Espainiako Konstituzioaren 39.1. eta 4. a
rtikuluak
"1. A
ginte publikoek familiaren babes sozial, ekonomiko eta juridikoa bermatuko dute."
"4. Umeek nazioarteko euren eskubideak zain tzeko hi tzarmenetan ezarritako babesa izango dute."
Familia gizabanako gehienen oinarrizko erreferentzia da eta a
dingabeen, a
dinekoen eta beharrizan bereziak, dependentzia edo gaixotasunen bat dituzten gizabanakoentzako berebiziko zeregina du. Familia tradizionalaren bilakaerak a
rreta berezia eskatzen du, eredu hauen guztien berdintasuna sustatzeko ere: familia guraso bakarrak, sexu bereko gurasoak dituzten familiak, bananduak edo berriz elkartuak.
Bestalde, beharrezkoa da familia ugarienganako a
rreta bultzatzea, botere publikoen laguntza handiagoa behar baitezakete euren beharrizanak as
etzeko. A
lde horretatik, guraso bakarreko familien babes berezia beharrezkotzat jo tzen dugu eta, gure ustez, familia hauek, bi seme-alaba dituztenean, familia ugarien mailarekin parekatu beharko genituzke, Estatuko legeetan jadanik gertatzen den bezala.
Era berean, beharrezkoa da indar handiagoz bultzatzea familia ugarientzako diru-laguntzak, ez soilik laguntza zuzenekin, baita neurri fiskalekin ere.
Gainera, gainditzeke daude guraso bakarreko eta bikote homosexualez osatutako familiekiko dauden oztopo a
dministratibo formal guztiak; gehienek idazki eta dokumentuen informazioarekin zerikusia dute, ez baitira errealitate sozial eta juridiko berrira egokitu.
Guraso bakarreko familien egoera berezia familientzat sortzen diren onura ekonomikoak ematerakoan kontuan izan beharra dago, udal kiroldegietarako sarbideari dagokionez edo bestelako edozein hobari edo lagun tza fiskali dagokionez.
Beharrezkoa da lana eta familia bizitzan uztartzeko neurrientzako laguntzak a
bian jartzea, egungo a
raudiarekin une honetan estaldurarik ez duten langile a
utonomoentzat.
Beharrezkoa da herri a
dministrazioetako pertsonalaren lan baldintzen neurri a
rau-emaileek lanaldia malgutzeko edo berrantolatzeko neurriak barne har tzea, lanaren eta familiaren uztarketa laguntzeko sortu baitira, egungo a
raudiak eragiten dituen interpretazio zalantzak a
rgitzeko as
moz.
Arartekoaren erakundeak bikote bananduen kasuan guraso bien a
rteko erantzukizun konpartituaren a
lde egin du. Hori dela eta, herri-botereei eskatu diegu, zeinek bere eskumenen neurrian, behar diren lege a
ldaketak premiatu ditzatela, banantze eta dibortzio kasuetan, a
ukerarik desiragarriena seme-alaba komunen zaintza guraso bien a
rdura izatea izan dadin, gurasoen erantzukizun partekatuko a
raubidean, lehentasunez a
dingabeen interesa babestuz betiere.
Gauzak bestela esanda, a
dingabeen egoerari a
rreta eskaini nahi diogu, genero indarkeria dagoen familien kasuan.
Familiaren babesik gabeko haur eta nerabeei dagokienez, beharrezkoa da, udal zerbitzuen partetik batik bat, familiei laguntzeko eta esku hartzeko a
pustu sendoagoa egitea. Harrera familien kasuan, kalitatezko laguntza jarraitua behar da, bai a
dingabearen kasuan, bai harrera familiarenean. Harrera egoitzetan dauden ume eta nerabeen kasuan, familiaren esku hartzea indartu beharra dago.
Babesik gabeko a
dingabeen kasuan, bakarrik dauden a
dingabe a
tzerritarren egoera a
zpimarratu beharra dago. Gehien errepikatzen den a
razoa, kasu hauetan, lurralde historiko bakoitzean indarrean dauden irizpide eta harrera-protokoloen ezberdintasunean datza, bereziki a
dinari dagokionez, eta horrek ondorioak ditu umea edo nerabea babeserako sisteman sartzeko a
la ez onartzeko. Gai tzestekoa da foru a
ldundiek ez dutela betetzen bizilekua izateko baimena emateko beharra. Gainera, onartezina da baliabide sozialik gabeko a
dingabe a
tzerritarren existentzia a
dinez gorakoentzat, neurri horietarako inolako babes legalik izan gabe.
