4. Gaixo kronikoak
I. Aurrekariak
Gaixo kronikoek berariazko premiak izaten dituzte, eta horiek euskal herri-administrazioek a
rtatu behar dituzte ezinbestean. Iraupen luzeko gaixotasunak direnez eta, oro har, motel egiten dutenez a
urrera, sendagarriak direnak ez bezalako tratamendu edo zaintzetan oinarritutako a
rreta behar izaten dute batez ere, pertsona horien bizi kalitatea bermatzen duen a
rreta soziosanitarioan oinarritutakoak gehienbat, a
utonomia eta zaintza sustatuz, narriadura prebenituz eta tratuen eta a
ukeren berdintasuna eskainiz.
II. Arloa kopurutan
Pertsona horiei dagozkien kexarik gehienak Osasun a
rloa izapidetzen dira. Soilik kexaren zioak gaixo kronikoa izatearekin lotura estua duenean edo gertaera horrek kexa konpontzeko berebiziko garrantzia duenean, berariazko a
rloaren eremuaren barruan sartzen da. Hala, a
urten guztira 4 kexa ezarri zaizkio a
rlo horri, eta honako banaketa hau du a
zpiarlotan:
Gaixo kronikoak | align="right">1 |
Berdintasuna eta ekintza positiboak gaixo kronikoentzat | align="right">1 |
Ukituriko a
dministrazioa: A
utonomia Erkidegoko A
dministrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza).
Ukituriko a
dministrazioa: A
utonomia Erkidegoko A
dministrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) eta foru a
dministrazioa.
Hauxe da a
rloaren kexen estatistika informazioa a
benduaren 31n.
III. Arau eta gizarte testuinguruari buruzko gai nagusiak
III.1. Euskadin kronikotasunaren erronkari a
urre egiteko estrategia
Aurten, 2009. urteko gure txostenean a
ipatzen genituen gaixo kronikoen a
rretarako estrategia-taldeak eginiko jardueren emaitzak jakin a
hal izan ditugu (II.11 a
tala).
Izan ere, Eusko Jaurlaritzaren Osasun eta Kontsumo Sailak tresna bat onetsi du pertsona horiei eskainitako a
rreta hobetzeko, hain zuzen ere Euskadin kronikotasunaren erronkari a
urre egiteko estrategia.
Dokumentuak bost politika ezarri ditu; izan ere, politika horietan a
urrera egin nahi da a
biarazitako 14 proiektu estrategikoen bidez:
• Biztanleen osasunaren ikuspegia.
• Gaixo kronikoen sustapena eta prebentzioa.
• Pazientearen erantzukizuna eta a
utonomia.
• Laguntza jarraipena gaixotasun kronikoentzat.
• Jarduketa eraginkorrak, pazientearen beharrei egokituak.
Sailak uste du proposaturiko helburuak lortzeko planteaturiko egitura-eraldaketa 2-5 urte inguruko epealdian gauzatuko dela. Eraldaketa hori gehienbat bi lan a
rlotan burutuko da, eta a
urrerapen biomedikoak duen garrantzi bera eman nahi zaie:
• Informazioaren a
rloko a
urrerapen teknologikoak.
• Zerbitzuen a
ntolakuntzaren a
urrerapenak.
Horretarako, Sailak onartzen du informazio eta komunikazioaren teknologietan (IKTak) inbertitu behar dela, baita pazienteek euren gaixotasuna kudeatzeko duten trebakuntza bultzatu eta lehen mailako, ospitaleko eta gizarteko a
rretako zaintzak txertatu ere.
Sistemaren a
rdatza pertsona, haren ingurua, osasuna eta beharrak izatea proposatzen du estrategia berriak, a
rreta soilik gaixotasunean jarri beharrean
Ondoren, jarraipen egokia egin beharko geniekeen zenbait proiektu estrategiko nabarmenduko dugu:
• Pazienteen hezkuntza eta a
utozaintza (liderrak trebatuz eta pazienteak trebakuntzarako prestatuz).
• Paziente kronikoen elkarteei laguntzea (diru-laguntzen deialdiak eginez eta diru-laguntzak emanez, informazioa eskuratzeko modua hobetzeko eta kideek elkar laguntzeko eta elkarri eragiteko moduak sustatzeko teknologia berriak hartu eta erabil ditzaten), pazienteen komunitate birtualak sortze a
ldera. Hala, 2010ean, Osasun eta Kontsumo sailburuaren 2010eko uztailaren 13ko A
gindua onetsi da. Horren bidez, Euskadin gaixoen eta familien bizi-kalitatea hobetzeko jarduerak egin dituzten irabazteko as
morik gabeko gizarte ekimeneko erakundeentzako laguntzen deialdia egin da, baita Osasun sailburuordearen 2010eko a
zaroaren 9ko ebazpena ere, laguntza horiek emateari buruzkoa.
• Historia kliniko bateratua. A
urreikuspenen a
rabera, historia kliniko bakar unibertsala ezarriko da 2011ko a
maierarako, pazienteari tratamendu osoa eskaintzeko, zehaztapen klinikoa handitzeko eta medikuek historial klinikoa a
rgitzeko ematen duten denbora murrizteko.
• Erizaintzako gaitasun a
urreratuak. 300 erizain trebatzea planteatzen da eginkizun berrietan, gaixotasun kroniko konplexua duten pazienteen betebeharren a
rreta osoa lortzeko 2013. urtera a
rte.
III.2. Arreta soziosanitarioa
Arreta soziosanitarioaren a
rretaren eremuan bereziki jaso dezaketen taldeetako bat dira gaixo kronikoak, hain zuzen Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legean zehazturiko a
rreta: osasun a
razo larriak edo muga funtzioak edo gizartean baztertuak izateko a
rriskuan daudela-eta a
ldi baterako osasun eta gizarte a
rreta behar duten pertsonentzat dira, a
rreta koordinatua eta egonkorra behar dutenentzat, a
rretari jarraipena ematearen printzipioari lotua.
Aurreko a
talean a
ipatzen genuen kronikotasunari buruzko dokumentuak laguntza soziosanitarioa dakar bere proiektu estrategikoetako baten gisa. Hala, hiru helburu handi planteatzen dira:
• "Gizarte- eta osasun-zerbitzuak garatzea, gizarte- eta osasun-koordinazioa Lehen Mailako A
rretaren mailan sustatuz, diziplinarteko taldeen bidez, etengabeko laguntzaren barne sartzen den a
rreta baten berme gisa, etxea zainketak hornitzeko leku nagusitzat joaz, eta gizarte- eta osasun-baliabideen garapena sustatuz eta homogeneizatuz, hiru Lurralde Historikoetan.
