitasmoa garatu da. Ordainketa partzialeko zerbitzuak, betiere errenta eskuragarriaren arabera. |
Erresuma Batua | Etxeko laguntza eta artapeneko zerbitzuak, erakundeen artapenaren aldean lehenesten direnak. Haien barruan, etxea egokitzeko zerbitzuak sartzen dira. Menpeko pertsonei edo haien ardurapeko senideei ordainketak ezartzen zaizkie, interesik gehien duten zerbitzuak hautatzeko (haiek aukeratu beharrekoak egiaztatutako hornitzaile batzuen artetik). | Ez dago eskuragarri. |
Suedia | Laguntza ekonomikoa 65 urtetik gorako menpeko pertsonentzat, etxeko laguntza ordaintzeko. Era berean, etxerako laguntzak ere ezartzen dira etxebizitzak zaharberritzeko. Adin txikiko menpeko pertsonak zaintzeko familiei zuzentzen zaien laguntza ekonomikoak ezartzen dira. | Eguneroko bizitzan beharrezkoak diren trebetasun eta gaitasunak galdu dituzten edadeko pertsonentzako edo menpekoentzako egoitza-kostuen estaldura partziala. Ordainketa partziala da, eskuragarri dagoen errentaren araberakoa. |
Espainia | Etxeko laguntzako zerbitzua. Herrialdearen araberako ezarpen desberdina (toki batzuetan ez da existitzen). Menpeko senideak ardurapean dituzten pertsonentzako laguntza ekonomikoak, erregio batzuetan arautzat eta ez salbuespentzat hartzen direnak, oro har ezarritako erakunde-prestaziorik ez dagoelako. Oro har, ordaindu beharreko zerbitzuak errentaren arabera. | Eguneko zentroak eta egoitza-zentroak. Garapen desberdina herrialdeko zonaldeen arabera. Oro har, ordaindu beharreko zerbitzuak errentaren arabera. |
EAE | Etxeko laguntzako zerbitzuak. Ezarpen zabala hiru lurralde historikoetan. Partekatutako etxebizitzen inguruko zerbitzu esperimentalak. | Erakunde-sistemaren presentzia zabala, eguneko artapeneko (eguneko zentroak eta okupazio-zentroak) eta egoitzetako sistemaren garapen handiari esker. Garraio-sistema egokituak. Baliabideen eskuragarritasuna unibertsala da; hala eta guztiz ere, prezio publikoen ordainketa onuradunaren errenta eskuragarriaren araberakoa da. Zenbatekoa kalkulatzeko orduan, desberdintasunak daude hiru lurralde historikoen arten. |
Iturria:
azterlan honetarako beren-beregi prestatua honako informazioetan oinarri hartuz: Europar Batasuna (2013), Council of Europe (2013), Arabako Foru Aldundia (2012), Bizkaiko Foru Aldundia (2013) eta Gipuzkoako Foru Aldundia (2013).
3. Eranskina. Arartekoaren Haur eta Nerabeen Kontseiluaren bileraren aktaren laburpena (2013ko martxoaren 15a)
Askotariko familien gaineko azterlanari egindako ekarpenak, lankidetzan
Helburu honi begirako lana bi momentutan egituratzen da: lehenengoak familiaren eredu desberdinei buruzko hausnarketa bati heltzen dio, bai eta pertsona talde hori familia dela zehazten duten elementuei buruzkoari ere; bigarrenak, familietan atzemandako zailtasunik edota premiarik handienen gainean hausnartzen du, bai eta beharrizan horiek estaltzeko proposamenen gainean ere.
Familia-ereduei gagozkiolarik, ekarpenak honako hauexek izan dira:
Seme-alabak dituzten bi helduen familiak: mota honetako familia ugari ezagutzen dituzte. Oso ohikoak bi seme edo alabekin, bai eta (haien ustetan gero eta ugariagoak) seme edo alaba bakarrarekin ere. Familia ugariak ere ohikoak izaten dira, baina ez hainbeste. Aitak, amak, semeak, alabak eta maskotak osatutako familia filmetan irudikatzen da eta horixe da gogotik ateratzen zaigun lehendabizikoa familia baten gainean pentsatzen dugunean, baina errealitatea konplexu, askotariko eta aberatsagoa da.
Bi gizon homosexualek adoptatutako alaba batekin osatutako familia bat. Bikote homosexualak ezagutzen dituzte, baina ez seme-alabekin.
Guraso bakarreko familiak: Guraso bakarrekoak izan daitezke, banatu direlako edo alargun geratu direlako, baina, era berean, semea edo alaba bakarrik izatea hautatu dutelako. Bi familia-mota horiek ezagutzen dituzte.
Sendiaren beste kide batzuekin bizi diren familiak, eskuarki aitita-amamekin. Hori ohikoa izaten da, bereziki edadeko pertsonak bakarrik geratzen direnean eta norbaitek zaintzea beharrezko bihurtzen denean. Beste toki batzuetan (Angola) “familia” osatzen dute beste kide batzuek, esate baterako auzokideek, laguntza behar duten pertsonek, etab.
Gizonezko heldu batek eta ama gazte batek osatutako familiak. Seme edo alaba bakarra dute. Halako gero eta familia gehiago ikusten dituzte, adin-alde handia duten familiak, hain zuzen ere.
Familia berrosatuak. Ohiko familia izaten da eta askotariko harremanak sorrarazten ditu, bai seme-alaben eta gurasoen bikotekide berrien artean bai bikotekide bakoitzak dituen seme-alaben artean ere.
Elkarrekin bizi diren “familia-unitate batzuk”. Ohikoagoa izaten da beste toki batzuetan, esate baterako Kuban; hemen ez da hainbeste ikusten.
Familia bat familia izan dadin, bat datoz lotura maitasuna dela, odol-loturak baino gehiago. Bizitza-proiektu bat dago elkarrekin; etorkizuna elkarrekin eraikitzeko nahia.
“Mailen” aldeak ikusten dira hartu-eman horietan eta familiarekiko loturetan. Etxe berean bizi den familia dago; horixe da gehien margotu dena, baina familia zabalago baten existentzia ere hartzen da aintzakotzat (aitita-amamak, izeko-osabak, lehengusu-lehengusinak, bai eta oso hurbileko auzokideak ere); horiekin guztiekin ere oso lotura eta harreman estuak izaten dira sarri askotan.
Familiak poztasuna ematen du (horrexegatik agertzen dira aurpegi irribarretsuak margotutako marrazkietan); horrek ez du esan nahi haserrekuntzarik eta desadostasunik ez dagoenik. Oro har, familian lasaitasuna sentitzen da.
Sendiak segurtasuna, egonkortasuna, laguntza, artapena, gauza materialak, heziketa... ematen ditu. Familiak onena nahi du bere kideentzat.
Familien premiei eta beharrizanei dagokienez, honako hauek aurkitu ditugu:
1. Administrazioak eskain edo erraz ditzakeen gauzak:
Dirua, laguntza ekonomikoa, elikagaietarako laguntza, gaixotasunak sendatzeko laguntza, ikasketa-bekak (goi-hezkuntza bermatzea). Familia batzuek beste batzuek baino zailtasun handiagoak dituzte: Seme-alaba gehiago dituztenak, senideetariko bat gaixorik dutenak. Dirua garrantzitsua da, oinarrizkoena bermatzeko.
Lana, gustatu edo ez. Behar-beharrezkoa da dirua lortu ahal izateko.
Norbait izatea gidatuak izateko eta aholkuak emateko: informazioa, argibideak, orientazioa…
Bitarte edo zerbitzu publikoetarako eskuragarritasuna: osasuna, hezkuntza…
2. Gizarteari, komunitateari, gutariko guztioi honako ekarpenak egitea dagokigu:
Ordena. Baliabideak hobeto an
tolatzeko premia, muga ekonomikoak dituen garai honetan.
