Txostenaren aurkezpena
1. Metodologia
1.1. Norberaren autonomiari eta mendetasunari buruz Estatu, autonomia eta foru esparruetan indarrean dagoen lege gorputzaren eta zenbait agiri espezializaturen azterketa
4.1.5. Zaintzaileak
Adinekoak bere ohiko ingurunean a
halik eta denbora gehiena egotea egokiena dela a
rgi eta garbi dago, eta denak horretan a
dos daude. Gaur egun, hori guztia zaintzaileek egiten duten lan goraipagarriari esker lortzen da.
Mendeko pertsonaren familiakoak diren zaintzaileen %80 baino gehiago emakumeak dira, eta beren batez besteko a
dina 52 urtekoa da gutxi gorabehera (%20ak baino gehiagok 60 urte baino gehiago ditu).
Azterketa as
kok a
dierazten dute zaintzaileen emozio-egoerak kalte handiak jasaten dituela, a
ntsietate- eta depresio-maila kezkagarriak dituztela. Gainera, jasaten duten gehiegizko zamak eragina du beren osasun-egoera fisikoaren narriaduran eta bizi-estiloa a
ldatzeak gizarte-bakartze handiagoa izatera bultza ditzake.
Bestetik, duela gutxiko a
zterketa batek[71] a
dierazi du EAEn a
dinekoen zaintzaileen lanak euskal a
dministrazio publikoei 1.014 eta 2.415 milioi euroren[72] a
rtean a
urrezten laguntzen dietela –arreta-ordua baloratzeko hartzen den irizpidearen a
rabera–.
Arabako Mendeko A
dinekoen Familia Zaintzaileen Elkarteak "Ascudean" A
MALen ezartzeari buruz zer iritzi duten jakinarazi digute. Hemen laburbilduko dugu:
– A
raudi horren ezartzeak ez du eraginik izan mendekoen eta beren senideen bizitza-kalitatearen hobekuntzan.
– Legea a
plikatzeari esker, talde ugari baten errealitatea a
zaleratu da, legeak jasotzen dituen prestazioak eta zerbitzuak behar dituenena.
– Ohartzen dira prestazio ekonomikoek, nahiz eta salbuespenezkoak izatea nahi den, zerbitzuak ordezkatzeko a
rriskua dagoela, hain zuzen ere zerbitzurik ez dagoelako. Itxaro-zerrendak daude eguneko zentroetan, harrera-zentroetan eta etxeko laguntza-zerbitzuetan.
– Haien ustez, egokiagoa izango litzateke berariazko balorazio-baremoak ezartzea a
din-tarteentzat eta urritasun motentzat.
– Ez zaie egokia iruditzen baremoak "iraunkorrak ez diren" gaixotasun larriak, hala nola onkologikoak, dituzten pertsonak kanpo uztea.
– EAE osorako baterako eredu bat eskatzen dute zerbitzuei eta zerbitzuen eskuratzeari dagokienez.
– Lege hori a
plikatzeko behar a
dina finantza-baliabide ez dagoela uste dute.
– Zerbitzuen esleipena nabarmen a
tzeratzen a
ri dela sumatzen dute, legea indarrean jarri a
urreko egoerarekin lotuta.
– Beste zerbitzu batzuk eskuratzearen ondorioz familia-ingurunean zainketak emateko prestazio ekonomikoetan izandako murrizketak direla eta, familia as
kok uko egiten diete zerbitzu horiei.
– Hirugarren sektoreak a
tzera egin duela, eta irabazi-asmoa duten enpresek protagonismo handiagoa lortu dutela hautematen dute.
– Mendeko gisa balioetsi ondoren hil diren pertsonen kasuak izan dira, haien familiei prestaziorik ordaindu ez zaienekoa, legez a
urreikusitako a
tzeraeragina izan a
rren.
– BAPek dauden baliabidetara bideratuta daude, ez benetako beharrera.
– Gizarte zerbitzuei buruzko legea onartu eta gero a
ntzematen den egoera berriaren a
rabera, kasu batzuetan, foru-erantzukizuneko zerbitzuek (prestazio ekonomikoak, eguneko zentroak…) mendekotasun-egoeran dauden pertsona batzuk a
rtatuko dituzte, eta udal-erantzukizuneko zerbitzuek (zaintzaileak laguntzeko zerbitzua), berriz zaintzaileak a
rtatuko dituzte. Neurri horrek erakundeen a
rteko koordinazio a
hula kaltetzearen beldur dira.
– A
utonomia-erkidegoan datu-sistema zentral bat, esku hartzeko eredu komun bat eta zerbitzuen katalogo bakar bat prestatzea premiazkotzat jotzen dute.
– FIZPEren zenbatekoak ez luke lanbide a
rteko gutxieneko soldata baino baxuagoa izan behar.
– A
utonomiarako eta Menpekotasunari A
rreta emateko Sistema (AMAS) gizarte segurantzako sisteman sartu beharko litzatekeela uste dute, berme handiagoak emateko.
– Zehazki, A
raban, mendekotasun-egoeran dagoen pertsona gisa a
intzatestea ez da hobekuntza izaten a
ri ordura a
rte Udalak a
utonomo gisa a
rtatzen zuen pertsonarentzat (ELZ ordu gehiago zituen, ebazpenak a
zkarrago ematen ziren, etab.).
– A
raban ELZrekin a
razo as
ko erregistratzen a
ri direla diote: "itxaro-zerrenda luzea dago eta familiek ez dakite noiz izango diren zerbitzu horren onuradunak; familiak gure elkartera etortzen dira 2008ra a
rte genuen larrialdiko zerbitzuaren bila. Urte horretan, a
ldundiak diru-laguntzak kendu zizkigun eskumen publikoko zerbitzu bat zela uste baitzuten".
– A
raban FIZPEri eta ZLPri buruzko ebazpenetan gehiegizko a
tzerapena dagoela a
ntzematen dute.
– Eskaera datatik prestazio ekonomikoen a
tzeraeragina kentzea oso kaltegarria izaten a
ri dela a
zpimarratu nahi dute.
– Eusko Jaurlaritzak a
raudian egindako a
ldaketa ongi dagoela uste dute, mendekotasun-egoeran dauden pertsonen gizon eta emakume zaintzaileei zuzendutako laguntza ekonomikoa, lan eta familia bizitza bateratzekoa, berdintzeko (lehen handiagoa zen gizonentzat) egin zena, hain zuzen.
[71] Gaztela-Mantxako eta Murtziako unibertsitateek eta Urrutirako Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalak (UHUN) Zerga Ikasketen Institutuarentzat egindako a
zterketa.
[72] Iturria: Oliva, Vilaplana eta Osuna (2011), EDAD 2008ko datuak eta Espainiako Nazio eta Eskualdeko Kontularitzari buruzko informazioa (EIN) oinarri hartuta