8. Etorkinak
I. Aurrekariak
Krisi ekonomikoaren ondorioz, langabeziak gora egin du a
tzerritarren a
rtean; izan ere, etorkinen lanpostuak eraikuntza eta a
ntzeko sektore ekonomikoekin lotuta daude, baita a
ldi baterako kontratuekin eta etorkinak lan egin ohi duten sektore eta kontratu-modalitateekin ere. Krisiak gehiago eragin die gizonei eta herritar talde zaurgarrienei, a
dibidez, gazte a
tzerritarrei eta gure a
rtean denbora gutxi daramaten pertsonei.
Krisi egoerak herrialde as
kori eragiten die, bai a
beratsei, bai txiroei. Herrialde txiroetan, krisiaz gain, hondamendi naturalak eta gerra-gatazkak ere izaten dituzte eta horrek migrazioak eragiten ditu. Herrialde horien Estatu mugakideek migrazio-fluxuak kontrolatzeko ezartzen dituzten politiken ondorioz mugak ixten dira, eta horrek irismen handi eta larriko krisi humanitarioak eragiten ditu.
2010ean EAEn etorkinak 139.229 izan dira guztira; horietako 71.952 gizonezkoak dira eta 67.277 emakumezkoak, herritarren %6,4 dira osotara. 2010eko datuak. Iturria: Immigrazioaren Euskal Behatokia, Ikuspegi. A
tzerritarren kopuruak eskasa izaten jarraitzen du beste a
utonomia erkidego batzuekin eta Estatuarekin a
lderatuta. A
tzerritarrak Espainian 4.791.23 dira guztira, a
legia, biztanle guztien %12,1 (Madrilen %16), Lan eta Immigrazio Ministerioaren Urtekariak jasotzen duenaren a
rabera.
Eustat-Euskal Estatistika Erakundearen a
rabera, EAEko migrazio saldoa a
zken urteotan positiboa izan da, eta datuek a
zken urtean egoiliar etorkin berrien %43 beste a
utonomia erkidego batzuetatik etorriak direla a
zpimarratzen dute.
Estatuko Fiskaltza Orokorraren 2009ko memorian a
dierazten da urte horretan 5.099 pertsona kanporatu direla, a
legia, 2008an baino gutxiago; izan ere, urte horretan 6.281 pertsona kanporatu zituzten.
Administrazio egoera irregularrean dauden pertsonak Estatuan 1.000.000 inguru direla (EAEn 35.000 inguru) kalkula daiteke, udal errolden zifrak eta baliozko bizileku-txartela edo erregistroko ziurtagiria daukaten a
tzerritarren datuak kontuan hartuz gero. Pertsona horiek lan eta egoitza baimena lortuko dute 3 edo 4 urteko epean. Baztertzea larriago bihurtzea ekiditeko, garrantzitsua da gizarte ekintzako programetan sar daitezela beren migrazio proiektuaren hasieratik.
"Atzerriko immigrazioaren inguruko jarrerak eta pertzepzioak. 2010eko ekaina" Ikuspegi Barometroaren konklusio batzuk oso kezkagarriak dira; izan ere, datuek a
zken urteotan euskal herritarren jarrera gogortu dela a
dierazten dute, a
legia, "kritikoagoa dela eta a
tzerritarrekin a
pur bat estuagoa".
Barometro honek planteatzen du euskal herritarrek etorkinen inguruko estereotipo faltsu eta a
urreiritzi jakin batzuk izaten jarraitzen dutela, a
urreko urteetan bezalatsu. Estereotipo eta a
urreiritzi horiek, dirudienez, a
utonomoak dira zati batean benetako gertakizunekin a
lderatuta. Bereziki kezkagarria da herritarrek etorkinen eta segurtasunaren a
rteko harremanari buruz duten iritzia. Euskal herritarrek a
urreko urteetan baino onginahi gutxiagorekin epaitzen dute immigrazioaren funtzionalitate ekonomikoa eta eragin negatiboen ehunekoak a
reagotu dira. "Atzerritarren etorrerak sortzen dituen kezka eta errezelo gehienak euskal gizartearen ongizate-mailari eusteko gaitasunarekin daude loturik".
II. Arloa kopurutan
Jaso ditugun kexak, nagusiki, lotuta daude a
tzerritarrek zerbitzuak eta prestazio publikoak eskuratzeko dauzkaten zailtasunekin. Eta, horren harira, a
zpimarratzekoa da a
urten zailtasun horiek a
reagotu egin direla. Horrez gain, a
urkeztutako kexak etorkinek beren eskubideak baliatzearekin ere lotuta daude, a
dibidez, dokumentazioa eskuratu eta mantentzearekin edo dagozkien egitateak erregistro zibiletan eta Zentralean inskribatzearekin. Immigranteek a
urkezten dituzten kexa guztiak ez dira esparru honetan soilik islatzen, beste esparru batzuetan ere a
urki baitaitezke, a
dibidez, Herrizaingoan, Etxebizitzan, Osasun a
rloan...
Lan a
rloko politika a
ktiboak Euskal A
utonomia Erkidegora transferitu direnez, a
ukera ona izan daiteke etorkinen sektorea laneratzeko, egungo krisiaren eragina nabarmen jasaten a
ri dira eta. Hizkuntza ofizialak ikastea, gaitasunak hobetzea eta laneko orientazioa, besteak beste, indartu behar diren politika publikoak dira, eta a
re garrantzitsuagoa da pairatzen a
ri garen egungo krisi egoeran. A
rartekoak, ondorioz, a
di a
ztertuko ditu Euskal Enplegu Zerbitzura sartzeko baldintzak; izan ere, ez dituzte egoerarik zaurgarrienean dauden pertsonak baztertu behar, hala nola a
tzerritarrak. Immigranteek zerbitzu publikoak bertako pertsonen baldintza berberetan eta inolako diskriminaziorik gabe eskuratzea funtsezko baldintza da etorkinak integratu a
hal izateko.
Arartekoa as
ko kezkatzen du etorkinen inguruko iritzi publikoak. A
zterlanen emaitzen a
rabera, etorkinen eragin ekonomiko eta kulturalen inguruko "sinesmenek" eragin nabarmena dute herritarrek immigrazioari eta a
bian jarri beharko liratekeen immigrazio politikei buruz duten iritzian, hau da, horiek immigranteak herrialdera sartu eta geratzearen inguruko politikek zorrotzagoak a
la a
rinagoak izan beharko luketen pentsarazten diete.
Immigrazioari eta migrazio politikari buruzko eztabaida publikoa komunikabideek ematen duten informazioak baldintzatzen du, baita egiaztatutako datuetan oinarritzen ez diren sinesmen kolektibo jakin batzuek ere. Migrazioaren eragin ekonomiko, sozial eta kulturalen inguruko txosten zorrotzak lantzea, a
nalisietan gehiago sakontzea eta datuak publikoki ezagutzera ematea, a
gian, lagungarri izan liteke a
nalisi serioetan oinarrituta ez dauden sinesmenak eta gaizki-ulertuak desagerrarazteko.
Beharrezkoa izango litzateke kontseilu bat edo bestelako ikus-entzunezko organo bat egotea, edo, bestela, kode deontologikoak, a
holkularitza batzordeak eta/edo a
raudi bat egotea ikus-entzunezkoaren a
rlorako eta pertsona guztien eskubideak eta as
katasunak errespetatzen laguntzeko eta immigranteen jatorri nazionala edo etniaren ondoriozko estigmatizazioa ekiditeko.
Beharrezkoa da bizikidetza eta errespetua sustatzeko diskurtso berriak lantzea, baita desberdintasunak balioesteko eta a
rrazismo eta xenofobiatik urrundutako herri bat eraikitzeko, a
dibidez, honako ekimenak proposatutakoari jarraiki: "Living Together: A
rrazakeria eta Xenofobiaren kontrako Herritar Europarrak", dekalogoa eta a
zken txostena, konparaziozkoa eta barne-hartzailea, Proiektua [JLS/FRC/036).
III. Arauketa testuingurua eta politika publikoak
Epigrafe honetan, a
tzerritarrei eta immigrazio politikei eragiten dieten a
rau a
rloko nobedade batzuk jaso ditugu.
Apirilaren 5ean indarrean sartu da Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren (EE) 810/2009 Erregelamendua, 2009ko uztailaren 13koa, bisatuei buruzko Kode komunitario bat ezartzen duena (bisatuen Kodea). Erregelamendu horrek Estatu kideetako lurraldeetatik ibiltzeko eta egonaldi laburretarako bisatuak jaulkitzeko prozedurak eta baldintzak ezartzen ditu. Horrez gain, Estatu kideen lurraldeetan dauden a
ireportuetako nazioarteko zirkulazio eremuetatik igarotzeko a
ireportuetarako iraganbideko bisatu bat edukitzera behartuta dauden herrialdeak zerrendatzen ditu, eta bisatu horiek jaulkitzeko prozedurak eta baldintzak zein diren ere ezartzen du.
2010eko a
benduan Europako Parlamentuak ezezkoa eman dio baimen bakarraren zuzentarau proposamenari. As
katasun Zibilen, Justiziaren eta Barne-arazoen Batzorde parlamentarioak proposamena onartu egin zuen, eta Parlamentuak eta Justizia eta Barne Kontseiluak elkarrekin hartutako erabaki bidez onetsi behar zen. Zuzentarau horrek prozedura bakarra ezartzen zuen lan- eta egoitza-baimena emateko, eta zuzenbide esparru bera ere ezartzen zuen, immigranteei dagokienez. Esparru horretatik kanpo uzten zituen, besteak beste, a
ldi baterako langileak, lekualdatuak, hirugarren herrialdeetako enpresek lekualdatutako langileak eta kontratu bidez zerbitzuak eskaintzen dituzten enpresetakoak. Beraz, langile horiek eskubide gutxiago izango zituzten; izan ere, ez lirateke a
rautuko zuzentarau horrek ezartzen dituen eskubideen a
rabera, lege-testu espezifikoen edo beren jatorriko herrialdeetako laneko legeen a
rabera baizik, eta horien gehiengoak ez dauzka Europar Batasunean dauden berme berak. Horrez gain, pentsioak kobratzeko tokiari buruzko mugak ezartzeko a
ukera ere a
urrez ikusten zuen, baita beste familia-prestazio eta onura sozial batzuei dagokienez ere. Horrenbestez, a
urrez ikusten zen a
raudiak ez zituen langile etorkinen eskubideak langile immigrante guztien eta haien familien eskubideen babesari buruzko Nazio Batuen 1990eko Hitzarmenean bezala jasotzen, ezta Europako Kontseiluaren 1977ko Langile immigranteei buruzko Hitzarmenean bezala ere, lana, gizarte segurantza eta etxebizitzarekin lotutako baldintzei dagokienez.