Denbora. Familiek denbora behar dute jarduera bakoitza aurrera eraman ahal izateko: lana, seme-alabak, bikotea… Denbora faltak eta familiarentzako dedikazioak banaketak eragin ditzake. Orain familiak ekonomikoki presionatuago daudenez gero, denbora gehiago erabiltzen dute lan egiteko eta denbora gutxiago familiarentzat. Dena egon daitezke estresaturik, bai gurasoak bai seme-alabak. Garrantzitsua da elkarrekin egoteko “kalitatezko” denbora.
Laguntza, elkarrenganako laguntza. Gauza materialez gain, familiek laguntza behar dute, bai barruan (etxeko zereginak partekatzea) bai kanpoan (elkartasun-sareak).
Begirunea, errespetatuak sentitzea. Familia batzuek, esate baterako homosexualek osatutakoek edo adoptatutako seme-alabek, oraindik ere zailtasunak dituzte onartuak izateko.
3. Biei:
Etxe egonkorra, segurua. Nolabaiteko etorkizun-bermeak behar dira, nolabaiteko segurtasuna eskaintzen duen ikuspegia.
4. Eranskina. Hirugarren sektorearen ekarpenak
Laugarren eranskin honetan, familiei laguntzeko politika publikoen egoera dela-eta EAEko hirugarren sektoreak egiten dituen proposamenak eta eskariak jaso ditugu.
Hemen ageri den informazioa zenbait galdetegi, elkarrizketa eta eztabaida-talderen bitartez lortu da. Haietan, izan ere, lan honetako “ohar metodologikoa” atalean aipatutako entitateek hartu dute parte. Horren bidez islatu nahi izan ditugu beren helburu sozialak direla-eta familiei laguntza emateko politiketan interes partikularra duten hainbat elkarteren iritziak; izan ere, elkarte horiek eskuzabaltasunez hartu dute parte lan honetan. Nolanahi ere, kontuan hartu beharra dago Arartekoaren erakundeak Euskadiko familiei laguntzeko politiken egoera hobetzeko egiten dituen gomendioak txosten honetako azken kapituluan azaldutakoak direla, eta ez dutela zertan bat etorri hemen jasotako proposamen eta eskariekin. Hala eta guztiz ere, interes handikotzat jotzen dugu berezko indarrez argia ikus dezatela esparru honetan gizartean aktiboak diren taldeen iritziak, zeren eta horrekin jasotzen baitugu, neurri handi batean, gizarte zibilaren pultsua, familiei laguntza ematearen arloko beharrizanei eta hobekuntza-esparruei dagokienez.
Eranskin honen irakurketa errazteko, informazioa zenbait arlo tematikoren arabera an
tolatu dugu:
Legediarekin eta proiekzio instituzionalarekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Fiskalitatearekin, prestazioekin eta prezio publikoekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Etxebizitzarekin eta lurzoruarekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Familia, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egitearekin lotutako proposamenak eta eskariak (enplegua eta prestakuntza, aisia eta kultura).
Hezkuntzarekin eta sentsibilizazioarekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Laguntza sozio-sanitarioarekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Garraioarekin lotutako proposamenak eta eskariak.
Halaber, familia-eredu desberdinak hartu ditugu kontuan informazioa egituratzerakoan, betiere kontuan hartuz proposamen eta eskarien hartzaileak direla, oro har, familia guztiak, ezgaitasun edo/eta mendetasun egoeran dauden pertsonak dituzten familiak, familia bananduak edo/eta dibortziatuak, familia hartzaileak eta adopziozkoak, guraso bakarreko familiak eta kultura-artekoak.
1. arloa. LEGEDIA ETA ERAKUNDE-PROIEKZIOA
Familia guztiak
Familiaren Euskal Institutua sortzea, berariazko erakunde gisa, sail guztietatik independentea eta bere aurrekontu-zuzkidurarekin, familiari laguntzeko politika egokia –integrala eta zeharkakoa– garatu ahal izateko, Lehendakaritzak zuzenean lagundua eta abalatua.
Familia-politiken gastu publikoan zentratutako azterlanak egitea, Europar Batasuneko beste herrialde batzuetan egiten direnen an
tzekoak, esparru horretan EAE Europako beste herrialde batzuen pare jartzearen bidean aurrera egiteko.
Inpaktu familiar eta sozialari buruzko txosten edo azterketak ezarri eta aplikatzea, ingurumenaren arloan edo generoaren arloan daudenen an
tzekoak, hezkuntzaren, gizartearen, lanaren edo etxebizitzaren arlokoak izan eta familian eragina duten araudiak onesteko prozesuan.
IKTak sartzea politika publikoen garapenean, eta herritarrek familia-izaerako zerbitzuen arloko informaziora duten sarbidea modernizatu eta hobetzea. Adibidez, Concilia + webgunearen erreplika bat egitea, informazio fiskalaren edo politika familiarren arloko jokabide egoki gisa.
Esku-hartze sozialaren arloko hirugarren sektoreari zuzendutako diru-laguntzen an
tzinako sistema berreskuratzeko ahalegina egitea, programa egonkorrak dituzten hitzarmenen aldeko apustua eginez, gizarte zerbitzuen zorroaren bitartez.
EAEko administrazioetako sailen eta erakundeen arteko komunikazio- eta koordinazio-kanalak hobetzea, familia-sistema batean esku hartzen denean, eta argiro zehaztea administrazio desberdinen arteko eskumen-desberdintasunak.
Sustatzea EAEko hirugarren sektoreko entitateek parte-hartze handiagoa izan dezatela Familiei laguntzeko Erakundeen arteko Planeko laguntza-ekintzen eta politika sozial eta familiarren plangintza, diseinu, exekuzio eta ebaluazio jarraituan.
Familiaren esparruko eskumenak birbanatzea Gizarte Zerbitzuei buruzko Legearen bitartez, familiaren arloko ekintzei behar adina baliabide ekonomiko emanez, gizarte zerbitzuen zorroan jasotako urte an
itzeko hitzarmen eta itunen bitartez.
Familien dibertsitatearentzako arreta aplikatzea familiaren arloko politika guztiei, eta arreta integrala eskaintzea.
Familiei Laguntzeko Legea eta Familiei Laguntzeko Erakundeen arteko III. Plana garatzen jarraitzea, eta haiei baliabideak ematea, halako moduz non ekintza edo/eta aplikazio eraginkorra izango duten.
Familia-unitatearen barruan pobreziari aurrea hartzeko politikak indartzen laguntzea, bereziki haurren babesari dagokionez.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna zeharkako elementu gisa sartzea EAEko politika publiko, programa, zerbitzu eta familientzako laguntza– eta arreta-baliabide guztietan.
Berariazko protokolo eta jarduketak sartzea Familiei Laguntzeko III. Planean ageri diren ekintza guztietan, ezgaitasuna duten pertsonei zuzenduak, haien autonomia pertsonala defendatze aldera.
Kontuan izatea ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familien beharrak, lehentasunak, orientabideak eta proposamenak, bai eta haiek ordezkatzen dituzten elkarteenak ere, familiaren arloko politika publikoak diseinatu eta ezartzeko garaian.
EAEko Gizarte politikako eta osasuneko sail eta arloen eta hirugarren sektorearen arteko lankidetza hobetzea, ezgaitasun kasuetarako jarduketa protokoloak ezartzeko.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten pertsonak Familiaren Kontseiluan sartzea.
