3.2.2.1. Zerikusia duten taldeek, foru zerbitzuek egindako balorazio lanari buruz, emandako iritziak ikusita (txosten honetako 4. kapitulua), erakunde honek, mendetasun kontuetan, balorazio taldeak osatzen duten langileen eta eskatzailearen bizilekuan elkarrizketak egiten dituztenen kualifikazioa bermatzeko jarritako tresnei buruzko a
rgibideak eskatu zizkien foru a
ldundiei. Langile horien ezaugarriak, foru a
ldundiek langile horientzako mendetasunari eta minusbaliotasunari buruzko zer prestakuntza ikastaro a
ntolatu edo diru-laguntza zeini eman zioten, eta balorazio taldeek minusbaliotasuna izan edo mendetasuneko egoeran dauden taldeen gizarte erakunde ordezkatzaileekin harreman formalik zeukaten ezagutu nahi genuen.
Arabako Foru A
ldunditik jasotako erantzunean baietsi da Gizarte Ongizatearen Foru Erakundeak (GOFE) honako tresnen bidez bermatu duela balorazioa egiten duten langileek posturako kualifikazioa dutela eta egokiak direla:
– Balorazio taldea eratu a
urretik, egingo zuten lanaren eta ezaugarri tekniko eta profesionalak eta ezaugarri horietara hoberen egokitzen ziren ezaugarri a
kademikoak definitu ziren. Osasun zientzien a
rloko langileak hautatu eta diziplina a
rteko talde bat osatu zen erizaintza, fisioterapia eta okupazio-terapiako unibertsitate diplomadunekin, zeinek, besteak beste, geriatria, gaixotasun mental, a
dimen urritasun, ezgaitasun fisiko, pediatria eta norberaren a
utonomia sustatzeko laguntza produktuei buruzko prestakuntza baitzuten. Haiek denak medikuntzan lizentziatutako pertsona baten a
rdurapean geratu ziren, zeinek esperientzia baitzuen minusbaliotasuna eta mendetasuna baloratzen.
– Langileen hautaketa a
zterketa psikoteknikoen bidez egin zen, balorazio lanaren eskakizunetara egokitzen zirela ere bilatuz.
– Hautatutako pertsonen prestakuntza teknikoa programatu zen, GOFEko langileen a
rdurapean. Batez ere medikuak eta psikologoak ziren, eta balorazio prozesua, A
MAL, Mendetasuna Baloratzeko Baremoa (MBB) eta 3 urtez a
zpikoentzako Berariazko Balorazio Eskala (BBE) a
zaldu zituzten.
– Prestakuntza praktikoa zenbait minusbaliotasun mota daukaten pertsonei a
rreta ematen dieten elkarteekin harreman formalak sortuz egin zen, eta balorazio a
riketa praktikoak egin ziren elkarteek kudeatutako zentroetan eta Gizarte Ongizatearen Foru Erakundearen zentroetan, hots:
• Gaixotasun mentala duten pertsonentzako egoitza-arretako zentroa, elkarte mugimenduak kudeatua eta GOFErekin itundua.
• Heltzeko a
tzerapena edo hura izateko a
rriskua duten haurrentzako APDEMAren a
rreta goiztiarreko unitatea; bertan BBE a
plikatu zen 3 urtez a
zpikoengan.
• Etxebidea zentroa, a
dimen urritasun latza edo sakona izan eta, beraz, laguntza orokorra behar duten pertsonentzat.
• Gizarte Ongizatearen Foru Erakundearen eguneko eta egoitza zentroak a
dinekoentzat.
• Gizarte Ongizatearen Foru Erakundeko Minusbaliotasuna duten Pertsonen A
rloaren minusbaliotasunaren eta mendetasunaren balorazio taldea.
Era berean, A
rabako Foru A
ldundiak jakinarazi digu taldearen osaketa ez dela 2007ik a
ldatu eta, behin-behineko laguntzak behar izan badira ere, pertsona horiek balorazio unitateko langileen prestakuntza praktiko eta teorikoa jaso dutela.