• Gizarte- eta osasun-gunea koordinatzeko sistemak eta egiturak hobetzea, gizarte- eta osasun-zerbitzuen katalogoak zehazten dituen baterako a
raudi-esparru bat izatea sustatuz, eta gizarte- eta osasun-izaerako zerbitzuak finantzatzeko hitzarmen-eredu berri bat sortuz.
• Pertsonenganako a
rreta hobetzeko sistemaren kudeaketa hobetzea, gizarte- eta osasun-koordinazioan inplikatutako guztien prestaketaren eta sentsibilizazioaren bidez, eta konpartitutako informazio-sistema bat ezarriz".
Osasun eta Kontsumo Sailak, helburu estrategiko horiek a
biarazteko, lurralde historiko bakoitzarentzako eragiketa-plan egokia garatzeko proposamena du.
Egiaztatu a
hal izan dugunez, 2010ean a
bian jarri da Ricardo Berminghan Ospitaleko Ortogeriatri Unitate bat Matia Fundazioaren eskutik, eta bertara bideratzen dira pazienteak Donostia Ospitaletik.
2010ean, Euskadiko A
rreta Soziosanitarioko Kontseilua ez da jardunean izan. Hala ere, Eusko Jaurlaritzaren Lan eta Gizarte Gaietarako Sailak Kontseilua a
raupetzeko egin duen dekretu proiektuak Gizarte Zerbitzuen Erakunde A
rteko Organoaren oniritzia jaso du[1] –Eusko Jaurlaritzak, hiru foru a
ldundiek eta EUDELek eratua 2010eko ekainean–, baita Euskadiko Ekonomi eta Gizarte A
razoetarako Kontseiluaren irizpena ere, urte bereko a
benduan.
Eusko Jaurlaritzak, foru a
ldundiek eta EUDELek 2003ko urtarrilaren 30ean izenpeturiko hitzarmena ordeztuko du, non koordinazio organoaren funtzionamenduaren oinarrizko printzipioak eta a
tazak ezartzen baitziren, eta a
rau-lerruna emango die bertan planteaturiko gaiei, a
restian esandako Gizarte Zerbitzuei buruzko 12/2008 Legearen 46.6. a
rtikuluan ezarritakoak betez.
Osasun eta Kontsumo Sailak emandako informazioaren a
rabera, gizarte-osasun txosten zabala egitea hartu du bere gain sail horrek. Txosten horretan, a
rloaren egoera a
ztertu eta zenbait proposamen ematen da. Jakitera eman zaigun a
zken zirriborroa 2010eko a
bendukoa da, eta a
rreta soziosanitarioaren eta koordinazioaren egungo ereduari buruzko a
zterketa dakar (arau-eremua, a
rreta jaso dezaketen biztanleak, EAEn dauden baliabideak eta finantzazioa); gainera, zenbait ildo estrategiko planteatzen du, funtsean hauek a
rdatz hartuta: zerbitzu soziosanitarioak garatu beharra, eremu soziosanitarioko jarduketen koordinazioa indartzea, horrelako a
rreta estaltzeko beharrezko lankidetza-hitzarmenak zehaztea eta a
rlo horretako trebakuntza, ikerketa eta berrikuntza sustatzea.
Tresna berri horretan, Lehen Mailako A
rreta Soziosanitarioa garatzearen a
ldeko a
pustua egiten da; izan ere, diziplinarteko taldeen bidez, osotasunean emango zaie erantzuna pazienteen beharrei, eta etxea zaintzaren hornitzaile nagusitzat sartu a
hal izango da.
Aldundiekin eta EUDELekin a
dosturiko dokumentua izango da a
zken emaitza, zeren eta haien esku utzi baita dokumentua, hura a
ztertu eta ekarpenak egin ditzaten.
III.3. EAEko osasun mentaleko estrategia 2010
Osasun eta Kontsumo Sailak, 2010ean, behin betiko onetsi du EAEko osasun mentaleko estrategia, eta bere egin du Euskadiko Osasun Mentalaren Kontseilu A
holku-emaileak iaz eginiko dokumentua. 2009ari dagokion gure ohiko txostenean, Kontseilu A
holku-emaileak planteaturiko estrategia a
ztertu genuen, eta hura gauzatzeko, Osasun Ministerioaren Osasun Mentaleko Estrategia Nazionalaren jarraibideak bete ziren, eta jarraitu nahi ditugun zenbait jarduketa nabarmendu genituen.
III.4. Integrazioa-sektorizazioa a
rreta psikiatrikoan Bizkaian
Iazko gure txostenean a
urreratu genuenez, Osasun eta Kontsumo Sailak a
urreikuspen bat egin zuen: a
rreta psikiatrikoaren integrazioa sustatzea Bizkaian zerbitzuen a
ntolaketa berri bat sortuta, non Bizkaiko hiru ospitale psikiatrikoak (Bermeoko, Zamudioko eta Zaldibarko ospitaleak) eta lurralde bereko ospitalez kanpoko buruko osasunaren a
ntolaketa biltzen ziren.
Ezarritakoarekin bat etorriz, 2010eko otsailaren 17an, Osakidetzako A
dministrazio Kontseiluak Bizkaiko osasunaren a
rloan Bizkaiko osasun mentalaren sarea izeneko osasun zerbitzuen erakundea sortzeko erabakia hartu zuen. Gainera, horren bidez, Bermeoko Ospitaleko, Zaldibarko Ospitaleko, Zamudioko Ospitaleko eta Bizkaiko Ospitalez Kanpoko Osasun Mentaleko osasun zerbitzuen erakundeak kendu dira.
Eusko Jaurlaritzaren Osasun eta Kontsumo Sailak Eusko Legebiltzarraren egoitzan Bizkaiko buruko osasunaren sareari buruz eginiko galderari emandako idatzizko erantzunean (09/10/05/03/2342-12610) eskaini duen informazioaren a
rabera, 2011ko a
maierarako 153 plaza gehiago izatea a
urreikusten da ospitaleratzearen a
ukerako baliabideetan (eguneko ospitaleratzea eta gizarteko as
ertzio-tratamendua) eta 50 plaza gizarte-osasuneko eremuaren egoitzako baliabideetan (eguneko zentroak, babesturiko pisuak eta egoitza txikiak). Ondorioz, ospitaleko oheen kopurua jaitsi da: 462 ohe 2010eko a
benduan eta 443 ohe 2011ko a
bendurako. Erantzunean, gainera, Bizkaiko osasun mentaleko sarearen osasun pertsonala ere a
ipatzen da. 318 profesional ospitalez kanpoko sarean eta 920 ospitalekoan.
IV. Jarduera-plana
Jarraian, erakundeak 2010ean eginiko jarduketa nagusiak a
zalduko ditugu.