Familia ugariak
EAEn, Familia Ugariei buruzko Legea eraginkortasun praktikoaz aplikatzea, Familiei Laguntzeko 13/2008 Legea betetzearen bitartez, azken horren helburuak betetze aldera. Helburu horien artean dago pertsonek gauza dezatela nahi dituzten seme-alabak edukitzeko askatasuna.
Familia bananduak edo/eta dibortziatuak
Aukera ematea elkarte mistoek Emakunderen diru-laguntzak eskuratu ahal ditzaten, halako moduz non erakunde horrek lagunduko dituen familia barruko indarkeriari buruzko programak.
Familia hartzaileak edo/eta adopziozkoak
Familia hartzaile profesionalen figura berreskuratzea.
Harreraren aurretiko prestakuntza-saioak jasotzeko derrigorrezkotasuna ezartzea harrera egin nahi duten familia guztientzat.
Guraso bakarreko familiak
Bi seme-alaba dituzten guraso bakarreko familiak familia ugaritzat jotzea.
Familia eta kultura-artekotasuna
Ijito-familia definitzeko terminologia berariazkoa sortu eta normalizatzea, hura etnia edo kultura gisa identifikatuta.
Ijito-familiak Familiaren Kontseiluan edo Behatokian sartzea.
2. arloa. FISKALITATEA, PRESTAZIOAK ETA PREZIO PUBLIKOAK
Familia guztiak
Seme-alabak dituzten familiei laguntzeko politiken multzoa EU-15aren batez bestekoaren pareko terminoetan jartzea, hau da, BPGaren %2tik gora.
Familiak artatzeko zuzkidurak murritz daitezela eragoztea, bereziki baliabide gutxien dituztenen kasuan.
Familian esku hartzeko eta ingurune irekian hezteko programen aurrekontu-zuzkidura handitzea, zeren eta familia bakoitzari bideratutako ordu-kopurua askotan ez baita nahikoa izaten, edo familia batzuek arreta jasotzeko itxaron behar izaten baitute.
Ahaleginak zentratzea diru-sarrerak Bermatzeko Errenta emateko irizpideak urtez urte egokitzean, kolektibo babesgabeak kanpo gera daitezen saihesteko.
Gizarte bazterketaren arriskuan dauden familiei zuzendutako Familian Esku Hartzeko Programaren aurrekontua areagotu eta finkatzea.
Haurtzaroaren arloko prestazioak unibertsal egitea, halako moduz non seme-alaben hazkuntzaren kostuak haien baldintzen eta adinaren proportzioan estaliko baitira. Proposatzen da laguntza hori ez mugatzea soilik gurasoen baliabideetara.
Kenkari fiskalen sistema aldatzeko lan egitea, errentaren gaineko zerga negatiboaren (EZN) eredura hurbiltzeko. Horren bidez, izan ere, Estatuak herritarrei dirua emango die errentaren gaineko zergaren bitartez, gutxieneko diru-sarrera batzuk bermatzeko.
Saihestea zama daitezela aitona-amonek seme-alabei eta bilobei egindako transferentziak; halakoek, izan ere, ez dute zergarik izan behar. Gaur egun, aitona-amonek seme-alabei eta bilobei egindako transferentziak haurren pobreziaren aurka borrokatzeko elementu garrantzitsua dira, eta, horrenbestez, lehentasunezko zerga-tratamendua eman beharko litzaieke.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
"Adimen-ezgaitasun bat duen pertsona bat artatzeak familia batean duen eragin ekonomikoaren azterlana" izenekoaren ondorioak txertatzea zerga-politiken diseinuan, familien errealitateari egokitzeko.
Ezgaitasuna duten pertsonentzako arreta-sistema zurkaiztea, aurrekontu-zuzkidurei eutsiz, halako moduz non krisiak ez duen atzera pausurik edo familia zaintzera itzuli beharra ekarriko; izan ere, zainduko da ezgaitasuna duen pertsonarentzako baliabide ekonomikoak haren bizi-kalitatea hobetzeko erabiltzen direla (izan ere, batzuetan gerta daiteke familia-guneko bakarrak izatea), eta erakundeen arteko lankidetzaren bitartezko arreta-sistema eraginkorra ezartzea.
Arreta goiztiarraren bidezko tratamendu-programetarako laguntza ekonomikoak areagotzea, bai eta ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten pertsonentzako laguntza teknikoak ere.
Mendetasuna edo/eta ezgaitasuna duten pertsonen zaintzaileentzako laguntza ekonomikoen lerro bat ezartzea, atseden-zentroetara, laguntza psikologikoa hartzera edo laguntza eta informazio zerbitzuetara joan daitezen.
Aurrekontu handiagoa jartzea ezgaitasuna duten pertsonak etxean zaintzeko langile teknikariak kontratatzeko laguntza ekonomikoetarako.
Familia ugariak
Seme-alabengatiko zuzeneko laguntza ekonomikoak handitzea, eta neurri handiagoan 15 urte arteko hirugarren ondorengoei eta ondokoei zuzendutakoak, zeren eta Familiei Laguntzeko Erakundeen arteko III. Planean hartutako konpromisoaren arabera, zenbatekoan gutxitu baitira eta denboran geroratu baitira hirugarrenen eta ondokoen kasuan.
Errenta estandarizatuko1 sistema bera lortzea administrazio publiko eta sail guztietan familiei laguntzeko laguntza edo zerbitzuetan, baldin eta haiek eskuratzeko baldintza edo prestazio horren kopuruaren irizpidea horrek baldintzatzen baldin badu.
Seme-alabarengatiko kenkariak hobetzea, haiek urtean dakarten gastuaren errealitateari egokitzeko, ondorengo gehiago izateak inplikatzen duen progresibotasuna bermatuz, KPIaren pareko urteko gutxieneko eguneratze batekin edo etxebizitza-kenkariarekin, betiere mugak (bai urtekoa, bai etxebizitzaren guztizkoarena) %20 igota seme-alaba bakoitzarengatik.
Bi kenkari berri sartzea: bata kategoria orokorreko familia ugariarena (3 edo 4 seme-alaba, edo 2, horietako batek ezgaitasunen bat duenean) edo kategoria berezia (5 ondorengo edo gehiago), kolektibo horrek EAEren sostengarritasun demografikorako egiten duen ekarpenarengatik; eta beste kenkari bat (“Kontzilia”) beren bizitza pertsonala, familiakoa eta lanekoa bateragarri egite aldera seme-alabak artatu eta zaintzeko zaintzaile bat kontratatu behar duten familia ugarientzat.
Tributuen arloko Koordinazio Organoa (TKO) premiatzea Gipuzkoako Batzar Nagusiek toki ogasunen araua alda dezaten, familia ugariei %90 bitarteko hobaria eman ahal izateko Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen gaineko Zergan (TMIZ), Arabako eta Bizkaiko izen bereko erakundeetan egin den bezala.
Familia ugariei tributu-zorren geroratzeak edo/eta zatikatzeak erraztea, bermeak aurkezteko mugak igoz eta epeak luzatuz.
Familia bananduak edo/eta dibortziatuak
Gizarte Bermeko Funtsa abian jartzea elikagai-pentsioak ordaintzen ez diren kasuetarako, hurrengo aurrekontuetan 500.000 euro bitarteko kontu-sail bat jarriz funts horretarako, halako moduz non seme-alaba bakoitzeko 400 euro jaso ahalko diren2.
Errenta aitorpena semearekin edo alabarekin batera egiteko aukera ematea ama eta aita bananduei, eta 18 urteko adina (gaurko muga) 22 urtera igotzea.
Ondorengoengatiko kenkaria igotzea, edozein dela ere egoera zibila, eta mantenurako kenkarian gutxieneko kopuru finko bat ezartzea.
