2.10. Prestazioak
Autonomia sustatu eta mendetasunari a
rreta emateko prestazioak zerbitzuak (espezietako prestazioak) edo prestazio ekonomikoak (dirutako prestazioak) izan daitezke. Lehenengoek lehentasuna dute prestazio ekonomikoen gainetik, baina, edonola ere, dagoen zerbitzu sarearen nahikotasun eta eraginkortasunaren a
rabera izango da. A
MALeko mendetasunari a
rreta emateko prestazioei buruzko 14.2 a
rtikuluak honakoa dio, hitzez hitz: "15. a
rtikuluko Katalogoko zerbitzuek lehentasuna izango dute eta dagokien A
utonomia Erkidegoek emango dituzte Gizarte Zerbitzuen Sarearen eskaintza publikoaren bidez, zentro edo zerbitzu publikoen edo behar duten ziurtagiria daukaten itundutako pribatuen bitartez".
2.10.1. Zerbitzuak
Katalogoko zerbitzuak (AMALeko 15. a
rtikulua) Gizarte Zerbitzuen Sarearen eskaintza publikoaren bidez ematen dira, zentro edo zerbitzu publikoetan edo behar duten ziurtagiria daukaten itundutako pribatuetan.
Zerbitzuak eskuratzeko lehentasuna mendetasun gradu eta mailaren a
raberakoa da eta, gradu eta maila bera izanez gero, eskatzailearen gaitasun ekonomikoaren a
rabera.
AMASen Zerbitzu Sarea erabat ezarrita egon a
rte, a
ipatu lehentasun a
raubidea a
plikatuta zerbitzuak eskuratzerik ez duten mendetasuneko egoeran dauden pertsonek eskubidea izango dute zerbitzuari lotutako prestazio ekonomikoa jasotzera (14.6 a
rtikulua); haren xedea BAPen a
urreikusitako zerbitzua merkatuan lortzeak eragindako gastuak ordaintzen laguntzea da, eta, edonola ere, hura mendetasunari a
rreta emateko ziurtagiria duen erakunde edo zentro batek eman beharko du.
Adierazi denez, onuradunek zerbitzuen finantzazioan parte hartuko dute, zerbitzu motaren eta haren kostuaren eta pertsonaren gaitasun ekonomikoaren a
rabera (AMALeko 33.1 a
rtikulua). Beraz, onuradunak ordaindu behar duen zenbatekoa kalkulatzeko lehenago haren egoera ekonomikoa baloratu behar da. EAEn, momentuz, a
ldundi bakoitzak prezio publikoei buruzko bere a
raudia dauka eta, beraz, prezio horiek kalkulatzeko bere modua.
AMALeko zerbitzuen babes intentsitatea eta prestazio ekonomikoen zenbatekoa erabakitzeko irizpideei buruzko otsailaren 11ko 175/2011 Errege Dekretuak[37] a
ldatutako ekainaren 8ko 727/2007 Errege Dekretuak, mendetasuneko II eta III. graduei dagozkien zerbitzuak eta prestazioak, haien xedea eta oinarrizko ezaugarriak, eta haien intentsitatea erabakitzeko irizpideak xedatzen ditu. Dioenaren a
rabera, a
utonomia erkidegoek a
rautuko dute katalogoko zerbitzuen a
rteko bateraezintasunen a
raubidea. Hala ere, xedatzen duenez, egoitza a
rretako zerbitzu iraunkorra bateraezina izango da telelaguntza zerbitzuarekin, etxez etxeko laguntza zerbitzuarekin eta gaueko egoitza zerbitzuarekin.
Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpenak, bestalde, I. graduko mendetasuneko egoeran onartutako pertsonentzako zerbitzuen babes intentsitateak eta prestazio ekonomikoen zenbatekoa erabakitzeko irizpideei buruzko erabakia a
rgitaratu zuen. Honako taulan mendetasun gradu eta maila bakoitzari dagozkion zerbitzu eta prestazioei buruzko informazioa jaso dugu.
|
||||||
|
IIIG Mendetasun handia |
IIG Mendetasun latza |
||||
|
2. maila |
1. maila |
2. maila |
1. maila |
2. maila |
1. maila |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
|
Telelaguntza zerbitzua |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
Etxez etxeko laguntza |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
Eguneko egoitza / gaueko egoitza zerbitzua |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
|
|
|
(FIZPE) Familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
(ZLPE) Zerbitzuari lotutako prestazio ekonomikoa |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
(LPPE) Laguntza pertsonalerako prestazio ekonomikoa |
• |
• |
|
|
|
|
Ez da a
zterlan honen helburua zerbitzu horiek a
ztertzea, inondik inora, a
re gehiago Eusko Jaurlaritzak, Gizarte Zerbitzuen a
benduaren 5eko 12/2008 Legea garatuz, Prestazio eta Zerbitzuen Zorroa a
rautzeko Dekretua[38] a
rgitaratuko duenean laster, horrek a
zterketa horren gaurkotasuna mugatuko bailuke.
Hala ere, labur bada ere, A
MALek jasotzen dituen zerbitzuak eta gure lurralde historikoen berezitasun batzuk a
zalduko ditugu, erakunde honek honako txosten bereziak a
rgitaratzerakoan egin zuen a
zterketa a
haztu gabe: Pertsona nagusiei emandako a
rreta EAEn: etxeko laguntza, eguneko zentroak eta egoitza-zentroak 2004an, Pertsona ezgaituen lanerako a
ukerak EAEn 2003an, Buruko gaitzaren trataera ospitaletik kanpo 2000an eta Arreta soziosanitarioa 2008an eta berriki a
rgitaratu den Euskal A
utonomia Erkidegoko oinarrizko gizarte zerbitzuen egoera.
a) Mendetasuneko egoeran prebenitzeko eta norberaren a
utonomia sustatzeko zerbitzuak
Mendetasuneko egoerak prebenitzeko zerbitzuen xedea gaixotasunak edo minusbaliotasunak eta haien ondorioak a
gertzea edo larritzea prebenitzea da, gizarte eta osasun zerbitzuen a
rtean koordinatuta, bizi baldintza osasungarriak sustatzeko jarduketak eta a
dinekoentzako eta minusbaliotasuna duten pertsonentzako eta ospitaleratze prozesu konplexuek eragindakoentzako berariazko prebentzio eta errehabilitazio programak garatuz.
Arreta hori telelaguntza, etxeko laguntza, eguneko zentro eta egoitzako a
rretako programetan sartuko da.
Zerbitzu horien intentsitatea Mendetasuneko egoerak a
gertzea eta larritzea prebenitzeko planetan zehaztuko da. Plan horiek a
utonomia erkidego bakoitzeko erakunde eskudunek egin beharko dituzte euren lurralde esparrurako.
Norberaren a
utonomia sustatzeko zerbitzuen helburua norberaren a
rauen eta nahien a
rabera bizitzeko moduari buruzko erabakiak kontrolatu, a
urre egin eta hartzeko gaitasuna garatzea eta mantentzea, eta eguneroko bizimoduko oinarrizko jarduerak egiten laguntzea da. Laguntza teknologiei eta xede horretan laguntzen duten egokitzapenei buruzko a
holkularitza, orientabide, laguntza eta prestakuntza zerbitzuak, gaikuntza zerbitzuak, okupazio-terapia, etab. dira. 727/2007 Errege Dekretuaren a
rabera, zerbitzu horren intentsitatea a
utonomia sustatzeko norberaren premietara, dauden baliabideen a
zpiegiturara eta a
utonomia erkidego bakoitzeko a
dministrazio eskudunak ezarritako a
rauetara egokituko da.
I. graduko mendetasuneko egoeran onartutako pertsonentzako zerbitzuen babes intentsitateak eta prestazio ekonomikoen zenbatekoa erabakitzeko irizpideei buruzko erabakia a
rgitaratu duen Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpenak a
pur bat gehiago zehaztu ditu zerbitzu horien izaera. Horrela, xedatu duenez, "norberaren a
utonomia sustatzeko zerbitzuen edukia A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Batzordearen Batzorde Delegatuak garatuko du, eta honakoak dira:
– Gaikuntza eta okupazio-terapiakoak.
– Estimulazio kognitiboa.
– A
utonomia funtzionala sustatu, mantendu eta berreskuratzea.
– Gaitz mentala edo a
dimen urritasuna duten pertsonentzako gaikuntza psikosoziala.
– Laguntza pertsonalak eta zaintzak ostatu berezietan (tutoretzapeko bizilekuak)".
Sustapen zerbitzuaren intentsitatea honako babes tartearen a
raberakoa izango da, a
rreta goiztiarrerako eta a
utonomia funtzionala sustatu, mantendu eta berreskuratzeko zerbitzuetan a
urreikusitakoa kaltetu gabe: hileko 20 eta 30 ordu bitartean I. gradu eta 2. mailarako eta hileko 12 eta 19 ordu bitartean I. gradu eta 1. mailarako.
Arreta goiztiarrerako, gutxienez hileko 6 orduko intentsitatea ezarri da, eta a
utonomia funtzionala sustatu, mantendu eta berreskuratzeko, gutxienez hileko 15 ordu.
Intentsitatea Banakako A
rreta Programan ezarriko da, irizpen teknikoak ezartzen dituen hileko orduen a
rabera, mendetasuneko egoeran dagoen pertsonak laguntzak edo zaintzak behar dituen eguneroko bizitzako jardueren a
rabera. Hori dena, A
utonomia Erkidego bakoitzak ezarrita dauzkan norberaren a
utonomia sustatzeko zerbitzu eta programen intentsitate handiagoak kaltetu gabe.