IV.1. Gaixotasun kronikoa eta ezintasun organikoa duten pertsonak
2010eko irailaren 30ean, bilera bat egin genuen elkarte hauekin:
• A
LCER (giltzurrun-gutxiegitasun kronikoa eta giltzurruna transplantatua duten pertsonak).
• A
TCORE (gaixotasun kardiobaskularrak eta biriketako gaixotasunak dituztenak eta transplantea jaso dutenak).
• EGUTE (hezur-muinaren gaixotasuna eta transplantea dutenak).
• RENACER (gaixotasun eta transplante hepatikoa duten pertsonak).
Ondoren a
zalduko direnak izan ziren jorraturiko gai nagusiak:
• Gaixo kronikoek ezintasunaren eta ezintasun organikoaren a
rloarekiko duten tokia.
• Haien mugak ikusezinak izatea eta, ondorioz, erakundeen laguntzarik eza.
• Osasun zerbitzuen koordinaziorik eza patologiarekin zerikusirik ez duten egoeretan a
rreta ematean (traumatologiako ospitaleko larrialdiak, etab.).
• Lehen mailako a
rreta zentroetan errezetak emateko edo informazioa eskuratzeko bestelako kudeaketetarako dauden zailtasunak zentroa a
ipaturiko ospitaleari a
txikita ez dagoenean (bertan a
ri da tratamendua jasotzen gaixotasun kronikoagatik). Historia kliniko bateratua ez burutzean eragina duten eta ikusi diren a
razoak.
• Gaixo horiek haiei dagozkien politiketan parte hartzea errazteko osasun sisteman dauden mekanismo gutxi.
• Laneratzeko eta baja epealdi luzeen ondotik berriz lanean hasteko zailtasunak.
• Hezkuntza a
rloko egokitzapenak:
a) Unibertsitate a
zterlanetan emandako urteko kredituen kopurua zehazteko malgutasuna sustatu beharra, horrelako gaixotasunak dituztenen berezko mugei egokitzeko.
b) DBH hasi baino lehen ikasturte bat baino gehiago errepikatzeko a
ukera.
• Enplegu, trebakuntza eta Gizarte Segurantzaren a
rloko neurrien proposamena.
Ikus dezakegunez, zenbait egoera planteatzen dute, eta horiek nabarmentzea beharrezkotzat jotzen du Estrategiak, gaixo kronikoen a
rreta hobetzeko: ezintasuna kontuan hartzea (9. proiektu estrategikoa), beste gaixotasun batzuk dituztela kontuan hartzea, integraturiko plan farmakoterapikoen beharra (12. proiektu estrategikoa), gaixoek sisteman duten partaidetza handiagoa izatea, besteak beste.
IV.2. Linfedema primarioak eta sekundarioak dituzten pertsonak
Sistema linfikatiko eskas baten a
gerpena da linfedema, baita horren ondoriozko linfaren garraioko a
tzerapena edota fluxua ere. Kasurik gehienetan, gaitz kronikoa, itzulezina eta progresiboa da. Hona hemen gaixoek pairatu behar dituzten zenbait sintoma: gorputza handitzea, etengabeko a
razoak sistema linfatikoarekin, ukituriko gorputz-atalen deformazioa eta gizentzea, mina, nekea, bihotzerrea eta larruazala gorritzea eta hauskortasuna, ukimena galtzea, zelulitisa, fibrosia, mikosia edo as
imetria. Erabilitako tratamenduaren egokitasunaren eta osotasunaren a
raberakoa da pertsona horien bizi-kalitatearen hobekuntza.
Gaixotasun Kronikoen Errehabilitazioa Hobetzeko 2007-2009ko Proiektuan lehentasunez eragin beharreko patologietako baten gisa ezarri zen mastektomiaren ondoko linfedema, ezintasunean eragin handiagoa duelako eta erantzun hobea ematen dielako errehabilitazio neurriei. Proiektuan a
dierazi zenez, linfedema terapia fisiko konplexuko gaixotasun kronikoa da, prebentzioan, a
utokontroleko neurrietan, larruazalaren zaintzan, eskuzko drainaketa fisikoan, elastikotasun txikiko bendajeetan eta kinesiterapian oinarritua. Bereziki a
zpimarratzen da fisioterapeuta a
dituek eginiko drainatze linfatikoa, garrantzizkoa baita. Beste etiologia eta kokapen batzuetako lindefemek, tratamendu egokia erabiliz gero, nabarmen hobera egiten dutela ere a
ipatzen zen; hala ere, sareko profesionalek gutxi ezagutzen eta erabiltzen duten baliabidea dela ohartarazi zuten.
2010eko otsailaren 18an bilera izan genuen A
DELPRISE Elkartearekin (Lindefema Primarioak eta Sekundarioak dituzten pertsonen elkartea). Honako behar hauek planteatu zizkiguten: ospitaletan linfedema unitateak sortzea, osasun profesionalak espezializatzea, diagnostiko goiztiarra bultzatzea, gaixoak espezialistengana bideratzea, prestazioak eta tratamenduak hobetzea eta a
rlo horretako trebakuntza eta ikerketa sustatzea. Zenbait pertsonak patologia dutela ez jakitearen inguruko kezka ere a
zaldu zen; ondorioz, ez dute tratamendurik jasotzen.
Patologia linfatikoei buruz erakundean egin izan genuen a
urretiazko a
zterlana eta elkarteak emandako informazioa zirela-eta, ofiziozko espedientea egin zen, non bost a
rlori buruzko informazioa eskatzen genion osasun a
dministrazio egokiari –Osakidetza–. A
rlo horietako bakoitza Osakidetzak landu zituen idatzizko erantzunean, eta Elkarteari helarazi zitzaion. Elkarteak, bere ekimenaz, une honetan erkatuta[2] dauka hori guztia ukituriko pertsonekin, emandako informazioa pertsona horien eguneroko esperientziari erabat lotzen ez zaiola iritzita:
a) Linfedemen prebentzioan eta tratamenduan diharduten espezialistak. Linfedemaren a
rreta berrantolatzeko eginiko urratsen barruan errehabilitazioko espezialista a
rduradun bat ezarri da lurraldeko; drainatze linfatikoko fisioterapeuta a
dituak izango ditu, a
urreikusita zegoen lez.
Jasotako informazioaren a
rabera, ondoren a
gertzen direnak dira espezialista taldeak:
• Errehabilitazioko sendagile bat eta fisioterapeuta a
dituak (zehaztu gabe) Donostiako Ospitalean (Gipuzkoa).
• Patologian esperientzia duten bi errehabilitatzaile eta a
rloan trebaturiko fisioterapeutak Basurtuko Ospitalean (Bizkaia).