Familia hartzaileak edo/eta adopziozkoak
PFEZn nazioarteko adopziorako behar diren bidaietan inbertitutako gastuen ehuneko bat desgrabatzeko aukera ezartzea.
Nazioarteko adopziorako erakunde laguntzaileak babestea, haiei laguntza ekonomiko handiagoa emanez.
Guraso bakarreko familiak
Guraso bakarreko familientzat %100 dohainik izango den hezkuntza ezartzea.
Familia eta kultura-artekotasuna
Ijitoen identitatea aitortzea, horren barne dela Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuetan haien garapenerako berariazko aurrekontu-sail bat egotea.
3. arloa. ETXEBIZITZA ETA LURZORUA
Familia guztiak
Errenta estandarizatuaren sistema erabiltzea3 alokatzeko nahiz erosteko etxebizitza bat eskatzen duten pertsonen diru-sarrerak haztatzerakoan eta etxebizitzak zaharberritzeko laguntzak eskuratzeko.
Seme-alabak dituzten familien etxegabetzea saihesteko, hipoteken ordainketa geroratzeko formulak (hipotekadun zorretarako 5 urteko luzamendu bat ezarriz) edo alokairuak sustatzea. Horretarako, proposatzen da Hipoteka Betearazpenei buruzko Legean eta Hiri Errentamenduei buruzko Legean aldaketak egitea, halako moduz non familia-etxebizitza eta ohiko etxebizitza ezin bahituzko ondasun gisa jasoko diren, edo, bestela, etxebizitza ordainean ematearen aplikazioa jasoko den atzera eraginez eta nahitaezko izaeraz.
Lehentasuna ematea alokairu sozialeko etxebizitzak sustatzeari, saldu gabeko etxebizitzen gaindikinak eta aurrezki kutxek dituztenak xede horretarako erabiliz, eta hutsik dauden etxebizitzak zergapetzea merkatura atera eta premia handiena duten pertsonek prezio zuzen batean erabili ahal ditzaten.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten pertsonentzako egoitza- nahiz etxebizitza-arretarako zerbitzuen sarea zabaltzea.
Aldi baterako familietarako atseden-zerbitzuen beharrizanen hazkundeari erreparatzea: egoitza-arreta eta eguneko arreta.
Ezgaitasuna duten pertsonentzako bizimodu independenterako etxebizitzen eskaintza sustatzea.
Familientzako laguntzen lerro berezi bat jartzea, beren etxebizitzari eutsi ahal diezaioten.
Familia ugariak
Eskubide subjektibo gisa ezartzea pertsonek etxebizitza duin eta egokia eduki ahal izatea, horretarako bidean familia ugariei lehentasuna emanez, zozketan nahitaezko kupo bat ezarriz. Hori egin ezean, proposatzen da seme-alaben kopuruaren araberako haztapena (gaur egun, 3 puntu seme-alabak dituzten familientzat; 2 puntu bikotearentzat, eta puntu bat pertsona bakarrarentzat).
Gutxienez %5eko eta gehienez %15eko kupoa ezartzea familia ugarientzako etxebizitzetan, babes ofizialeko etxebizitzen alokairurako nahiz erosketarako promozio publiko nahiz sustapen guztietan (105 eta 120 m2 bitarteko etxebizitzak) edo, kasua bada, bi etxebizitzen erosketa arautzea, familia ugari handienen etxebizitzaren gehiegizko okupazioari konponbidea emateko.
Familia ugarientzat, etxebizitza alokatu edo zaharberritzeko, dauden laguntzetarako diru-sarrera haztatuak handitzea, kontuan izanda babes ofizialeko etxebizitza bat eskatzeko eskatzen diren diru-sarrerak.
Familia ugarientzako kooperatiba araubideko etxebizitzen sustapena ematea.
Etxebizitzarengatiko kenkaria hobetzea, seme-alaben kopurua ere kontuan hartuz, eta mugak (urtekoa nahiz etxebizitzaren guztizkoa) ondorengo bakoitzarengatik %20 igoz.
4. arloa. BATERAGARRITASUNA
4.1. Enplegua eta prestakuntza
Familia guztiak
Beren kargura adingabeak dituzten familia guztien eskura jartzea beren beharrizanak asetzeko baliabide tekniko nahiz ekonomikoak, hartara familia eta lana eraginkortasunez bateragarri egin ahal dezaten.
Lana, familia eta bizitza pertsonala bateragarria izan daitezen sustatzea pertsonen zainketa (adingabeak, zaharrak edo mendetasuna dutenak) errazteari buruzko lan-araudian, eta Kontzilia programari eustea.
Kontziliazioaren arloan familiei laguntza emateko ekimenei eustea; esate baterako, teknologia berriekin laguntza-baliabideak eskaintzera bideratutako laguntzak, biztanleria osoari eta familia-eredu desberdinei zuzendutakoak.
Lan ordutegiak eskola ordutegien arabera egokitzea, eta aitorpen publiko eta pizgarri fiskalak ematea beren plantilletan kontziliazio-neurri horiek errazten dituzten enpresei: ordutegi malgutasuna, baimenen zabalpena, enpresaren kargurako prestazioak eta abar.
Seme-alabak zaintzeko eszedentziarako eta lanaldi murrizketarako laguntzak haztatzea, eta haiek handitzea haietara biltzen den pertsonak daukan seme-alaba kopuruaren arabera.
"Kontzilia” kenkaria aplikatzea beren seme-alabak artatzeko eta zaintzeko etxean zaintzaile bat kontratatu behar duten familiei, familia, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiten laguntzeko.
Familia eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko politikak zabaltzea jada jardunean ez dauden pertsonen artean, "amona esklaboaren" sindromea saihesteko, eta prestakuntza-neurrien nahiz bestelakoen bitartez adineko pertsonengan dagoen talentuari probetxu handiagoa ateratzeko.
Doako haurtzaindegi zerbitzuak eskaintzea prestakuntza eta laneratze prozesuetan dauden pertsonei, gizartean esku hartzeko entitateen bitartez.
Diruz lagundutako aisiako jarduerak sustatzea irakaskuntzarako zentro publiko nahiz itundu pribatuetan, oporraldietan, ordutegiak familia-beharren arabera egokituz, bizitza pertsonala, lana eta familia ahal den modurik onenean bateragarri egiteko.
Haur hezkuntzako postuen eta zentroen eskaintza malgutzea, kontziliazio politikekin koordinatuta, halako moduz non ordutegien, oporraldien, egokitzapen aldien eta abarren arloetan politika publiko koordinatua egongo den.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Familia, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egitea sustatzeko laguntzak bultzatzea ezgaitasuna duen seme edo alaba bat duten familientzat, terapia, kontsulta edo tratamenduetara joateko modua behar dutenean.
Laguntzea lan-araudian sar daitezela familia, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko neurri zehatzak, ordutegiak malgutuz mendetasuna duten pertsonak zaindu ahal izateko.
Familia ugariak
Bultzatzea hitzarmen kolektiboetan neurriak sar daitezela familia ugariaren titularrak diren langileak babesteko eta haiei erraztasunak emateko, mugikortasun geografikoari, lan-baldintzen funtsezko aldaketei eta lan-kontratuak azkentzeari dagokienez4.
Gurasoen lan kontrataziorako pizgarriak ematea (arreta berezia eskainiz familia ugariei), hori sustatzen duten enpresei hobari gisa zerga-desgrabazioak emanez, zeren eta Gizarte Segurantzak enpresei amatasun-baimena eta ondoren lanera sartzen ziren emakumeengatik ematen zien hobariak kendu baitira5.