Kode Penalari buruzko a
zaroaren 23ko 10/1995 Lege Organikoa a
ldatzen duen ekainaren 22ko 5/2010 Lege Organikoaren nobedadeen a
rtean, a
ipatzekoa da gai hauei buruzko a
rauak jaso direla: as
katasuna kentzeko zigorra, egoera irregularrean dauden herritar a
tzerritarren kasuan, herrialdetik kanporatzeko zigorrarekin ordezkatzea; gizakien salerosketa delituari buruzko titulu espezifiko bat sortzea; herritar a
tzerritarren eskubideen kontrako delituen a
ldaketa eta langileen immigrazio klandestinoaren delitua kentzea.
Nobedade garrantzitsua da gizakien salerosketa delitu independente gisa tratatzea eta delitu hori legez kanpoko trafikoa edo pertsonen immigrazio klandestinotik bereizitako delitu gisa tratatzea. Bereizketa hori a
tzerritarrek Espainian dauzkaten eskubide eta as
katasunei eta etorkinen gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa erreformatzen duen 2/2009 Lege Organikoak jada onartu zuen; izan ere, migrazio politika a
rautzen duten printzipioetako batean printzipio berri bat sartu zuen: gizakien salerosketaren jazarpena (2 bis a
rt., 2. h idatz-zatia)], hain zuzen. Legeak gizakien salerosketaren biktimak babesteko erregimen bat barne hartzen du, Varsoviano Hitzarmeneko 10. a
rtikuluan biktimak identifikatzeko sistemari buruz jasotzen dena a
plikatzen du eta a
ipatutako Hitzarmenak eta 2004/81/EE Zuzentarauak a
urrez ikusten duten hausnarketa epea barne hartzen du. Emakumeen salerosketaren biktimek 30 eguneko hausnarketa-epea daukate a
gintaritzei lagundu nahi dieten erabakitzeko. Laguntzea onartzen badute eta salaketa jartzen badute, egoitza baimena lortuko dutela a
urrez ikusten da.
Beste instrumentu batzuk, a
dibidez, Gizakien Salerosketaren Kontrako Plan Integrala, Berdintasun Ministerioarena, oso garrantzitsuak dira biktimak osoki babestea posible izan dadin. Biktimen berreskurapen psikologikoari eta haien babes integralari (askotan, babesak haien inguru familiarra ere barne hartu beharko luke) lehentasuna eman behar zaie, hartara, delitu horien ikerketa hobetzen lagunduko litzateke eta.
Kartzela-zigorra a
rindu eta isun bihurtzea edo komunitatearen mesederako lanen bidez ordezkatzea ere a
urrez ikusten du ikus-entzunezko materialaren salmenta, "top manta" delakoa, txikizkakoa denean edo mozkin ekonomikoa txikia denean. Bigarren Xedapen Iragankorrean berrikuspen erregimena ezartzen da. Erregimenak ez du epaiak berrikustea a
urreikusten zigorra betetzea etenda dagoenean, etetea a
tzera botatzen denean berrikusteari kalterik egin gabe eta etendako zigorra betetzeari ekin baino lehen. Zigorra jaso duen pertsona baldintzapeko as
katasun a
ldian badago edo zigorra gauzatu bada edo etenda badago ere ez, nahiz eta epaiaren beste a
dierazpen batzuk gauzatzeke egon, baita guztiz gauzatu direnak ere. A
urreikuspen horren ondorioz, dagoeneko kondenatuak izan diren eta zigor-aurrekariak dauzkaten a
tzerritarrek zailtasunak dauzkate beren egoera a
dministratiboa erregularizatzeko, horretarako beharrezkoa delako sustraitzeagatiko egoitza-baimena eskatzea. Beste a
lde batetik, BOEn a
rgitaratu eta hilabete batzuetara indarrean sartu denez, prozesu bat martxan zeukaten pertsonek eragozpen ugari izan dituzte, izan ere, zigor a
rloko lege mesedegarrien a
tzeraeragin printzipioa a
legatu behar izan dute (EKren 9.3 a
rt. eta Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Itunaren 15.1. a
rt.).
Atzerritarrek Espainian dauzkaten eskubide eta as
katasunei eta etorkinen gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa erreformatzen duen 2/2009 Lege Organikoak hori garatuko zuen erregelamendua 6 hilabeteko epean onestea a
urreikusten zuen. A
ipatutako epea as
paldi igaro zen a
rren, erregelamendua ez da onetsi oraindik, eta, ondorioz, 2393/2004 EDak, a
benduaren 30ekoak, onetsi zuen erregelamenduak indarrean jarraitzen du. As
iloa eta babes subsidiarioari buruzko Legearen erregelamendua ere ez da onartu.
Aurten, garrantzitsua da a
ipatzea Auzitegi Gorenaren 2010eko ekainaren 1eko Epaia, Europar Batasuneko eta Europako Esparru Ekonomikoari buruzko Itunaren parte diren beste Estatu batzuetako herritarrak Espainiara sartu, as
katasunez ibili eta bizitzeari buruzko otsailaren 16ko 240/2007 Errege Dekretuaren a
tal batzuk baliogabetzen dituena.
Epai horrek a
ldaketa bat eragin du pertsona as
kori a
plikatzen zaien a
raubide juridikoan. A
dibidez, espainiar herritarren a
rbasoei edo haien ezkontide edo bikotekide erregistratuari a
plikatzen zaie, baita Batasuneko herritar gisa erregistratutako izatezko bikotekideari ere. Epai horrek, gainera, 21 urtetik gorako ondorengoek eta a
rbasoek lan egiteko eskubidea dutela ere onartu du, babes komunitariopean dagoen pertsona izateari kalterik egin gabe. Besteak beste, epai horrek honako a
lderdi hauei ere eragiten die: erregimen komunitarioa a
plikatzen zaion pertsona bat Espainiatik kanporatzea erabakitzen denean boluntarioki irteteko epea emateko betebeharra; erregimen komunitarioak barne hartzen ez dituen senideak herrialdera sartu eta bertan bizi a
hal izatea erraztea, herritar komunitarioarekin duten a
haidetasun-maila mugatu gabe, eta herritar komunitarioa hilez gero haren senidea bertan bizitzeko mugak.
Lan eta Immigrazio Ministerioak DGI/SGRJ/03/2010 instrukzioa xedatu du A
uzitegi Gorenaren 2010eko ekainaren 1eko epaiaren a
plikazioari buruz.
Instrukzioak jorratzen dituen gaietako bat a
ztertuko dugu, a
tzerritarren inguruko a
raubide komunitarioa herritar komunitario gisa erregistratutako izatezko bikotekideari a
plikatzeari buruzkoa, hain zuzen. Instrukzio horrek baliogabetu egiten du DGI/SGRJ/03/2007 Instrukzioa. Arartekoak ofiziozko egintza bat gauzatu zuen instrukzio horri buruz (2007ko urteko txostena, II. kapitulua, lehentasunezko a
rreta behar duten kolektiboak, etorkinak). Epai horretatik a
urrera, instrukzioan a
zaltzen den bezala, komunitateetan eta udaletan dauden bikote egonkorren erregistroak baliozkoak dira 240/2007 Errege Dekretuan a
urrez ikusten diren ondorioetarako, epaiaren ostean indarrean sartu zen idazketan 2.b a
rtikuluan a
ipatzen diren baldintzak betetzen direlako.
Honakoa beste a
raudi a
ipagarri bat da: Idazkariordetzaren 2010eko urriaren 14ko Ebazpena, Errefuxiatuentzako A
rreta Zentroen Zerbitzu-karta onesten duena.
Immigrazioaren fenomenoari heltzen dioten politika publikoak oso garrantzitsuak dira gaur egungo eta etorkizuneko egoera zehazten dutelako eta haien bizitzaren eta hartzen dituen gizartearekiko dauzkaten harremanen funtsezko a
lderdiak a
rautzen dituztelako. Politika horiek Europar Batasunak eta Estatuak, a
utonomia erkidegoek eta udalek hartzen dituzte, a
legia, etorkinak bizi diren tokietako a
gintaritzek. Ondoren, a
urten hartu diren erabaki batzuk a
ipatuko ditugu.
Europar Batasuna
Batzordeak immigrazioa eta as
iloari buruzko urteko txostena egin du. Bertan, estatu kideen lehentasunak ezartzen dira immigrazio legala eta integrazioari, immigrazio irregularrari, mugen babesari, as
iloari eta jatorri eta iraganbideko herrialdeekiko lankidetzari buruz, Brusela, 6.5.2010COM (2010)214 a
zkena.
Batzordearen zorro berri bat sortzea a
urrez ikusten da: justizia, oinarrizko eskubideak eta herritartasuna, eta eskumenak izango lituzke honako a
rlo hauetan: justizia zibila eta legegintza kontsumitzaileei buruz, baita oinarrizko eskubideei eta diskriminazioaren kontrako politikei dagokienez ere.
Aurten Zaragozako Deklarazioa onetsi da. Deklarazio horrek integrazio politikek eta kultura a
niztasunak Europako garapen ekonomiko eta sozialerako daukaten garrantzia a
intzatesten du. Deklarazio hori Zaragozan 2010eko a
pirilaren 15 eta 16an integrazioari buruz egin zen Ministerio Konferentzia europarraren esparruan onartu da. Deklarazioak onartzen du integrazio politikak oso tresna erabilgarriak direla diskriminazioaren kontra borrokatzeko.
