AMALeko 11. a
rtikuluaren a
rabera, Espainiako Konstituzioaren, A
utonomia Estatutuen eta indarreko legediaren a
rabera dagozkien eskuduntzak kaltetu gabe, honako eginkizunak dagozkie a
utonomia erkidegoei:
– Euren lurralde esparruan, norberaren a
utonomia sustatu eta mendetasuneko egoeran dauden pertsonei a
rreta emateko zerbitzuak planifikatzea, a
ntolatzea, koordinatzea eta zuzentzea.
– Euren lurralde esparruan, mendetasuna baloratzeko eta a
rreta emateko behar diren zerbitzuak eta baliabideak kudeatzea.
– Koordinazio soziosanitarioko prozedurak ezartzean, beharrezkoa balitz, a
rreta eraginkorra bermatzeko egokiak diren koordinazio erakundeak sortuz.
– Zentro eta Zerbitzuen Erregistroa sortzea eta eguneratzea, betekizunak eta kalitate estandarrak betetzen direla bermatzeko ziurtagiriak emanez.
– Banakako A
rreta Programak egiten direla bermatzea.
– Zentro eta zerbitzuen betekizunak eta kalitate estandarrak ikuskatzea eta bete ezean zigortzea, baita onuradunen eskubideei dagokienez ere.
– A
ldian-aldian dagokien lurraldean Sistemaren funtzionamendua ebaluatzea.
– Estatuko A
dministrazio Nagusiari 32. a
rtikuluan xedatutako finantzazio irizpideak a
plikatzeko behar den informazioa ematea.
2.8.2. Eskumen banaketa EAEn
EAEren a
dministrazio eraketa berezia dela-eta, a
ztertzen a
ri garen gaian dagoen eskumen banaketa labur a
ipatu behar da.
EAEk, Konstituzioko 148.1.20 eta A
utonomia Estatutuko 10.12 a
rtikuluen a
rabera, bereganatuta dauka, esklusiboki, gizarte laguntzari buruzko eskumena. Halaber, erkidegoaren garapenari, berdintasunari, eta haur, gazte eta a
dinekoei buruzko politikari dagokienez, EAEk eskumen esklusiboa dauka, Estatutuko 10.39 a
rtikuluaren a
rabera.
Eusko Legebiltzarraren Gizarte Zerbitzuei buruzko a
benduaren 5eko 12/2008 Legeak A
MALeko 14. a
rtikuluak ezarritako prestazioak a
urreikusi eta euskal gizarte zerbitzuen sarean sartzen ditu; bai lehentasunezko zerbitzuak –15. a
rtikuluan zerrendatuak eta 21 eta 25 a
rtikuluen a
rtean zehaztuak–, bai prestazio ekonomikoak[26].
Autonomia Erkidegoko Erakunde Komunen eta Lurralde Historikoetako Foru Erakundeen a
rteko harremanei buruzko Eusko Legebiltzarraren a
zaroaren 25eko 27/1983, Legeak[27] a
zkenei ematen die, euren lurraldearen barruan, erakunde komunen gizarte laguntzari buruzko eta erkidegoaren garapenari, berdintasunari, haur, gazte eta a
dinekoen buruzko politikari dagokienez erakunde komunen legedia egikaritu beharra, Euskal Herriko erakundeek gai haietan duten ekintza zuzena kaltetu gabe (7.c 1 eta 2 a
rtikulua). Eskumen exekutibo horietan euren zerbitzuen a
ntolamendua a
rautzeko a
halmena, a
halmen a
dministratiboa –ikuskapena barne– eta bide a
dministratiboan ikuskatzeko a
halmena sartzen dira.
Gizarte zerbitzuei buruzko eginkizunak ezartzeko Eusko Jaurlaritzaren uztailaren 30eko 155/2001 Dekretuko 3. a
rtikuluaren a
rabera, mendekotzat jotako pertsonenganako a
rreta eta zaintza foru a
ldundiei legozkieke, eta haiek bermatu behar lukete talde jakin horrentzako zentroak eta zerbitzuak egotea.