Familia ugariei aisiako eta kulturaren arloko jardueretan sartzeko lehentasuna ematea (esate baterako, Arabako Foru Aldundiak an
tolatzen dituen kanpamendu edo udalekuak), zeren eta bizitza pertsonala, familia eta lana bateragarri egiteko zailtasuna zenbait eta seme-alaba gehiago izan orduan eta handiagoa baita.
Familia hartzaileak edo/eta adopziozkoak
Lanaldi murriztuei eta eszedentziei buruzko araudia berregitea, eta adingabearen adina baino familian daraman denbora kontuan izatea.
Amatasun bajak luzatzea (borondatez eta amek eskatuta) egokitzeko denbora gehiago behar duten familien kasuan.
Figura berariazko bat sortzea (amatasun eta aitatasun baja berezia) nazioarteko adopzioetarako behar diren bidaiak egiteko aldia hartzeko.
4.2. Aisia eta kultura
Familia guztiak
Zahartze aktiboa eta aitona-amonek familiarako erreferente positibo gisa duten eginkizuna bultzatzea.
Belaunaldien arteko bizikidetasunerako espazioak eta programak bultzatzea. Familien dibertsitatearen arloko hezkutzak belaunaldien arteko ezagutza bultzatu behar du. Beste belaunaldiekin bizikidetasunean egoteak eta elkarrekin ikasteak aberasgarri gertatu behar dute bai haurrentzat bai adineko pertsonentzat.
Doako kirol aisiako eskaintza publiko bat sustatzea, kontuan izanda familien beharrak eta haien bizitokia, zeren eta eskola publikoaren kostua pixkanaka handitzen ari baita (esate baterako, gaur egun ez da laguntza ekonomikorik ematen opor garaietako udalekuetarako).
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Hezkuntza-laguntzako eta aisiako baliabideak eta zerbitzuak sustatzea, ezgaitasuna duten adingabeei zuzenduak, zeren eta gaur egun horiek eskasak baitira, bereziki, egoitza-zerbitzuetako atsedenaldien ondoriozko aldizkotasunari dagokionez.
Familia ugariak
Familia ugarien aukera berdintasuna erraztea, bertako kultura eta ohiturak ezagutzeari eta haietaz gozatzeari dagokienez, eta diru-laguntzak ematea hori bultzatzen duten espazio eta jardueretarako: aterpeak, euskaltegiak, kultur obrak, kirol instalazio eta jarduerak eta abar.
Familia homoparentalak
Seme-alabak dituzten familia homoparentalentzat topaguneak bideratzea.
Familia eta kultura-artekotasuna
Ijito-familien parte-hartzea eta kultura-artekotasuna sustatzeko espazioak bideratzea, eta familiei beren hizkuntzan laguntza ematea kultura-arteko prozesuetan.
5. arloa. HEZKUNTZA ETA SENTSIBILIZATZEA
Familia guztiak
Errenta estandarizatuaren sistema sartzea ikasleak ikastetxe publiko eta pribatu itunduetan onartzeko irizpideetan, bai eta unibertsitate-beketan eta unibertsitatez kanpoko beketan ere.
Testuliburuen eta curriculum materialen kudeaketa solidarioko programa zabaltzea ikastetxe publiko eta pribatu itundu guztietara zabaltzea, gutxienez ere derrigorrezko hezkuntzan, gurasoek beren seme-alaben kualifikazioa dela-eta daukaten aukera-askatasuna bermatuz.
Bermatzea Haur eskoletako eta ikastetxeetako egokitze-aldiak haurraren beharrari egokitzen zaizkiola berariaz, haiek ezinbestez luzatu behar izan gabe.
0 eta 3 urte arteko haurrak artatzeko zerbitzu publikoak zabaltzea, eta beste herrialde batzuetako jokabide egokiak txertatzea: haurtzaindegi gisa egokitutako herritar zentroak, ekimen komunitarioak (familia elkartuak), lehendik dauden hezkuntza azpiegiturez baliatzea eta abar.
Haur-etxeak proiektu pilotua ebaluatzeko prozesua egitea, haren eragina eta balizko zabaltzea ezagutzeko.
Seme-alabak dituzten familiei laguntzeko 0 eta 3 urte arteko etapa betetzeko postu publikoen kopurua (haur eskolak) handitzea, goizeko ordutegian gutxiegi erabilita dauden espazioak aprobetxatuz xede horretarako eta postuen eskaintza arrazionalizatuz, halako moduz non ez den gertatuko toki batzuetan (hiriak) postu gutxiegi daudela eta beste batzuetan (herriak), berriz, ez dela eskaintza betetzera iristen.
Laguntza ekonomiko handiagoa egon dadila bultzatzea eta ikastetxe publikoetan 2 urteko haurrentzako goiztiarren zerbitzua sustatzea.
Eskola porrotari aurre egiteko eta haren aurka jarduteko neurriak sustatzea, hezkuntzaren arloaren eta gizarte zerbitzuen arteko erakundeen arteko koordinazioa hobetuz bikoiztasunak saihesteko, gastua arrazionalizatzeko eta programa efizienteagoak sortzeko.
PFEZa ordaindu behar ez duen gauzazko ordainsari gisa hartua izateko egun dagoen 1.000 euroko muga kentzea, langileen seme-alaben haur hezkuntzako lehen zikloko zerbitzuari dagokionez. zeren eta muga horrek ez baitu kontuan hartzen seme-alaben kopurua, eta hura zabaldu ahal izatea baita derrigorrezko irakaskuntza osora eta batxilergora ere.
Hezkuntzarako beherapenak eta laguntzak ezartzea familia guztientzat, bi aldagairen arabera: familiaren diru-sarrerak eta familiaren gastuak.
Baliabide batzuk garatzea (online) familiei informazio osoa eta eguneratua emate aldera hezkuntzaren arloko laguntza, baliabide eta zerbitzu publikoei buruz, eginbehar horretan lagungarriak izateko.
Seme-alabak dituzten familiei informazioa, aholkua eta laguntza emateko programa publikoak sustatzea, bai eta EAEko familia-politikaren oinarri izan behar duten balore nagusiak direla-eta sentsibilizatzeko kanpainak ere.
Familiaren eta guraso izate positiboaren irudia zaintzea hedabide publikoetan, familiaren eginkizunen, amatasunaren eta aitatasunaren balorazio sozialaren aldeko, familiako kide guztiek etxearen zaintzan eta arretan eta dituzten erantzukizunen inguruko eta lana eta familia bateragarri egitea sustatzeko erakunde-kanpainen bitartez.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Hezkuntza ondasun publikotzat hartzea, eta kalitatearen, parekotasunaren eta pertsona guztien berdintasunaren elkarrekiko mendetasuna sortzea.
Administrazioetatik lan egitea ezgaitasun mota desberdinak normalizatzeko, ezgaituen berariazko egoera babesteko eta eskubide osoko herritartasunaren eraikuntza sustatzeko.
Ingurune fisikorako, komunikaziorako eta informaziorako oztopoak kentzea, eta barrera psikologiko eta egiturazkoak ere deuseztatzea.
Modu sistematikoan, kide ezgaituak dituzten familientzako esperientziak elkarrekin trukatzeko jardunaldiak eta saioak egitea.
Familia hartzaileak edo/eta adopziozkoak
Ikastetxeetan, adingabe adoptatuentzat egokitze-aldi bat ezartzea, eskolara sartzen diren neskato-mutiko txikiekin egiten den bezala.
Guraso bakarreko familiak
Guraso bakarreko familien hezkuntzaren erabateko doakotasuna ezartzea, lehenengo seme-alabatik hasita.