Ebazpenak a
ukera jasotzen du a
utonomia erkidegoek Banakako A
rreta Programan jasotako prestazioak osatzeko ekintzak eta programak garatu a
hal izateko, hala nola a
holkularitza eta laguntasun a
ktiboa, eta laguntzako teknologiei eta eguneroko bizitzako jarduerak egiten laguntzeko egokitzapenei buruzko orientabide, laguntza eta prestakuntza.
b) Telelaguntza zerbitzua
Telelaguntza zerbitzuak onuradunei komunikazio eta informazio teknologiak erabiliz ematen die laguntza, kasu bakoitzarentzako irisgarritasun neurriak betez, baita behar diren baliabide pertsonalen laguntza ere, larrialdi, segurtasun-gabezia, bakardade edota isolamendu egoeren a
urrean berehalako erantzuna emanez. Etxeko laguntzarekin loturarik ez duen zerbitzua edo haren osagarria izan daiteke. Egoitza a
rretarik jasotzen ez dutenei emango zaie BAPek horrela ezarriz gero.
Zerbitzu tekniko horrek a
ukera ematen die erabiltzaileei, telefonoz eta berehala, gizarte eta laguntza sarearen komunitate baliabideetara eta larrialdiak koordinatzeko zentroetara iristeko.
Aipatu 2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpenaren a
rabera, telelaguntza zerbitzua BAPen jasotako gainontzeko prestazioen zerbitzu osagarria izango da, laguntza osagarriak dituen telelaguntza a
urreratuko zerbitzuen kasuan izan ezik, zeinen edukia A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Batzordearen Batzorde Delegatuak erabakiko baitu.
Gizarte Zerbitzuen 12/2008 Legearen a
rabera Eusko Jaurlaritzaren eskuduntza bihurtu da.
Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak jakinarazi digu 2011ko ekitaldian egingo duela bere telelaguntza zerbitzuaren kudeaketa; horrela, honakoa a
dierazi digu "EAEko lurraldeetan ematen diren sistemen a
zterketak a
gerian utzi du, telelaguntza sistemari dagokionez, prestazio mailan, sartzeko betekizunetan edo prezio publikoetan desberdintasun handiak daudela; hori dela-eta, beharrezkotzat jo da a
zterketa xehea egitea 2011n Eusko Jaurlaritzaren titulartasunetik EAE osorako zerbitzu homogeneoa hartzeko".
c) Etxez etxeko laguntza zerbitzua (ELZ)
ELZ mendetasuneko egoeran dagoen pertsonaren bizilekuan burututako jarduketa multzoak osatzen du. Haren xedea eguneroko bizitzako premiei (norberaren zaintzak eta etxeko lanak, hala nola garbiketa, a
rropa garbiketa, otorduak, etab.) erantzutea eta haren a
utonomia handitzea da, bere bizilekuan a
halik eta denbora gehien geratu a
hal izatea a
halbidetzeko.
Zerbitzu horren intentsitatea zehazteko unitatea a
rreta ordua da. BAPen hileko ordu kopurua ezarri beharko da eta, gutxienez, 727/2007 Errege Dekretuak (III eta II. graduetarako) eta 2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpenak (I. gradurako) gradu eta mailaren a
rabera xedatzen dituzten tarteen a
raberakoa izango da.
|
|
|
III. GRADUA MENDETASUN HANDIA |
||
II. GRADUA MENDETASUN LATZA |
||
I. GRADUA |
||
Askotan[39] erakunde honek a
gerian utzi du zerbitzuak lurralde historiko bakoitzean eta a
re udal bakoitzean izan duen garapen desberdintasuna.
Horrela, A
raban Gizarte Ongizatearen Foru Erakundeak lurralde historiko osoko mendeko pertsona guztiei ematen die a
rreta. Mendetasuneko egoeran jo ez diren pertsonei ere Erakundeak eman die a
rreta, Gasteizen bizi direnei izan ezik, haien a
rdura udalarena baita. Gipuzkoan, ELZ udalek kudeatzen dute, kudeaketa mandatu baten bidez, Gipuzkoako Foru A
ldundiaren eta Euskal Udalen Elkartearen (EUDEL) a
rteko 2005eko a
zaroaren 3ko esparru-akordioaren testuinguruan. Esparru-akordioak etxeko laguntza zerbitzua emateko baldintzak eta A
ldundiak udal bakoitzean urtero (gehienez) finantzatu behar dituen orduen banaketa ezartzen ditu. A
kordio horren esparruan, udal bakoitzak bere udalerrian zerbitzua a
rautzeko bere ordenantza onartu du. Gipuzkoako Foru A
ldundiak ez du zerbitzua esleitzen, ondoren, a
dostutako mugen barruan, finantzatzeko erantzukizuna bere egin baizik. Indarrean dagoen ELZren a
raudiak gehienez eguneko 3 ordu a
rreta ezartzen ditu, jaiegunak barne, eta, beraz, gehienezko intentsitatea hileko 90 ordukoa da. Bizkaian, a
ldiz, ez dago lurraldean irizpideen batasuna bermatzen duen esparru-akordiorik. Udal edo partzuergo bakoitzak bere a
rautegia garatu du, bere irizpideen a
rabera.
Erakunde honek a
dierazi duenez, lortu behar liratekeen a
rreta mailei, finantzaketari, prezio publikoei, kudeaketa ereduari[40]... buruzko irizpideak batu a
hal izateko a
raudia izatea komeni da. Hori dena, zerbitzurako sarbidean, estalduran eta kalitate mailan berdintasuna bermatzeko xedez.
d) Eguneko egoitza eta gaueko egoitza zerbitzua
Eguneko edo gaueko egoitza zerbitzua etxeko a
rretaren eta egoitza-zentroan ematen denaren erdibidean dago. Egunez edo gauez a
rreta osoa ematen die[41] mendetasuneko egoeran dauden pertsonei, honako helburuak betetzeko:
– Independentzia funtzional eta norberaren a
utonomia maila a
halik eta handiena berreskuratu eta lortzea.
– Osasuna hobetzea edo mantentzea eta gaixotasunak a
gertzea edo larritzea prebenitzea.
– Gaitasun kognitiboak, funtzionalak eta sozialak sendotzea eta errehabilitatzea, hondatzea geldiarazteko.
– Egoitza-zentroetan sartu beharra a
tzeratzea.
Familiei eta zaintzaileei laguntzeko neurria ere bada, zaintzeko ezagutzei eta trebetasunei buruzko orientabidea, a
holkularitza eta prestakuntza eta a
tseden hartzeko tarteak ematen dizkielako.
Azken batean, zerbitzuak, ikuspegi biopsikosozialetik, a
utonomia sustatzeko a
holkularitza, prebentzio, errehabilitazio eta orientabide premiak eta gaikuntza edo laguntza edo a
rreta pertsonaleko premiak betetzen ditu. Beraz, erregimen a
nbulatorioko a
rreta oso eta espezializatua da[42].
AMALek honako tipologia a
urreikusten du:
– 65 urtez a
zpikoentzako eguneko egoitzak (batez ere minusbaliotasuna duten pertsonentzat).
– A
dinekoentzako eguneko egoitzak.
– A
rreta ematen dituzten zaintzen espezifikotasunaren a
rabera espezializatuko eguneko egoitzak.
– Gaueko egoitzak.
ELZren kasuan bezala, 727/2007 Errege Dekretuak II eta III. graduetako mendetasuneko egoeran jotako pertsonentzat mugatzen zuen zentro horietarako sarbidea, batez ere, A
MAL ezartzeko egutegiaren a
rabera, I. graduko 2. maila eta I. graduko 1. maila ez liratekeelako gauzatuko 2011ko urtarrilaren 1 eta 2013ko urtarrilaren 1 a
rte, hurrenez hurren. 2010eko a
zaroaren 4ko ebazpenak banakako a
rretako as
teko honako orduetan zehaztu du eguneko egoitza zerbitzuaren intentsitatea:
|
|
|
I. GRADUA |
2. maila |
25 |
1. maila |
15 |
Eusko Jaurlaritzak, urriaren 17ko 202/2000 Dekretuaren bidez, EAEko esparruan mendeko a
dinekoentzako eguneko egoitzak a
rautu zituen. Ez dago a
ntzeko a
utonomia a
raudirik minusbaliotasuna duten pertsonei a
rreta emateko eguneko egoitzetarako.
e) Egoitza-arreta zerbitzua
Egoitza-arreta zerbitzuak a
rreta oso eta etengabea ematen du, pertsonal, sozial eta osasunekoa, eta sare publiko edo itundutako egoitza-zentroetan ematen da, mendetasun mota, haren gradua eta pertsonak behar dituen zaintzen intentsitatea a
intzat hartuta.
Iraunkorra izan daiteke, egoitza-zentroa pertsonaren ohiko bizilekua bihurtzen denean, edo a
ldi baterakoa, a
rreta epea denboran mugatuta dagoenean. A
ldi baterako egonaldia onuradunaren gaixondoko edo haren zaintzailearen a
tseden edo gaixotasun egoeretarako da.
Aipatu Errege Dekretuak xedatzen duenez, egoitza-arreta zerbitzuaren intentsitatea "mendetasuna duen pertsonak, bere BAPen a
rabera, behar dituen zentroaren zerbitzuen a
raberakoa izango da". Zerbitzua ez dago a
urreikusita mendetasuneko I. graduan jotako pertsonentzat. Hala ere, a
ipatu dugun 2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpenean a
urreikusten denez, 2013ko a
benduaren 31 a
rte, 2010eko urriaren 28an egoitza-arreta zerbitzua jasotzen egon ziren pertsonei prestazio hura eskaini a
halko zaie Banakako A
rreta Programa ezartzeko kontsulta prozesuko esku-hartze modalitaterik egokiena bezala.
Prestazioa onartu balitz, egoitza-arreta zerbitzuak mendetasun a
rineko egoeran dauden pertsonentzako premiei egokituko ditu esku-hartze zerbitzuak eta programak.
AMALek, 15 a
rtikuluan xedatutako zerbitzuen katalogoan, honako tipologia ezarri du egoitza-arreta zerbitzurako:
– Mendetasuneko egoeran dauden a
dineko pertsonen egoitza.
– Mendetasuneko egoeran dauden pertsonentzako a
rreta zentroa, minusbaliotasun moten a
rabera.
Euskal Herriko Gizarte Zerbitzuei buruzko a
benduaren 5eko 12/2008 Legeak a
dinekoentzako, minusbaliotasuna duten pertsonentzako eta gaixotasun mentala duten pertsonentzako egoitza-zentroen a
rtean bereizten du. Eusko Jaurlaritzak, martxoaren 10eko 41/1998 Dekretuaren bidez, hirugarren a
dinarentzako egoitzako gizarte zerbitzuak a
rautu zituen.
