8.4. IKTetarako sarbide oztopoak eta inhibitzaileak
8.4.1. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak
Sarbide-eten digitalaren existentzia ulertzeko, IKT tresnen eskuragarritasun ehunekoak a
ztertzeaz gain, eten hori sortzen duten oztopo edo inhibitzaileak ere a
ztertu behar dira.
Aztertu ohi diren a
dierazleetariko bat etxean Interneterako konexiorik ez edukitzeko a
rrazoien a
zalpena da. Kasu honetan, Eustaten informazioaren gizarteari buruzko inkestak errealitate hori a
ztertzen du 5 a
ldagai oinarri hartuta:
Euskadiko familien (15 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) a
dierazpenetatik lortutako datuek a
ldagai horiek ordena honetan ezartzen dituzte:
(37. irudia)
Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak
arabera, familia guztien (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) % 27,9k ez du Interneterako konexiorik ez dutelako nahi edo ez dutelako behar.
arabera, ez du konexiorik erabiltzeko beharrezkoak diren ezagutzarik ez duelako.
azken
arrazoia, 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien % 2,9ko erregistroarekin besterik ez, prezioarena da (garestiegia).
Horrek esan nahi du, oraindik ere herritar ugarik a
dierazten dutela Internet bezalako oinarrizko IKT tresna ez erabiltzeko oinarrizko a
rrazoiak “ez dut nahi, ez dut behar” eta “ez dut ezagutzarik” direla. Bi a
rrazoi horiek a
liatutako beste a
ldagai batzuetara lotuta egon daitezke, hala nola, IKTen “ahuleziaren” pertzepzioa (edo zerbait a
purtzeko beldurra) edo ohiko telebista ez den pantailako beste gailuekiko “konfiantza” falta. Horri gure eskuetan a
maitzen duten gailu guztiek geroz eta gehiago duten “multifuntzionaltasunaren” ezaugarria gaineratu behar zaio. A
ldagai horrek bereziki IKT gaitasun eta ezagutza gutxiago dituzten hainbat talderi eragiten die, izan ere, funtzio bakarreko gailuekin erosoago sentitzen ohi dira.
Ezagutza faltako a
ldagai horri dagokionez, IKTek sarbide-oztopo hori a
reagotzen duen osagai bat dute. Hain zuzen ere, uneko gailuekin elkarri eragiteko, as
kotan ohartu gabe bada ere, menderatu behar ditugun gaitasun sorta zabala da. Pertsona bat teklatua, sagua edo ukipen-pantaila bat erabiltzeko gai izan a
rren, hainbat bideren a
rteko konexioak ezartzeko gai izan behar da (ahotsa, soinua, testua…), zeinu oso bereziak interpretatu behar ditu eta maiz euren irudia eta botoien kokapena eguneratzen eta a
ldatzen dituzten tresnak erabili behar ditu. Gaur egun hainbat teknologia erabiltzeko a
ukera eskaintzen digun ezagutza metatua denborarekin eguneratu eta a
berastu beharko da. Behar horrek, motibazioarekin oso a
liatuta dagoenak, ez du erantzun bera topatzen IKTak erabili nahi dituzten pertsona guztiengan, errefus edo a
xolagabetasuneko jarrerak eraginez.
8.4.2. Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien ebolutiboa
Beti izan da horrela? Begirada a
tzera botatzean eta a
zken urteetan etxebizitzan Interneterako konexiorik ez edukitzeko a
rrazoien inguruko galdera berak erregistratutako datuak a
lderatzean, zera ikusten dugu:
arrazoien rankingean “ez dut behar, ez dut nahi” eta “ez dut ezagutzarik” ere
azaltzen ziren. Garai hartan zifrak % 45 eta 11,4koak ziren, hurrenez hurren.
aldagaia familiek
azken 5 urteetan
aitortutako
azken
arrazoia izan da. Hala ere, datu hori gutxika txikituz joan da. 2006an 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten familien % 7,6k
arrazoi hori
adierazten zuten etxean Internetik ez izateko
arrazoi gisa; gaur egun, berriz, datu hori % 2,9an kokatzen da.
arrazoi posible guztiak
aldatu dira etxeetan Internet zuten familien ehunekoak gora egin heinean. Etxean teknologia hori edukitzeko behar edo nahi ezarekin loturiko
aldagaiak bilakaera oso nabarmena izan du. 2006an 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten Euskadiko familien % 45ak
arrazoi hori
aukeratzen zuen etxean Internetik ez edukitzeko
arrazoia
azaltzerakoan; 2011, berriz,
aldagai hori % 27,9raino murriztu da,
arestian
aipatzen genuen moduan, Euskadin Interneterako sarbidearen
arrazoi inhibitzaile nagusi gisa mantenduz.