Adingabe a
rau-hausleei dagokienez, familiako eta bikotekidearen a
urkako indarkeria delituen etengabeko hazkundea eta babeserako sistemetatik datozen a
dingabeen proportzio a
ltua oso larria da oraindik ere. A
dingabe a
rau-hausleei zuzendutako hezkuntza zentroen sarearen egiturak berdin segitzen du.
Aipatzekoa da babeserako eta erreformarako sistemen a
rteko erlazioa, a
zken urteetan sendotu egin baita, bereziki internamendu neurrien kasuan. Egoera garran tzizkoa da laguntzarik gabeko a
tzerriko a
dingabeen kasuan. Internamendu neurrien erdia islatzen badute ere, izan behin-behinekoak zein behin betikoak, 2010. urtean jaitsi egin da gazteentzako justizia zentro batean a
rtatutako a
tzerriko a
dingabeen ehunekoa. Bi sistemez gehien baliatzen diren kolektiboak hauek dira:
– Lagundu gabeko a
dingabe a
tzerritarrak (gehienak Marokokoak).
– Familia erreferentzia eskaseko eta berdinen taldearekiko mendekotasun handiko Latinoamerikan eta Errumanian jaiotako a
dingabeak.
– Familiaren barruan edo bikotekideei eraso egiten dieten a
dingabeak, eta a
dingabea ingurunetik bereizi beharra dago.
– Emantzipaziorako a
ukera errealik ez duten 18 urtetik gorakoak.
– Babes zentroan bizi diren a
dingabeak. Igoera handia gertatu da nesken kopuruan.
Hezkuntzapremia bereziak edo berariazkoak dituzten talde batzuk eskolatzeari buruz, izendatzaile komuna berriro ere familiekiko lankidetzaren hobekuntzan datza.
Kolektibo eta gizabanako gutxietsienen kasuan, eskoletako ghettoak eta segregrazioa saihestu behar dira.
Beharrezkoa da ezgaitasunak dituzten ikasleen heziketa beharrizanei erantzun egoki bat ematea; populazio etorkinetik datozen ikasleak, herri ijitoaren ume eta nerabeak eta gizarteak gutxietsitako populaziotik datozenak.
Ume eta nerabeen a
dimenaren osasun-arreta adingabeen osasunerako eskubidearen a
rretarako beharrizan premiazkoenetariko bat da. Dudarik gabe, a
dimenean osasun a
razoak dituzten a
dingabeen kolektiboa gizartean une honetan hasten a
ri den taldeetako bat da. Ezinbestekoa da a
dministrazioen a
rteko koordinazioan sakon tzea kolektibo honen beharrizanei erantzuteko.
Beste a
lde batetik, beti eragin izan dute kezka berdinen a
rteko eskola jazarpenaren kasuek. Tratamendu iraunkorra behar duen fenomenoa da, hain larria izanik, eta familiek, bizikidetza planek eta hezkuntza zentroek a
rtikulatutako gainerako tresnek zeregin garrantzitsua dute kasu honetan. Kasu batzuetan teknologia berriak jazarpenerako bide gisa erabiltzen dira; horri "ziberbullying" deritzo.
Datu positibo gisa a
ipa liteke a
zken urteetan behera egin duela Hezkuntza Ikuskari tzaren a
urrean salatutako eskolako jazarpen kasuen kopuruak. Oraindik nagusi dira mutilek burututako jazarpen kasuak, bereziki Lehen Hezkuntzako a
zken zikloan eta Bigarren Zikloko lehen bi ikasturteetan.
Kezkagarria da hainbat erakunde sozialen txosten eta a
zterlanek a
zaldutako umeen pobrezia egoeraren hazkundea.
Azkenik, a
zpimarratzeko modukoak dira sexu orientazio edo genero-identitate ezberdinak dituzten nerabeen integraziorako zailtasunak eta bazterketa egoerak.