Familia homoparentalak
Oro har eta zeharkakotasunez, familia-dibertsitatea eta dauden familia-eredu desberdinak sartzea ikastetxe publiko eta pribatu itunduetako curriculumean eta hezkuntza-diskurtsoan.
Hezkuntzaren arloko profesionalak prestatzea familia-dibertsitateari buruzko aurreiritziak hausteko eta haren inguruan kontzientzia hartzeko.
Eskabide eta izapide administratiboetarako galdetegiak aldatzea: bekak, eskolara sartzea, jakinarazpenak eta abar, eta haiek familia-ereduei egokitzea.
Familia homoparentalak direla eta, herritar guztiei zuzendutako sentsibilizazio eta kontzientziazio sozialeko kanpainak sortzea.
6. arloa. LAGUNTZA SOZIO-SANITARIOA
Familia guztiak
Familiaren Agentzia bat garatzea, eredu frantsesa egokituta, eta hartan prestazioak eta zerbitzuak zentralizatzea, leihatila bakarreko sistema baten bitartez, esku-hartze integrala eskaintzeko, konpartimentu estankoak eta segmentazioa saihestuz.
Erakundeen eta sailen arteko integrazioa eta komunikazioa hobetzea, bai eta Administrazioaren eta hirugarren sektorearen artekoa ere, zerbitzuen zatikatzea eta bikoiztasunak saihesteko eta dauden baliabideak optimizatzeko.
Ingurunea dela eta, herritarren beharrizan sozio-sanitarioen eskala bat kontuan izateko beharrezkoa den ezagutza ematea Administrazioari: presakoak, garrantzitsuak eta bigarren mailakoak.
Estaldura publikoa duten programak ezartzea (PADI- Haurren Hortzak Zaintzeko Programaren modukoak) haurren oftalmologiako, logopediako, psikiatriako, psikologiako eta abarreko an
omaliak eta arazoak artatzeko, gero eta maizago gertatzen baitira.
Protokolo bat ezartzea, prebentzio selektibo eta parte-hartutakoan oinarritua, bazterketa arriskuan dauden edo/eta jokabide oldarkor edo disruptiboak dauzkaten seme-alaben familiei laguntzeko.
Baterako terapia psikologikoko zerbitzu publikoak eskaintzea familia-arazoak dauden egoeretan.
Arreta zentralizatuko ereduetan aurrera egitea, kasuaren kudeatzailearen figura ezartzearen bitartez.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten kideak dauzkaten familiak
Diagnosi duala (adimen-ezgaitasuna eta gaixotasun mentala) duten pertsonentzako gailuen diseinua eta arretarako sistema integral bat bultzatzea, beharrizanei erantzun egokia emateko alderdi desberdinetatik.
Adimen-ezgaitasuna duten pertsonentzako laguntza psikologiko eta psikiatrikoa sustatzea, bai esparru sozio-sanitariotik, bai Osakidetzaren planetatik.
Adimen-ezgaitasuna duten pertsonak eta haien familiak babesteko sisteman lortutako aurrerapen eta lorpenei eta ezarritako eskubideei eustea.
Ezgaitasuna duten pertsonentzako arreta-zerbitzuen sarearen zabalpena indartu eta berriz hartzea, haietarako sarbidea erraztuz.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten pertsonei arreta eta laguntza emateko gailuak sortzea, familia horien beharrizan errealei erantzun eraginkor eta efizientea emango dietenak, esparru sozio-sanitarioko zerbitzuen zatikatzea saihestuz.
Ezgaitasun egoeran dauden haurrak dauzkaten familiei zuzendutako laguntza-programak garatzea, bai eta ezgaitasuna duten adingabeentzako garapen- eta autonomia-proiektuak ere.
Familiei laguntza beren hizkuntzan eman dakien sustatzea, jakinda interpreteak eta zeinuen lengoaiako itzultzaileak behar direla.
Etxeko laguntza-zerbitzuan arreta-orduen kopurua handitzea.
Etxeko Atseden Zerbitzua praktikan jartzea (orduka etxean laguntza emango duten langileak) une jakin batzuetan, eta atseden-egonaldien zerbitzu malguak ezartzea, ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten familien beharrizanen araberakoak.
Ezgaitasuna edo/eta mendetasuna duten pertsonen zaintzaileak direnentzako esku-hartze psikologikoko programak sustatzea.
Psikoestimulazio kognitiboko programa eta tailerrak eskaintzea, diagnostikoa izan eta lehen urteetan dementziak dituzten pertsonen narriatzeak aurrera egin dezan saihesteko edo narriatze hori mantsotzeko.
Alzheimerra duten pertsonentzako berariazko osasun txartel bat abian jartzea. Txartel horretan bai gaixoa bera, bai haren zaintzaile nagusia identifikatuko dira, sarreretan eta kontsultetan jarduketa-protokolo berariazko bat ezartze aldera.
Osasun zentroetan terapia okupazionaleko programak eskaintzea, mendetasun edo/eta ezgaitasun egoeran dauden pertsonei arreta integrala eskaintze aldera.
EAEn Alzheimerra duten pertsonen errolda bat egitea, zerbitzu eta zentro sozio-sanitario guztientzat komuna izango den datu-base batean.
EAEko osasun zentro publikoetan dementzietan espezializatutako zentro edo arloak irekitzea.
Berariazko protokolo eta jarduketak sartzea Familiei Laguntzeko Planean ageri diren ekintza guztietan, ezgaitasuna duten pertsonei zuzenduak, haien autonomia pertsonala defendatze aldera.
Mendetasuna ebaluatzeko sistema berritik planteatzea. Mendetasunaren gaur eguneko ebaluazioa arbitrarioa eta desdoitua dela jotzen da (behar liratekeenak baino gradu txikiagoak ematen dira), eta ebaluazio hori funtsezkoa da, zeren eta beste zerbitzu batzuk eskuratzeko gakoa baita.
Mendetasun egoeran dauden adineko pertsonentzako larrialdiko arretan koordinazioa hobetzea, bai eta babesgabetasun egoeran dauden haurren kasuan, tokiko mailan.
Berariazko protokolo eta jarduketak sustatzea Familiei Laguntzeko Planean, ezgaitasuna duten pertsonei zuzenduak, haien autonomia pertsonala defendatze aldera.
Haurren osasun arazoetarako arreta sustatzera bideratutako jarduketak garatzea, estaldura publikoa emanez haurren oftalmologiako, logopediako, psikiatriako, psikologiako eta abarreko arazoei, gero eta maizago gertatzen baitira.
Familia ugariak
Seme-alaba bakoitzarengatiko osagarri bat ezartzea (guraso bakarreko familiei ematen zaienaren an
tzekoa) Diru-sarrerak Bermatzeko Errentan, zeren eta hiru seme-alaba edo gehiago dituzten familiei zenbateko bera ematen baitzaie.
Familia ugariak kolektibo ahul gisa kontuan izatea osasun koordainketaren berezitasunen barruan, eta pediatria-erabilerarako sendagaiak, txertoak edo osasun publikoak gomendatutako bestelako artikuluak diruz laguntzea, gizarte osasungarria bermatzeko ezinbestekoak baitira.
Familia bananduak edo/eta dibortziatuak
Egiazko bitartekaritza integralerako gailuak sortzea (familia bitartekaritzako kabineteak), doakoak, familia edo pertsona ukituei entzun eta sentsibilizatuko dituzten eta haiek egoera berean dauden beste pertsona batzuekin (talde mistoak), eta ez soilik profesionalekin, integratuko dituzten langileekin. Proposatzen da familia bitartekaritzako zerbitzuak (gizarte zerbitzuak) eta epaitegi barruko bitartekaritza zerbitzua (justizia) gainjartzea.