Proposamenen a
rtean, a
ipatzekoa da adierazle batzuk ezarri direla. A
dierazleek integrazio politikaren esparru erabakigarrietan joera garrantzitsuak neurtu eta a
lderatzeko ematen duten a
ukera oso positiboa iruditzen zaigu. A
dierazlearen zeregina da egoeraren ikuspegi orokor bat eskaintzea eta egoera a
ztertzeko a
ukera ematea, hau da, zer gertatzen a
ri den eta garrantzitsua den erakustea.
Horrez gain, a
ipatzekoa da Batzordeak Parlamentuari, Kontseiluari, Europako Ekonomia eta Gizarte Kontseiluari eta Eskualdeetako Lantaldeari jakinarazi diela herritar europarrentzako as
katasun, segurtasun eta justizia espazio bat eta Stockholmeko programa bat martxan jartzeko ekintza plan bat garatzen a
ri direla.
Dokumentuak Europako eta beste herrialde batzuetako herritarrek Europar Batasunaren oinarrizko eskubideen gutunean onartzen diren oinarrizko eskubideak izango dituztela ziurtatzeko eta as
katasun, segurtasun eta justizia espazioa gauzatzea ziurtatzeko lehentasunak ezartzen dira, eta horretarako, kooperaziorako beharrezkoak diren instrumentuak garatzen dira, honako hauek besteak beste: FRONTEX (Kanpoko mugetako kooperazio operatiboaren kudeaketarako A
gentzia Europarra), Europol (Poliziaren Bulego Europarra), Eurojust (Kooperazio judizialaren batasuna), OLAF (Iruzurraren kontrako Bulego Europarra), SIS II eta VIS. Schengen-go bigarren belaunaldiko Informazio Sistema.
Horrez gain, haien jatorri diren herrialdeekin edo immigranteen iraganbide diren herrialdeekin lankidetzan a
ritzearen garrantziari ere erreferentzia egiten die. Jakinarazpenak bereziki a
ipatzen ditu as
ilorako eskubidea eta ez itzultzearen printzipioa. Horren harira, as
ilo europarraren sistema eratzea prozeduran babes-tasa berberak ezarri eta uniformeki tratatzeko eta elkar balioesteko garrantzitsua dela onartzen du. Horrez gain, a
ipatzekoa da Oinarrizko Eskubideen A
gentzia Europarraren Txostena. Txostena 2010eko irailaren 13 eta 14an egin zen ministerio-konferentzian a
urkeztu zen.
Estatua
Aurten oso polemikoa izan da Barne Ministerioaren urtarrilaren 25eko 1/2010 Zirkularra, Estatutik kanporatzea eragin dezaketen zehapen espedienteen tramitazioari buruzkoa. Zirkular horretan, identifikaziorako a
txiloketei eta kanporatzeko lehentasunezko prozedurei egiten zaie erreferentzia.
Barne Ministerioak Herriaren Defentsariari a
rgitu dio informazioa eskatu zuela eta a
ldez a
urretiko oharrak bidali zituela (herriaren defentsariaren idazkia), 2/2009 Lege Organikoak ez duela barne hartzen a
tzerritartasun unitateen edo herritarren segurtasunerako unitateen bide publikoko jardunean inolako a
ldaketarik eragingo duen nobedaderik, eta, horren ondorioz, a
plikagarriak diren lege a
urreikuspenen a
rabera lan egiten jarraituko dutela, a
legia, honako hauen a
rabera: Prozedura Kriminalaren Legea, Herritarren Segurtasun eta Babeserako Lege Organikoa eta A
tzerritarren Eskubide eta Betebeharrei eta haien Gizarteratzeari buruzko Lege Organikoa. Horrez gain, haren erantzunaren a
rabera, Zirkularrak, "en ningún caso implica, ni lleva implícito, que la a
ctividad policial se dirija a
l establecimiento de controles de identificación de manera sistemática o rutinaria, ni menos a
un que se encamine hacia un colectivo concreto, como pueden serlo el de ciudadanos extranjeros en situación irregular. Es conocido, por lógica, que esta a
ctividad preventiva policial es cambiante, y se elabora, planifica y ejecuta por las Fuerzas y cuerpos de Seguridad en función de las necesidades que se van planteando y previos a
nálisis de inteligencia e información".
Nobedade gisa, a
ipatzekoa da 2010eko a
benduaren 1ean hauteskunde-erroldan izena emateko epea ireki zela Europar Batasuneko, Norvegiako, Txileko, Kolonbiako, Ekuadorreko, Zeelanda Berriko, Paraguaiko eta Peruko herritarrentzat. Botoa eman a
hal izatea herritarren oso eskubide garrantzitsua da.
Genero-indarkeriaren biktima diren emakume a
tzerritarrei dagokienez, a
zpimarratzekoa da biktima eta erasotzaile a
tzerritarren kopuruak oso a
ltua izaten jarraitzen duela.
Garrantzitsua da a
zpimarratzea egoera irregularrean dauden emakume etorkinek salaketa bat jartzen badute, beren egoera a
dministratibo irregularra a
gerian uzten dutela Segurtasun Gorputz eta Indarren a
urrean.
Genero-indarkeriaren kontrako abenduaren 28ko 1/2004 Lege Organikoak genero-indarkeriaren biktima diren edo izan diren emakumeei eskubide batzuk bermatzen dizkie, «haien jatorria edo erlijioa zeinahi izanda ere, eta haien egoera edo bestelako ezaugarri pertsonal edo sozialak kontuan hartu gabe» (17. a
rt.).
Etorkinen a
rtean Genero-indarkeriaren A
rreta eta Prebentziorako Planak (2009-2012), Berdintasun Ministerioarenak, legearen a
urreikuspen hori betetzeko helburua du, besteak beste. A
urten, SOS Racismo erakundeak, Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailarekin elkarlanean, Emakume etorkinak genero-indarkeriaren a
urrean a
halduntzeko gida landu du.
Emakume a
tzerritarren kasuan, genero-indarkeriak ezaugarri bereziak dauzka; izan ere, egoera zaurgarriagoan daude, eta, ondorioz, konponbide bereziak behar dira. Beharrezkoa da informazio egokia eskuragarri egotea (eta interpretazio zerbitzuak). Horrez gain, kontuan hartu behar da, batetik, gizonarekiko eta beren familiarekiko nahiz hurbileko komunitatearekiko duten menpekotasuna, eta bestetik, komunitate horrek, batzuetan, ez diela babesik ematen. Emakumeen berdintasunari eta segurtasunari buruzko txosten honen a
talean a
zaltzen dugun bezala, beharrezkoa da haien egoeraren ezaugarriei, babesaren ikuspuntuan oinarrituz, a
rreta egokiarekin heltzea.
Bukatzeko, diskriminazioaren kontrako borrokaren a
rloan, diskriminazioaren biktimei laguntzeko zerbitzu Sare bat martxan jarri da Berdintasunezko tratua eta Jatorriko A
rraza edo Etniaren ondoriozko diskriminaziorik eza sustatzeko Kontseiluak, Berdintasun Ministerioaren barrukoak, beste erakunde batzuekin elkarlanean bultzatuta.
Euskal Herria
Euskal Herrian Immigrazioari buruzko III. Euskal Plana.
Aurten, nobedaderik garrantzitsuena a
tzerritarren a
rreta juridiko sozialerako zerbitzua, HELDU, kendu egin dela da. Erakunde honek ofiziozko espediente bati ekin dio gai horren inguruan, beherago a
ipatuko dugun bezala. Eusko Jaurlaritzak deribazio sistema berri bat ezartzea a
urrez ikusten du. Erakunde berriak a
urrez ikusten du a
tzerritartasunaren txandako a
bokatu bati bidaltzea, hori Etorkinentzako koordinazio eta A
rreta Unitateek (UCAI) eta Biltzen zerbitzuak eskaera a
ztertu ondoren egingo da. Zerbitzu berriak laguntza espezializatua behar duten zenbait a
holkularitza a
urrez ikusten ditu.
Eusko Jaurlaritzak doako laguntza juridikoari buruzko Dekretu berri bat landuko duela iragarri du. Dekretua oso-oso garrantzitsua da ofizioko txanda eta txanda espezializatuak a
rautuko dituelako eta horiek neurri handi batean eragiten dietelako a
tzerritarrei, a
dibidez, genero-indarkeria, a
dingabeena eta a
tzerritartasunarena.
Aurten, Bilboko Udalak Tokiko Immigrazio Kontseilua eratzea onartu du. Kontseilu hori kontsulta eta parte-hartze organo bat da, immigrazio a
rloan lan egiten duten elkarte eta erakundeak barne hartzen ditu, baita Udalaren sailak ere.
Iaz a
ipatu genuen bezala, 2/2009 Lege berriak A
utonomia Erkidegoei zenbait funtzio egozten zien; besteak beste, espainiar nazionalitatea emateko espedienteko integrazio soziala egiaztatzeko txostenak prestatzea, beren baimenak berritzeko eskaeretan edo iraupen luzeko egoitzarako eskaeretan a
dingabeak eskolatuta daudela ziurtatzen duten txostenak, edo egoitza baimentzeko edo baimena berritzeko prozeduretan ordena publikoari eragiteari buruzkoak; baita etorkinak integratzeko a
halegina ziurtatzeari buruzkoak ere, a
ldi baterako egoitzarako baimena berritzerakoan beste baldintza batzuen gabezia konpentsatzeko osagarri gisa. 2010ean ez da a
urrerapauso garrantzitsurik eman a
rlo honetan.
Bukatzeko,dibertsitateari dagokionez, A
rartekoak honako gomendio orokor bat egin zuen honako gai honi buruz: "Hilerrien zerbitzu publikoak erlijio-sinesmen desberdinetara egokitzea, eta, bereziki, komunitate musulmanera egokitzea".
2010ean ez dugu baloratu zentzu horretan a
urrerapenik egon denik, iaz Derioko (Bizkaia) hilerriarekin lotuta a
ipatutakoa izan ezik.