(38. irudia)
Euskadin 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familiak etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien a
rabera (%). 2006-2011 ebolutiboa
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.4.3. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak eta pertsona nagusiak
65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien kasuan, Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoi nagusiak berak dira berriro ere:
Etxeetan Interneterako sarbiderik ez edukitzeko hirugarren a
rrazoi nagusia Internet eduki a
hal izateko beharrezkoa den ekipamendu falta da (65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien % 8,1). Ehuneko horrek ia 5 portzentaje-puntutan gainditzen du 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familiek erregistratutakoa.
Pertsona nagusien taldearen a
rtean IKTekiko motibazio falta, Vodafone Fundazioaren Los mayores a
nte las TIC a
zterlanean a
zaltzen den moduan, garrantzi gehien duen a
ldagaietako bat da: “motibazio-sustapenik ez dagoenez, ez da beharra igartzen, ezta erabilera deseatzen ere. Motibaziorik ez duten pertsona nagusiek zera diote: ‘Teknologiak ez daude niregan’”.
(39. irudia)
16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten Euskadiko familien eta 65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien a
rteko konparatiba etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoi nagusiei dagokienez (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Errefus-jokabide horren a
tzean IKTekiko distantzia eta ezagutza falta handia a
ntzematen da, baita horiek eskain diezazkieketen a
ukeren ingurukoa ere. Beraz, esan genezake, jokabide-aldagai baten a
tzean (errefusa, motibazio falta, a
xolagabekeria) taldeak berak a
itortzen duen ustezko ikasketa-etena ezkutatzen da, horixe baita etxeetan Interneterako konexiorik ez edukitzeko bigarren a
rrazoi nagusia.
8.4.4. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien ebolutiboa eta pertsona nagusiak
Azken urteetan a
dierazle horien bilakaeraren ikuspegitik, erakunde eta organizazio (publikoak eta pribatuak) ezberdinetatik IKTak pertsona nagusiei hurbiltzeko a
bian jarritako jardueren ondorioak a
ntzematen hasi direla ikus dezakegu. 2006an “ez dut nahi, ez dut behar” eta “ez dut ezagutzarik” a
rrazoiak Interneterako sarbideari begira (etxeetan konexioa edukitzea) pertsona nagusiek a
dierazitako oztopo nabarmenenak ziren, % 82,8 eta % 33,1eko ehunekoekin, hurrenez hurren. Kopuru horiek gaur egungo % 69,8 eta % 26,1etik (hurrenez hurren) urrun daude eta irakurketa bikoitza dute:
artean sarbide-oztopoak murrizten
aurrera egitea lortu da. Interneteko behar falta sarbide-oztopo nagusia da oraindik ere, hala ere,
azken urte hauetan zehar gehien leundu dena izan da. Bestalde, sarbide-oztopo den Interneterako behar falta ere murriztu da, behar falta baino erritmo
askoz ere motelagoan bada ere.
arabera interpreta genezakeenez, pertsona nagusien bizitzak hobetzeko (osasuna, komunikazioa,
aisialdia, etab.) IKTen hainbat erabilera eta
aplikazio barneratzea lortu bada ere, oraindik ere ikasgai bat gainditzeke dago ezagutza faltari dagokionez, inhibitzaile garrantzitsua baita eta,
aldeko bilakaerarekin jarraitzen badu ere,
ahalegin gehiago (eta berria) behar ditu.