Jardueretan izandako parte hartzeari eta beste erakunde edo elkarteekin izandako harremanei dagokienez, A
rabako A
ldundiak honakoak a
ipatu ditu:
– IMSERSOk zenbait ikastaro eta topaketa a
ntolatu ditu zenbait a
utonomia erkidegotan mendetasuna eta minusbaliotasuna baloratzen diharduten profesionalen a
rtean, eta GOFEk behar ziren neurriak hartu ditu unitateko kideek parte har zezaten.
– Halaber, mendetasuneko egoera baloratzeko prozesua a
biarazi zenetik, a
ldian a
ldiko kontaktuak egin dira hirugarren sektoreko zenbait erakunderekin eta hark a
ntolatutako jardueretan parte hartu da (narriadura kognitiboa duten pertsonen balorazioari buruzko mahai-inguruan parte hartu zen, A
lzheimerra duten pertsonen nazioarteko egunaren karietara, a
dibidez).
– Unitateko langileek, bestalde, Estatu eta Euskal Herriko A
utonomia Erkidegoko batzordeetan parte hartzen dute, minusbaliotasunari, mendetasunari eta a
rreta goiztiarrari lotutako gaietan.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak erantzun du elkarrizketak egiten dituzten pertsonek goi-mailako teknikariak (medikoak eta psikologoak) edo erdi mailako teknikariak (okupazio-terapeutak, fisioterapeutak eta erizaintzako unibertsitate diplomadunak –EUD–) izan behar dutela, eta prozeduraren fase horretan a
halik eta mediku gehien erabiltzeko a
halegina egiten dela.
Bestalde, bisita a
urreko egiaztatze teknikoa eta ondorengo a
zterketa egin behar duten ikuskatzaileei medikuntzako lizentziatura eskatzen zaie.
Bestalde, Gipuzkoako foru erakundeak a
dierazi du, eskatutako oinarrizko titulua gorabehera, edozein langileren jarduera hasterakoan hastapeneko prestakuntza protokoloa ezarrita dagoela, baita prestakuntza iraunkorrekoa ere, prozesuan esku hartzen duten langileek behar duten heinean. Onartu duenez, balorazio taldeek harreman formal normalizatua dute minusbaliotasuna duten edo mendetasuneko egoeran dauden pertsonak ordezkatzen dituzten gizarte erakundeekin.
Bizkaiko Foru A
ldundiak jakinarazi digu, 2009ko urtarrilaren 13an bere egoitzan txosten honen prestaketari buruz izandako bileraren karietara, balorazioa egiten duten teknikariek medikuntzako lizentziatura dutela. A
dierazi duenez, langile horiek ONCEk zentzumen urritasunari buruz a
ntolatutako ikastaroetan jaso dute prestakuntza, baita A
lzheimerrari eta a
dimen urritasunari buruzko berariazko prestakuntza ere, eta harremanak izan dituzte A
PNABIrekin (Bizkaiko A
utismoa eta Beste A
utismo Espektroaren Nahasteak dituztenen Gurasoen Elkartea) estimulazio goiztiarrari dagokionez.
3.2.2.2. Balorazio Batzorde Teknikoa eta balorazio taldea osatzen duten pertsonen kopuruari eta haietako bakoitzaren ikasketa eta prestakuntza ezaugarriei buruzko informazioa ere eskatu dugu.
Arabako Foru A
ldundiak a
dierazi duenez, Gizarte Ongizatearen Foru Erakundeko Minusbaliotasuna duten Pertsonen A
rloko Balorazio Unitate Teknikoa "diziplina a
nitzeko taldea da eta jarraian zehaztu diren eginkizunak burutzen dituzten honako langileek osatzen dute:
a) Mendetasuneko egoera baloratzeko, MBB a
plikatuz (504/2007 ED):
– Balorazioko teknikari bat, honako prestakuntza daukana: fisioterapiako unibertsitate diplomatura Zaragozako Unibertsitatean; komunikazio zientzietako lizentziatura Euskal Herriko Unibertsitatean; lan esperientzia zabala a
dimen urritasun latz eta sakona duten eta mendetasun handiko egoeran egonda laguntza orokorra duten pertsonentzako eguneko eta egoitza zentroetan; kalte neurologiko larria eta a
dimen urritasuna duten pertsonentzako a
rretari eta norberaren a
utonomia sustatzeko laguntza produktuen erabilerari buruzko prestakuntza osagarria eta mendetasuneko egoera baloratzeko esperientzia 2007ko a
piriletik egun a
rte.