Aipatu Gizarte Zerbitzuen Lege berriak, III. tituluan, Euskal A
utonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen Sistemaren eskumen, a
ntolamendu, kontsulta eta parte-hartzearen a
raubidea ezartzen du, eta herri-administrazioek gizarte-zerbitzuen a
rloan dituzten eskumenak (39 a
rtikulutik 42ra) eta a
dministrazioen a
rteko lankidetza– eta koordinazio-organo eta –prozedurak zehazten ditu, hala Euskal A
utonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen Sistemarako nola gizarte-ongizatea xede duten beste sistema eta politika publiko, kideko edo osagarri batzuekiko harremanetarako.
Laburbilduta, Eusko Jaurlaritzari gizarte zerbitzuei buruzko lege ekimenaren erabilera eta a
rautzeko a
halmena; EAEn haien plangintza orokorra egitea; bere ekintza zuzenean sartutako prestazioak eta zerbitzuak ematea eta sistemaren koordinazio orokorra esleitzen dizkio, EAE osoan prestazio eta zerbitzuen garapen orekatua bermatzeko xedez; foru a
ldundiei, ordea, bigarren mailako a
rretako gizarte zerbitzuak ematea (22.2 a
rtikulua) eta planifikatzea eta zerbitzu horien a
ntolamendua a
rautzeko a
halmena esleitzen dizkio.
Bilbe horri EAEko udalek gizarte zerbitzuei buruz dituzten eskumenak batu behar zaizkio: oinarrizko gizarte zerbitzuen eta lehen mailako a
rretako gizarte zerbitzuen kudeaketa, Eusko Jaurlaritzari dagokion telelaguntza zerbitzua izan ezik. Horrela xedatzen dute, 20.000 biztanletik gorako udalei dagokienez, Toki A
raubideko Oinarriei buruzko a
pirilaren 2ko 7/1985 Legeko 25.2 k) eta 26.1 c) a
rtikuluek, gizarte zerbitzuei buruzko eginkizunak ezartzeko Eusko Jaurlaritzaren uztailaren 30eko 155/2001 Dekretuko 4. a
rtikuluak eta Gizarte Zerbitzuei buruzko Eusko Legebiltzarraren a
benduaren 5eko 12/2008 Legeko 42. a
rtikuluak.
Aipatu Gizarte Zerbitzuen Legeko 23. a
rtikuluaren a
rabera, "Eusko Jaurlaritzak, gizarte zerbitzuari buruzko eskumena duen sailak proposatuta eta gainerako euskal herri a
dministrazioekin koordinatzeko eskumenak erabiliz, Gizarte Zerbitzuen Erakundeen a
rteko Organoaren bidez (...), a
restiko a
rtikuluan a
raututako Prestazio eta Zerbitzuen Katalogotik a
biatuta, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren Prestazio eta Zerbitzu Zorroa prestatuko du".
Zorri hori a
rautzen duen lege garapeneko dekretuak "–gutxienez– honako a
lderdiak zehaztu beharko ditu:
– Zerbitzuen kasuan:
a) Zerbitzuaren ezaugarriak: izena eta definizioa, egituratzen dituen prestazio teknikoak zehaztuz.
b) Zerbitzu modalitateak, egonez gero.
c) Zerbitzuaren helburuak eta zer premiari erantzuten dien.
d) Zerbitzua eskuratzeko betekizunak eta prozedura eta, hala balegokio, egituratzen dituen prestazioak, zerbitzuaren hartzaileen ezaugarriak eta, hala dagokionean, prezio publikoa edo tasa ordaintzeko baldintzak barne.
e) Zerbitzua eteteko edo a
maitzeko zioak eta prozedura.
– Prestazio ekonomikoen kasuan:
a) Izena eta definizioa.
b) Helburuak eta zer premiari erantzuten dieten.
c) Zenbatekoa.
d) Eskuratzeko betekizunak eta prozedura, eta hartzaileen ezaugarriak.
e) Jasotzeko baldintzak: ordainketen maiztasuna edo bestelakoak.
f) Prestazioa a
maitzeko a
rrazoiak".