Gaur egun a
rau horrek ezarritako baldintzak gaindituta daude; beraz, eguneratu behar dira, eta horretarako Eusko Jaurlaritzak egoitza-zentroen betekizun material eta funtzionalei buruzko beste dekretu bat onartu behar du.
Eguneko egoitzekin gertatu legez, ez dago a
ntzeko a
rauketa a
utonomikorik minusbaliotasuna duten pertsonei a
rreta emateko egoitza-zentroetarako.
f) Bestelako zerbitzuak
AMALek ezarritako katalogoan a
urreikusita dauden eta kasu gehienetan EAEn ibilbide luzea duten a
zaldutako zerbitzuez gain, gure erkidegoan zaintzaileei laguntzeko beste zerbitzu batzuk nabarmentzen dira. Horrela, "ZAINDUZ" programak Bizkaian, "SENDIAN" izenekoak Gipuzkoan, edo "ZAINTZEKO ZEURE ZAINDU" delakoak A
raban, helburu nagusi bat dute: mendetasuneko egoeran dauden pertsonak euren etxean geratzea eta haien bizi kalitatea hobetzea, senide eta zaintzaile nagusiei a
holkularitza eta esku-hartzea emanez (laguntza psikologikoa, a
utolaguntza taldeak, zaintzei buruzko prestakuntza, etab.).
EAEn mendetasuneko egoeran dauden pertsonentzako zerbitzu eskaintza beste ekimen batzuek osatzen dute: gizarte esku-hartzeko etika batzordeak[43], minusbaliotasuna duten pertsonentzako eta haien senideentzako moldatutako oporrak, bono-taxi zerbitzua, ikasleei a
dineko pertsonekin ostatua emateko zerbitzua, bizitza independenteari laguntzeko programa, a
isia eta as
tialdiko programak, a
rnasa edo zaintza zerbitzuak pertsona heldu ezgaituentzat. Zerbitzu horien ezarpen maila lurralde historiko batetik bestera a
ldatzen da.
[37] Otsailaren 11ko 175/2011 Errege Dekretuak I. graduko mendetasuneko egoeran –mendetasun a
rina– dauden pertsonei onar dakizkiekeen zerbitzuen babes intentsitateei, prestazio ekonomikoen zenbatekoari eta familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa eskuratzeko baldintzei buruzko irizpideak sartzen ditu. Errege Dekretu hori txosten hau itxi ondoren a
rgitaratu da. Errege Dekretu hori I. graduaz hitz egoterakoan beti a
ipatzen dugun A
MASen Lurralde Batzordeak hartutako erabakiaren a
rabera onartu da.
[38] Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak emandako informazioaren a
rabera, Gizarte Zerbitzuen Sisteman parte hartzen duten erakunde eta gizarte eragileekin a
dostutako fitxa eredu bat prestatu da. Bertan 12/2008 Legeak 22. a
rtikuluan a
zaltzen dituen zerbitzu katalogoan a
dierazitako zerbitzu eta prestazio bakoitzaren elementu a
zpimarragarrienak jasotzen dira; besteak beste, zerbitzu eta prestazio horiek eskuratzeko betekizunak eta bakoitzaren definizioa. Zerbitzuen fitxak zerikusia duten erakundeen eta gizarte ekimenaren parte hartzearekin egin ondoren, dekretu hura idatziko da. Jakinarazi digutenez, sartzeko prozedurari buruzko a
lderdiak, zerbitzurako eskubidea eteteko edo bukatzeko zioak eta prozedura eta zerbitzuen a
rteko bateragarritasuneko a
raubidea zerbitzu guztietarako xedapen komunak izango dira.
[39] A
RARTEKOA; Pertsona nagusiei emandako EAEn: etxeko laguntza, eguneko zentroak eta egoitza-zentroak: Gasteiz, A
RARTEKOA, 2004.
40] Gai honi buruz, A
rarteko erakundeak 2002ko Urteko Txostenean ohartarazi zuen zer a
razo dakarren zerbitzua zuzeneko diru-laguntzen bidez (onuradunari kontratazioa kudeatzeko banakako laguntza ekonomikoa emanez) emateak.
41] Gaueko egoitza A
MALen a
urreikusi a
rren, EAEn esperientzia bi baino ez ziren bultzatu, A
raban eta Gipuzkoan, eta ez dira finkatu: lehenengoa Gasteizen, Eulenek kudeatzen duen foruaren zentro batean, eta bigarrena Donostian, Julian Rezola de Matia Fundazioaren Gerontologia Zentroan. Santurtzin (Bizkaia), Begoñako A
ndra Maria Egoitzan, gaueko egonaldiak dauzkan a
tseden zentro bat ere egon da.
42] SEMPERE NAVARRO, A
ntonio V. et a
l. Comentario sistemático de la Ley de la dependencia: Ley 39/2006, de 14 de diciembre, de promoción de la a
utonomía personal y a
tención a
las personas en situación de dependencia y normas a
utonómicas. Zizur Txiki: A
ranzadi, 2008. A
ranzadi bilduma monografikoak. Lan-zuzenbidea.
43] Bizkaia: a
benduaren 26ko 232/2006 Dekretua; Gipuzkoa: ekainaren 12ko 46/2007 Dekretua; A
raba: martxoaren 1eko 14/2011 Foru Dekretua.
2.10.2. Prestazio ekonomikoak
Adierazi dugunez, A
MALek Gizarte Zerbitzuen Sareak eskainitako zerbitzuei (zerbitzu eta zentro publikoak eta pribatu itunduak) ematen die lehentasuna prestazio hauen a
urretik. Hala ere, zerbitzu haietako baten bidez a
rreta ematerik ez dagoenean, dirutako prestazioak onartzea a
urreikusten da a
rretak eragindako gastuak ordaintzeko.
AMALen jasotzen diren prestazio ekonomikorik esanguratsuenak zerbitzuari lotutako prestazioa (ZLP), familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa (FIZPE) eta laguntza pertsonalerako prestazio ekonomikoa (LPPE) dira.
Prestazio ekonomiko horietako bat jasotzeak gizarte babeseko a
raubide publikoetan ezarritako a
ntzeko izaera eta xedeko beste edozein prestazioren zenbatekoan hura kentzea dakar[44]. Kenketa hori hiru foru a
ldundiek jaso dute legea garatzeko dekretuetan.
AMASen prestazio ekonomikoen zenbatekoa Estatuko Gobernuak ezartzen du urtero, Errege Dekretuaren bidez, Lurralde Batzordeak erabaki ondoren, prestazioetarako eskubidea duten gradu eta mailetarako, eta KPIren igoeraren a
rabera eguneratzen da. Hala ere, a
utonomia erkidegoan eskumena duen a
dministrazioak –guri dagokigunez, lurralde historiko bakoitzak– maila gehigarria xeda dezake. Ondoren a
ztertuko dugunez, A
rabako Lurralde Historikoak erabili du a
halmen hori bereziki.
AMALek xedatzen duenez, onuradun bakoitzari onartutako prestazio ekonomikoaren zenbatekoa gaitasun ekonomikoa a
intzat hartuz kalkulatuko da; horretarako, urtean-urtean indarrean dagoen zenbatekoari koefiziente zuzentzailea a
plikatuko zaio, eskumena duen A
utonomia Erkidegoak edo A
dministrazioak xedatutakoaren a
rabera eta A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Kontseiluak erabakitakoa kontuan hartuz (AMALeko zerbitzuen babes intentsitateak eta prestazio ekonomikoen zenbatekoa erabakitzeko irizpideei buruzko ekainaren 8ko 727/2007 Errege Dekretuko 13.2 a
rtikulua). Hala ere, EAEn, jarraian ikusiko dugunez, foru a
ldundiek ez dute beti hartu a
intzat mendeko pertsonaren gaitasun ekonomikoa haren prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeko.
Adierazi denez, prestazioen eraginkortasuna mailaka gertatzen da, hura ezartzeko a
urreikusitako egutegiaren a
rabera. Horrela:
– 2007rako, III. graduko 2 eta 1. mailei dagozkien prestazio ekonomikoen gehienezko zenbatekoak a
ipatu 727/2007 Errege Dekretuaren bidez ezarri ziren.
– 2008an, III. graduko 2 eta 1. mailei eta II. graduko 2. mailari dagozkien prestazio ekonomikoen gehienezko zenbatekoak urtarrilaren 11ko 7/2008 Errege Dekretuak onartu zituen.
– 2009rako, urtarrilaren 30eko 73/2009 Errege Dekretuak erabaki zituen III. graduko 2 eta 1. mailei eta II. graduko 2 eta 1. mailei dagozkien prestazio ekonomikoen gehienezko zenbatekoak.
– Martxoaren 26ko 374/2010 Errege Dekretuak gradu eta maila horietako 2010erako zenbatekoak ezarri ditu.
727/2007 Errege Dekretuaren a
rabera, prestazio ekonomikoak eskuratzeko betekizunak eta baldintzak a
utonomia erkidegoek edo eskumena duen a
dministrazioak ezarriko dituzte, A
MASen Lurralde Batzordeak hartutako erabakian xedatutakoa kontuan hartuta. I. graduko mendetasuneko egoeran jotako pertsonentzako zerbitzuen babes intentsitateak eta prestazio ekonomikoen zenbatekoa zehazteko irizpideei buruzko erabakian –Gizarte Politikaren eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2010eko a
zaroaren 4ko ebazpenaren bidez a
rgitaratua–, zerbitzuari lotutako prestazio ekonomikoa eskuratzeko gutxieneko baldintzak ezarri eta familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa eskuratzeko betekizunen eta baldintzen a
rauketa gehiago zehaztu da, A
MALen a
ldarrikatutako izaera berezia emateko xedez.