– Balorazio teknikari bat, honako prestakuntza daukana: erizaintzako unibertsitate diplomatura Euskal Herriko Unibertsitatean, lan esperientzia zabala a
dinekoentzako eguneko eta egoitza zentroetan, eta geriatriako prestakuntza osagarria; mendetasun larria eta handia duten a
dinekoentzako eguneko egoitzetako giza baliabideen eta baliabide materialen kudeaketari buruzko lan esperientzia, eta mendetasuneko egoera baloratzeko esperientzia 2007ko a
piriletik egun a
rte.
– Balorazio teknikari bat, honako prestakuntza daukana: erizaintzako unibertsitate diplomatura Euskal Herriko Unibertsitatean; erizaintza psikiatrikoko espezializazioa; geriatriako graduondokoa Euskal Herriko Unibertsitatean; lan esperientzia zabala a
dinekoentzako eguneko eta egoitza zentroetan, psikogeriatrian eta gaixotasun mentaletan, eta mendetasuneko egoera baloratzeko esperientzia 2007ko a
piriletik egun a
rte.
– Balorazio teknikari bat, honako prestakuntza daukana: erizaintzako unibertsitate diplomatura Euskal Herriko Unibertsitatean; ospitaleen kudeaketako, geriatriako eta bilakaera luzeko zaintzetako unibertsitate graduondokoak; lan esperientzia zabala a
dinekoentzako eguneko eta egoitza zentroetan, geriatriako prestakuntza osagarri luzea, eta mendetasuneko egoera baloratzeko esperientzia 2007ko a
piriletik egun a
rte.
– Balorazio teknikari bat, honako prestakuntza daukana: okupazio-terapiako unibertsitate diplomatura Zaragozako Unibertsitatean, balorazio eskalei eta norberaren a
utonomia sustatzeko laguntza produktuei buruzko prestakuntza osagarria, patologia mental eta kroniko a
kutua duten pertsonei a
rreta emateko lan esperientzia Norberaren A
utonomia Zentroan eta a
dinekoentzako eguneko eta egoitza zentroetan, eta mendetasuneko egoera baloratzeko esperientzia 2007ko a
piriletik egun a
rte eta minusbaliotasun gradua baloratzekoa 2009an.
b) Minusbaliotasun gradua (1971/1999 ED), Berariazko Balorazio Eskala (BBE) a
plikatuz 3 urtez a
zpikoen mendetasuneko egoera (504/2007 ED) eta a
rreta goiztiarra (39/2006 Legeko hamahirugarren xedapen gehigarria) baloratzeko:
– Errehabilitazio mediku bat, honako prestakuntza daukana: medikuntzako lizentziatura Nafarroako Unibertsitatean, medizina fisiko eta errehabilitazioko espezialitatea, Osasun Sistema Nazionalaren BAME prestakuntzarekin; 1971/1999 EDko minusbaliotasun graduaren balorazio baremoak euren a
lderdi medikuetan a
ldatzeko estatu batzordearen kidea; minusbaliotasun gradua baloratzeko eta 3 urtez a
zpikoen mendetasuneko egoera baloratzeko lan esperientzia 2007tik egun a
rte.
– Psikologo bat, honako prestakuntza daukana: psikologiako lizentziatura Deustuko Unibertsitatean; 1971/1999 EDko minusbaliotasun graduaren balorazio baremoak euren a
lderdi medikuetan a
ldatzeko estatu batzordearen kidea; minusbaliotasun gradua baloratzeko lan esperientzia 1990etik eta 3 urtez a
zpikoen mendetasuneko egoera baloratzekoa 2007tik egun a
rte.
– Psikologo bat, honako prestakuntza daukana: psikologiako lizentziatura Madrilgo Unibertsitate A
utonomoan, psikologia klinikoko espezialitatea; Herri-Administrazioko unibertsitate espezialitatea Euskal Herriko Unibertsitatean; familia terapiako eta taldeko psikoterapiako masterra, eta minusbaliotasun gradua baloratzeko lan esperientzia 1988tik egun a
rte.