Elkarteek otoitz egiteko lokalen lizentziak lortzeko zailtasunak helarazi dizkigute. Ekipamendu horiek normalean ez dira plangintza orokorrean a
urrez ikusten, eta, ondorioz, baliteke udal baimena ez lortzea.
Lisboako Ituna indarrean sartu zenetik, Europar Batasunaren Oinarrizko Eskubideei buruzko Gutunak Europar Batasunaren Itunaren eta Europar Batasunaren Funtzionamenduaren Itunaren balio bera dauka. Gutunak Legearen a
urreko berdintasuna ezartzen du (20. a
rt.), baita diskriminaziorik eza (21. a
rt.) eta kultura, erlijio eta hizkuntza dibertsitatea ere (22. a
rt.).
Sinbolo erlijiosoen tratamenduak Europan oso gai polemikoa izaten jarraitzen du. Eztabaida konplexua da eskubide as
ko daudelako tartean: erlijio-, ideologia- eta iritzi-askatasunerako eskubidea, bizitza pribaturako eskubidea, segurtasunerako eskubidea, mugimendu-askatasunerako eskubidea... eta debekuak gizartean eta horiek erabiltzen dituzten emakumeengan dauzkan ondorio praktikoei buruzko oharrak.
Aurten eztabaida burka eta niqab-a debekatzeari buruzkoa izan da nagusiki. Frantziak 2010ean belo integralaren kontrako Legea onetsi du, eta udal batzuek, Lleida, Bartzelona eta Tarragonako udalek, a
dibidez, belo integrala debekatzen duten mozioak onartu dituzte.
IV. Jarduera-plana
Atal honetan, A
rartekoak a
tzerritarren eskubideak defendatzeko egin dituen jarduerarik garrantzitsuenak jaso ditugu.
Arartekoa Herri A
dministrazioetako ordezkariekin bildu da etorkinek dituzten a
razoekin lotuta dauzkan kezkak helarazteko, esparru horretan lan egiten duten elkarteekin ere bildu da, eta, horiek ere, etorkinek dauzkaten a
razoak eta zailtasunak helarazi dizkie. A
urten, A
rartekoa behin baino gehiagotan batzartu da Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailarekin eta jaso dituen kexa batzuen edukia helarazi dio, a
dibidez, prestazio sozialak eskuratzeko baldintzei buruzkoak, eta, bereziki, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta eskuratzeko, eta Heldu zerbitzua kendu delako eta martxan jarri den eredu berriagatik. Herriaren Defentsariaren Bulegoarekin ere bildu da, eta etorkinek dauzkaten a
razoen berri eman genien:
Arazo horiek ondorengoak dira:
- a
urrekari penalak ofizioz baliogabetzearekin lotutakoak;
- Bilboko ertzaintzaren egoitzaren egokitasuna, a
rreta eskaintzen duten pertsonen eta tramitatzen dituzten espedienteen kopuruari dagokionez;
- Komunitatearen mesederako lanak egiteko zigorrak betetzean dauden a
tzerapenak;
- irizpide desberdinak daude gobernuaren ordezkaritza eta ordezkariordetzen a
rtean, sustraitze eskaerarekin lotuta, kanporatzeko ebazpen bat dagoenean;
- egoitza-baimena ematea lortzeko baliabide ekonomikoen eskuragarritasunari buruzko balorazioan baremo ekonomiko a
rgirik ez egotea, ezta irizpide a
rgirik ere, interesdunek, baztertzearen kontra borrokatzeko organoetatik prestazioak jasotzen dituztela-eta, baliabide ekonomikoak dauzkatela egiaztatzen dutenean;
- baimenak berritzea ukatzea behar beste kotizazio daukatela frogatu ezin denean (egun kotizatu faltagatik edo lanaldi murriztuengatik), eta baimena a
urreko prestazioen onuradun izateagatik eskuratzen deneko inkongruentzia;
- jatorriko herrialdeko beharrezko dokumentuen inguruko informazioaren garrantzia, a
giriak iraungitzea eta beharrezkoak ez diren kostuak jasan behar izatea ekiditeko;
- a
parteko a
rrazoien ondoriozko egoitza-baimena Madrilen ebazteak eragiten dituen eragozpenak;
- seme-alaba batzuei familia bateratzeko baimena ematea eta beste batzuei ez ematearen a
razoa, erabiltzen diren iraunkortasun ekonomikoko baremoen ondorioz, ez baita kontuan hartzen familia bereko kideak banantzearen kaltea.
Immigrazioaren a
rloan lan egiten duten elkarteekin egindako bilerei dagokienez, a
zpimarratzekoa da etorkinen egoerak txarrera egin duela eta hori kezkagarria dela. Elkarteek immigranteek jasaten dituzten zailtasun eta a
razo as
koren berri eman ziguten. Batetik, Eusko Jaurlaritzaren politiken inguruko zalantzak eta ziurgabetasunak, Heldu itxi izana, Lanbide martxan jarri izana, bizikidetza unitateak bira soilik mugatu izana etxebizitza baten prestazio ekonomikoen hartzaile gisa. Diru-laguntzak murriztu izana elkarteetan eragiten a
ri zen ondorioak ere planteatu zituzten, baita laneko prestakuntza ikastaroetako eta hizkuntza ofizialen ikaskuntzaren mugak ere, ez baitago behar beste toki, eta Gasteizen bereziki, oso itxaron zerrenda luzeak eta prestakuntza hutsuneak daude.
Beste a
lde batetik, oso kritiko a
gertu ziren poliziaren jardunarekin eta poliziaren identifikazio-praktikekin, a
txiloaldi luzeagoekin, a
txiloketetan botatzen dituzten irainekin, konnotazio a
rrazista eta homofoboak dauzkaten a
dierazpenekin...
Era berean, kezkaturik a
gertu ziren etorkinak a
uzo eta ikastetxe jakin batzuetan pilatzen a
ri direlako, kohesio sozialeko ondorioengatik, a
tzerritarrekiko harremanen gaineko eraginengatik eta gizarte eta laneko sustapena lortzeko dauzkaten a
ukerengatik.
Horrez gain, elkarteak oso kritiko a
gertu ziren a
tzerritarrek kalean bizirauteko egiten dituzten gauzei ematen zaien erantzunengatik, a
dibidez, CDak eta DVDak eta beste objektu batzuk saltzea, sexu-zerbitzuak trukatzea, etab. jarduera horiek zigorrak jasotzen dituztelako ordena publikoaren ikuspuntutik, etorkin horien zaurgarritasun egoera kontuan hartu gabe.
Talderik zaurgarrienen egoera ere a
zpimarratu dute, a
legia, genero-indarkeriaren biktima diren emakumeak, tutoretzagabetutako gazteak, etxerik gabeko a
tzerritarrak eta espetxeratutakoak edo preso ohiak. Pertsona horiek a
rreta sozial egokia eskatzen dute, ez ordena publikoko edo zehapen neurriak bakarrik.
Horrez gain, oso kritikoak izan ziren a
rduradun publikoek eta komunikabideek etorkinei buruz plazaratu dituzten diskurtsoekin, baita epaile batzuen jarrerarekin ere.
Helarazi zituzten a
razoen laburpena A
rartekoaren web gunean kontsulta daiteke, etorkinen a
talean.
Aurten ofiziozko zenbait jarduera izapidetu ditugu a
tzerritarrei buruz, a
dibidez, Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak etorkinentzako a
rreta juridiko-sozialerako zerbitzua, HELDU, desagerrarazi izanari buruz, nazionalitatearen eskaerarekin lotuta eta/edo egoitza baimen iraunkorrarekin lotuta, jatorri sahararreko pertsonei dagokienez, A
utonomia Erkidegoen a
rteko koordinazio beharrei buruz eta a
dingabe a
tzerritarrekin lotutako prozeduren zenbait gabeziari buruz.
1. Heldu zerbitzua kendu izana:
Heldu programa 2002an jarri zen martxan. Prestazio hori Immigrazioari buruzko I. Euskal Planean (2003-2005) eta II. Euskal Planean a
urrez ikusita zegoen. Heldu programa kendu egin da, baina ez da immigrazio plan berri bat onartu. Arartekoak 2010eko urriaren 1ean ebazpen bat eman zuen. Horren bidez, etorkinei a
rreta juridiko-soziala eskaintzeko Heldu programa kentzearen inguruan izan dugun esku-hartzea a
maitu genuen. Bertan, erabakia egungo testuinguruan a
ztertu zen, eta, bereziki, EAEko Gizarte Zerbitzuen Sistemarekin lotuta.
Zerbitzuaren hartzaile nagusiak egoitza baimenik ez daukaten eta gure udalerrietakoren batean bizi diren etorkinak ziren. Baita babesik gabe dauden a
dingabeak, 18 eta 23 urteko gazte tutoretzagabetuak edo nolabaiteko neurriren bat dutenak eta Eusko Jaurlaritzaren gazteen justiziapean berreziketako zaintzapean daudenak ere; tratu txarren biktima diren emakume etorkinak eta haien familia unitatea..., oso kolektibo zaurgarriak dira eta hainbat zerbitzu publikoren a
rreta jasotzen dute (oinarriko gizarte zerbitzuak, a
dingabeen babeserako zerbitzuak, gazteen a
rloko justizia, genero-indarkeriaren biktimentzako a
rreta...).
Egungo Gizarte Zerbitzuen Legeak a
tzerritarrak ez ditu baztertzen, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren zerbitzu eta prestazioak jasotzetik. Pertsona horiek a
rreta juridiko espezializatua behar dute beren egoera a
dministratiboa normalizatu a
hal izateko, horrek eragina dauka beren eskubideez baliatu a
hal izateari dagokionez, eta horrek justifikatu egiten du a
tzerritarrei soilik a
rreta eskaintzeko laguntza juridikoko prestazio tekniko bat martxan jartzea. Ondorioz, Eusko Jaurlaritzari a
dierazi genion, besteak beste, a
tzerritarrentzako a
rreta juridikoaren prestazioa, Heldu programa delakoa, bestelako modelo berririk martxan jarri gabe kentzeak ezinegona eragin duela erabiltzaileen a
rtean nahiz etorkinei a
rreta eskaintzen dieten eragile sozial eta publikoen a
rtean, eta ez zela positiboa. Halaber, beharrezkoa zen a
rreta maila kaltetzea ekiditea eta nola edo hala indartu behar dira martxan jarri diren behin-behineko neurriak. Horrez gain, a
ipatzekoa da prestatzen a
ri den eredu berrian ere prestazio hori mantendu behar dela; izan ere, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren oinarrizko helburu horiek erdiestera bideratuta dago, baita zaurgarritasun eta babesgabetasun maila oso a
ltua daukaten pertsonen a
rretara ere.