16 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien kasuan gertatzen den moduan, zerbitzuak garestiegiak direnaren usteak ere bilakaera izan du a
zken 5 urteetan. Horrela bada, 2006an 65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten familien % 7,9k zioen etxean ez zuela Internetik garestiegia zelako eta ehuneko hori gaur egun erregistratutako % 1,4raino murriztu da.
8.4.5. IKTetarako sarbiderako oztopo eta inhibitzaileen pertzepzioa IKTak erabiltzen dituzten pertsonen ikuspuntutik
Txosten berezi honen esparruan A
rartekoak egindako IKTak eskuratzeari eta e-partaidetzari buruzko inkesta burutzean, IKTetarako sarbidean oztopo edo inhibitzaile gisa jarduten duten faktoreak a
ztertu a
hal izan ditugu, IKTetara sartzen eta horiek erabiltzen dituzten pertsonen ikuspuntutik.
Horretarako, galdetegian honako galdera gaineratu zen: “Zure ustez, zeintzuk dira zenbait pertsona eta gizarte kolektibori informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea galarazten dieten oztopoak? (Berezko erantzuna)”.
Informazio horri esker IKTetara sartzen ez diren pertsonek a
ntzemandako oztopoen (aldez a
urretik a
ztertuak, Eustaten IGI-F inkestako datuen bidez) eta IKTetara sartu eta horiek erabiltzen dituzten pertsonen ustetan hainbat talde, gizarte talde edota gutxiengo etnikori IKTetarako sarbidea eragozten dieten oztopoen a
rteko kontrastea egin dezakegu.
Daturik nabarmenena oztopo ekonomikoan edo IKTetara sartzeko baliabide ekonomiko faltan a
urkitzen dugu. Eustaten datuen a
zterketak baieztatzen digu IKTak erabiltzen ez dituzten pertsonek teknologien gehiegizko prezioarekin loturiko kontuak sarbide-oztopoen rankinean a
zken faktore gisa ezartzen dituztela. Osterantzean, IKTetarako sarbidea duten eta horien ohiko erabiltzaileak diren inkestatutako pertsonen % 52,6k uste du prezioa inhibitzaile edo sarbide-oztopo gisako a
rrazoi nagusia dela.
Oztopoen rankingean duten ordenaren a
raberako ondorengo faktoreak “informazio falta/erabiltzen ez jakitea” (% 16,8) eta “haien onuren eta erabilgarritasunaren gaineko mesfidantza edo ezagutza falta” (% 15) dira. Inkestatutako herritarren % 11,4k “adina” a
ipatzen du faktore inhibitzaile gisa eta % 9k “interes falta”.
Azpimarratzekoa da inkestatutako pertsonen % 5,6k a
dierazi izana gaur egun ez dagoela hainbat talde, gizarte talde edota gutxiengo etnikori IKTetarako sarbidea eragozten dieten oztoporik. Faktore horrek beste batzuek baino ehuneko a
ltuagoa dauka, hala nola, “estaldura falta” (% 2,9), “ezgaitasunen bat edukitzea” (% 2,3) edo “denbora falta” (% 1,7) baino portzentaje a
ltuagoa.
(40. irudia)
Euren ustez hainbat talde eta gizarte talderi IKTetara sartzea eragozten dieten oztopoak (%), 2012
alt="" />
Guk egina Euskadin IKTak eskuratzeari eta e-partaidetzari buruzko inkestaren a
rabera, (Arartekoa, 2012).
8.4.6. IKTetarako beste sarbide oztopo eta inhibitzaile
Eustaten IGI-F inkestaren datuetatik lortutako IKTetarako sarbiderako oztopo edo inhibitzaile gisa jarduten duten a
ldagaiez gain, lan-mahai eta elkarrizketetan izandako a
dituen parte-hartzeak beste sarbide-oztopo edo inhibitzaileak egon daitezkeela erakusten digu, eta kontuan hartu behar dira e-inklusioa sustatzeko gomendioak proposatze a
ldera.
Ondorengo taulak ustezko oztopo eta inhibitzaile sorta erakusten digu, bakoitzaren deskribamenarekin eta eragin gehien pairatzen duten taldeekiko gurutzaketarekin:
(11. taula)
IKTetarako beste sarbide oztopo eta inhibitzaile