– Gizarte langile bat, honako prestakuntza daukana: gizarte laneko unibertsitate diplomatura Euskal Herriko Unibertsitatean; 1971/1999 EDko minusbaliotasun graduaren balorazio baremoak euren gizarte a
lderdietan a
ldatzeko estatu batzordearen kidea; praktiketako ikasleen tutorea Gasteizko Gizarte Laneko Unibertsitate Eskolan; minusbaliotasun gradua baloratzeko lan esperientzia 2005etik egun a
rte.
– Gizarte langile bat, honako prestakuntza daukana: gizarte laneko unibertsitate diplomatura Euskal Herriko Unibertsitatean; praktiketako ikasleen tutorea Gasteizko Gizarte Laneko Unibertsitate Eskolan; minusbaliotasun gradua baloratzeko lan esperientzia 1985etik egun a
rte.
– Gizarte langile bat, honako prestakuntza daukana: gizarte laneko unibertsitate diplomatura eta gizarte eta kultura a
ntropologiako lizentziatura Euskal Herriko Unibertsitatean; gizarte esku-hartzeko eta a
din txikikoen minusbaliotasun eta mendetasun gradua baloratzeko lan esperientzia, baita a
rreta goiztiarrekoa 2008tik egun a
rte.
c) Unitatearen koordinazio teknikoa eta kudeaketa haren a
rduradunak burutzen ditu:
– Balorazio Batzorde Teknikoaren mediku a
rduradun bat, honako prestakuntza daukana: medikuntzako lizentziatura Nafarroako Unibertsitatean eta medikuntza fisiko eta errehabilitazioko espezialitatea, Osasun Sistema Nazionalaren BAME prestakuntzarekin; minusbaliotasunari buruzko europar masterra Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalean eta Herri-Administrazioko unibertsitate espezialitatea Euskal Herriko Unibertsitatean. Minusbaliotasun graduaren balorazioaren koordinazio eta jarraipen estatu batzordearen, mendetasuneko egoeraren balorazioaren koordinazio eta jarraipen estatu batzordearen eta A
rreta Soziosanitarioaren Euskal Batzordeko a
rreta goiztiarraren batzordearen kidea da".
Gipuzkoako Foru A
ldundiak a
dierazi digu bisitatzaile eta koordinatzaile taldea 36 langilek osatzen dutela: 12 mediku, 10 psikologo, 8 fisioterapeuta eta 6 okupazio-terapeuta. Batzorde teknikoak mediku bi dauzka.
Bizkaiko Foru A
ldundiak a
dierazi digu, a
restian a
ipatu bileraren karietara, bere taldeek 8 mediku eta 17 gizarte langile dauzkatela.
3.2.2.3. Balorazioak egiten dituzten zerbitzuei dagokienez, jakin nahi izan dugu ea kontratazio edo itunik dagoen erakunde pribatuekin edo, a
itzitik, zerbitzu horretan diharduten a
gente guztiak foru a
ldundietako langileriari a
txikita dauden.
Arabako Foru A
ldundiak honakoa a
dierazi du: "Gizarte Ongizatearen Foru Erakundeko Minusbaliotasuna duten Pertsonen A
rloko Balorazio Unitate Teknikoaren titulartasuna erabat publikoa da, Norberaren A
utonomia Sustatu eta Mendetasuneko Egoerari A
rreta emateko 39/2006 Legeko 27. a
rtikuluan xedatutakoa betez". Erantsi duenez, horren ondorioz "ez dago ez kontrataziorik ez itunik erakunde pribatuekin minusbaliotasuna (1971/1999 ED), MBB edo BBEren a
raberako mendekotasuna (504/2007 ED) edota a
rreta goiztiarra (39/2006 Legea) baloratzeko zerbitzuak egiteko".
Bizkaiko Foru A
ldundiak baietsi digu, 2009ko urtarrilean egindako bileraren esparruan, Bizkaiko Medikuen Elkarteak landa-lana egin a
rren (etxez etxeko bisitak eta MBB a
plikatzea), foru a
ldundiko langileek egiten dituzte irizpenak eta ebazpenak eta haiek ezagutzen dituzte baloratutako pertsonarentzako gizarte baliabiderik egokienak.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak, bestalde, galdetutako kontua honela a
urkeztu digun balorazio prozesuaren faseen a
rabera a
zaldu du:
– "Eskaeraren izapideak
Eskaera udaletako oinarrizko gizarte zerbitzuetan egiten da.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak egiaztapena egiten du.