• Berariazko trebakuntza duten medikuak eta eskuzko drainatze linfatikoko fisioterapeuta a
dituen taldea Gurutzetako Ospitalean (Bizkaia).
• Eskuzko drainatze linfatikoan Vodder metodoaren a
rabera trebaturiko bost fisioterapeuta Galdakaoko Ospitalean (Bizkaia).
• Esperientzia duen errehabilitatzaile bat, fisioterapeuta a
ditu bat eta teknikan esperientzia duten gainerako fisioterapeutak (zehaztu gabe) San Eloi Ospitalean (Bizkaia).
• Sendagile errehabilitatzaile bat eta zerbitzuko fisioterapeutak, teknikan trebatuak, Santiago Ospitalean (Araba).
• Errehabilitazio zerbitzuan berariazko trebakuntza izatea eta linfedemaren errehabilitazioko fisioterapeuta a
ditu bat Txagorritxu Ospitalean (Araba), baita bertan trebaturiko fisioterapeuta-talde bat ere.
b) Eskuzko drainatze linfatikoa: Drainatzearen preskripzioa emateko irizpideak, osasun publikoak estalitako urteko saioak, hura egiten duten espezialistak.
Esan digutenez, trinkotze-bendajearekin eta eskuzko drainatzearekin tartekaturiko presoterapiarekin batera, eskuzko drainatze linfatikoa da linfedemaren tratamenduko teknikarik garrantzitsuenetako bat da. Eskuzko drainatze linfatikoaren preskripzioa ematen da patologia hau tratatzen den Osakidetzako zentro guztietan, betiere teknikan berariaz trebaturiko fisioterapeuta a
dituek emana. Kasuan kasuko errehabilitazioko espezialistak a
gindutako saio kopurua burutu behar da, betiere paziente bakoitzaren ezaugarrien eta bilakaera klinikoaren a
rabera.
c) Patologiaren tratamenduan sare publikoko errehabilitazio zerbitzuko profesionalen trebakuntza praktikoaren inguruan a
zken urteetan izandako a
urrerapenak eta hura detektatzea eta lehen mailako a
rretan duen tratamendua.
Esan digutenez, ospitaletako fisioterapeutek eskainitako trebakuntza iraunkorreko jardueretan hartu dute parte, eta zentroetako errehabilitatzaileek eguneratze-jarduketak burutzen dituzte a
rgitaraturiko ebidentzia zientifikoaren a
rabera.
d) Patologiaren diagnosiaren egoera.
Jakitera eman digutenez, Linfologiako Nazioarteko Sozietatearen 2009ko A
dostasun A
girian patologiari buruz bildutako diagnosiaren gaineko irizpideak betetzen ditu Osakidetzak, eta ezaugarri klinikoak eta pazienteen a
zterketa lehenesten dira patologiaren diagnosiaren parametro garrantzitsuen gisa. Ohartarazi dutenez, ordea, zenbait inguruabar klinikok nahasmendua eragin lezakete hala nola obesitate morbidoa, zainetako gutxiegitasuna, traumatismoa edo infekzio errepikakorrak. A
lde baterako linfedema bat dagoenean, hurreko linfatikoak oztopatu edo inbaditu ditzakeen erraietako tumorea baztertu behar da.
Zehatzago esateko, linfedemaren diagnostikoa a
rgi ez dagoenean, diagnosirako tresna garrantzitsua dugu linfografia isotopikoa –linfoeszintigrafia edo linfangioeszintigrafia (LAS) ere deritzona–, medikuntza nuklearreko zerbitzuen mendekoa.
Diagnosirako beste tresna batzuk dira erresonantzia magnetiko a
ngiografikoa, erresonantzia magnetiko linfografikoa, ordenagailu bidezko tomografia, ultrasonografia eta mikrolinfangiografia fluoreszentea.
Geneen mutazio txikia duten sindrome hereditarioen kopuru mugatua zehazteko proba genetikoak dira diagnosirako beste kategoria bat.
Azkenik, berebiziko zuhurtziaz eta patologia motaren a
rabera erabili beharreko diagnosirako beste bitarteko bat biopsia da.
e) Trinkotze-neurrien, gorputzeko benden eta krema espezifikoen finantzazio maila.
Emandako a
rgibideen a
rabera, Osasun eta Kontsumo Sailaren prestazio ortoprotesikoen pentzura egiten da finantzazioa patologia honetan erabilitako presoterapia jantziei dagokienez, material ortoprotesikoen katalogo orokorrak dakarrenez (901.etik 920.erainoko kodeak). Finantzazioak Osasun Sistema Nazionalaren zerbitzuen zorro komunean ezarritako irizpideak betetzen ditu; izan ere, produktu horien guztien finantzazioa dago ezarrita zorro horretan, erabiltzailearen pentzura diren 30 euroak izan ezik. Ez dago ezarritako finantzaziorik duen krema espezifikorik. Ospitaleratze-aldian erabiltzen diren zenbait material, gorputzetako bendak a
dibidez, ospitalean ematen dira.
f) Ukituriko pertsonei ematen zaien informazioa, gaixotasuna gara ez dadin eta elefantiasi edo linfagiosarkoma kasuak galarazteko zaintzei buruzkoa; informazio foiletoak, kanpainak eta a
rlo horretan bultzaturiko proiektuak.
Jakinarazi digunez, errehabilitazio zerbitzu bakoitzak, patologia tratatzearekin batera, espezialistaren a
zterketa eskatzeko detektatu beharreko a
larma seinaleei eta a
urrezaintzari buruzko informazioa ematen die pazienteei eta trebatu egiten ditu.
Nork bere burua zaintzeko neurrien inguruko prestakuntza ematen zaie: larruazala, garbiketa, hidratazioa, odola a
teratzearen inguruko prebentzio neurriak, manikurak, lorezaintzako lanak eta bestelakoak.
Ebakuntza ondoko egoerari dagokionez, erizaintzako pertsonalak nork bere burua zaintzen irakatsi ohi die, linfedemaren a
urrezaintzako neurriei buruzko gida idatzia eta sorbaldako a
rtikulazioen mugikortasunerako burutu beharreko a
riketak ematen dizkie, etab.
g) Linfedemaren eta terapia konbinatuen a
urrezaintzako jarduketen protokoloaren eta egituraketaren egoera, proiektuan ezarritakoaren a
rabera.
Jakinarazi digutenez, honako hauek biltzen ditu ebidentzia zientifikorik onenari egokituriko kalitate irizpideak erabiliz eginiko linfedemaren errehabilitazioak:
• Esku-hartze goiztiarra lehenengo 24-48 orduetan, nork bere burua zaintzeko osasun hezkuntza barne delarik, eta sorbaldako a
rtikulazioen mugikortasuna erraztuz.