Eredu berriaren diseinuarekin lotuta a
urrerapausoak eman diren a
rren, oraindik goizegi da horien irismenaren balorazio bat egiteko. A
rartekoak egoera irregularrean dauden etorkinentzako a
rreta juridikoaren gabezia eta/edo urritasunarekin lotutako kexak jasotzen jarraitzen du; hori dela eta, 2011n eredu berriaren jarraipena egingo dugu.
2. Sahararrek espainiar nazionalitatea eskatzea
Herriaren Defentsariarenera jo dugu Saharako pertsonen egoerarekin lotuta. Pertsona horiek Gasteizko Erregistro Zibilera joan ziren espainiar nazionalitatea eskatzeko. Dirudienez, Gasteizko Erregistro Zibilak presuntzio balio soilarekin espainiar nazionalitatearen a
dierazpen batzuk onartu zituen lehenago ere. Gero, horien ebazpena a
tzeratu egin zen eta, a
zkenean, tramitera ez onartzea erabaki da, Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiaren 2009ko otsailaren 27ko ebazpenaren ondorioz.
Herriaren Defentsaria nazionalitate espainiarra eskatzen duten sahararren egoerari erantzuteko beharrezkoak diren ekintzak bultzatzea egokia den a
la ez erabakitzeko eskumena daukan erakundea da, hori dela eta, Justizia Ministerioak (eta A
uzitegiek) gauzatzen dituen eta erakunde honen ustez berdintasunezkoa ez den tratua eragiten duten jarduera batzuen inguruan daukan iritzia a
gertu du A
rartekoak, Mendebaldeko Saharatik etorritako pertsonek nazionalitate espainiarra eskuratzeari dagokionez.
2258/1976 Errege Dekretuak, a
buztuaren 10ekoak, sahararrek espainiar nazionalitatea eskuratzeko a
ukerari buruzkoak, ez zituen Sahara espainiar lurraldea izan zen a
la ez a
rgitu nazionalitate espainiarra lortzera begira, eta ez zuen a
dierazten hango herritarrak espainiarrak diren a
la ez. A
raudi hori lurraldearen egoeraren eta sahararren etorkizunaren inguruan ziurgabetasun handia zegoen une gatazkatsu batean xedatu zen. Murriztailea izan zen bere a
plikazio esparruagatik eta izan zuen epe laburragatik, eta, ondorioz, Espainian bizi ez ziren sahararrek ezin izan zioten a
raudiari heldu. Ikuspuntu konstituzionaletik ere, haren baliozkotasuna zalantzan jar daiteke.
Gobernuaren Ordezkariordetza batzuetan, egoitza baimen iraunkorra eman da abenduaren 30eko 2393/2004 Errege Dekretuaren 72.3 d) a
rtikulua a
plikatuz. Beste kasu batzuetan, ostera, inskripzio zedula bat eta egoitza baimen bat eman zaie. Kexa espediente batean a
dierazten denaren a
rabera, pertsona bati jatorrian espainiarra izateagatik egoitza baimen iraunkorra eman zitzaion eta gero, Gasteizko Erregistro Zibilean, espainiar nazionalitatea lortzea ukatu zioten. Hau da, Barne Ministerioarentzat jatorrian espainiarra izan zen, Justizia Ministerioarentzat, ordea, ez da espainiarra.
Auzitegi gorenak as
kotariko erantzunak eman ditu, planteatutako eskaeraren a
rabera, hau da, batzuetan, nazionalitatea ukatu da, beste batzuetan, jaiotzaren ziurtapena eman da, beste batzuetan, nazionalitatea berreskuratzea erabaki da, eta beste batzuetan, a
berrigabetasun estatutua ukatu da. Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiak ere as
kotariko erabakiak xedatu ditu.
Nazionalitatearen a
itorpenak presuntzio hutseko balioa izatea bizilekuari dagokion Erregistro Zibileko A
rduradunak erabakitzen du (Erregistro Zibilen Legeko 96.2. a
rt. eta Erregistro Zibilaren Erregelamenduko 335. eta 338. a
rt.), eta, ondorioz, saharar as
kok espedientea onartzen zuten Erregistro Zibiletara jo dute. Deklarazio horien inguruan errekurtsoak a
urkeztu dira eta baliogabetzat jo dira (horren a
dibide da, besteak beste, Kordobako Erregistro Zibila). Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiak instrukzio bat xedatu zuen 2007ko martxoaren 28an udal Erregistro Zibilen eskumenei buruz eta espainiar nazionalitatea presuntzio balio soilarekin a
itortzearen inguruko gainerako a
rauei buruz, a
legia, ustezko hauetan a
plikatzen direnei buruz. Haren justifikazioan a
zaltzen denaren a
rabera, "espainiar nazionalitatea presuntzio balio soilarekin a
itortzea lortzeari buruz Erregistro Zibil batzuen a
rduradunek izapidetu dituzten erregistro-espedienteen onespen irregular edo desegokia gauzatzen dutela ikusi da".
Marokok lurraldea okupatu zuen, baina ez zaio erantzun lurralde horretan jaio ziren eta beste nazionalitaterik ez daukaten pertsona horien egoerari, izan ere, ez dira ezta marokoarrak ere, eta nazionalitate sahararra ez da nazioartean baliozkotzat jotzen. 2258/1976 Dekretuaren a
urreikuspen eta a
rauketa urriak eta sahararrak Kode Zibileko 22.1. a
rtikuluan (herrialde iberoamerikarretako, A
ndorrako, Filipinetako, Ekuatore Gineako eta Portugaleko pertsonen edo sefardien nazionalitateei buruzkoan) jasotakoaren a
rabera ez a
intzatesteak hainbat erantzun desberdin eragiten dituzte. Gure ustez, erantzun horiek urratu egiten dute segurtasun juridikoaren eta berdintasunaren printzipioa, eta, ondorioz, espedientearen helburua herritar horiek espainiar lurraldean jaio ziren a
la ez a
rgitzea zen. Horrenbestez, Kode Zibileko 18. a
rtikuluan (naziokotasuna edukitzea) edo 22 2 a
) a
rtikuluan (urtebetez bizi izatea) xedatutakoaren a
rabera eskuratuko litzateke espainiar nazionalitatea, eta horixe gertatzen da, hain zuzen ere, espainiar nazionalitateari buruz emaitza horrekin izapidetu diren espediente batzuetan. Bestela, beharrezkoa izango litzateke beste xedapen batzuk ematea a
plikatu beharreko a
raudia eta, batez ere, a
plikazio esparru pertsonala a
rgitzeko. Gure ustez, saharar batzuei nazionalitatea ematen eta ukatzen dieten ebazpenen a
rteko irizpide a
ldaketan ez dago desberdintasun objektibo, a
rrazoizko eta proportzionalik. Gainera, ohiturazko Nazioarteko Zuzenbideak a
berrigabezia ekiditea beharrezkoa dela ezartzen du. Horrez gain, gai eztabaidagarria den a
rren, oro har, a
berrigabezia kasuetan, Estatuak herritartasuna ematera behartuta daude. Gai horiei buruzko nazioarteko hitzarmen biak honakoak dira: Aberrigabeen Baldintzen Murrizketari buruzko 1961eko Konbentzioa, eta Nazionalitatearen gaiari buruzko Europako Konbentzioa. Bi itun horiek a
berrigabezia ekiditeko a
rau espezifikoak ezartzen dituzte. Espainiak ez du hitzarmen horietako bat ere sinatu, baina, halere, erakunde honen ustez, ez da a
berrigabezia a
itortu behar (sahararrek espresuki eskatzen badute izan ezik), eta ez da nazionalitate espainiarra a
rrazoi horren ondorioz ukatzea justifikatu behar. Nazionalitate espainiarra eskatzen duten sahararrak ez dira a
berrigabetzat jotzen, espainiartzat baizik, eta, ondorioz, Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsaleko 15. a
rtikulua a
plikatu behar da, baita nazioarteko zuzenbidea ere, a
legia, Estatuek a
berrigabezia egoerak ekiditeko betebeharra dutela ezartzen duena.
Erakunde honen ustez, gai honek eztabaidetatik bereizirik egon behar du, hau da, ez da kontuan hartu behar garai batean sahararrek gainerako espainiarren tratamendu bera izan zuten a
la ez, edo Espainiak a
zkenean bete egin behar izan dituela Nazio Batuen ebazpenak, Espainia 1975ean kolonia egitatea onartzera behartu zutenak. Espainia, gaur egun, Zuzenbide Estatu demokratiko bat da, eta, ondorioz, berdintasunaren eta justiziaren baloreak a
raubide juridikoko goi-balore gisa a
plikatzen dira, Espainiako Konstituzioaren 1. a
rtikuluaren a
rabera.
3. Bakarrik dauden a
dingabe etorkinak
Arartekoak 2006tik ofiziozko espediente bat irekirik dauka Herriaren Defentsariaren a
urrean A
utonomia Erkidegoen a
rteko koordinaziorako zailtasunekin eta dokumentazio eta a
berriratze prozesuaren epeei eragiten dieten gai batzuk a
rgitzeko beharrarekin lotuta. Herriaren Defentsariak erantzun digunaren a
rabera, A
tzerritartasun eta Mugen Komisaria Nagusiak jakinarazi dio Bakarrik dauden A
dingabe Etorkinen Erregistroan jaso diren datuen fidagarritasuna eta kalitatea a
ztertzen a
ri direla, abenduaren 30eko 2393/2004 Errege Dekretuaren 111 a
rtikuluan a
raututakoaren a
rabera. Era berean, Bakarrik dauden A
dingabe Etorkinen Erregistroari dagokionez, A
dextra a
plikazioaren a
zpi-fitxategian a
talak a
ldatu eta berriak sartzeko lan egiten a
ri dira. Horrez gain, 2010ean Herriaren Defentsariak jakinarazi digu Etorkinen Integraziorako Zuzendaritza Nagusiak informazioa bidali diola bakarrik dauden a
dingabe etorkinak a
berriratzeko prozedura garatzeko protokoloa prestatzeko lanei buruz.
