3.10. Mendetasuneko egoeran dagoen pertsonak eskatutako zerbitzuak eta prestazioak
Metodologiari buruzko kapituluan a
urreratu legez, zerbitzuei eta prestazioei buruzko a
tal honetan eta hurrengoetan A
MALeko katalogoan (15. a
rtikulua) berariaz jasotzen diren zerbitzuei eta lege testu horretan sartutako prestazio ekonomikoei buruz baino ez dugu hitz egingo.
AMAL gidatu duen printzipioetako bat, a
dierazi denez, mendetasuneko egoeran dauden pertsonen eta, hala dagokienean, haien senideen eta ordezkatzen dituzten erakundeen parte hartzea da (3. k a
rtikulua). Horrela, Banakako A
rreta Programa egiterakoan, bertan esku hartzeko modurik egokienak ezartzen baitira, onuradunari edo haren ordezkariari bere gradu eta mailarako ebazpenean a
urreikusitako zerbitzu eta prestazio ekonomikoen a
ukera proposatuen a
rtean lehenago galdetzea eta hark hautatzea a
urreikusten da.
3.10.1. Mendetasuneko egoeran dagoen pertsonak eskatutako zerbitzuak
Araba eta Bizkaiari dagokienez, honako datuak mendetasuneko egoeran dagoen pertsonak, BAP egitearen karietara, eskatzen dituen zerbitzuei buruzkoak dira.
Gipuzkoari dagokionez, prozedura bizkortzeko, zerbitzuen eskaera hasieran erregistratzen da, pertsonak oinarrizko gizarte zerbitzuetara jotzen duenean.
Era batera edo bestera izan, datu horiek herritarren premiei eta haien lehentasunei, zein zerbitzu horien eskariak daukan banaketari buruzko informazioa ematen digute.
Hala ere, a
rgitu behar da telelaguntza zerbitzua, mendetasuneko egoeran dauden pertsonen kasuan, ez dela ia inoiz isolaturik eskaintzen.
Bizkaiko Foru A
ldundiak ez du 2007ari buruz daturik eman.
Orokorrean, ikusten da etxeko laguntza zerbitzua (ELZ) eta egoitza-arreta nahiago direla. Gaueko zentroak Bizkaian baino ez dauka eskaerarik, kasu gutxitan.
Ohartu garenez, A
raban eta Bizkaian lehenengo fasean egoitza-arreta zerbitzu batera zuzendutako eskaerak gerora gertatutakoak baino as
koz gehiago izan ziren. Beharbada horretan zerikusia izan zuen erantzundako lehenengo kasuak larrienak izateak, A
MALen mailakako a
plikazioaren a
rabera. Gipuzkoan ekitaldiz ekitaldi joan dira hazten.
Gipuzkoan izan ezik, beste lurraldeetan eguneko zentroak gutxiago eskatu dira 2008an eta 2009an a
ztertutako lehenengo urtearen a
ldean.
Telelaguntza zerbitzuak, EAE osoan, eskaera gehiago izan ditu urtetik urtera.
Honako grafikoetan, eskatutako zerbitzuen banaketa islatuko dugu, lurralde historikoen eta urteen a
rabera.
a) 2007. urtea
Arestian a
dierazi legez, Gipuzkoa eta A
rabako lurraldeei buruzko datuak baino ez dauzkagu.
2007an, eskatutako zerbitzuek honako banaketa daukate:
Ikusten denez, kasu bietan egoitza-arretaren eskaerak nagusitzen dira.
Lurralde horietan banaketa a
ntzekoa da baina, A
raban ELZren eta eguneko zentroen eskaeren a
rteko a
ldea Gipuzkoan baino handiagoa da; lurralde esparru bietan zerbitzu bien eskaeren batuketa gertatutako eskaera guztien %50 baino handiagoa da.
b) 2008. urtea
Jarraian, 2008an eskatutako zerbitzu guztien banaketa islatuko dugu grafikoki.
Bizkaiak eta Gipuzkoak a
restiko a
talean a
dierazitako a
ntzeko ildoei jarraitzen dieten bitartean, A
raban ELZren eskaeren proportzioa nabarmen hazi da, egoitza-arretaren eskaerak as
ko jaitsi direlako.
c) 2009. urtea
2009an, eskatutako zerbitzuek honako banaketa izan zuten, lurralde historikoen a
rabera.
Araban, a
urreko urteko joerari jarraituz, berriz hazi dira ELZen eskaerak. Bizkaian a
urreko ekitaldian A
raban ikusitakoaren a
ntzeko bilakaera gertatu da. Gipuzkoak a
urreko urteen a
ntzeko banaketari eutsi dio.
Hiru ekitaldietarako, Gipuzkoako Foru A
ldundiak eguneko zentroen eta egoitza-zentroen eskaeren banaketa haien tipologiaren a
rabera ere eman digu, eta hori oso interesgarria da. Horrela, eguneko zentroei dagokienez, ikusten dugu eskaeren %89 inguru a
dinekoentzako zentroei dagozkiela, %5 minusbaliotasuna duten pertsonentzako zentroei eta %6 osasun mentaleko a
razoak dituzten pertsonei a
rreta emateko zentroei. Egoitza-arretako zentroen eskaerei dagokienez, %81 inguru a
dinekoei dagozkie, % 3 eta 4 a
rtean minusbaliotasuna duten pertsonei; %2 baino zerbait gehiago buruko osasuneko a
razoak dituzten pertsonei, eta %13 inguru zentro soziosanitarioei.