• Linfedema a
gertzen bada, esku-hartze terapeutiko konbinatua, betiere fisioterapeuta a
dituaren eskuzko drainatzea, trinkotze-benda eta eskuzko drainatzea duen presoterapia konbinatua barne direla.
• Errehabilitazio zerbitzuan trebakuntza espezifikoa eta ospitalean linfedemaren errehabilitazioan a
ditua den fisioterapeuta izatea.
• Kontsultan sartzeko modu a
rautua ezartzea sintomak berriz ere a
zaltzen badira.
Lanaren a
ntolaketari dagokionez, jakinarazi digutenez, drainatze linfatikoa ordubeteko saioetan a
plikatzen da, 2-4 as
teko epealdian (salbuespen klinikoak izan ezik). Presoterapia 30 minutuko saioetan a
plikatzen da drainatze linfatikoarekin batera. Patologiaren tratamendua ospitalean edo osasun etxeetan egiten da, baliabideen a
rabera. A
plikatzeko fisioterapeutaren denbora as
ko behar duen teknika da, eta ospitalez kanpoko jardueran zailagoa da hura a
ntolatzea.
V.3. Agenesiak jotako a
dingabeak
Jaiotzetik organo bat edo horren zati bat ez edukitzea da a
genesia, gehienbat oinarrizko ehunik ezak eta gorputz-atalaren garapenik ezak sortua oro har. Bizitzarekin bateragarriak diren a
genesiei dagokienez, hala nola goiko edo beheko gorputz-atalekoetan, ezinbestekoa da ortopedia eta errehabilitazio tratamendua.
Agenesiak dituzten haurrei dagozkien a
razoen xehetasunen berri izateko, harremanetan jarri ginen Haur-protesien Erabiltzaileen Elkartearekin (AUPI).
Patologia horri dagokionez, galdera bat (09/10/05/03/1290-7385) izapidetu zen Eusko Legebiltzarraren egoitzan erantzun idatzia jasotzeko.
Euskadiko osasun sistemak a
dingabe horiei ematen dien a
rretari buruz idatzizko erantzunean bildutako balorazioa a
biapuntu hartuta, egoki iritzi genion erantzuna erkatzeari. Erkaketa eginda, elkarteak eman zizkigun datuak helarazi genizkion Osasun eta Kontsumo Sailari.
Osasun A
dministrazioaren a
ldetik jaso genuen erantzuna ikusita, komenigarritzat jo genuen bilera bat bultzatzea. A
lde batetik, osasun sistema publikoaren hainbat a
ldetatik a
urreikusitako erantzun orokorraren berri izan zezakeen haur-protesien erabiltzaileen elkarteak (AUPI), eta bestetik haien seme-alaben a
rretan elkarteko kideek dituzten zailtasunak entzun a
hal izango zizkion Osakidetzak elkarteari.
Bilera baliagarria izan zen, zeren eta A
dministrazioak funtsean Eusko Legebiltzarraren erantzunean bildutako a
genesien a
rretarako jarraibideak erkatzeko modua izan baitzuen, eta jarraibide horien funtzionamenduari buruz elkarteko ordezkariek zuzenean izan zuten horien berri, ukituriko pertsonak diren a
ldetik.
Funtsean, egungo jakintza mailarekin bat ez datozen a
genesien balorazioak izaten dira batzuetan, eta horixe da a
razoa. Horren ondorioz, a
urreikusitako a
rretari buruzko inolako informaziorik gabe irteten dira haurraren senideak ospitaletik (protesia, errehabilitazioa, etab.).
Osakidetzak eta elkarteak izandako bilerak direla-eta, egungo funtzionamenduaren zenbait egokitzapen a
ztertu beharra baloratu zen, a
razoarekin jaiotzen diren haur guztiek a
genesiari buruzko hasierako balorazioa izan dezaten, baita errehabilitazio plan bat ere, hain zuzen hainbat a
rrazoi tarteko gaur beti egiten ez den jarraipen bat bideratuko duena.
Osakidetzak konpromiso hauek hartu zituen bere gain:
• Elkarteak planteaturiko egoerak galarazteko modua a
ztertzea, zehazkiago, ospitaleko a
lta ematean dagoen informaziorik eza.
• Erreferentzia zerbitzu bat izateko a
ukera a
ztertzea.
• Errehabilitazio plan bat planteatzea, egun ez dagoen jarraipenarekin; izan ere, errehabilitatzaileek eurek horren falta sumatzen dute, a
rreta hobeagoa lortze a
ldera (gurasoak Bartzelonara joan ohi dira, ia soilik protesia berritzeko).
Harremanoi esker, lankidetzarako dinamika bati ekiteko modua izan da A
UPI elkartearen eta Osakidetzaren a
rtean; informazioa guraso guztien eskura izateko lagungarria izan daiteke.
IV.4. Hartutako kalte zerebralak edota bestelako gaixotasun neurologikoak dituzten pertsonak
Gaixotasun neurologikoen errehabilitazioaren a
rloko a
razoen inguruan izan genuen jarduketa a
ipatu genuen iaz, baita hartutako kalte zerebralak dituzten pertsonen tratamendu neuropsikologiko osoa bermatu beharra ere.
Gure jarduera, gehienbat, Euskal Herriko Justizia A
uzitegi Gorenak ezartzen duen doktrina kontuan hartu beharraren ingurukoa izan zen, errekuperazio neuropsikikorako errehabilitazio tratamendua jaso dezaketen pazienteek errehabilitazioa a
halbidetzeko edo, hori ezean, a
rreta pribatuan eginiko gastuak itzul dakizkien.
Osasun eta Kontsumo Sailaren erantzunak luze jo badu ere, esan behar dugu pozik gaudela errehabilitazio neuro-psikologikoa Euskadiko Osasun Sistemaren zerbitzuko prestazio gisa sartu izanagatik.
Zerbitzu berri hori bi neurritan gauzatu da bi lurralde ezberdinetan, non-eta hornitzaileak ere ezberdinak diren:
• Gipuzkoako Lurralde Historikoa. Osasuneko Lurralde Zuzendaritzak osasun hitzarmen bat ezarri du Aita Mennirekin. Izan ere, Sailak jakinarazi digunez, ospe, eraginkortasun eta egiaztaturiko kalitate handiko zentro espezifikoa dauka. Osasun A
dministrazioak a
dierazi digunez, harturiko kalte zerebral traumatikoak dituzten pazienteak zentro horretara bideratu a
hal izango dira 2011n, eta diru publikoaz finantzatuko dira. Erantsi dutenez, indikazio-deribazio protokolo bat ezarri da, non, lehenik eta behin, gaitz traumatologikoak dituzten pazienteak sartu diren, eta denboraren joan-etorriarekin, bestelako jarraibideak gehitu dira, gehienbat jatorri baskularrekoak. Pertsonarik gazteenei eragiten dien jarraibidea a
ukeratu da. A
ipatu dutenez, jarraibidea pixkanaka sartzeak bideragarritasun ekonomikoa eta emaitzen kontrol hobea a
halbidetzen ditu.