Horrez gain, a
urten ofiziozko beste espediente bat hasi dugu, eta Herriaren Defentsariari helarazi diogu, Gipuzkoako fiskaltzak a
dingabe etorkinen a
dina zehaztean jarraitzen duen prozedurari buruz. Haur eta Nerabeentzako Bulegoaren txostenean gai hau xehetasun gehiagorekin jorratu genuen.
Bukatzeko, A
rartekoak etorkinen eta haien eskubideen egoerari erreferentzia egiten dieten konferentzia eta ekitaldietan parte hartu du. Besteak beste, IIOaren "Gizarte politikak, diskriminazioa eta immigrazioa" Europako Konferentzian eta As
anblada Orokorrean parte hartu zuen, baita lehen mailako a
rretari buruzko XVII. Jardunaldietan ere. Horrez gain, komunikabideetan a
rtikulu bat a
rgitaratu du errefuxiatuaren nazioarteko eguna dela eta.
V. Batasunetik kanpoko etorkinek egoitza- eta lan-baimena lortzeko prozesuan dauzkaten zailtasunekin lotuta jaso ditugun kexak
Kasu horietan, kexak Herriaren Defentsariari bidali dizkiogu, horixe baita Estatuaren A
dministrazio Orokorraren egoera kontrolatzeko eskumena daukan erakundea. Hala ere, jaso ditugun kexa batzuk a
ipagarriak dira dela horien kopuruagatik, dela duten garrantziagatik nahiz interesgarritzat jotzen dugun kudeaketa- edo orientazio-lana gauzatu dugulako.
Jaso ditugun kexen a
rtean, a
ipatzekoak dira Gobernuaren A
rabako Ordezkariordetzarekin lotutakoak. Egoera irregularrean egonik, horren ondorioz kanporatze-zehapena jaso duten eta errekurtso judiziala a
urkeztu duten a
tzerritarren kexak jaso ditugu. Gobernuaren A
rabako Ordezkariordetzak kanporatze-zehapena ez du ezeztatu bide judizialean dagoelako, eta, ondorioz, pertsona horiek ezin izan dute sustraitzeagatiko egoitza- eta lan-baimena eskatu. Iazko txostenean, a
tal honetan, Estatuko Idazkaritzaren eta Immigrazio A
rloaren iritzia jaso genuen Herriaren Defentsariak tramitatutako espedientean. Herriaren Defentsariak jakinarazi du espedientea irekita daukala oraindik; izan ere, Gobernuko Ordezkariordetzen a
rtean oraindik ere desadostasunak daudela egiaztatu da berriro ere.
Jaso ditugun beste kexa batzuek diotenaren a
rabera, Gobernuaren A
rabako Ordezkariordetzak gazte tutoretzagabetuei egoitza ukatu egiten die laneko kontraturik edo kontratazio-konpromisorik a
urkezten ez dutenean. Gazte horiek Arabako Foru A
ldundiaren tutoretzapean egon dira eta, Gasteizko Udalaren eskutik, hezkuntza a
rloko laguntzak eta bestelako laguntzak barne hartzen dituen emantzipatzeko programa batean daude. Exijentzia hori Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeetan ez da a
plikatzen, eta, ondorioz, Ordezkariordetzari a
zaldu genion jokabide horrek pertsona horiek, hain gazteak izanik (19 urte), a
dministrazio egoera irregularrean egoteagatik desberdintasun eta zaurgarritasun egoeran uzten dituela, eta kontuan hartzekoa dela babes erakunde baten tutoretzapean egon direla eta gizarteratu eta laneratzeko prestakuntza programetan parte hartu dutela eta parte hartzen jarraitzen dutela.
Beste kexa batzuetan, a
ldiz, gurasoak edo gurasoek, egoitza-baimena izanik, zaintzapeko a
dingabeen egoitza-baimena eskatzen zuten kasuetan, behar besteko baliabide ekonomikoak ziurtatzeko exijentzia a
ipatzen zen.
Horrez gain, pertsona batek egindako kontsulta baten a
rabera, behin baino gehiagotan ukatu diote egoitza-baimena Schengen sistema informatikoan sartzeko debekua markatuta zuela eta. Bere datuak ezeztatzeko eskubideak erabiltzeko, Barne Ministerioaren Estatuko Idazkaritzaren menpeko Sirene España bulegora jo behar zuela jakinarazi genion. Datuen titularrak eskubide horiek kasuan kasuko erakundearen fitxategiko a
rduradunari idazki bat bidaliz erabili ditzake. Ezeztapen edo zuzentze eskubideak erabiltzea guztiz pertsonala da, eta, ondorioz, datuen titularrak zuzenean jo behar du kasuan kasuko erakundera, bere eskaera bidali eta jaso dela ziurtatzen duen edozein a
giri erabili a
halko du, eta horrez gain, pasaportea edo dokumentazio pertsonalaren kopia a
urkeztu behar da. Eskariari jaramon egiten ez baldin badiote, Datuak Babesteko Bulegora jo dezake.
Gai horri buruzko beste kexa batean, pertsona batek A
rartekoari informazioa eskatu zion A
dministrazioari polizia nazionalak kanporatze-zehapen bat gauzatu izanagatik erantzukizunak eskatzeko a
ukerari buruz. Euskal Herriko Unibertsitateko ikasle bat zen eta Gasteizen bizi zen bere familiarekin. A
razoa zen bere familia a
dministrazio egoera erregularrean zegoen a
rren, berak ez zeukala egoitza-baimenik, eta, ondorioz, a
raudiak a
urrez ikusten duenaren a
rabera, kanporatze-zehapena jaso dezake. A
dministrazioaren funtzionamendua a
rrunta izan zen, hau da, a
raudia zorrozki a
plikatu zen. Hori dela eta, sustraiturik dagoen badago ere eta egoera irregularrean egon a
rren kanporatu ez diren pertsona as
ko daudela ulertzen badugu ere, a
raudiak horixe a
urrez ikusten duela jakinarazi genion.
Horrez gain, A
rartekoaren ebazpenaren xede izan zen epai bat a
ipatu nahi dugu: Arartekoaren ebazpena, 2007ko a
pirilaren 23koa.
Arartekoak a
rreta deitu zuen sustraitzeagatiko egoitza-baimenaren eskaeretan erabiltzen a
ri zen txosten sozialeko ereduaren inguruan, izan ere, Gobernuaren Ordezkariordetzak egoitza-baimenaren eskaera ez onartzea eragin zezakeen. Gure ustez, txosten sozialeko eredua ez zetorren bat a
raudian a
ipatzen zen edukiarekin, ezta Immigrazioaren Zuzendaritza Nagusiaren instrukzioekin ere, eta, horrez gain, haren edukia ez zetorren bat herritarraren eskaerarekin. Euskal A
utonomia Erkidegoko Justizia A
uzitegi Nagusiak, 2010eko otsailaren 25eko epaian, errekurtsogileak sustraitzeagatiko egoitza-baimena eskuratzeko eskubidea dauka (Gobernu Ordezkariordetzak ukatu zion), nahiz eta Udalak txosten sozialean ez duen jaso laneko kontratu bat a
urkeztetik salbuesten duen gomendioa, eta gomendio ezkutu eta inplizitu bat dagoela uler daitekeela a
dierazten du.
Foru A
ldundiek, a
dingabe etorkinen tutore gisa, egoitza-baimenaren eskaera a
urkeztean a
tzeratzen direla a
zaltzen duten kexak jaso ditugu. Gogoratu beharra dago 2/2009 Legeko 35.7 a
rtikuluak a
dierazten duela ondorio guztietarako erregulartzat joko dela Espainian Herri A
dministrazio baten tutoretzapean edo, epaitegiaren ebazpen bidez, beste edozein erakunderen tutoretzapean dauden a
dingabeen egoitza. Horrez gain, tutoretza duen organismoak eskatuta, eta bere familiarekin itzultzea edo jatorriko herrialdera bueltatzea ezinezkoa dela ziurtatuta geratu ondoren, a
dingabeari egoitza-baimena eman behar zaio, eta horren eraginek a
tzera egingo dute a
dingabeen babeserako zerbitzuen zaintzapean jarri den unera a
rte.
Auzitegiek (eta horren harira, garrantzitsua da a
ipatzea Madrilgo Justizia A
uzitegi Nagusiaren 2010eko irailaren 24ko epaia) eta a
dingabeen a
rloko eta a
tzerritartasuneko fiskalek (adingabeen a
rloko eta a
tzerritartasuneko fiskalen topaketaren ondorioak, Madril, 2010eko a
pirilaren 20a) interpretatzen dute ez dela bederatzi hilabeteko epea a
gortu behar egoitza-baimenaren eskaera a
urkezteko.
Horrez gain, a
urreko a
raudiaren interpretazioa eta a
plikazioari buruzko kexak eta kontsultak jaso ditugu. A
zpimarragarria da Gobernuaren Gipuzkoako Ordezkariordetzak egoitza-baimena a
dingabeen babeserako zerbitzuen zaintzapean jarri den unerako eraginekin ematen duela.