Hiru euskal a
ldundiek a
rduraz a
rautu dituzte prestazio horiek, Bizkaian zerbitzuari lotutako prestazio ekonomikoari dagokion a
raudiaren a
rgitalpena gehiegi a
tzeratu bazen ere (hiru urte eta erdi A
MAL indarrean sartu ondoren). Honako koadroan A
MAL indarrean sartu zenetik prestazio ekonomikoei buruz eman diren xedapenak jaso ditugu.
Dekretu horiek zenbait a
lderdi a
rautu dituzte, hala nola prestazioak eskuratzeko betekizunak eta baldintzak, bateragarritasunen a
raubidea, zenbatekoa erabakitzeko irizpideak, prestazio horietarako eskubidea a
ldatzea, etetea eta a
maitzea, ondorio ekonomikoak edo ordaintzeko modua. Jarraian, interesgarriak deritzegun zenbait a
lderdiri helduko diegu, bereziki, a
plikazio desberdintasunak erakusten dituzten puntuei.
a) Zerbitzuari lotutako prestazioa (ZLP)
ZLP a
ldian a
ldiko prestazioa da eta, mendetasun gradu eta mailaren eta onuradunaren gaitasun ekonomikoaren a
rabera ezarritakoaren a
rabera, zerbitzu pribatu baten a
rretagatik egindako gastua ordaintzen du, A
dministrazioak pertsonari zerbitzu horretarako eskubidea onartu baina a
rreta eta zaintzako zentro publiko edo pribatu-itunduetan plazarik ez egoteagatik ezin eskain diezaiokeenean.
Aurreikusita dago herri-administrazioek prestazioa eman zen xedea betetzeko erabiltzen dela ikuskatzea.
Adierazi dugunez, A
MASen Lurralde Batzordeak prestazio hori eskuratzeko gutxieneko baldintza batzuk erabaki ditu (2010eko a
zaroaren 4ko Ebazpena):
– "Prestazioa lotzen den zerbitzua edo zerbitzuak eskuratzeko xedatutako berariazko betekizunak betetzea.
– Plaza edo prestazioa mendetasunarentzako a
rretarako behar ziurtagiria duen zentro edo zerbitzuan izatea.
– Banakako a
rretarako programan prestazio horren egokitasuna eta zerbitzuaren intentsitatea ezarrita egotea, erabaki honetan mendetasun a
rineko egoerarako intentsitateei buruz ezarritako irizpideen a
rabera".
Gure erkidegoan ZLPk bilatzen dituen a
ntzeko helburuetarako laguntzen a
urrekariak daude, logikoki, diru-laguntzak direnak. Horrela, A
rabako A
ldundiak 2003az geroztik egoitza pribatuetan sartzeko/ mendeko pertsonak sare publikoaz kanpoko egoitza-zentroetan eta etxebizitza komunitarioetan a
ldi baterako sartzeko laguntza ekonomikoetarako programa bat zeukan. Programa 2007an a
ldatu eta 2008an indargabetu zen, ZLP a
biatu zenean. Gipuzkoari dagokionez, a
ntzeko programa zebilen 2005az geroztik, baina Oarsoaldeko eta Bidasoako eskualdeetako bizilagunentzat baino ez zen. Onuradunei A
MALetik eratorritako prestazio ekonomikoak a
rautzeko dekretua onartu zenetik sei hileko epean laguntza horien eta ZLPren a
rtean hautatzeko a
ukera eman zitzaien. Bizkaiak, 2001az geroztik, mendetasuneko egoeran dauden a
dinekoentzako laguntzak dauzka, titulartasun publiko edo pribatuko eguneko egoitzetan sartzeko.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak, 2007ko a
mai a
ldera, egungo uztailaren 21eko 25/2009 Foru Dekretua indarrean sartu a
rte hiru prestazio ekonomikoak a
rautuko zituen a
raudia a
rgitaratu zuen. A
raban, indarrean dago 53/2007 Foru Dekretua indargabetu zuen otsailaren 12ko 24/2008 Foru Dekretua. Bertan, A
ldundiak a
urreikusten zuen a
ntzeko laguntza a
rautu zen a
dinekoak sare publikoaz kanpoko egoitzetan sartzeko[45]. A
dierazi dugunez, Bizkaiko Foru A
ldundiak ez zuen prestazio horren a
rauketa a
rgitaratu 2010eko uztaila a
rte (ekainaren 29ko 20/2010 Foru Dekretua, a
zaroaren 9ko 117/2010 eta a
zaroaren 23ko 132/2010 foru dekretuek partzialki a
ldatua). Erakunde honek izapidetutako kexen a
zterketari buruzko a
talean a
rauketa horren faltak eragiten zuen a
razoari helduko diogu.
Hiru lurraldeen a
rtean a
urkitu dugun lehenengo desberdintasun a
zpimarragarria ZLPk ordaindutako zerbitzuei buruzkoa da. Bizkaian, egonaldi iraunkorreko zein a
ldi baterako egoitza-arretak eragindako gastuei a
urre egiteko prestazioa baino ez da onartuko[46]. A
raban eta Gipuzkoan, egoitza-arretari dagokiona ez ezik, eguneko egoitza edo eguneko a
rreta zerbitzuen gastuak ere ordain daitezke. Hala ere, a
zken lurralde biotan, kostua ordaintzea onartzen den egoitza-arretaren izaera iraunkorra baino ez da a
ipatzen.
Dekretuak hitzez hitz hartuta, ondorioztatzen da prestazio hori jasotzea bateraezina dela beste edozein prestazio ekonomikorekin. Egoitza-arretari dagokionez, egokia dirudi zerbitzuari lotutako prestazioa familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa jasotzearekin bateraezina izateak. ZLPk ordaintzen duena, ordea, eguneko egoitzako a
rreta bada (Araban eta Gipuzkoan gertatu legez), zalantzan jar liteke bateraezintasun horren egokitasuna, a
intzat hartzen badugu eguneko a
rreta eta FIZPE bateragarriak direla hura foru sareak ematen duenean (zenbatekoak kenketa izan a
rren).
Bestalde, Gipuzkoako Foru A
ldundiak zehazten du pertsonak itxarote-zerrendan hiru hiletik gora badarama, edo dagokion lurralde esparruan baliabide hori ez badago (dekretuan zerbitzu mota bakoitzerako lurralde esparru eremutzat jotzen dena a
dierazten da[47]), zerbitzu publikoa edo itundua eskuratzea ezinezkoa dela ulertu eta prestazioa onartuko da. A
rabako a
ldundiak ez du a
lderdi hori zehazten, baina bere dekretuko 11. a
rtikuluan a
dierazten duenez, prestazio ekonomikoaren ondorio ekonomikoak prestazio ekonomikoa lotzen den zerbitzua jaso den hilabetera a
tzera eramango dela, eta ondorioak ez direla inoiz mendetasunaren balorazioa eskatu den hilabetea baino lehenagokoak izango.
Bizkaian, prestazioa "mendeko a
dinekoentzako foru egoitza-zerbitzu publikoan edo minusbaliotasuna duten pertsonentzako foru egoitza-zerbitzu batean sartutako zentro batean sartzea ezinezkoa denean eta pertsona mendeko pertsonentzako a
rretarako zentro batean sartzeko Minusbaliotasuna duten Pertsonentzako Zerbitzuko itxarote-zerrendan dagoenean onartuko da"; beraz,ondoriozta daiteke ez dela itxarote-zerrendan denbora zehatzik eskatzen. Bestalde, lehenengo xedapen iragankorrak honakoa xedatzen du: "Foru Dekretu hau indarrean sartzen den unean foru egoitza-zerbitzuetan sartzeko itxarote-zerrendan dauden pertsonek zerbitzuari lotutako prestaziorako eskubidea izango dute, Gizarte Ekintzaren diputatuaren Foru A
ginduak ezarritako zenbateko eta baldintzen a
rabera eta egoitza-arretarako eta prestazio ekonomiko hori jasotzeko eskubidea a
rautzen duen berariazko legedian xedatutakoaren a
rabera". Foru A
gindu hori hilabeteko epean eman beharko da, Dekretua indarrean sartzen denetik (2010eko uztailaren 3a).
Arabako a
ldundiak, salbuespenez, EAEko beste lurraldeetako egoitzetan sartzeko prestazioa onartzeko a
ukera jasotzen du. Kasu horretan, prestaziorako eskubidea urtebetera mugatzen du, baina urtero luza daiteke plazarik gabe jarraituz gero. Etxebizitza komunitarioen erabiltzaileei ere zabaltzen die prestazioa jasotzeko a
ukera eta horretarako bete behar dituzten betekizunak ezartzen ditu. Gipuzkoak ere onartzen du lurraldetik kanpo dauden zentroetarako prestazioa (ez du EAEra mugatzen) eta gehienez ere 6 hileko epea ezartzen du.
Hiru a
ldundiek a
rautu dute prestazioaren hileko zenbatekoa ezartzeko modua. Prestazioaren zenbatekoa ezingo da inoiz zerbitzuaren benetako kostua baino handiagoa izan. Gipuzkoan, Diputatuen Kontseiluaren Erabakiaren bidez, gehienezko zenbatekoak ezarri dira (estatu esparruan ezarritakoekin bat etorri dira, bai prestazio honetan bai FIZPEn bai LPPEn)[48]. Zenbateko horiek onuradunaren errendimenduen a
rabera murritz daitezke:
Araban, prestazioaren gehienezko zenbatekoa estatuko legediak xedatutakoarekin bat dator. A
rabako Lurralde Historikoan prestazio eskabidearen data baino lehentxeago hiru urtez jarraian erroldatuta egotea frogatu dutenek, ordea, zenbateko nahiko handiagoa jaso dute (%20-27tik a
re halako bi baino gehiagora) eta prestazio hori jasotzeko eskubidea luzatu zaie mendetasun gradu-maila A
MAL ezartzeko egutegiaren a
rabera eraginkorra izan ez a
rren[49. Gehienezko zenbatekoari koefiziente murriztaileak a
plikatzen zaizkio onuradunaren hileko errentaren eta ondarearen a
rabera.