• Bizkaiko Lurralde Historikoan, Osakidetzak, zerbitzuen hornitzailea den a
ldetik, Gorlizko Ospitalea a
ukeratu du errehabilitazio neuro-psikologikorako erreferentziako zentrotzat, zeren eta tradizio handikoa baita, errehabilitaziorako helburu a
rgia baitu eta haren baitan horrelako unitate bat bultzatzeko baldintzarik onenak betetzen baititu. Erantsi dutenez, zentroa ezartzeko eta garatzeko, edozein zerbitzuren moduan, a
urrekontuen baliagarritasunaren mendean egon beharra dago. Beraz, Gipuzkoan bezala, pixkanaka joango da finkatuz eta garatuz.
Sailak a
zaldu zigunez, hainbat dira errehabilitaziorako tratamendua jaso dezaketen gaitz neurologikoak eta hainbat jatorritakoak (traumatologikoak, neurologikoak, endekapenezkoak, baskularrak, tumoralak, infekziosoak, etab.); hainbat urtetatik hona, zerbitzu publikoek –Osakidetzak gehienbat– eta zentro pribatu itunduek eskainitako terapia mota hori hobetzeko planak ezarri dira. A
rgitu zigunez, bitarteko terapeutiko horiek hainbat espezialitate mediko hartzen dituzte (neurologia, neurokirurgia, errehabilitazio-fisioterapia, psikologia-psikiatria, etab.), eta hainbat laguntza-eremutan ematen dira (lehen mailako a
rreta, a
kutuen ospitalea, egonaldi ertain eta luzeko ospitaleak, buruko osasuna, etab.).
Harturiko kalte zerebralei dagokienez eta Sailak jakinarazitakoaren a
rabera, gehienbat traumatismo kraneo-enzefalikoek edo buruko isuri baskular a
kutuek eragindakoak dira. Gainera, hainbat espezialitate eta tresna lantzen a
ri ziren tresnen laguntza integrazio nahikorik izan gabe. A
dministrazio honek onartu zuenez, hartutako kalte zerebralen tratamenduak emaitza hobeak lortzen ditu errehabilitazio neuro-psikologikoko zentro integratuetan integratu gabeko hainbat tresnatatik landutako betiko tratamenduak baino, eta halaxe dela frogatu du ebidentzia zientifikoak. Hori dela-eta, komenigarria zen errehabilitazio neuro-psikologikoa prestazio bereizitzat hartzea, "zerbitzu integratu"aren ikuspegitik hartuta.
Osasun eta Kontsumo Sailak tratamendu neuropsikologiko hori pixkanaka sartzeko iragarritako urratsak 2011n bete a
hal izatea espero dugu.
IV.5. Buruko osasun a
razoak dituzten pertsonak
Arartekoak honako gai honi buruzko tailer tematiko honetan hartu du parte: Giza eskubideen egitura nazionalek buruko osasun a
razoak dituzten pertsonen eskubideen sustapenean duten eginkizuna. Tailer hori Estatuko Herriaren Defendatzaileak bultzatu du eta Europako Kontseiluaren eta Europako Batzordearen laguntza izan du Peer to peer II. Proiektuaren eremuan. Proiektuaren xedea horrelako egitura nazionalen sare a
ktibo, independente eta ez judizialak ezartzea da. Nazioarteko eztabaida-gune horretan, Europako herriaren defendatzaileen ordezkariak izan ziren, baita Munduko Osasunaren Erakundea, Europako Kontseilua, Europako Giza Eskubideen A
uzitegia eta a
rloko hainbat a
ditu.
Erakunde horiek beren lanean dituzten esperientzien, jakintzaren, jardun onaren eta oztopo nagusien bateratze-lana egin ondoren, honako honen a
plikazioa jorratu zen bereziki buruko osasunaren eremuan: Ezinduen eskubideei buruzko konbentzioa.
Eztabaidagai izan ziren bereziki delikatuak diren a
rloak hala nola ospitaleratzea eta nahi ez diren tratamenduak, hertsazko bestelako metodoen erabilera (isolatzea eta eustea) edo pazientearen intimitatea nabarmen sartzea dakarten tratamenduak.
Gai horren gainean, Konstituzio A
uzitegiaren (KA) 201Oeko a
benduaren 2ko Epaia a
ipatu nahi dugu hemen. Epai horren bidez Konstituzioaren kontrakotzat jotzen dira Prozedura Zibilari buruzko urtarrilaren 7ko 1/2000 Legearen 763.1 a
rtikuluko hainbat tarteki, hain zuzen osasun mentaleko establezimenduetan behartuta sartzearekin lotutakoak, izan ere, neurri hori, as
katasuna kentzekoa denez gero, lege organikoz bakarrik a
rautu daiteke.
Konstituzioaren a
urkakotzat jo izanda ere, ez da baliogabetzat jo testu hori, Konstituzio A
uzitegiaren iritziz, "baliogabetzeak legerian hutsune bat sortuko lukeelako, eta hori ez delako batere komenigarria, a
re gehiago horren eduki materiala zalantzan jarri ez bada". Hala ere, a
uzitegi horrexek zera eskatu dio legegintzako botereari: a
halik eta a
zkarren a
rautu dezala, lege organiko baten bitartez, nahasmendu psikikoagatik inor bere borondatearen kontra barneratzeko neurria.
Tailer tematikoko edukiei berriro helduz, espetxeetako osasuna eta osasun sistema nazionalen a
rteko beharrezko koordinazioa ere a
zpimarratu zen, edo ezinbesteko gizarteratze-laneratzearen sustapena eta buruko gaitzak dituztenen partaidetza.
Ondorio gisa esan dezagun, oro har eta printzipio, postulatu eta gomendio ugari eman badira ere eta hitzarmen eta konbentzio lotesleak onetsi badira ere (berez, bermeen nazioarteko sistema osatzen dute buruko osasun a
razoak dituzten pertsonen eskubideei dagokienez), onarpen horiek praktikan jartzeko defizit nabarmena dagoela ikusten da. Horretarako, osasun mentalaren a
rloan lan egiteko modu a
ktiboagoa proposatu beharko diogu geure buruari eskubide horiek babesteko eginkizuna dugun erakundeok.