12/2008 Legeko lehen xedapen gehigarriak urtebeteko epea ematen zion Eusko Jaurlaritzari, indarrean sartu zen datatik zenbatzen hasita, EAEko Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren Prestazio eta Zerbitzuen Zorroaren Dekretua onartzeko. Txosten hau ixteko datan dekretua ez da a
rgitaratu.
Hiru foru a
ldundiek, a
ipatzen genuen a
rautzeko a
halmena erabiliz, zenbait tresna juridiko eman dituzte. Haien bidez, batez ere, mendetasuneko egoera onartzeari eta A
MALek jasotzen dituen prestazio ekonomikoei buruzko kontuak a
rautu dute.
Zerbitzuei dagokienez, EAEko ezarpenak ibilbide luzea dauka eta ez du a
rau a
ldaketa garrantzitsurik eskatu A
MALeko manuetara egokitzeko.
[26] EUSKADIKO A
HOLKULARITZA JURIDIKOAREN BATZORDEA. 97/2008 Irizpena, maiatzaren 22koa, Gizarte Zerbitzuen Lege a
urreproiektuko 106/2008 kontsultari buruzkoa [lerroan]. Gasteiz: Justizia eta Herri A
dministrazio Saila, 2008. http://www.jusap.ejgv.euskadi.net/r47-home/eu webgunean eskuragarri.
[27] A
utonomia Erkidegoko Erakunde Komunen eta Lurralde Historikoetako Foru Erakundeen a
rteko harremanei buruzko a
zaroaren 25eko 27/1983 Legeak (LHL) eskumen banaketaren barneko esparrua eta Euskal Herri barruko erakunde mailen a
rtean baliabideak finantzatzeko eta banatzeko tresnak ezarri zituen.
Euskal Herriko erakunde publikoen a
rtean banatu beharreko baliabideak Kontzertu Ekonomikoaren kudeaketatik eratorritakoak dira, Estatuari kupo gisa ordaindutako zenbatekoa kendu ondoren.
Baliabide horiek indarrean dagoen ordenamendu juridikoaren a
rabera erakunde komunak eta lurralde historikoetako foru erakundeak titular diren eskumenak edota zerbitzuak a
intzat hartuz banatuko dira. Erakunde komunen eta foru erakundeen a
rteko baliabide banaketa horri banaketa bertikala deritzo.
Zerga itunduen bilketa, Kontzertu Ekonomikoaren a
rabera, foru a
ldundiei dagokie. Hori dela-eta, Euskadiko Ogasun Nagusiranzko finantza-fluxuak, ekarpenak deritzenak, egon behar dira, foru a
ldundi bakoitzak Euskadiko a
urrekontuko gastuei egindako ekarpen.
Ekarpen hori, oinarrian, lurralde historiko bakoitzeko errentaren proportzio zuzenean erabakiko da, eta lurralde historiko bakoitzaren a
halegin fiskalaren eta a
utonomia erkidego osoaren batez besteko a
halegin fiskalaren a
rteko a
ldearen a
lderantzizko proportzioa eginez balioetsiko da. Lurraldeen a
rteko ekarpenen banaketari banaketa horizontala deritzo.
Baliabideak banatzeko eta lurralde historiko bakoitzak Euskadiko Ogasun Nagusiari egin beharreko ekarpenak kalkulatzeko metodologia gutxienez hiru a
urrekontu ekitalditarako onartu behar da.
Martxoaren 23ko 2/2007ko Legeak, baliabideak banatzeko eta foru a
ldundiek Euskal Herriko A
utonomia Erkidegoaren a
urrekontuak finantzatzeko egin beharreko ekarpenak kalkulatzeko 2007-2011 a
ldian a
plikatu beharreko metodologia onartu zuen.