Bizkaiko Foru A
ldundiak, prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeko, Estatu mailan ezarritako gehienezko zenbatekoa zuzenean hartu eta formula batetik a
teratako ehunekoa a
plikatzen dio. Formula horretan onuradunaren gaitasun ekonomikoa hartzen da kontuan[50]. Era berean, gaitasun ekonomikoa foru egoitza-zerbitzu publikoaren prezio publikoa a
rautzen duen legedian a
plikatzen diren a
rauen a
rabera ezartzen da.
b) Familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoa (FIZPE)
Prestazio hau salbuespenez onartzen da, onuradunari bere familia inguruneak ematen dionean a
rreta eta etxebizitzan elkarbizitza eta bizigarritasun baldintza egokiak betetzen direnean, BAPek horrela ezarri badu.
Zaintzaile ez profesionalak Gizarte Segurantzaren A
raubide Orokorraren a
plikazio eremuan sartzen dira, a
ltarekin parekatutako egoeran, mendetasuneko egoeran dauden pertsonen zaintzaileen Gizarte Segurantza a
rautzen duen maiatzaren 11ko 615/2007 Errege Dekretuan jasotako hitzarmen berezia sinatuz[51]. A
ltarekin parekatzeko egoera erretiro eta edozein motatako istriputik edo edozein motatako gaixotasunetik eratorritako ezintasun iraunkor, heriotza eta biziraupen prestazioen ondorioetarako da halakoa. Ez ditu, beraz, beste egoera batzuk, hala nola ezintasun iragankorra edo langabezia, estaltzen.
Egun prestazioa a
rautzen duten foru dekretuak (40/2010 FD A
raban; 198/2007 FDk a
ldatutako 98/2007 FD Bizkaian; eta 25/2009 FD Gipuzkoan) a
ztertuta, a
plikazioan dauden a
ldeak ikusi ditugu.
align="center">Horrela, Bizkaiko Foru A
ldundiak prestazio hori A
MALen xedatutako gainontzeko prestazio eta zerbitzuekin (telelaguntza eta a
ldi baterako egoitza-arretarekin izan ezik) bateraezina dela xedatzen duen bitartean, Gipuzkoan eta A
raban, prestazioa egoitza-arreta iraunkorrarekin eta ZLP jasotzearekin edo laguntza pertsonaleko prestazio ekonomikoarekin baino ez da bateraezina. Beraz, lurralde bi horietan, gerta daiteke FIZPE jasotzen duen pertsona eguneko egoitza batera joatea edota etxeko laguntza zerbitzuaren onuraduna izatea. Kasu horietan, prestazioaren zenbatekoa murriztu egingo litzateke. Honako koadroan prestazioa zerbitzu batekin edo bestearekin osatzen denean a
plikatzen diren murrizketa ehunekoak a
urkeztu ditugu.
Aldi baterako egonaldiei, zentro soziosanitario psikiatriko edo a
ntzekoetan sartzeari dagokienez, Gipuzkoan 2 hiletik gorako jarraikako egonaldiak prestazioa behin-behinean etetea dakar. A
raban, dekretuak a
dierazten duenez, prestazioa "bateraezina izango da mendeko pertsona egoitza edo ospitale zentro batean hilabetetik gorako jarraikako epean sartzearekin"; FIZPE egonaldiari dagozkion egunetan etengo da. Halaber, mendeko pertsonak hilabeteko edo gutxiagoko epeetan sare publikoaz kanpoko egoitza-zentroetan eta etxebizitza komunitarioetan a
ldi baterako sartzeko laguntza ekonomikoak jasoz gero, FIZPE haiekin bat datorren epeetan etengo da. Bizkaiak, hasieran a
dierazi legez, prestazio ekonomikoaren eta a
ldi baterako egoitza-arretaren a
rteko bateragarritasuna jasotzen du.
Zaintzailearen betekizunei dagokienez, a
din nagusikoa izan eta legezko bizilekua eduki beharko du beti, baina desberdintasun batzuk ikusi ditugu: hiru dekretuek jasotzen dute senidea izan beharra (hirugarren gradua a
rte), baina Gipuzkoakoak baino ez du jasotzen betekizun horretarako salbuespena erlijiosoek euren komunitateko beste kideei emandako[52]. Bizkaian, mendetasuneko egoeran dagoen pertsonaren bizilekuaren inguruneak baliabide publiko edo ziurtatutako pribatu nahikorik ez duenean, despopulaturik dagoenean, edo inguruabar geografikoek edo bestelakoak beste motetako a
rreta galarazi edo zailtzen dutenean, a
dministrazio eskudunak, salbuespenez, a
dierazi senidetasun gradua izan gabe, mendeko pertsonaren udalerrian edo a
uzoko batean bizi den bere inguruneko pertsona batek zaintza ez profesionalak ematea baimendu a
halko du, pertsona hori bertan lehenago urtebetez bizi izan bada. A
raban, senidetasunaren betekizuna salbuesten da III. graduko mendeko pertsonaren zaintzaile ez profesionala bizileku berean erroldatuta badago eta a
rreta-zerbitzu profesionalizatu edo ordaindu bati lotuta ez badago.
Hiru lurraldeetan, zaintzaileak bete beharreko beste betekizunetako bat onuradunarekin bizitzea da. A
rabako Foru A
ldundia da elkarbizitza hori gutxienez BAP egin baino urtebete lehenagotik izatea eskatzen duen bakarra. Eskakizun horrek zenbait a
razo dakartza, herritarren zenbait kexa izapidetzerakoan ikusi dugunez.
Arabar a
ldundiak beste lurralde bietan ez dauden salbuespenak ezarri dizkio elkarbizitzaren betekizunari. Horrela, onuraduna III. graduko mendekoa denean, zaintzailea beste bizileku batean –Arabako lurraldean beti– erroldatuta egon a
halko da, edo bizileku berean urtebete baino gutxiagoz erroldatuta egon, honako egoeraren bat gertatzen bada:
– Zaintzailea mendeko pertsona zaintzeko haren bizilekura benetan joatea.
– Mendeko pertsona zaintzailearen bizilekura eramatea zaindua izateko.
– A
ldian a
ldiko lekualdatze edo familia txandakatzeko egoeretan, mendeko pertsona edo zaintzaileak mugituz.
– Mendeko erabiltzailea zerbitzu publikoak, hala nola ELZ, eguneko a
rretako landa zentroa, eguneko egoitza, okupazio-zentroa eta egoitzetako eguneko a
rreta, erabiltzen dituenean, haien bidez mendeko pertsonaz behar bezala a
rduratzen den zaintzailea dagoela frogatzen bada.
Ez da elkarbizitza salbuespenik a
plikatuko, mendeko pertsonak mendetasuneko III. gradua onartuta badauka ere, zaintzailea, beste lurralde historiko edo erkidego batetik etorrita, A
rabako Lurralde Historikoan erroldatu eta mendeko pertsonarekin edo a
lderantziz erroldatuta urtea betetzen ez badu.
Arabako dekretu berriaren a
urretik, banakako prestazio bakoitzaren zenbatekoa gutxitzea ezartzen zen, bizileku berean bizi ziren pertsona bi edo gehiagok laguntza ekonomiko hura jasoz gero. Hori ez zen beste lurralde bietan gertatzen. Erakunde honek izapidetutako kexak a
ztertzeko a
talean, neurri horren a
urka daukagun jarrera eta haren a
rrazoiak a
ipatu dira, baita erakundeak izandako esku-hartzea herritarrek egoera hori salatzeko izandako kexa espediente batzuetan. Txosten horretako bizi-historietako batek (6. kapitulua 5. a
tala) halako neurri batek ekar zitzakeen ondorioak erakusten ditu. Zorionez, foru a
dministrazioa harbera izan da, irizpidea a
ldatu eta a
rauketa berrian neurria ezabatu baitu.
Gipuzkoako A
ldundiak ez du onartzen bizileku berean edo beste batean mendeko pertsona bi baino gehiagorentzako laguntzaile pertsonal jarduteko.
Arabako dekretuak zaintzarako egokitasuntzat zer jotzen den zehazten du: zaintzaileak a
halmen fisiko eta psikiko nahikoa izan beharko du bere buruz zaintza eta laguntza zereginak behar bezala burutzeko. Oinarrian, beste pertsona bati A
MALeko 2.3 a
rtikuluak a
ipatzen dituen eguneroko bizitzako jardueretan laguntzean edo pertsona horrek horretarako behar dituen laguntzak izatean dautza. Beraz, bat dator A
MASen Lurralde Batzordearen FIZPEren kalitatea hobetzeko Erabakiaren zentzuarekin –Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2010eko otsailaren 3ko Ebazpenaren bidez a
rgitaratua–. Erabaki horretan, eta kontu horri dagokionez, zaintzaileak onuradunari a
ipatu jarduerak egiteko laguntza behar duenean a
rreta emateko a
rduraldi nahikoa izan beharra a
zpimarratzen du eta, irizpide orokor gisa, xedatzen du bera mendeko egoeran ez egotea, laguntza osagarriak egon ezean. Lurralde Batzordeak, a
zaroaren 4ko Ebazpenaren bidez a
rgitaratutako 2010eko urriaren 28ko Erabakian, dirudienez, bere jarrera indartu du, kasu honetan, laguntza osagarriei buruzko salbuespena a
lde batera utziz. Izan ere, Erabaki horretan, Batzordeak FIZPEren izaera berezia bermatu bahi du, horretarako prestazio hori eskuratzeko betekizunak eta baldintzak gehiago zehaztuz[53]
Zenbatekoen kalkuluari buruz ere a
ldeak ikusi ditugu. Bizkaiak Estatu mailan xedatutako zenbatekoak a
plikatu ditu[54] (2008an izan ezik, gorantz biribilduz a
pur bat a
ldatu baitzituen), gaitasun ekonomikoaren a
raberako koefiziente murriztaileak a
plikatu gabe. Gipuzkoak eta A
rabak, a
ldiz, onuradunaren errendimenduen a
raberako kenketak egin dituzte. Gipuzkoak a
plikatutakoak 4. taulan a
urreratu ditugu. Jarraian, A
rabako Foru A
ldundiak a
urreikusitakoak jarri ditugu.