Bestalde, 2010eko urriaren 28an, Bizkaiko gaixo psikikoen eta senideen elkartearen (AVIFES) zentro berria inauguratu zen, eta bertan izan zen erakundeko pertsonala. Zentro iristerraza da, 150 metro koadro ingurukoa, Santutxuko erdialdean kokatua. Informazio, orientazio eta a
holkularitza lanak betetzeko sortu da. Jakin badakigunez, norberaren a
utonomiaren, bizi-kalitatearen eta taldearen komunitatean txertatzearen a
lde egiten du lan elkarteak 1986tik hona, eta gaixo mental eta senideentzako harrera-programa bat, laguntza eta informazioa ditu, haien gaixotasunari dagozkion gaien inguruko gizarte, osasun, ekonomiaren a
rloko bitartekoak helarazteko eta a
holkuak emateko.
2010ean, Bilbo udalerrian etxerik ez dutenentzako a
rreta psikiatrikoko programa bat a
biarazi da, Osasun eta Kontsumo Sailaren Bizkaiko Lurralde Zuzendaritzaren eta Bilboko Udalaren Gizarte Ekintza A
rloaren a
rteko koordinazioaren emaitza. Bilbo udalerrian bizi diren gaixotasun larria duten etxerik gabeko pertsona eta a
dinekoentzako programa da, hain zuzen ere a
rreta jaso ez duten edo osasun mental publikoko sarearekin loturarik ez duten pertsonentzat.
V. Beste kexa espediente batzuen a
zterketa
Jarraian, urtearen barruan izapideturiko zenbait kexa-espedienteren berri emango dugu, berebiziko garrantzia dutelako:
V.1. 84 urteko pertsona bat a
gertu zaigu, mendekotasuna eta 2010etik honako hondar-hemiparesia duena, baita likido as
ko edanarazi eta behin eta berriz a
gertzen zaizkion a
rnas gaitzak ere, baina osasun publikoak esleituriko xurgatzaile kopurua nahikoa ez zela a
dierazi zuen.
Aurreko txostenetan a
dierazia dugunez, gernu-inkontinentziarako xurgatzaileen kopuru estandar bat ezartzeak, oro har, ez luke eragozpen izan behar, gure ustez, kopuru handiagoa emateko nahikoa egiaztatuta dagoen kasuetan.
V.2. Bizkarrezur-muineko gaitza dela-eta, tetraparesia du hamaika hilabeteko haur batek, eta bizi a
hal izateko, a
rnasgailu mekanikoa, gastrostomia-zunda bat eta mikziorako zundatzea behar ditu. A
mak planteatu digunez, zaintzarako eginkizun nagusietan, etxez etxeko laguntza zerbitzuko profesionalen laguntza behar du, eta profesional horiek osasun a
rloko trebakuntza izango dute.
Erakunde honek eginiko galderari emandako erantzunean, Osakidetzak a
itortu zuenez, erabateko mendekotasuna zuen haurrak a
rnasa hartzearen, jatearen eta higienea mantentzearen inguruan. Ondorioz, erabat lan neketsua zen gurasoentzat eta, beraz, zeharo justifikatuta zegoen erizaintzako euskarria jasotzea ordutegi partzialean, eguneko zenbait ordutan. Laguntzak –gehitu zuen– familiaren egoera hobetuko luke, bereziki beste a
labari a
rreta emateko. Jakinarazi zigunez, a
ntzeko inguruabarretan, Lehen Mailako A
rreta Zerbitzuen edo Osasun Lurralde Zuzendaritzaren bidez eskaintzen da laguntza hori, baina kasu jakin horretan, familiak Errenteriako Udalera jo duenez gero eta udalak eskaturiko laguntza eman duenez gero, konponbide zuzena hartu zela irizten zioten.
Udalak premia larriaren a
urrean, erantzukizunez jokatuta, eskainitako laguntzak –guztira lau ordu eta erdi as
tean– ez du galarazi behar Osakidetzak horrelako kasuetarako a
urreikusitako erizaintzako euskarria ematea behar bezalako jarraipena izateko xedeaz. Horrenbestez, uste sendoa dugu modu normalizatuan a
biaraztea zerbitzua.
V.3. Bermeoko Ospitale Psikiatrikoan egoitza duen gizon batek irtenaldiak ditu hilean lau egunetan gutxi gorabehera, eta erroldatuta ez egoteak dakarzkion a
razoez galdetu zigun. Bizkaiko Foru A
ldundiko Babes Erakundearekin harremanetan jarrita, gizarte laguntzaileak berretsi egin zigun pertsona hori ez zegoela erroldatuta, zeren eta, printzipioz, ospitaleak ez baitzuen uzten egoiliarrak erroldatzen. Jakinarazi zigunez, hainbat gestio egiten a
ri dira a
razoari konponbidea emateko. Erroldatuta ez egoteak gure ustez gizarteratze-prozesuan dakartzan oztopoen berri eman genien, baita zenbait zerbitzu eta baliabide publiko eskuratzeko ere (udal, foru eta a
utonomia mailako a
rau ugari dago, eta horietan guztietan exijitzen denez, ezinbesteko beharkizuna da udal erroldan izena emanda egotea edo erroldan a
ntzinatasun jakin bat izatea zenbait prestazio publiko eskuratzeko, etab.). Bi hilabeteko epea baino lehen konpondu zen a
razoa, eta eskatzailea zentro psikiatrikoan zegoen erroldatuta.
V.4. Orain ere kexak biltzen a
ri gara erakundeek osasun mentalaren a
rloko bitarteko egiturei laguntzarik ez ematearen edo nahikoa laguntza ez ematearen inguruan: ospitaleak edo eguneko zentroak, tailerrak, prebentzio programak, osasuna eta errehabilitazioa sustatzea, komunitate terapeutikoak, babesturiko pisuak, lan-zentroak, klubak... Behin eta berriz a
dierazi dugunez, ospitale psikiatrikoetan dauden edo zeuden pertsonen desinstituzionalizatzeko prozesuak egiteko ezinbesteko tresnak ziren, baita osasun mentaleko zentroetan edo egonaldi laburreko ospitaleratze-unitateetan eginiko jarduketak osatzeko ere.
V.5. Beste kasu batean, bizitza a
utonomoa galarazten zion gaixotasuna zeukan kexa a
urkeztu zuenak, eta laguntza pertsonalerako prestazio ekonomikoa jasotzeko eskubidea iraungi zela ikusi zuen, zeren eta koinata kontratatu baitzuen, senarraren a
rreba. Horrenbestez, ordaindu behar ez ziren prestazioak itzultzeko prozedura hasi zen.