3.10.2. Mendetasuneko egoeran dauden pertsonek eskatutako eta a
dministrazioak a
gindutako prestazio ekonomikoak
AMALen jasotako hiru prestazio ekonomikoei dagokienez, datu fidagarri batzuk dauzkagu eskatutakoen eta a
gindutakoen kopuruari buruz.
Bizkaiko Foru A
ldundiak ez du 2007ari buruz daturik eman. Gipuzkoan prestazio ekonomikoak ez ziren 2008 a
rte izapidetzen hasi.
Hiru lurraldeetan, besteekiko a
lde handiz, prestazio ekonomikorik eskatuena familia inguruneko zaintzetarakoa da. Behin eskatuta, portzentaje handi bati a
gintzen zaio, bai A
raban bai Gipuzkoan eta Bizkaian. Batez ere Gipuzkoan izandako ehunekoa nabarmentzen da. egondako eskaeren %98 inguruk foru erakundearen a
ldeko erantzuna jasotzen dute. A
raban eta Bizkaian portzentaje hori %80 eta %95 inguruan dago.
Gipuzkoan, zerbitzuari lotutako prestazioa egondako prestazio ekonomikoen eskaeren %3 eta 4 inguru dira; kasuen %90ean prestazioa onartua da lurralde horretan.
Bizkaian, a
ldiz, prestazio horren eskaeren %100ek kontrako erantzuna jasotzen dute. Hori hala da foru lurralde horretan prestazio mota hori ez dagoelako a
raututa[67]. Hura a
rautzeko komenigarritasunaz eta hura ez egoteak herritarrentzat dauzkan ondorio txarrez izapidetutako kexen a
zterketari buruzko 5.7. a
talean hitz egin dugu.
Araban zerbitzuari lotutako prestazioen %87,20 onartu ziren 2007an; %57,89 2008an; eta %60,34 2009an.
Laguntza pertsonaleko prestazio ekonomikoari dagokionez, a
zpimarratu behar dugu A
raban eta Bizkaian ez daukala batere eraginik eta Gipuzkoan maiz ematen dela. Bizkaian, gainera, eskaera as
ko egiten dira.
Gipuzkoaren eta beste lurralde bien a
rteko a
lde handi horren zioa honakoa da: Gipuzkoako Foru A
ldundiak, prestazio hori esleitzeko, mendetasun handiko egoeran dagoen pertsonak hezkuntza edo lana izateko laguntza jasotzen duen kasuak ez ezik –beste lurralde bietan bezala–, laguntza "eguneroko bizitzako oinarrizko jarduerak egiteko bizimodu a
utonomoagoa" (AMALeko 19. a
rt.) lortzeko jasotzen duen kasuak ere jasotzen ditu. Egindako eskaera guztien %96-97 inguru onartzen dira. Gipuzkoako Foru A
ldundiak emandako informazioaren a
rabera, ukatutako kasu bakanen a
rrazoia da zaintzaile profesionalak Gizarte Segurantzan a
lta eman ezin izatea izan da, bizileku edo lan baimenik ez izateagatik.
[67] Jasotako datuei buruzko a
zterketa hau ixteko datan, a
raudia a
rgitaratu gabe zegoen. Txosten honetan esparru juridikoaz diharduen kapituluan a
dierazi legez, prestazio hori a
rautzeko lehenengo dekretua 2010eko uztailaren 9an a
rgitaratu zen.
3.10.3. Mendetasuneko egoeran dauden pertsonek eskatutako eta a
dministrazioak a
gindutako laguntza teknikoak edo laguntza produktuak eta etxebizitza egokitzeko laguntzak
Gipuzkoako Foru A
ldundiak honako datuak eman dizkigu halako laguntzetarako eskatutako eta a
gindutako prestazio kopuruari buruz.
2007an, eskatutako laguntzen %71,74 a
gindu ziren. Ehuneko hori 2008an hazi zen, %81,21 a
rte, eta berriz ere 2009an, %90,98 a
rte.
Arabako Foru A
ldundiak ez du hitz egin eskatutako kopuruari, onartutakoari baizik, eta 2009ko datuak baino ez dizkigu bidali. Horrela, jakinarazi digu urte horretan a
utonomiarako 275 laguntza onartu zirela 213 laguni. Haietatik, %14,55 a
dinekoak ziren; gainontzekoak, minusbaliotasuna zuten pertsonak.
Bizkaian, A
ldundiak emandako informazioa a
ztertutako hiru ekitaldietan laguntza produktuak erosteko laguntza ekonomikoak jaso dituzten onuradun kopuruari buruzkoa da.
Gipuzkoako eta beste lurralde historiko bietako datuen a
rtean ikusitako a
lde handiaren a
rrazoia da, txosten honetako 2.10.2 a
talean a
urreratu dugunez, Gipuzkoan xede horretarako banakako laguntzen programa herritar guztiei dagoela zuzenduta, a
dina mugatu barik. Egoera hori A
MAL indarrean sartu a
urretik ere gertatzen zen.