Kasu batean zein bestean, gutxi gorabehera 1.600 eurotik beherako errentak dauzkatenek prestazioa osorik jasotzen dute. Errenta horietatik a
urrera, eta mailaka, kenketa egiten da eta, ikusi dugunez, A
raban %25 a
rte eta Gipuzkoan %30 a
rte irits daiteke.
Gipuzkoak kalkulatzeko Estaturako urtero ezarritako zenbatekoak hartu ditu oinarri. A
rabak, ordea, nabarmen handitu ditu zenbateko horiek (%20 eta %24 a
rtean) III. graduko 1. mailako eta II. graduko 2. mailako mendetasuna duten pertsonentzat, eta Estatuko mailari eutsi dio III. graduko 2. mailarako eta II. graduko 1. mailarako. 2007an, prestazioa II. graduko 2. mailan jotako pertsonei ere zabaldu zien, A
MAL ezartzeko egutegiaren a
rabera haien eskubideak a
rtean eraginkorrak izan ez a
rren (ikus gehienezko zenbatekoei buruzko kapitulu honetako 8. koadroa).
Puntu honetan gogoratu behar da A
rabako Lurralde Historikoan etxean mendeko a
dineko senideei a
rreta ematen dieten pertsonentzako laguntza ekonomikoak daudela. Laguntza horiek familia unitatearen urteko errenta bateratua 15.600 euro baino gehiagokoa ez denean ematen dira. 2008an FIZPEren osagarriak izan ziren, baina 2009az geroztik bateraezinak dira. Errenta baxuen kasuan, FIZPE baino hobeak dira, ekonomikoki.
Prestazio horren eskaeraz ebazteko gehienezko epeari dagokionez, A
raban hiru hilekoa da prestazio ekonomikoa osatzeko datuen eta dagozkion a
girien sarrera erregistratzen direnetik. Gipuzkoak xedatu du espedientea hiru hiletan ebatziko dela, eskabidea a
urkeztu denetik zenbatuta. Bizkaiak 2 hiletan ezarri du, une beretik zenbatuta.
Bizkaian, ebazpen horrek bide a
dministratiboa a
gortzen du eta, beraz, haren a
urka a
ukerako berrezartzeko errekurtsoa jarri behar da, foru diputatuaren a
urrean, edo a
dministrazioarekiko a
uzi-errekurtsoa A
dministrazioarekiko A
uzien Jurisdikzioaren a
urrean. A
raban eta Gipuzkoan ebazpenak ez du bide a
dministratiboa a
gortzen eta lehenago gorako errekurtsoa a
urreikusten da. A
dministrazioaren isiltasuna baiezkoa da A
raban eta ezezkoa Bizkaian eta Gipuzkoan.
Onuradunen betebeharren a
rtean, hiru lurraldeetan dago prestazioa a
ldaraz, etenaraz edo bukaraz lezakeen edozein a
ldaketa jakinaraztekoa. Horretarako, Gipuzkoak eta Bizkaiak 30 eguneko epea ezarri dute a
ldaketa gertatzen den egunetik eta A
rabak 15 egunera mugatu du.
Bizkaiak prestazioa emanarazi zuten baldintzak urtero berrikustea a
urreikusten du. A
ipatu dugun Lurralde Batzordearen FIZPEren kalitatea hobetzeko Erabakiak zaintzen kalitatearen halako jarraipenen garrantzia a
zpimarratu eta hari buruzko irizpide batzuk xedatzen ditu. Besteak beste, zaintzailearen prestakuntza ekintzak[55].
Dekretu berri horretan, A
rabako Foru A
ldundiak eskatzen du onuraduna BAP sinatzeko unean eta prestazioak indarrean dirauen epe osoan A
rabako Lurralde Historikoan benetan bizi dadila. Bestalde, a
rauketa berriaren bidez, a
rgitzen du eskatzailea BAP egin a
urretik zentzen bada ez dela prestaziorik jasoko.
c) Laguntza pertsonalerako prestazio ekonomikoa (LPPE)
Laguntza pertsonalerako prestazio ekonomikoaren xedea mendetasun handia duten pertsonen a
utonomia sustatzea da. Haren helburua honakoa da: "ordu kopuru baterako, laguntza pertsonala kontratatzen laguntzea, onuradunari hezkuntza eta lana eskuratzea eta eguneroko bizitzako oinarrizko jarduerak egiterakoan bizimodu a
utonomoa lortzea errazteko" (AMALeko 19. a
rtikulua).
EAEn honako foru dekretuak a
plikatzen dira:
– Bizkaian, ekainaren 19ko 99/2007 FD (azaroaren 6ko 199/2007 FDk a
ldatua).
– Gipuzkoan, a
dierazi denez, hiru prestazio ekonomikoak dekretu berean a
rautu dira –uztailaren 21eko 25/2009 FD, a
zaroaren 20ko 133/2007 FD indargabetzen duena–.
– A
raban, otsailaren 12ko 11/2008 FD.
Prestazio hori a
plikatzeko desberdintasun nagusia onuradunari eskatzen zaizkion sartzeko baldintzetan a
urkitu ditugu. A
rabak eta Bizkaiak onuradunari hezkuntza edo lan eremuan jarduerak egiten a
ritzea eskatzen dioten bitartean, Gipuzkoak, kasu horiek jaso ez ezik, laguntza pertsonalak eguneroko bizitzako oinarrizko jarduerak egiterakoan bizimodu a
utonomoagoa erraztea xede duen beste kasuei ere zabaltzen die prestazioa onartzea. Horri esker, Gipuzkoan, eskuratzeko betekizunen bat ez betetzeagatik FIZPE eskuratzerik ez duten pertsona as
kok laguntza pertsonalaren prestazioa lortzen dute.
Horrek a
zaltzen du, esaterako, 2010eko urriaren 1ean, Gipuzkoan 1.246 LPPE eman diren bitartean[56], Bizkian bakarra eta A
raban batere ez a
biatu izana.
Arabak eta Bizkaiak xedatu dute onuradunak behar dituen zerbitzuak erabakitzeko, haiek kontrolatzeko eta bere laguntzaile pertsonalari haiek burutzeko moduari buruzko jarraibideak bere buruz emateko gaitasuna izan behar duela. Gipuzkoan ez da betekizun hori a
ipatzen, eta hiru urtez gorakoa izatea baino ez da xedatu.
Bateraezintasunen a
raubideari dagokionez, Bizkaiko Foru A
ldundiak, berriz ere, telelaguntza zerbitzuarekin eta a
ldi baterako egonaldiko egoitza-arretarekin izan ezik, A
MALen a
urreikusitako gainontzeko prestazio eta zerbitzu guztiekin bateraezina dela xedatu du. Gipuzkoan, FIZPEren kasuan bezala, prestazio hori bateragarria da eguneko a
rreta-egoitza, okupazio-arreta, a
ldi baterako egonaldi, telelaguntza eta zentro soziosanitario, psikiatriko edo a
ntzeko zentroen zerbitzuekin. Zentzu berean, A
rabak egoitza-arreta iraunkorrarekin baino ez du bateraezintasuna ezarri.
Gipuzkoan, LPPE jasotzen duenari, beste zerbitzu bat edo batzuk aldi berean erabiltzeak FIZPErako 6. taulan a
urkeztutako kenketak a
plikatzea dakar. A
rabako A
ldundiak, a
ldiz, ez du prestazioaren murrizketa ehunekorik ezarri halako kasuetan.
Hiru lurraldeetan a
ntzeko betekizunak ezarri zaizkio laguntzaile pertsonalari: legezko bizilekua, a
din nagusikoa izatea, Gizarte Segurantzari dagokionez a
filiazio, a
lta eta kotizazio baldintzak betetzea eta esleitutako zereginerako egokia izatea, eta hirugarren gradu a
rteko senidetasunik ez izatea.
Ebazteko gehienezko epea eskabidea a
urkezten denetik hiru hilekoa da A
raban eta Gipuzkoan eta bi hilekoa Bizkaian. Berriz ere, a
dministrazioaren isiltasuna baiezkoa da A
raban eta ezezkoa Bizkaian eta Gipuzkoan. Ebazpenaren a
urka jar daitezkeen errekurtsoei dagokienez, FIZPEri buruzko a
talean a
dierazitako a
lde berberak ikusi ditugu.
Prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeari dagokionez, A
rabak eta Bizkaiak urtero onartu dituzte gehienezko zenbatekoak Estatu mailan ezarritakoen a
rabera (Bizkaiak 2008an baino ez du gorako biribiltze txikia egin). Gipuzkoak, prestazio honetan ere, zenbateko horiei 4. taulan a
urkeztutako murrizketak a
plikatzen dizkie.
Jarraian, hiru prestazioen zenbatekoei buruz a
zaldu dugun informazioa hobeto ulertzen laguntzeko koadro bat a
urkeztu dugu.
d) Norberaren a
utonomia errazteko laguntza ekonomikoak
AMALeko hirugarren xedapen gehigarriaren a
rabera, Estatuko A
dministrazio Nagusiak eta a
utonomia erkidegoetako a
dministrazioek berariazko hitzarmenak egin a
halko dituzte norberaren a
utonomia errazteko laguntza ekonomikoak emateko. Laguntzak honakoetarako izango dira:
– Pertsonari laguntzeko, laguntza teknikoen bere ohiko bizimoduan normaltasunez jarduteko behar diren edo tresnen bidez.
– Etxeko irisgarritasuna eta egokitzapenak erraztea, etxebizitzan mugitzeko gaitasuna hobetzen laguntzeko.
Laguntza horien izaera juridikoa diru-laguntzena da. Beraz, ez dira eskubide subjektiboa –aipatu zerbitzu eta prestazioen kasuan gertatu legez–; a
itzitik, erabilgarri dagoen a
urrekontuaren a
raberakoak izango dira.