Gipuzkoako Foru A
ldundiak behar bezala a
plikatua zuen bere a
raudia, zehazkiago, prestazioa a
rautzen duen uztailaren 21eko 25/2009 Foru Dekreturen 16. a
rtikulua. Horren bidez, beharkizun hau ezarri da: laguntzaile pertsonalak a
haidetasunik ez izatea onuradunarekin (ez dago laugarren mailatik gorako a
haidetasunik odolkidetasuna, a
finitatea edo a
dopzioa dela-eta).
Hala ere, zenbait gomendio helarazi genizkion foru erakundeari, beharkizun hori kentzea sustatzeko, zeren eta, gure ustez, beharkizunak zekarren bazterketak ez baitzuen lege babesik (ez dago ezarrita Mendekotasunaren Legearen ezein epigrafetan, eta ez dago xedaturik a
rlo horretan erreferentziakoa den ezein errege dekretu, ministerio a
gindu edo estatu mailako ebazpenetan).
Ondoko hauei buruzko baterako interpretazioa egin da: Mendekotasunaren Legearen 18 eta 14.4. a
rtikuluak, mendekotasuna duten pertsonen zaintzaileen Gizarte Segurantza a
raupetzen duen Dekretua, eta 25/2009 Foru Dekretuaren 14 d) a
rtikulua. Horietatik ondoriozta daitekeenez, soilik galarazten zaie laguntza pertsonalaren prestazio ekonomikoa mendekotasuna duen pertsonarekin bizi diren senideei (hirugarren mailako a
haidetasunera a
rte), zeren eta, hala denean, soilik PECEF jaso baitezakete. Ez zen halakoa a
ztergai dugun kasua.
Mendekotasuna duen pertsona bat zaintzeko kontratatu zen pertsona. Ñabardura hori bereziki hartu behar da a
intzat, horrelako a
rreta motan ezinbestekoa baita kontrataturiko pertsonarenganako a
halik eta konfiantzarik handiena izatea. Interesa duenak eta senarrak iritzi zioten koinata zela (gizonaren a
rreba) laguntza pertsonalerako lanak egiteko pertsonarik egokiena eta berme gehien ematen ziena. Pertsona hori ez zen bizi mendekotasuna zuen pertsonarekin eta, beraz, ez zen bidezkoa familian zaintza-lanak betetzeko pertzepzioa jasotzea.
Gure ustez, senidea izateak ez luke galarazi behar pertsonak laguntzaile pertsonalaren lanbide-jarduera betetzea, eta ez luke eragin behar jarduera hori egiteko gaitasuna edo egokitasuna gutxiestea.
Langileak, kasu bakoitzean, exijituriko lanerako baldintzak betetzea eta jarduera edo lanbidea betetzeko prestakuntza egiaztatzea izango litzateke egokia, gure a
buruz.
Kontrataturiko pertsona senidea izateak ezin pentsaraz diezaguke iuris et de iure soldatapeko profesionala ez izatea.
Ez dugu ulertzen zergatik baztertzen diren a
rau horren a
plikazio subjektiboaren eremutik laugarren gradurainoko a
haidetasuna duten senideak.
Bazterketa horren a
tzean, beharbada, senideen a
busu edo iruzurren gaineko beldurra egon daiteke, lanbide-jarduera hori bete ez duten senideak izan litezkeelakoan. Egokitzat eta komenigarritzat jotzen dugu A
dministrazioak iruzurra galarazteko eta iruzurrari a
urre egiteko bideak bultzatzeko nahia izatea. Baina, ikus daitekeenez, iuris tantum presuntzioa da, hots, kontrako froga onartzen du, eta gehienbat kontrataturikoa soldatapeko langilea dela egiaztatzen duten zenbait beharkizun betetzean gauzatzen da. Inguruabar hauez a
ri gara: langilearekin ez bizitzea, haren pentzura ez egotea, Gizarte Segurantzaren erregimenean a
lta emanda egotea eta haren kuotak egunean izatea eta lan-kontratua edukitzea. Horiek guztiak bete dira kasu honetan.
VI. Ondorioak
Euskadin kronikotasunaren erronkari a
urreko egiteko estrategia berria, gure ustez, tresna baliagarria da Osasun eta Kontsumo Sailak gaixo kronikoentzako a
rretan eta A
rartekoak hartutako konpromisoak jarraitzeko epe ertainerako planteaturiko helburuak ezartze a
ldera.
Estrategiaren 9. proiektuak dakarrenez, soilik hobetu daiteke sistema lehen mailako a
rreta, ospitaleak eta gizarte zerbitzuak independenteak direla kontuan hartzen bada. EAEn a
rreta soziosanitarioaren jarraibideak egiteko zirriborroan edo esparru-agirian ere islatu da ildo beretik jardun beharra; izan ere, a
giri hori laster onestekotan dira.
Nolanahi ere, a
ztergai dugun moduko hain talde heterogeneoak dakarren a
razoa, dudarik gabe, gizarte-osasuneko a
razoa da. Halaxe egiaztatu a
hal izan dugu osasun mentaleko a
razoak dituztenek edo senideek erakunde honen a
urrean planteaturiko gaietan nahiz ezintasun organikoa (giltzurrun-gutxiegitasun kronikoa dutenak, giltzurruna transplantatuta dutenak, gaixotasun kardiobaskularrak edo biriketakoak dituztenak, hezur-muin edo gibelaren gaixotasunak dituztenak), linfedema primarioa edo sekundarioak, a
genesiak edo gaixotasun neurologikoak dituztenek a
urkezturikoetan.
Erakunde honek beste tresna bat betetzearen inguruko jarraipena ere egin beharko du: EAEko osasun mentaleko estrategia 2010. Izan ere, horren berri eman genuen 2009ko gure txostenean.
Gaixo kronikoen eskubideak sustatzearen a
rloan ohartarazi genuenez, laguntza emateko elkarteen lana oso eraginkorra da eta, gainera, solaskide baliagarriak izateko modua ematen digu haiek dituzten eragozpen nagusien berri izateko. Horrek erraztu egiten digu euskal a
dministrazioetan dugun zeregina: zailtasun horien eta hobetzeko proposamenen berri ematea.
[1] A
urten bertan onetsi da Gizarte Zerbitzuen Erakunde A
rteko Organoaren martxoaren 30eko 101/2010 Dekretua. Dekretu horrek organoaren funtzioak, eraketa eta funtzionamendurako oinarrizko jarraibideak a
raupetzen ditu, Gizarte Zerbitzuen a
benduaren 5eko 12/2008 Legearen 44. a
rtikuluan a
plikatzeko eta garatzeko.
[2] Galdera-sorta bat prestatuz eta bere bazkideen a
rtean zabalduz. Galdera-sorta horrek tratamenduari, diagnostikoari eta jasotako finantzaketari buruzko 18 galdera dauzka.