Familia hartzaileak edo/eta adoptatzaileak
Familia hartzaileei jarraipena egiteko programa integral bat abian jartzea, espazio bakar bat jarriz familiek beren beharrizan desberdinetarako babesa eta erantzuna topa dezaten.
Familia eta kultura-artekotasuna
Familia berrelkartzeko programan sartuta dauden immigranteei laguntza ematera zuzendutako partaidetzazko prebentzioa sustatzea.
Bereziki arreta eskaintzea familia immigranteei sortzen ari zaizkien arazoei: guraso bakarrekoak izatea, adingabeak integratzea eta abar.
7. arloa. GARRAIOA
Familia guztiak
Bide publikoko aparkalekuetan, aparkaleku publikoetan eta abarretan haurdunaldiko hogeigarren astetik aurrera dauden emakumeentzat aparkaleku-plazak gorde daitezela bultzatzea.
Garraio publikoa (autobusa, trena, tranbia edo funikularra) egokitzea haurren orgetarako eta gurpil-aulkietarako gordetako behar adina toki izan ditzaten.
Familia ugariak
Lurralde historikoetan garraiorako dauden txartel edo billeteak batzea, halako moduz non, alde batera utzita norbera EAEko zein tokitan bizi den, edozein tokitan familia ugarien izaeraz baliatu ahalko den, garraio publikoa sustatzeari begira.
Tributuen arloko Koordinazio Organoa (TKO) eta Gipuzkoako Batzar Nagusiak premiatzea Toki Ogasunei buruzko Araua alda dezaten, eta %90erainoko hobaria ematea familia ugariei trakzio mekanikoko ibilgailuen gaineko zergan, lurralde horretako udalerrietan.
8. arloa. JUSTIZIA
Familia bananduak edo/eta dibortziatuak
Banantze edo/eta dibortzio prozesuak batzea, bai eta sistema prozesala nabarmen aldatzen duten neurriak ere, hura errealitatera hurbilduz eta familientzako kostuak gutxituz.
Guraso-ahala egiaz balia dadila sustatzea eta, betebeharrak behin eta berriz eta justifikaziorik gabe betetzen ez badira, guraso ez-jagoleari guraso-ahala kendu ahal izatea.
Aitona-amonen eta biloben arteko harremanerako eskubidea bermatzea familia-banantzeen kasuetan, eta biloben eta aitona-amonen arteko harremanari euts dakiola sustatzea seme-alaben eta guraso bananduen artekoa errespetatzen den bezalaxe, hitzarmen arautzaile baten bitartez, erabaki judizialetan familia-ingurune zabalagoa kontuan hartuta.
Fiskaltzak neurriak alda ditzala sustatzea, baldin eta bisiten araubidea behin eta berriz betetzen ez bada edo/eta guraso jagoleak adingabea manipulatzen badu. Kasu horietan, proposatzen da adingabearen zaintza eta jagoletza beste gurasoari esleitzea edo, kasua bada, gizarte zerbitzuek esku hartzea, azken horri laguntzeko, guztiz behin-behinekoak diren neurriak kentzean azpimarra jarriz (aparteko kasuetan izan ezik).
Behar diren urratsak egitea banantze/dibortzioaren unean irabazpidezko ondasunen likidazioa lortzeko.
Behar diren ahaleginak egitea aparteko kasuetan konpentsazio-pentsioak emateko, betiere denbora-muga batekin. Halakoetan Estatua arduratu beharko da aparteko egoera horietaz baldintza duinetan.
Zaintza eta jagoletza partekatuaren aitorpena lortzeko lan egitea, seme-alabek denbora bera eman dezaten aitarekin eta amarekin eta gurasoek seme-alaben hezkuntzan eta osasunean parte-hartze efektiboa izan dezaten, betiere bilatuz bi ezkontideen ekarpen efektiboa egin dezatela adingabeen mantenuan, dauzkaten diru-sarreren proportzioan.
Familia homoparentalak
Agiri publiko eta ofizial desberdinak erakundeetan dauden famili ereduen dibertsitatearen arabera egokitzea: Erregistro Zibila (emakume ezkonduen seme-alabaren inskripzioa), Osakidetza, Estatistikako Institutu Nazionala, Enpleguaren Institutu Nazionala, Gizarte Segurantzaren Institutu Nazionala (amatasun-bajarako formularioak, ama ez-biologikoarentzako baimena, ospitaleko formularioak) eta abar. Izan ere, oraindik ere familia-eredu heterosexualari erantzuten diote.
Administrazio publikoko langileei prestakuntza ematea, eta zehazki justiziakoari (erregistro zibilak) Lagundutako Ugalketari buruzko 14/2006 Legeko 7.3 artikuluaren aplikazioari dagokionez. Artikulu hori, izan ere, lagundutako ugalketaren bidez jaiotako seme-alaben filiazioari eta haiek bi emakumeren bikote batek erregistro zibiletan inskribatzeari buruzkoa da.
1 Uztailaren 24ko 154/2012 Dekretuak ezarritako sistemak familia-errenta kideen eta familiaren osaketaren arabera hainbanatzen du.
2http://agipase.blogspot.com.es/. 2012-09-16ko prentsaurrekoa Seme-alabentzako pentsioen ez-ordaintzeek %19 eta %32 bitarte egin dute gora lau urtean.
5. Eranskina. Azterketa lana garatzeko tresnak
Ondoren, familiei laguntza emateko EAEko politika publikoen egoerari buruzko azterlana egiteko lehenengo informazioa lortzeko erabilitako tresnak aipatzen ditugu.
Eranskinak honako tresnak biltzen ditu:
EAEko entitate sozialei elkarrizketak egiteko gidoia.
EAEko herri administrazioei elkarrizketak egiteko gidoia.
EAEko entitate sozialekin eztabaida-taldeak (focus groups) sortzeko gidoia.
Arartekoaren Haur eta Nerabeen Kontseiluaren bilera egiteko gidoia.
EAEko entitate sozialei zuzendutako galdetegia (online bidalketa).
EAEko herri administrazioei zuzendutako galdetegia (online bidalketa).
Familiaren arloko Europako elkarteetarako galdetegia (online bidalketa).
EAEKO ENTITATE SOZIALEKIN ELKARRIZKETAK EGITEKO GIDOIA |
ELKARRIZKETA TESTUINGURUAN JARTZEA
Azterlanaren helburuen eta prozesu metodologikoaren aurkezpena.
EAEN FAMILIAREN ARLOAN EGITEN DIREN POLITIKA PUBLIKOEN BALORAZIO OROKORRA
EAEn familiaren arloan egiten diren politika publikoen balorazio orokorra.
Nahikoak dira ala ez dira nahikoak? Honi buruz ari gara:
– Arau-esparrua.
– Baliabideak edo zerbitzuak.
– Laguntza ekonomikoak, diru-laguntzak, beherapenak.
Egokiak dira ala ez dira egokiak EAEko familien beharretarako?
EAEKO FAMILIAREN ARLOKO POLITIKA PUBLIKOAREN INDARGUNEAK ETA AHULGUNEAK
EAEko familiaren arloko politika publikoen indarguneak, sendotasunak eta aukerak.
Ahulguneak eta hobekuntza arloak EAEko familiaren arloko politika publikoetan.
FAMILIAREN ARLOKO ENTITATE SOZIALEN ESKAKIZUN ETA BEHAR ZEHATZAK
EAEko familien behar zehatzak.
Familiaren arloko entitate sozialek EAEko herri administrazioei egiten dizkieten eskariak.