Laguntza teknikoek, laguntza produktuak ere baderitzenek, duten xedea, a
hal den heinean, minusbaliotasunak edo mendetasuneko egoerak eragindako mugak a
rintzea edo orekatzea da. Zentzu horretan, elementu horiek eguneroko bizitzako jarduerak egiteko irisgarritasuna eta norberaren a
utonomia errazten laguntzen dute, eta haien a
zken helburua erabiltzailearen bizi kalitatea hobetu eta bere ohiko ingurunean geratzea da. Produktu horiek mota as
kotakoak dira[58].
EAEn, foru a
ldundiek ematen dituzte produktuok, erosteko laguntza ekonomikoa emanez, edo maileguan edo a
lokairuan emanez, produktuak zenbait lagunek jarraian erabiltzea a
halbidetzen duenean. Urtero, a
ldundiek laguntza horiek eskuratzeko deialdiak onartzen dituzte.
Halaber, a
ldundiek egoera bakoitzerako produktu egokienari buruzko orientabide eta a
holkularitza zerbitzua eta kasu bakoitzerako egokitzapen funtzional egokiak dauzkate. Geroago hitz egingo dugu horretaz.
AMAL indarrean sartu zenean, euskal a
ldundiek bazeuzkaten banakako laguntza ekonomiko horiek, minusbaliotasuna duten pertsonengan pentsatuta sortu zirenak –beraz, 65 urtez beherakoentzat–. Horrek eskatzen zuen mendetasuneko egoeran dauden pertsona guztiei zabaltzea, a
dina gorabehera. Zentzu horretan, a
ldundi bakoitzak bere prozesua izan du.
Gipuzkoakoak 2004an ezabatu zuen a
din muga hori. Hortaz, A
MAL onartu zenean deialdia minusbaliotasuna zuten edo mendetasuneko egoeran zeuden pertsona guztientzat zen. Horrela xedatzen du egungo a
raudiak (abenduaren 23ko 87/2008 Foru Dekretua; a
rau horretara bidaltzen dute urteko deialdiek). Laguntza horiek "Sendian" programan daude txertatuta (apirilaren 29ko 29/2008 Foru Dekretua). Haren helburua, zenbait laguntzaren bidez, pertsonak euren etxean geratzea da. Bestalde, Gipuzkoako A
ldundiak laguntza produktuei buruzko foru a
rgibide zerbitzua dauka –Etxetek-. Produktuen erakusketa izateaz gain, haiei eta etxebizitzaren egokitzapenari buruzko a
holkularitza eman, laguntza ekonomikoak izapidetu eta zenbait produktuen doako mailegua ematen du.
Bizkaian, 2009 a
rte egon da a
din muga. 65 urte baino gutxiago izatea eskatzen zen eta betekizun horrek haiek behar zituzten pertsona as
ko uzten zituen laguntzotatik kanpo. Erakunde honek a
rrazoi hori dela-eta zenbait kexa jaso eta ofiziozko espediente bat izapidetu zuen, 2003an, A
ldundiari a
dieraziz laguntza horiek eskuratzeko a
dinaren betekizuna kentzea komeni zela.
2009an, Bizkaiko Foru A
ldundiak Norberaren a
utonomia sustatzeko laguntza produktuei buruzko foru orientabide zerbitzu publikoa –Gizatek– sortu eta haiek eskuratzeko baldintzak a
rautu zituen, otsailaren 17ko 24/2009 Foru Dekretuaren bidez. Zerbitzu berria a
din orotako pertsonentzat da, minusbaliotasun edo mendetasuneko egoeraren batek eraginez gero. Produktua erosi, maileguan edo a
lokairuan hartzeko laguntzak eskaintzen dira. Halako produktuak eskuratzeko 2009ko diru-laguntza deialdian, beraz, ez zen a
din betekizunik a
geri eta irizpide hori erabili dute hurren deialdiek ere (2010erako, a
benduaren 30eko 190/2009 Foru Dekretua).
Araban, laguntza deialdia minusbaliotasuna duten pertsonentzat da (65 urtez a
zpikoak) eta ez mendetasuneko egoeran daudenentzat. Urteko deialdiek (azkena, 2010erako) 2010eko a
pirilaren 30eko A
LHAOn) martxoaren 10eko 17/1998 Foru Dekretuaren bidez onartutako a
raudira bidaltzen dute. 65 urtetik gorako pertsonentzat, baldintza bi ezarri dira: haien minusbaliotasuna a
din hori bete a
urretik onartua izatea eta a
dinekoentzako laguntzak ezin eskuratzea. A
zken laguntza horiek ez dute berariazko legedirik, baina dirudienez, praktikan, oinarrizko elementu batzuk, hala nola ohe a
rtikulatuak edo garabiak a
lokatzeko sisteman dautza.
Bestalde, A
rabako A
ldundiak produktu eta egokitzapen funtzionalik egokienei buruzko orientabide eta a
holkularitza ere badauka: Norberaren A
utonomia Zentroa. A
din orotako jendeari ematen dio a
rreta, baina ez dauka produktuen erakusketarik. Zentro horren proiekzioa eta eginkizunak ez dira beste a
ldundi bien berberak. Horrela, %65ko edo gehiagoko ezgaitasun fisiko batek jotako 18 eta 65 a
rteko pertsonentzako eguneko a
rreta-zerbitzua dauka. Zentro horretatik a
ldi baterako igarotzen da eta haien a
utonomia zenbait gaitasunetan indartzeko eta baliabide orokorrak eskuratzeko gaitzeko balio du.
Arestian esandakoetatik ondorioztatzen da Bizkaiak eta Gipuzkoak laguntza produktu katalogo zabal batetik erosi, mailegatu edo a
lokatzeko eta etxebizitza egokitzeko lanetarako laguntza ekonomikoak dauzkatela a
din orotako mendeko pertsonentzat. A
rabako eskaintza mugatuagoa da, a
lderdi horri dagokionez, baina ezgaitasun fisiko handia duten 18 eta 65 urte a
rteko pertsonentzako eguneko a
rreta-zerbitzua dauka.
Bestalde, hiru a
ldundietan, laguntza ekonomikoak lortzeko ez da familia diru-sarrera maila jakin bat gainditu behar. Horri dagokionez, garrantzitsua da familia edo elkarbizitza unitatea zelan definitzen den. Mendeko pertsonaz gain, Bizkaian, unitate hori haren ezkontideak edo izatezko bikoteak, minusbaliotasunen bat duten pertsonek eta 26 urte a
rteko seme-alabek osatzen dute. A
raban, etxebizitzan bizi diren pertsona guztiek osatzen dute, eta Gipuzkoan, eskatzailearekin bizi diren lehen graduko senideek. Beraz, diru-sarrera jasotzaile batzuk egonez gero, laguntza lortzeko a
ukerak as
ko murrizten dira. Horri dagokionez, gogoratu behar da A
MALek prestazioak eskuratzeko diru-sarrerak a
intzat hartzeko a
ukera jasotzen duela (33. a
rtikulua), baina norberaren diru-sarrerei buruz a
ri da eta ez familiarenei buruz.
Norberaren a
utonomia errazteko beste tresna bat bono-taxia deritzona da. Taxi zerbitzua erabiltzeko laguntza ekonomikoa da, minusbaliotasun edo mendetasuneko egoeragatik, mugikortasun a
razo handiak eta garraio publikoa erabiltzeko a
razo bereziak dauzkaten pertsonentzat. Hala ere, haren ezarpenari dagokionez, lurraldeen a
rteko a
lde handiak daude. Horrela Bizkaiak ez dauka zerbitzua.
Gipuzkoan (abenduaren 23ko 88/2007 FD), laguntza eskuratzeko 12 urte beteta izan behar dira, baina ez da gehienezko a
dinik ezarri. Onuradunak mugimendu funtzioetan mugak dauzkatenak edo bestelako minusbaliotasuna edo inguruabar berezi batzuk (ikusmen eta entzumen a
razo larriak dituzten pertsonak; herriko komunitate zerbitzuetara joateko garraio egokirik izan gabe landa eremuetan edo gune sakabanatuetan bizi diren 65 urtez gorako edo minusbaliotasuna duten pertsonak, etab.) izateagatik mugikortasuna oso baldintzatuta dutenak izan daitezke.
Araban, zerbitzua ez dago lurralde osora zabalduta, A
ldundiarekin hitzarmena sinatu duten tokiko erakundeetara baizik (Aguraingo Kuadrilla eta Gasteiz, A
murrio, A
rrazua-Ubarrundia, Laudio eta A
iara udalerriak). Zerbitzua mugikortasuna murriztuta duten 12 urtez gora eta 65 urtez beherakoentzat da. A
din horretatik gorakoak kanpoan uzteagatik, erakunde honek ofiziozko espediente bat izapidetu du.
Autonomia esparruan, Etxebizitza, Herrilan eta Garraio Sailak etxeak eta haien sarbideak ezinduei buruz indarrean dagoen a
raudira egokitzeko lanak egiteko laguntzak ematen ditu. Etxebizitza birgaitzeko finantza neurriei buruzko 2006ko a
benduaren 29ko A
ginduaren bidez (2007ko urtarrilaren 25eko 18. EHAA) a
rautu dira. Ezgaitasun fisikoa duten pertsonei oztopo a
rkitektonikoak kentzea edo zentzumen urritasuna duten pertsonentzat egokitzea dakarten lanen eta instalakuntzen kostua ordaintzeko laguntzak dira. Lan horietan, gutxienez, honakoak sartzen dira:
– Komunitate lanak:
a) Bide publikotik ibilbide egingarri orokorra sortuz, oztopo a
rkitektoniko guztiak kentzen dituzten igogailuak jartzea.
b) Bide publikotiko sarbideen eraberritzeak, oztopo a
rkitektonikoak kentzeko.
– Lan partikularrak:
a) Barruko eraberritzeak oztopo a
rkitektonikoak kentzeko edo zentzumen urritasuna dutenei egokitzeko.
b) Bainugelak eraberritzea bainuontziak kentzeko (bainuontziaren ordez dutxa jartzea).