Bestalde, finantza fluxuak egongo dira foru a
ldundietatik tokiko ogasunetara, udalek Kontzertu Ekonomikoaren kudeaketatik datozen baliabideetan parte hartzen dutelako. Lurralde Historiko bakoitzeko banaketa batzar nagusietan onartutako foru a
rauek a
rautzen dute. Finantzaketa horrek tokiko zergen kudeaketatik datorrena osatzen du. Tokiko zergen a
raudia ere lurralde historikoetako batzar nagusiek onartzen dute, Kontzertu Ekonomikoaren a
rabera (EKONOMIA ETA OGASUN SAILA. Baliabideen banaketa Euskal Herriko erakundeen a
rtean [lerroan] Hemen eskuragarri: http://www.euskadi.net/r33-2220/eu).
Gure erkidegoak daukan a
dministrazio konplexutasuna ikusita, ezinbestekoa erakundeen a
rteko benetako koordinazio eraginkorra dagokien a
dministrazioen a
rtean.
Gizarte Zerbitzuei buruzko a
benduaren 5eko 12/2008 Legeko 44. a
rtikuluan xedatutakoaren a
rabera, Gizarte Zerbitzuen Erakundeen a
rteko Organoak euskal gizarte zerbitzuei buruzko erakundeen a
rteko lankidetza eta koordinazioa egituratzen ditu herri a
dministrazioen a
rtean, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren batasuna bermatzeari begira. Erakunde hori Gizarte Zerbitzuen Erakundeen a
rteko Organoari buruzko martxoaren 30eko 101/2010 Dekretuaren bidez sortu da.
Arabako Lurralde Historikoan, norberaren a
utonomia sustatu eta mendekotasuneko egoerari a
rreta emateari buruzko erakundeen a
rteko koordinazioa Diputatuen Kontseiluaren a
benduaren 17ko 66/2002 Foru Dekretuaren esparruan kokatzen da. Foru Dekretuak haien lurralde esparruetan oinarrizko gizarte zerbitzuak emateko 20.000 biztanletik beherako udalekin hitzarmenak sinatzea zuzendu behar duten irizpideak onartu zituen, eta haren I. Eranskinak Diputatuen Kontseiluaren urtarrilaren 12ko 1/2010 Foru Dekretua a
ldatu zuen.
Dekretu haren a
rabera, toki erakundeek Gizarte Politika eta Gizarte Zerbitzuetako Sailari lagundu behar diote oinarrizko gizarte zerbitzuak koordinatzeko eginkizunean, unitate horien eta Gizarte Ongizatearen Foru Erakundearen a
rteko komunikazio egokia a
halbidetu behar dute, zerbitzuen funtzionamenduari buruz eskatutako datu oro eman behar dute, garapen esparrua zonaldean duten foru zerbitzu eta programetan parte hartu behar dute, zerbitzua edo zerbitzuak fisikoki kokatzen diren lokalak eman behar dituzte, eta oinarrizko gizarte zerbitzuaren edo zerbitzuen benetako kostuaren %20 finantzatu behar dute.
Arabako Foru A
ldundiak dioenez, udal horietako oinarrizko foru zerbitzuek berehala daukate mendetasuneko foru espedienteen egoerari buruzko informazio guztia, prozedura osoa biltzen duen sistema informatiko bakar batek kudeatzen dituelako; oinarrizko gizarte zerbitzuek Banakako A
rreta Programak (BAP) prestatu eta informazioa Foru A
ldundiari igortzen diote. Hark, bere a
ldetik, oinarrizko gizarte zerbitzu horien kostuaren %80 ordaintzeko konpromisoa hartzen du. Sarean a
ntolatutako zerbitzu informatikoek eta a
ldian a
ldiko koordinazio bileren bidezko etengabeko jarraipenak koordinazio hori errazten dute.
Bestalde, a
dierazten digu hitzarmen horietan a
ipatutako A
ldundiaren eginkizunen a
rtean, oinarrizko gizarte zerbitzuari behar bezala funtzionatzeko behar beste a
rgibide, laguntza tekniko eta a
holkularitza ematea eta bere langileak Gizarte Politika eta Gizarte Zerbitzuetako Sailaren prestakuntza eta birziklatze planetan sartzea daudela.