ELKARRIZKETAREN ITXIERA
Laburpena eta elkarrizketatutako pertsonak aztertutako gaiei buruz egindako beste ohar batzuk.
Prozesuan eman beharreko hurrengo urratsak.
Esker-erakutsia.
EAEKO HERRI ADMINISTRAZIOEKIN ELKARRIZKETAK EGITEKO GIDOIA |
ELKARRIZKETA TESTUINGURUAN JARTZEA
Azterlanaren helburuen eta prozesu metodologikoaren aurkezpena.
FAMILIAREN ARLOKO POLITIKEN ILDO ESTRATEGIKOAK (kasuko eskumenen arabera)
Zerbitzu, baliabide eta laguntzetarako orientabideak. Eskumeneko familia-politiken helburuak eta filosofia.
Arloan edo zerbitzuan landutako esparru nagusiak.
Arlotik / zerbitzutik garatzen diren familia-politiken justifikazioa.
Garatzen / abian jartzen / diren edo eskura dauden programa nagusiak.
Erantzuna ematen zaien behar nagusiak.
KOORDINAZIO INSTITUZIONALA
Erakundearen zein beste arlorekin koordinatzen den familia-politikekin lotutako alderdietan. Nola koordinatzen diren.
Zein beste erakunderekin koordinatzen den familia-politikekin lotutako alderdietan. Nola koordinatzen diren.
Familiaren arloan lan egiten duten entitate sozialekiko harremana (koordinazioa)
Erakunde-koordinazioaren eta entitate sozialekiko koordinazioaren arloko ahulguneak eta hobekuntza-arloak.
ETORKIZUNERAKO ORIENTABIDEAK, HOBEKUNTZA ARLOAK
Eskumeneko familia-politiken hobekuntza arloak.
Zertara orientatu behar diren familia-politikak etorkizunari begira.
Familia-politikak eta beste autonomia erkidegoetako edo EBkoekin alderatuta.
Epe ertain eta luzean, familia-politiketarako zuzkidura ekonomikoa, mantenduko da, handituko da edo gutxituko da?
ITXIERA
Laburpena eta elkarrizketatutako pertsonak aztertutako gaiei buruz egindako beste ohar batzuk.
Prozesuan eman beharreko hurrengo urratsak.
Esker-erakutsia.
EAEKO ENTITATE SOZIALEKIKO EZTABAIDA-TALDEETARAKO GIDOIA (FOCUS GROUPS) |
TALDEA TESTUINGURUAN JARTZEA
Azterlanaren helburuen eta prozesu metodologikoaren aurkezpena.
Eztabaida-taldearen helburuak:
– Entitateen artean, bai berariazko elementuen bai elementu komunen identifikazioan sakontze.
– Ekintzarako berariazko proposamenak.
BERTARATUAK AURKEZTEKO ERRONDA
EAEN FAMILIAREN ARLOAN EGITEN DIREN POLITIKA PUBLIKOEN BALORAZIO OROKORRA
EAEko familientzako politika, baliabide, zerbitzu eta laguntzen balorazio orokorra (bizipenetik eta esperientzia profesionaletik abiatuta emandako iritzia).
PEredu gisako galderak: Nahikoak dira ala ez dira nahikoak? Egokiak dira ala ez dira egokiak EAEko familien beharretarako? Eta abar.
EAEKO FAMILIAREN ARLOKO POLITIKA PUBLIKOAREN INDARGUNEAK ETA AHULGUNEAK
Ahulguneak eta hobekuntza arloak EAEko familiaren arloko politika publikoetan (baliabideak, zerbitzuak, laguntzak eta abar).
EAEko familiaren arloko politika publikoen indarguneak, sendotasunak eta aukerak (baliabideak, zerbitzuak, laguntzak eta abar). Eredu gisako galderak: bereziki baloratzen diren elementuak, urteetan izandako bilakaera...
FAMILIAREN ARLOKO ENTITATE SOZIALEN ESKAKIZUN ETA BEHAR ZEHATZAK
Familien eskakizun zehatzak eta EAEko herri administrazioei egindako eskariak.
Berariazko neurriak proposatzea.
EZTABAIDA-TALDEAREN ITXIERA
Taldearekiko alderdi komunei buruzko feedbacka. Zehaztapenak, zuzenketak eta abar.
Esker-erakutsia eta prozesuaren agenda.
ARARTEKOAREN HAURREN ETA NERABEEN KONTSEILUAREN BILKURARAKO GIDOIA |
0. BLOKEA: TESTUINGURUA ETA ABIAPUNTUA
Azterlanaren helburuen aurkezpena.
Kontseiluaren helburua gaurko saiorako: zein den nerabeek familia-ereduei buruz daukaten pertzepzioa eta, hortik hasita, haien behar eta eskakizun nagusiak identifikatzea.
1. BLOKEA: SARRERA: FAMILIA EREDUAK
Zer da zuretzat familia bat?
Zein familia mota ezagutzen duzu?
Dinamika: Eztabaida irekia. Elkarrekin egindako gogoeta. Arartekoaren erakundeko langileek familia-eredu batzuk iradoki ahalko dituzte eta haiei buruz galdetu (adibideak jarri).
2. BLOKEA: FAMILIETAN DETEKTATUTAKO ZAILTASUN EDO/ETA BEHAR NAGUSIAK, NERABEAREN IKUSPUNTUTIK
Familia-eredu desberdinetan detektatutako zailtasun edo behar nagusiak: zein dira zure kezka nagusiak (seme-alabei, adineko pertsonei, ezgaitasuna duten pertsonei, gaixoei edo mendetasuna duten pertsonei dagokienez)? zer “egosten” ari da familietan?
Dinamika: Parte-hartzaile bakoitzak zailtasun, kezka edo behar bat idatziko du kartoi mehe batean, eta paretan itsasten joango dira. Gehienez ere, 3 ideia (3 kartoi mehe) pertsona bakoitzeko. Behin paretan itsatsita, pertsona bakoitzak gainerakoei azalduko die zertan den ideia bakoitza. Argitzeko eta ikertzeko eztabaida txiki bat, beharrezkoa bada.
Lehentasuna ematea EAEko familia-politikekin zerikusia dutenei (zerbitzuak, baliabideak, laguntza ekonomikoak, zerga-arintzeak).
Dinamika: Arartekoaren erakundeko langileen laguntzarekin, eztabaida ireki batean identifikatzen joango dira Herri Administrazioak, bere familia-politiken bitartez, lan ditzakeen beharrak (taldearen iritziz 10 garrantzitsuenak nabarmendu). Kartoi meheak bi multzotan jarriko dira: zein bai eta zein ez. Onena litzateke hortik aurrera lan egitea soilik Administrazioak bere familia-politiken bitartez lan ditzakeen beharrekin.
3. BLOKEA: AURKITUTAKO BEHARRAK ASETZEKO PROPOSAMENAK
Zein dira zuen proposamenak Administrazioak behar horiei estaldura eman ahal izan diezaien?
Dinamika: Identifikatutako beharrak estaltzeko administrazioek abian jar ditzaketen konponbideak edo/eta neurriak proposatzea. Kartoi mehe batean, neurri edo konponbide bat idatzi eta haiek kasuko beharraren ondoan jarri. Behar bakoitzerako neurri bat baino gehiago egon daiteke. Behin haiek dagokien tokian itsatsita, pertsona bakoitzak azalduko du zein diren taldeari proposatutako neurriak. Eztabaida ireki batean eztabaidatu eta argituko dira, beharrezkoa bada.
Euskadiko familiei laguntzeko politika publikoen egoerari buruzko azterlana:
Entitate sozialentzako galdetegia
Herri administrazioentzako galdetegia
Research about family policies, europe/basque country comparison