Aurten, A
rabako Lurralde Historikoan, etorkin a
dingabeek beren kabuz eskatu dute egoitza-baimena, eta Gobernuaren A
rabako Ordezkariordetzak ez zuen eskaera onartu, izan ere, ez zuen barne hartu tutoretza bereganatzeko a
gindua. 2/2009 Legeko 35.7 a
rtikuluak a
urrez ikusten du egoitza-baimena tutoretza daukan organismoak eskatuta eman dadila. Epea igarotzen uzten bada eta eskaera a
urkezten ez bada, a
dingabeak eskaera bere kabuz a
urkez dezake, izan ere, A
dministrazioaren a
urrean jarduteko legitimazioa dauka, baita a
uzibidera jotzeko ere, bere interesak defendatzeko (Herri A
dministrazioen A
raubide Juridikoaren eta A
dministrazio Prozedura Erkidearen 30/1992 Legeko 30. a
rtikulua eta Konstituzio A
uzitegiaren 183/2008 eta 184/2008 epaiak, 2008ko a
benduaren 22koa). Gobernuaren A
rabako Ordezkariordetzak, a
zkenean ere, egoitza-baimena eman die a
dingabe a
tzerritarrei eta a
parteko baldintzen ondoriozko egoitza-baimena eman die tutoretzagabetutako a
dindunei. Kasu guztietan, tutoretza bereganatzearen ziurtagiria a
urkeztu behar izan zuten, eta a
plikatu behar bazen, erakunde babesleak proposatutako integrazio programetako parte-hartzeari buruzko txostenarekin lotutako gomendioa ere bai. Egoitzatik joan ziren eta a
din nagusitasunera iristean erakunde babesle baten zaintzapean ez zeuden gazteek, ordea, ez zuten egoitza-baimena lortu, egonaldiaren ziurtagiria baino ezin izan baitzuen a
urkeztu.
Haur eta Nerabeentzako Bulegoaren 2010eko txostenean a
razo hori a
ipatzen dugu, lurralde historiko horretan egoera babesgabean dauden haurrekin lotuta jaso ditugun kexei dagokienez. A
tal honetan, haien dokumentazio prozesuari soilik eragiten dieten ekintzak a
ipatu ditugu eta Haur eta Nerabeentzako Bulegoaren txostenera jo dugu A
rartekoak 2010ean egin dituen esku-hartzeei eta kexei buruzko a
nalisi orokor bat egiteko.
VI. Kolektibo horrekin lotuta izapidetu ditugun kexak
VI.1. Udal errolda lortzeko zailtasunak
Udal errolda lortzea a
tzerritarrek daukaten eskubide bat da, beren egoera a
dministratiboa irregularra den a
la ez kontuan hartu gabe. A
urten kexa bat baino ez dugu jaso. Kexa a
urkeztu duen pertsonak pasaportea zeukan, baita Batasuneko biztanle baten senide txartela ere, baina zailtasunak izan zituen erroldan izena emateko. A
razorik garrantzitsuena izan da ez diotela utzi izena ematen bizilekuak ez dituelako bizitzeko egokia izateko baldintzak betetzen, eta a
ipatzekoa da ere etxebizitzan bizi ez diren eta erroldan inskribatuta dauden pertsonak dauden kasuak, izan ere, kasu horietan beharrezkoa izaten da ofiziozko baja espediente bat hastea eta prozesua luzatu egiten da.
Atzerritarrek udalerriko erroldan izena ematea tramitatzeko dauzkaten a
razoak bizileku egokia lortzeko zailtasunekin daude loturik nagusiki.
VI.2. Prestazio sozialak eta zerbitzu publikoak eskuratzeko zailtasunak
VI.2.1. Etxebizitza eskatzen duten pertsonen erregistroan bajan ematea
Elkarte batek gure esku-hartzea eskatu zuen bikote bat Etxebizitza eskatzen duten pertsonen Erregistroan Bajan ematearekin lotuta. Bikoteko kideetako bat etxeko langile gisa lan egiten zuen emakume immigrante bat da. Kexa sustatu duen elkarteak salatzen du bajaren ebazpena, behar beste diru-sarrera ez ziurtatzeagatik xedatu zena, bidegabea dela; izan ere, etxeko langileari ez zitzaion inola ere exijitu bere diru-sarrerak legearen a
rabera exijitzen diren prozedura-bermeekin ziurtatzeko.
Lehenengo informazio eskaera a
urkeztu zuenetik, erakunde erreklamaziogileak a
urkeztu zituen a
rgudioak zuzenbidean oinarriturik zeudela ondorioztatu genuen eta horixe a
zaldu genion Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailari, a
legia, salatutako egintza eta haren oinarriak tratu berdintasunaren printzipioaren kontrakoak izan litezkeela eta zeharkako diskriminazio kasu bat izan litekeela, a
gian; izan ere, etxeko langile gisa lan egiten duten pertsonek etxebizitza babestu bat eskuratzeko oztopoak eragiten ditu, eta kontuan hartzekoa baita ogibide horretan lan egiten duten pertsona gehienak emakume etorkinak direla.
Hainbat gestio eta lankidetza eskaera egin ondoren, a
ipatutako sailak baja ebazpena berrikustea eta bikotea Etxebizitza eskatzen duten pertsonen Erregistroan etxebizitza babestua eskatzen duen bikote gisa mantentzea erabaki zuten.
VI.2.2. Etorkinei Bizikidetza Independenteko Unitate Ekonomikoa (BIUE) osatzen duten a
din nagusiko kide guztiek jatorriko herrialdean dauzkaten ondasunen ziurtagiria a
urkezteko exijentzia
Behin baino gehiagotan jaso ditugu a
rrazoi horrekin lotutako kexak, eta dokumentu ugari a
urkeztu ondoren konpondu dira a
razoak. Kasu batzuetan, ostera, diru-sarrerak bermatzeko errentaren prestazioa ukatu egin da etorkinak etxebizitza bat daukala ziurtatzen duen dokumentu bat a
urkeztu duelako. A
rartekoak Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailera jo du exijentzia berri hori nola interpretatu behar den galdetzeko; izan ere, 2009ko urteko txostenean a
dierazi genuen bezala, baldintza hori berria zen eta Bizkaian bakarrik a
ri zen a
plikatzen.
Betekizun horrek eragiten duen a
razoa da pertsona horiek as
kotariko egoeretan egoten direla eta hori bermeekin ziurtatzea zaila izaten dela. Dauden a
ukeren a
rtean, a
ipatzekoak dira pertsona errefuxiatuak edo babes subsidiarioko neurrien xede direnak, edo tutoretzagabetutako gazteen kasuan edo pertsonak denbora luzea daramanean bere herrialdetik kanpo edo harekin ez daukanean inolako loturarik, eta horren ondorioz zailtasun as
ko dituenean lortzeko.
Herrialde horiek, as
kotan, ez dute izaten a
dministrazio egitura finko bat, eta, ondorioz, zaila izaten da jaulkitako ziurtagiria gure a
raudiaren ondorioetarako egokia den a
la ez baloratzea. Nolanahi ere, interesdunek, dokumentua baliozkoa izan dadin, dokumentua legezkotu eta itzuli behar izaten dute. Horrek oso kostu a
ltuak eragiten ditu, interesdunek beren gain hartu ezin dituzten kostuak, a
legia; eta a
re larriagoa da baliabide ekonomikorik ez edukitzearen ondorioz baztertuta dauden pertsonen kasuan. Bestalde, exijentzia horrek euskal herritarrei ere eragin beharko lieke, beste herrialde batzuetan ondasunak izan ditzakete eta, eta ez da erraza izaten horien berri izatea (esate baterako, Hendaian eraikinak eskuratzea).
Ondorioz, A
dministrazioari jakinarazi genion "baldintza hori exijitzeak eragiten dituen zailtasun eta a
razo gehigarriak desberdintasun egoerak ekiditeko neurtu beharko liratekeela, baita pertsona horiei zama neurrigabea ekiditeko ere, ez baitu balio baliabide ekonomiko falta ziurtatzeko. Ez da kontuan hartzen Batasunetik kanpoko pertsonen immigrazioa, kasu gehienetan, a
rrazoi ekonomikoekin lotuta dagoela, a
legia, beren jatorriko herrialdeetan lortu ezin dituzten a
urrerapenak, soldata hobea edo lan egitea lortzeko a
ukera bat izan nahi duten pertsonak dira. A
zterlanek ez dute islatzen etorkinek beren jatorriko herrialdeetan baliabide ekonomikoak dauzkatenik".
VI.2.3. Bizikidetza unitatea osatzen dela ziurtatzeko exijentzia
Herrialdean bizi ez den gurasoa edo ezkontidearen egoera ziurtatzeko zailtasunekin lotutako kexak jaso ditugu. Eusko Jaurlaritzari a
dierazi diogu garrantzitsua dela kasuan kasuko egoera desberdinak kontuan hartzea dokumentu bat exijitzeak ez dezan galarazi baldintzak materialki betetzen dituen pertsonak prestazioak lortu a
hal izatea.
Aurten, interesdunekin harremanetan jarraitzen ez duten pertsonen (beste gurasoa, ezkontide ohia...) laguntza behar dutela-eta lortzen oso zaila den dokumenturen bat a
urkeztu ez izanagatik prestazioak edo bekak tramitera onartu ez zaizkien etorkinen kexen kopurua a
reagotu egin da. Dokumentu bat exijitzeak baldintzak betetzen dituzten pertsonek prestazioak eskuratzea oztopa dezake, eta, ondorioz, egoera a
nalizatu behar da, baita eskaera baztertzeko a
rrazoiak ere, zeharkako diskriminazio egoera batean bagaude ere.
VI.2.4. A
utonomia Pertsonala Sustatzeari eta Menpekotasun Egoeran dauden Pertsonei A
rreta Eskaintzeari buruzko abenduaren 14ko 39/2006 Legearen ondoriozko prestazioak lortzeko, a
ldez a
urretiko epe batean zehar bizileku erregularra ziurtatzeko exijentzia.
Jaso ditugun zenbait kexatan, pertsona a
tzerritarrei ukatu egin zaie menpekotasun deklarazioaren eskaera bost urtez a
dministrazio egoera irregularrean egon izanaren baldintza ez dutelako ziurtatu eta, Legearen a
rabera, baldintza hori derrigorrezkoa delako.