Foru erakundeak eransten du, Gasteizko Udalari dagokionez, eskumenak erabat bereizita daudela: A
ldundiak bere egiten du mendetasuneko a
razoak duten pertsonen a
rreta eta Udalak a
utonomoak direnena A
ldundiak jakinarazi digunez, erabiltzaileen datuak babesteari begira, Udalari a
dierazi zaio mendetasun espedienteari buruzko informazioa zuzenean dagokion pertsonari eskatu behar zaiola. A
zkeni, ziurtatu digu "horri dagokionez erakunde bien a
rteko etengabeko lankidetza dago[ela], orain a
rte, ez [dela] datuak gurutzatzeko mekanismorik ezarri, eta, orokorrean, herritarrek erakunde eskudunera jotzen dute[la], zein den jakinarazitakoan".
Bizkaiko Foru A
ldundiak a
dierazi digu gizarte zerbitzu espezializatuek Banakako A
rreta Programa (BAP) erabiltzailearen edo haren ordezkariaren partaidetzaz eta udal bakoitzeko oinarrizko gizarte zerbitzuen laguntzaz ezartzen dutela, a
zken haiei dagokielako mendetasunaren balorazio espedientearekin batera doan gizarte txostena prestatzea. A
ldundiak a
intzat hartzen ditu udal zerbitzu horiek egindako balorazioa, diagnostikoa eta proposamena eta, zalantzarik egonez gero, a
holkua eskatzen zaie mendetasuneko egoeran dagoen pertsonaren premientzat egokiena den esku-hartze mota erabakitzeko.
Era berean, Bizkaiko Foru A
ldundiak a
dierazi du, kasu guztietan, eskatzailea erroldatuta dagoen udaleko oinarrizko gizarte zerbitzuei mendetasuneko egoera onartzeko ebazpenaren eta egindako BAPen berri ematen zaiela, a
urreikusitako zerbitzuak edota prestazioak ezagutu eta oinarrizko gizarte zerbitzu horrek pertsonari udal eskumenaren esparruan dauden baliabideak eman a
hal izateko.
Gipuzkoari dagokionez, Banakako A
rreta Programa (BAP) kudeatzeko hautatutako formulak berak ezinbesteko bihurtzen du foru eta udal a
dministrazioen a
rteko koordinazioa. Foru erakundeak a
dierazi digunez, "mendetasuneko egoera onartzeko ebazpen guztietan interesatuak eskubidea duen zerbitzu eta prestazio guztiak (BAP teorikoa) a
dierazten dira. Bere interesen a
rabera, egokia deritzona eska dezake, oinarrizko gizarte zerbitzuen laguntzarekin (informazioa eta orientabidea), eta horrek a
zkenean hautatutako zaintza a
ukera (BAP erreala) dakar. Bestalde, edozein unetan, bere premien a
rabera, zaintza a
ukera hori a
lda dezake, eta horretarako oinarrizko gizarte zerbitzuetako langileen laguntza izango du, horrela BAP errealari bizirik iraunaraziz, premiak a
ldatu a
hala. Zentzu horretan, esan behar da Gipuzkoan ez dela hautatu 39/2006 Legeak bultzatzen duen BAPen kontratu ikuspegia; a
itzitik, kontzeptu biziagoa hautatu da, eta hura bat dator gure lurraldeko gizarte zerbitzuen funtzionamendu historikoarekin".
Aldundi horrek jakinarazi digu, koordinazioa errazteko, "Gipuzkoan Internet bidezko a
plikazio informatiko bat dago[era], EXTRANET izanekoa, eta horrek bidea ematen du[ela] sistemako eragile guztiek: A
ldundiak, udalek eta zerbitzuen (balorazioa barne) hornitzaileek, sarean eta on-line lan egiteko; eta oinarrizko gizarte zerbitzu guztiek bide horretatik izapidetzen dituztela eskabideak, jarraipena egiteko eta emaitza ezagutzeko darabiltela".