– Kudeaketa
Erregistro baturako lotura: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
Alta kudeaketa sisteman: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
Esleipena: Gipuzkoako Foru A
ldundia (fase honetan erabakitzen da nori esleitzen zaion galdetegia betetzeko lana. Kontuan izan behar da, a
dibidez, jaioberriei dagokiena ospitalean bertan egiten dela; haur txikien lehenengo balorazioei dagokiena eta minusbaliotasunarena Gipuzkoako Foru A
ldundian egiten da).
– Balorazioa- MBBra bidaltzea: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
MBB elkarrizketarako hitzordua: Ingema.
MBB ellkarrizketa: Ingema.
MBB galdetegia betetzea: Ingema.
Hastapeneko egiaztatzea eta kontrastea: Ingema.
Galdetegia jasotzea: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
MBB balorazio zerbitzua ikuskatzea: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
– Ebazpena
MBB balorazio itxia: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
MBB baloraziorako lotura: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
MBB ebazpena: Gipuzkoako Foru A
ldundia.
MBB eskatzaileari jakinaraztea: Gipuzkoako Foru A
ldundia".
Gipuzkoako Foru A
ldundiak a
dierazi du, galdetegia betetzeari dagokiona izan ezik (hitzordua finkatzeari eta elkarrizketari dagozkienak barne), prozesu horretako fase guztiak a
dministrazioak eta haren zerbitzurako langileek burutzen dituztela.
Bukatzeko, a
ldundi horrek esan du balorazio jardueraren kontrola –hasieratik mendetasuna baloratzeko baremoa a
rautzeko 504/2007 Errege Dekretuak oso a
raututa– Gizarte Politika Sailak egiten duela eta enpresa a
zpikontratatuak -Ingema- egin duen bakarra "administrazioak berak emandako galdetegiak betetzea izan da; mendetasuneko egoera onartzeko ebazpenak, beraz, saileko langileek izapidetzen dituzte". Gipuzkoako A
ldundiak erantsi duenez, funtzionamendu horri esker batez besteko balorazio epe oso laburrak (60 egun 2007an; 43 2008an; eta 20 egun 2009 hasterakoan) eta ebazpenak a
urkaratzeko portzentaje baxuak izan dituzte.
3.2.2.4. Balorazio taldeen eta baliabideak esleitzeko taldeen a
rteko bereizketa, harreman eta koordinazioari buruz ere jakin nahi izan dugu.
Arabako Foru A
ldundiak a
dierazi du Gizarte Ongizatearen Foru Erakundean baloraziorako eta baliabideak esleitzeko talde bereiziak daudela. Foru erakundeak bien a
rteko lotura badela ere baietsi du: a
lde batetik, Balorazio Unitate Teknikoko a
rduradun bat Minusbaliotasuna duten Pertsonen A
rloko baliabideak esleitzeko batzordeko kidea da; bestetik, egindako balorazio guztietatik, "autolaguntza" izeneko txosten bat egiten da, eta bertan mendeko pertsona bakoitzarentzako Banakako A
rreta Programa egiten eta dagozkion baliabideak esleitzen laguntzeko informazioa dago. Txosten hori Gizarte Esku-hartzearen A
rloari eta A
dinekoen A
rloari zuzenduta dago. A
zkenik, a
zaldu denez, Balorazio Unitate Teknikoko langileek, eguneroko jardunean, A
dinekoen A
rloko erizaintza koordinatzaileari laguntzen diote a
rlo horretako zentroak esleitzen, baloratutako pertsonen egoera kognitiboari buruzko informazioa eta pertsona haiek bizitzako oinarrizko jarduerak egiteko daukaten a
utonomiari buruzko xehetasunak emanez, baliabide egokia esleitzea errazteko xedez.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak a
dierazi digunez, balorazioa Balorazio, Orientazio eta Kalifikazio A
talaren a
rdura da eta foru eskumeneko baliabideak Saileko beste hiru a
taletan (Mendetasunarentzako a
rreta, Etxeko laguntza edo Mendetasuneko a
ldian a
ldiko prestazio ekonomikoak) esleitzen dira; hala ere, udalek eurek esleitzen dituzten baliabideak (etxeko laguntza) ere badirela jakinarazi du.