Iaz jaso genuen kexa baten berri eman genuen. Bertan a
dierazten zenaren a
rabera, pertsona bati familia barruko zaintzarako prestazio ekonomikoa ukatu zioten. Bost urte baino gutxiagoko ume espainiar bat zeukan a
ma a
tzerritar bat zen eta ezin zuen ziurtatu bost urtez a
dministrazio egoera erregularrean egon izana, eta horregatik ukatu zioten prestazioa. A
mak nazionalitate espainiarra lortu zuen, baina ez zioten prestazioa eman, bost urtez benetan hemen bizi izan dela ziurtatu zuen a
rren. Gipuzkoako Foru A
ldundiak mantendu egin zuen a
ldez a
urretik 5 urtez a
dministrazio egoera erregularrean egon izana ziurtatzeko exijentzia, eta ez zieten gure oharrei jaramonik egin, ez a
dingabe nazional bat zela a
zaltzen zutenei, ez a
ma ere nazionala zela a
dierazten zutenei.
VI.3. Diskriminazioa jasatearekin lotutako salaketak
Aurten zenbait kexa jaso ditugu oinarrizko gizarte zerbitzuek jaso duten tratuarekin lotuta, haien ustez, tratu desegokia izan baita. Kasu batean, Orioko Udaleko gizarte langile batek a
dierazi zuen Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren eta Etxebizitzako Osagarriaren prestazioak eskatzeko tramitazioa a
tzeratu izanaren a
rrazoia zela ez zuela udalerriz a
ldatu behar, hobe zela esku-hartze soziala pertsona bizi zen a
urreko udalerrian egoten jarraitu izana. Kexa itxi egin zen 2010eko irailean Udalak informazioa helarazi zionean eta prestazioak izapidetzeko as
moa zeukala a
dierazi zuenean. Urtearen bukaeran gaia berriro ireki behar izan dugu informazioa jaso dugulako eta, a
zkenean, eskaerak ez zirelako izapidetu. Espedientea berriro ireki dugu eta Udalari berriz eskatu diogu informazioa, presazko izaerarekin, prestazioen eskaeren tramitazio egoerari buruz. Gaia larria dela uste dugu, A
rartekoan jasota dauden a
urrekariak ikusirik.
Kexa bat bidali dugu Eusko Jaurlaritzaren Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Sailak lokal batean diskriminaziozko esku-hartze batekin lotuta egin duen esku-hartzeari buruz, ez baitu erantzun, eskaera bidali zaion a
rren.
Horrez gain, Metro Bilbao erakundearen segurtasun langileen ustezko gehiegikeriazko jokabide batekin lotuta. Espedientea prozedura iraungi delako itxi zen a
rren, Eusko Jaurlaritzaren Garraio Zuzendaritzari informazio eskaera bat helarazi zion herritarrek segurtasun kameren edukia ikusi a
hal izatearekin lotuta, eta A
rartekoak Garraioen Zuzendaritzari jakinarazi zion kezkatuta dagoela ez dagoelako kamera horien bitartez eskuratutako informazioa erabiltzeko prozedura a
rgi eta komun bat. Kasu horietan espedientea irekitzen duenak irudiak ikusten dituela erantzun ziguten, baita herritarrak, hala eskatzen badu, bideoak elkarrekin ikus ditzaketela ere.
VII. Kolektibo horri eragiten dioten eta Txosten honen beste kapitulu batzuetan jasotzen diren beste esku-hartze batzuk
Atzerritarrek erakunde honen lan-arlo bat baino gehiagoren inguruko kexak a
urkeztu dizkigute. A
tal honetan, etorkina izatea baldintza garrantzitsu gisa barne hartzen duten kexa batzuk a
zpimarratu ditugu.
Zentzu horretan, herrizaingo a
rloan a
zaltzen dugu zein izan den A
rartekoaren esku-hartzea San Frantziskoko eremuan (Bilbon) jatorri a
tzerritarreko pertsonak tartean izanik poliziak gauzatu dituen ekintza batzuen inguruan, baita ofiziozko ekintza baten inguruan gauzatu duena ere. Kasu horretan, gaia Herriaren Defentsariari helarazi diogu, izan ere, etorkinen a
txiloketak as
kotan luzatzen direla egiaztatu dugu. A
rlo horren txostenean kexa as
ko jaso dira, urtero bezala, poliziaren ustezko neurrigabekeriei buruz, etorkinekin lotuta, eta poliziaren esku-hartzea baldintza horrekin lotuta dagoela a
zaldu ohi dute, eta egoera horiek a
ntzeman eta ekiditeko eman ditugun gomendioetan a
ipatu ditugun prebentzio eta kontroleko mekanismoak ez direla betetzen a
ri a
dierazten da. Halaber, San Frantzisko a
uzoan (Bilbon), polizia nazionalak, udaltzaingoarekin elkarlanean, martxan jarri zuten mekanismo batean a
tzerritarrak identifikatzeko egintza bati erreferentzia egiten dion kexa bat tramitatzen hasi da.
Etxebizitza a
rloan kexek etxebizitza bat eskuratzea zaila dela-eta etxebizitza beharrari, beharraren ziurtapenari eta esleipen prozedurari egiten diete erreferentzia. Beste kexa batzuk, ostera, babes publikoko etxebizitzen a
lokairuari eta Hutsik dauden Etxebizitzen Programako (Bizigune) etxebizitzekin daude loturik.
Osasun a
rloan ofiziozko esku-hartze bati ekin diogu ospitaleen kostuaren fakturazioaren berri emateko beharrarekin lotuta.
VIII. Ondorioak
Ondoren, a
rlo honetako gaiak a
zpimarratu ditugu, zehazki, interesgarriak direlako 2011n jarraipen berezia egitea eskatzen dutenak.
1. 2010ean euskal immigrazio politikari eragiten dioten erabaki garrantzitsuak hartu dira, a
legia, HELDU zerbitzua kendu da, eta ez da immigrazioari buruzko euskal plan berri bat onartu. Horrez gain, a
urreko urteetan baino kexa gehiago jaso dira prestazioak ukatu eta bertan behera utzi izanari buruz, hala nola, diru-sarrerak bermatzeko errentari edo gizarte-larrialdietarako laguntzei buruz, eta, ez da a
haztu behar laguntza horiek a
rrisku egoeran edo gizartetik baztertuta dauden pertsonei ematen zaizkiela.
2. A
urten, a
urreko urteetan bezala, A
rartekoa kezkatzen duten kexa ugari jaso dira Herrizaingo Sailean. Kexa horiek poliziaren jardunari buruzkoak dira, a
tzerritarrekin daude loturik eta pertsona horiek jaso duten tratua haien jatorriarekin lotzen dute.
3. A
zterlan zorrotzetan oinarrituta ez dagoen diskurtso sozial bat zabaldu da herritarren a
rtean, a
legia, immigrazioa delinkuentziarekin lotzen da eta zerbitzu publikoak eta prestazioak gehiegikeriaz eta iruzur gisa erabiltzen dutela esan ohi da. Diskurtso hori oso kezkagarria da instituzioek eta Herri A
dministrazioek immigrazioari eta integrazioari buruz prestatzen dituzten politika publikoei eragin a
hal dielako, baita bizikidetzari eta gizarte kohesioari ere.
4. A
tzerritarren garapena eta integrazioa zailtzen dituen elementu bat diskriminazioaren kontra borrokatzeko baliabide eraginkorrik ez dagoela da. A
tzerritarrek jasaten dituzten diskriminazio eta behar ez bezalako tratuzko egoerak a
ntzeman eta ziurtatzeko zailtasun ugari daude, eta, ondorioz, zigorrik gabe geratzen dira. Europar Batasunak diskriminazioaren kontrako hainbat instrumentu garatu ditu, diskriminazioa desagerraraztea ezinbestekotzat jotzen baitu Europaren garapenerako eta oinarrizko eskubideen gutuna benetan bete dadin. Kontseiluak diskriminazioaren biktimei laguntzeko zerbitzuen sarea martxan jarri du tratu berdintasuna eta diskriminaziorik eza bultzatzeko.
5. A
tzerritarrek Espainian dauzkaten eskubide eta betebeharrei eta haien gizarteratzeari buruzko legea a
plikatzeko arautegia ez da onartu oraindik, ezta As
ilo eta Babes Subsidiariorako Legea a
plikatzekoa ere. EAEn ez da onetsi Immigrazioari buruzko III. Euskal Plana ere. Tresna horiek oso garrantzitsuak dira a
tzerritarrek beren eskubideak erabili a
hal izateari eragiten diotelako.
6. EAEn egoera a
dministratibo irregularrean dauden etorkinak daude. Politika publikoek a
rreta berbera eskaini behar diete eskubide bat delako eta, horrez gain, integrazio politiketan a
plikatzen den printzipio bat da. Hori dela eta, laneko gaitasunarekin eta beharrezkoa den babes sozialarekin lotuta, lanbide nahiz a
ntzeko beste zerbitzu batzuk erabili a
hal izateko baldintzak eta bermeak ezarri beharko lirateke. Pertsona horiek duintasunez bizi behar dute gure a
rtean.
Garrantzitsua da gogoratzea –eta erakunde honek as
kotan gogorarazi duen gai bat da– egoera a
dministratibo irregularrean egon a
rren, immigranteen ehuneko txiki batek soilik jasotzen duela a
zkenean benetan gauzatzen den kanporatze-zigorra. Errealitatearen eta immigrazio politiken a
rteko desdoikuntza hori pertsonen eskubideetan nahiz bizitzan ondorio larriak dituen baldintza bat da. Pertsonei a
rreta berdintasunez ematea zuzenbide humanitarioaren exijentzia bat da eta neurri egokia da egoera irregularrean dauden a
tzerritarrek 3 edo 4 urte igaro ondoren egoitza-baimena eskura dezaketela.
7. Politika publikoek a
tzerritarren behar eta egoeretara egokitu behar dute eta, besteak beste, honako a
lderdi hauek hartu behar dituzte kontuan: a
dina, generoa eta pertsona horien zaurgarritasun egoera, a
dibidez, a
dingabe edo gazteen kasuan, edo genero-indarkeriaren biktimen kasuan, edo jatorriko herrialdean jazarpena pairatu denean, edo gizakien salerosketaren biktima direnean, etab. Zehapen neurriak a
plikatzen badira, behar bezala egokitu behar da giza eskubideak babestu eta errespetatzeko betebeharrekin eta nazioarteko konpromisoekin.