Interesatuek mota biko finantza neurriak lor ditzakete: Kreditu establezimenduek emandako mailegu kualifikatuak edota Etxebizitza, Herrilan eta Garraio Sailak berak fondo galdura emandako diru-laguntzak. Bestalde, eraberritze lanak zerga hobariak lortzeko ondorioetarako zenbatu daitezke.
e) Familia bizitza eta lanbidea bateratzeko laguntza ekonomikoak
Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak laguntzak eskaintzen dizkie mendetasuneko egoeran edo osasun egoera oso larrian (gaixotasun terminalak edo ezkontideak eta seme-alabak ezgaitu dituzten istripuak) dauden senideak zaintzeko eszedentzian edo lanaldi murrizketan dauden langileei. Uztailaren 17ko 118/2007 Dekretua indargabetu duen familia bizitza eta lanbidea bateratzeko laguntzei buruzko ekainaren 29ko 177/2010 Dekretuak laguntzak a
urreikusten ditu pertsona horiek ordezkatzen dituzten enpresentzat ere. A
raudi a
ldaketari esker, orain a
rte kanpoan geratzen ziren zenbait egoera (osasun egoera larrikoa, esaterako) jasota geratu dira.
[44] Horrela, zenbatekotik honakoak kenduko lirateke: baliaezintasun handiko osagarria, %75etik gorako minusbaliotasun gradua duen 18 urtez gorako a
rdurapeko seme-alabagatiko prestazio ekonomikoaren osagarria, hirugarren pertsona batek kotizazio gabeko baliaezintasun pentsioa behar izateagatiko osagarria, haiek denak Gizarte Segurantzaren Lege Orokorreko 139.4, 182 bis.2c eta 145.6 a
rtikuluetan jasota –ekainaren 20ko 1/1994 legegintzako Errege Dekretuak onartutako Testu Bategina–. Halaber, Minusbaliatuak Gizarteratzeko a
pirilaren 7ko 13/1982 Legeko (MIGL) 12.2.c) a
rtikuluan xedatutako hirugarren pertsona bati laguntzeko subsidioa ere kenduko da.
[45] A
ldi baterako egonaldien kasuetarako laguntzei eutsi zaie.
[46] Zaintzailearen a
tseden edo oporrei dagokienez, gehienez ere urteko 30 egun natural ordainduko dira; gainontzeko kasuetan, gehienez ere urteko 3 hilabete (edo 4 salbuespenez).
[47] Orokorrean, zerbitzuetarako lurralde esparru egokia eskualdea da, ezgaitasun moten a
raberako mendeko pertsonentzako egoitza-arreta iraunkorreko zentroetarako izan ezik, haietan esparrua Gipuzkoako Lurralde Historiko osoa baita.
[48] 2007rako zenbatekoak a
zaroaren 20ko 133/2007 Foru Dekretuko Eranskinean daude. Ondorengo urteetakoak Diputatuen Kontseiluaren erabakien bidez onartu dira:
2008ko otsailaren 5ekoa 2008koetarako (2008.2.28ko GAO).
2009ko urtarrilaren 21ekoa 2009koetarako (2009.3.17ko GAO).
2010eko urtarrilaren 26koa 2010eko gehienezko zenbatekoetarako (2010.3.16ko GAO).
Gipuzkoako A
ldizkari Ofizialean erabakiaren onarpenaren berri baino ez da ematen, zenbateko zehatzak a
ipatu gabe.
[49] Prestazioei buruzko a
tal honen a
maieran, Errege Dekretuz ezarri diren gehienezko zenbatekoei buruzko koadroak jarri ditugu. A
rabako Foru A
ldundiak babes maila gehigarria erabakitzeko duen a
halmenaz egin duen erabilerari buruzko a
gerpenak urdinez idatzi ditugu.
[50] % = 100 – {(hileko gaitasun ekonomikoa – urte horri eta elkarbizitza unitateko kide kopuruari dagokien Sarrerak Bermatzeko Errentaren zenbatekoa) * 0,00060} * 100. Edonola ere, urte horri eta elkarbizitza unitateko kide kopuruari dagokien Sarrerak Bermatzeko Errentaren zenbatekoaren pareko hileko gaitasun ekonomiko pertsonala edo txikiagoa duten erabiltzaileek zerbitzuari lotutako prestazio ekonomikoan onartuta daukan mendetasun gradu eta mailari dagokien gehienezko zenbatekorako eskubidea izango dute, eguneko eurotan a
dierazita (€/egun). Halaber, onuradunek ezingo dute jaso onartuta daukaten mendetasun gradu eta mailari dagokien gehienezko zenbatekoaren %40 baino gutxiagoko prestazio ekonomikorik, hura ere eguneko eurotan (€/egun).
[51] Ikus Gizarte Segurantzaren sistemako hitzarmen berezia a
rautzen duen urriaren 13ko TAS/2865/2003 A
gindua a
ldatzen duen irailaren 7ko TAS/2632/2007 A
ginduko 28. a
rtikulua.
[52] A
ldaketa erakunde honek proposatuta egin du foru a
dministrazioak. Ikus kexa izapidetuei buruzko 5. kapitulua.
[53] "1. Onuradunak familia inguruneko zaintzak mendetasuneko egoeraren onarpena eskatu a
urretik jasotzea eta baliabide publikorik edo ziurtatutako pribaturik ez egoteagatik zerbitzurik onartzea ezinezkoa izatea.
2. Zaintzailea mendetasuneko egoeran dagoen pertsonarekin bizileku berean bizitzea.
3. Zaintzaileak mendetasuneko egoera edozein gradutan onartuta ez izatea.
4. Mendetasuneko egoeran dagoen pertsonaren bizilekuaren landa inguruneak baliabide publiko edo ziurtatutako pribatu nahikorik ez duenean, despopulaturik dagoenean, edo inguruabar geografikoek edo bestelakoak beste motetako a
rreta galarazi edo zailtzen dutenean, a
dministrazio eskudunak, salbuespenez, maiatzaren 11ko 615/2007 Errege Dekretuko 1.1 a
rtikuluan xedatutako senidetasun gradua izan gabe, mendeko pertsonaren udalerrian edo a
uzoko batean bizi den bere inguruneko pertsona batek zaintza ez profesionalak ematea baimendu a
halko du, pertsona hori bertan lehenago urtebetez bizi izan bada.
A
restiko paragrafoan a
urreikusitako kasuan, zaintzaileek ezarritako gainerako betekizunak bete beharko dituzte, bizileku berean bizitzeari dagokiona izan ezik. Onuradunaren premietarako prestaziorik egokiena ezartzen duen Banakako A
rreta Programan, berariaz a
dierazi beharko da zergatik ezin den zerbitzu bat edo zerbitzu horri lotutako prestazio ekonomikoa proposatu.
Mendetasuneko egoeran dagoen pertsonak bere mendetasun gradu eta mailarako a
urreikusitako zerbitzu bat jasoko balu, prestazioak onartzeko ebazpenean gutxienez zerbitzu berari edo intentsitate bereko beste zerbitzu bati eutsi beharko zaio. Zerbitzu hori inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoarekin bateraezina bada, ez da a
zken hura onartuko.
Halaber, kontuan hartu beharko dira A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Batzordearen zaintzaile ez profesionalen prestakuntza eta informazioa frogatzeko irizpide komunei buruzko Erabakia –2009ko irailean hartua eta Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2009ko a
zaroaren 4ko Ebazpenaren bidez 27an Estatuko A
ldizkari Ofizialean a
rgitaratua–; eta A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Batzordearen familia inguruneko zaintzetarako prestazio ekonomikoaren kalitatea hobetzeko Erabakia –2010eko urtarrilaren 25ean hartua eta Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2010eko otsailaren 4ko Ebazpenaren bidez martxoaren 12an Estatuko A
ldizkari Ofizialean a
rgitaratua–; hori dena, erabaki honetan xedatutakoaren a
urkakoa ez den heinean".
[54] Honako foru dekretuen bidez:
2007: 98/2007 eta 99/2007 Foru Dekretuak, ekainaren 19koak biak.
2008: 7/2008 Foru Dekretua, otsailaren 5ekoa.
2009: 27/2009 Foru Dekretua, otsailaren 24koa.
2010: 68/2010 Foru Dekretua, maiatzaren 4koa.
[55] Gizarte Politika eta Kontsumoaren Idazkaritza Nagusiaren 2009ko a
zaroaren 4ko Ebazpena, zeinen bidez A
utonomiarako eta Mendetasunarentzako A
rretarako Sistemaren Lurralde Batzordearen zaintzaile ez profesionalen prestakuntza eta informazioa frogatzeko irizpide komunei buruzko Erabakia a
rgitaratzen baita. Erabaki horretan, informatzeko eta orientatzeko, prestakuntza programei buruzko irizpide batzuk jaso dira, edukiei eta metodologiari dagokienez, baita, giza baliabideei eta baliabide materialei buruzko kontuak ere.
[56] Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak emandako informazioaren a
rabera.
[57] Beltzez idatzitako zenbatekoak urtero Estatuko Gobernuak Errege Dekretuz onartutakoei dagozkie. Berdez, A
MALeko mailakako a
plikazioaren a
rabera, ekitaldi horretan eraginkorra ez zen mailaketa idatzi dugu. A
ldundiek bere egin dituzte zenbateko horiek euren lurralde esparrurako, urdinez edo gorriz idatzitako zenbatekoetan izan ezik. Urdinez idatzitakoan A
rabak, babes maila gehigarria ezartzeko bere a
halmena erabiliz, estatuko zenbatekoa handitu duenean ezarri dituen zenbatekoak dira. ZLPri dagokionez, igoera horrek A
rabako Lurralde Historikoan eskaera egindako egunaren a
urre-aurretik hiru urtez jarraian erroldatuta egon izana frogatzen dutenentzat baino ez du balio. FIZPEren kasuan, herritar guztientzat dira. Bizkaian 2008an egindako biribiltzea gorriz idatzi da.
[58] Norberaren zaintzarako produktuak (garbiketarako, ohetik jaikitzeko, oheratzeko edo ohean geratzeko...), mugikortasuna erraztekoak (gurpil-aulkiak, ibilgailuen egokitzapenak...), gizarte komunikazioa erraztekoak (audifonoak, sistema informatikoak...) etxeko oztopoak kentzekoak, etab.