Bestalde, Bizkaiko Foru A
ldundiak jakinarazi du balorazio taldeen eta baliabideak esleitzeko taldeen a
rteko bereizketa dagoela.
3.2.2.5. Bestalde, baloratua den pertsonak emandako informazioa haren zaintzaile nagusiak emandakoarekin a
lderatu edo zehaztu a
hal izateko tresnarik dagoen eta zelan egituratu diren jakinarazteko ere eskatu dugu.
Arabako Foru A
ldundiak a
dierazi du Balorazio Unitate Teknikoak 504/2007 EDn zehaztutako irizpideak zorrotz a
plikatzen dituela: "balorazioa galdetegi baten a
plikazioan eta MBBko prestakuntza egokia duen langile kualifikatu batek baloratzen den pertsonari egindako behaketa zuzenean oinarritzen da. A
dimen urritasuna edo gaixotasun mentala duten pertsonen kasuan, eta pertsonek euren pertzepzio gaitasuna eta gaitasun kognitiboa kaltetuta izan ditzaketen egoeretan, hala nola gor-itsutasunean eta garunetako kaltean, galdetegia baloratu beharreko pertsonaren a
urreko elkarrizketaren bidez a
plikatuko da, eskatzailearen egoera behar bezala ezagutzen duen pertsona baten partaidetzaz. Horretarako, balorazioa egiten duenak, GOFEk eskura jarritako baliabideak erabiliz, baloratu beharreko pertsonaren egoera eta dauzkan gizarte laguntzak a
ztertu eta, etxera joan a
urretik, legezko tutoreak –senideak edo zaintza fundazioaren ordezkariak– MBB a
plikatzeko unean etxean daudela egiaztatzen du".
Erantsi duenez, "arestikoa, zenbait inguruabar mota direla-eta, posible edo komenigarria izan ez balitz, osasun mentaleko zerbitzuetako langileekin kontaktatzeko bideak pizten dira, as
kotan euren gaixoen bizimodua gainbegiratu eta haien tratamenduak ziurtatzen baitituzte. Bide horrek ere porrot egingo balu, balorazioa egin nahi duen langileak oinarrizko gizarte langileak kontaktatzen ditu, as
kotan erreferentziazko langileak izanda, eskatzailearen egoera ezagutu eta, praktikan, haien eguneroko bizitzako laguntza garrantzitsua baitira. A
restiko urratsei jarraituta etxean egoera ezagutzen duen inor egotea lortu ez balitz, galdetegia bete eta, ondoren, GOFEko a
dministrazio zerbitzuek behar diren kontaktuak egingo dituzte etxean lortutako informazioa egoera ezagutzen duen norbaitekin egiaztatzeko eta, beharrezkoa bada, ondoren hitzordu bat jartzen da biekin MBBko item bete guztiak berraztertzeko".
Azken irtenbide gisa –adierazi digutenez–, unitateko gizarte langileak behar diren kontaktuak egingo ditu gizarte lanaren eremuarekin –GOFE zein udaletako oinarrizko gizarte zerbitzuetakoa–, espedientea ebatzi behar izan bada ere, berraztertzeko edo erreklamazio prozesuari ekin dakion horretarako inguruabar egokiak sumatzen direnean.
Kontu horri buruz, Gipuzkoako Foru A
ldundiak jakinarazi balorazioa zaintzaile nagusiaren a
urrean egiten dela. Izan ere, erantsi duenez, "betekizuna da a
dimen urritasuna edo gaixotasun mentala a
legatzen duten pertsonen kasurako".
Bizkaiko Foru A
ldundiak, a
ipatu bilera hartan, a
dierazi zuen balorazioa egiten dutenen prestakuntza ikastaroetan, komenigarria dirudien kasu batzuetan, a
ukera jasotzen zela haiek zaintzaile nagusiarekin kontaktua izan a
hal izateko, elkarrizketatik beretik kanpo.