14. Lana eta gizarte segurantza
I.?Arloa kopurutan
2010. urtean 7 kexa jaso dira lan eta gizarte segurantzaren a
rlo honetan.
Urtea a
urreratuta zegoela, gertaera nabarmen bat jazo da: Euskal A
utonomia Erkidegoari eskualdatu zaizkio lan bitartekaritzaren, sustapenaren eta enplegurako laguntzaren a
rloko funtzioak eta zerbitzuak nahiz lanerako prestakuntza profesionalaren a
rlokoak.
Arrazoizkoa da pentsatzea eskumen horiek baliatzearen ondorioz hobeto kudeatuko direla a
rlo hauetan dauden eskariak. Bestalde, nahiz eta herritarrek a
gertu dizkiguten kexak ez diren ezinbestean a
dministrazioen funtzionamenduaren ispilu, pentsatzekoa da a
rlo honetako kexak ugaritu egingo direla 2011n.
Urte hauetan A
rartekoan jaso ditugun kexarik gehienak gai horiekin loturiko eremuen ingurukoak izan dira, eta, de facto, gure A
utonomia Erkidegoko a
dministrazioa jarduketak egiten a
ri ziren horien inguruan: enplegu bulegoak, prestakuntza ikastaroak eta a
bar. Jarduketa horiei dagokienez, a
gertu dizkiguten a
uziek batez ere laneko prestakuntza ikastaroekin loturiko a
lderdiekin izan dute zerikusia.
Gure a
rloan sartu diren kexa horiez gain, egokia iruditu zaigu hemen beste kexa batzuk ere a
gertzea, hain zuzen ere pentsioen gaineko neurriekin a
dos ez dauden hainbat pertsonak eta erakundek a
urkeztutakoak. Zehazki, defizit publikoa gutxitzeko a
parteko neurriak hartzeko maiatzaren 8/2010 Errege Lege Dekretuan ezarritakoari jarraituz pentsioak ez goratzeagatik jarritakoak izan dira. Kexa horiek estatuko herriaren defendatzaileari igorri zaizkio, erakunde horrek baitu a
rlo horren eskumena.
Banakoek a
urkeztu dizkiguten kexetan, prestakuntza ikastaroetan praktikak egitearekin eta laguntza publikoak eskuratzearekin loturiko zenbait a
uzi a
gertzen dira.
Horietako batean, erreklamaziogileak a
dierazi du ez dagoela a
dos a
dministrazioaren erabakiarekin; izan ere, ukatu egin dio praktikak egin behar zituen zentroa a
ldatzeko eskaera.
Gipuzkoako Foru A
ldundiko Sarbide programaren a
rduradunek, programaren garapena jagoten dutenek, ez zioten baimenik eman zentro baimendu batean egindako ikastaro teorikoaren praktikak beste enpresa batean egin zitzan. A
ldaketa eskatu zuen pertsonak a
legatu zuen zentro horrek onespena eman ziola.
Kasuaren a
urrekariak egiaztatuta, iritzi genion, batetik, Sarbideren erabakia bat zetorrela prestakuntza programa erregulatzen duten a
rauekin. Bestetik, kontsulta egin genion erreklamaziogileak ikastaro teorikoa egin zuen prestakuntza zentroko tutoreari, eta hark ez zuen baieztatu onespena eman zionik praktikak egiteko enpresa a
ldatzeko. Beraz, a
uzi honetan hori frogatu beharra zegoen.
Inguruabar horiek a
ztertuta, a
tentzioa eman zigun interesdunak bere kexan a
dierazitako kontu batek: a
legia, Sarbideak erakundeak enpresaz a
ldatzeko eskaera ezetsi ostean, prestakuntza zentroan esan ziotela ez zekitela a
raudiak hori galarazi egiten zuenik.
Alderdi hori baloratzean, ezin dugu a
haztu printzipio orokor hau: a
raua ez ezagutzea ez dela ez betetzeko a
itzakia.
Nahiz eta printzipio horrek a
lderdi guztiak hartzen dituen kontuan sarbide edo xedapen orokorreko a
rauak direnean, a
reago hartu beharko lirateke a
intzat Sarbideak programa garatzen duten prestakuntza zentroen kasuan. Horregatik, kontuan hartzen badugu, interesdunak a
dierazi zigunez, zentroak ez zekiela praktikak egiteko lekua a
ldatu ezin zenik, beharrezkoa iruditu zitzaigun ohar hori programaren foru a
rduradunei helaraztea, programako ikastaroetan esku hartzen duten pertsonek eta ikastaro horiek garatzen dituzten zentroek a
ztertutako kasuan baino informazio hobea izan dezatela susta dezan.
Programa horren beraren garapenari dagokionez, pertsona bat kexatu egin zen, informazio kontraesankorra jaso zuelako zentro batek iragarritako ikastaro bat emango ez zela eta. Bildu genuen informazioaren a
rabera, kexa horretan ematen ziren datuek erakusten zuten informazioa ez zela as
ki. Zalantzak a
rgitzeko, bildu genuen informazioa interesdunari helarazi genion, eta haren kexa ere Sarbideak programaren a
rduradunari bidali genion, zuzenean informa zezaten.
Beste kexa batean, a
dierazi ziguten a
razo bat izan zela Behargintza sarearen barruan a
ntolatutako laneko prestakuntza ikastaro bat egiteko. Pertsona horrek teoria ordu guztiak egin zituen eta ezin izan zituen praktikak egin, zailtasunak zeudelako praktikak egiteko enpresa bat a
urkitzeko.
Bere kexan a
dierazi zuenez, ikastaroa praktika horiekin osatzeko zain zegoela, jakinarazi zioten pasea zela praktikak egin a
hal izateko epea baina hori ez zela eragozpen izango prestakuntza ikastaroa egin zuela zioen ziurtagiria lortzeko. A
zkenik, programaren a
rdura zuen a
dministrazioak jakinarazi zion saiatuko zirela praktikak egin zitzan.
Eremu horretan bertan, joan den urtean pertsona baten kexa jaso genuen, lan a
rriskuen prebentziorako prestakuntza ikastaro batean sartzeko ezaugarriak betetzen zituela eta. A
legatu zuen bazuela a
urretiazko prestakuntza, giza baliabideen ikastaro bat egina zuenez gero, eta tratu desberdina eman ziotela beste pertsona batzuen a
ldean, harenaren a
ntzeko egoeran egon a
rren haiek egokitzat jo zituztelako.
Administrazioak bere lehenengo erantzunean ez zituen a
rgitu a
lderdi horiek, eta, horregatik, a
urten egindako jarduketen inguruko informazio osagarria eskatu genuen.
Geroagoko txosten batean, a
zaldu ziguten zer erregela erabiltzen diren izangaia ikastaroan sartzeko egokia den erabakitzeko eta nola baloratu zituzten, bat etortzeak a
biapuntutzat hartuta, kexa a
urkeztu zuen pertsonaren curriculumaren eta hasiera batean a
ntzeko tituluak zeuzkaten beste batzuen curriculumaren a
rteko desberdintasunak.
Azaldutako a
rrazoiak ikusita, ezin zen esan hartutako erabakia oinarririk gabea zenik. Ez dugu ikusten zer inguruabar konkreturengatik erabaki zen interesduna ez zela egokia eskatu zuen ikastaroa egiteko, baina bazeuden datuak ondorioztatzeko erabakiak zerikusia zuela haren ibilbide profesionalarekin eta zituen lan helburuekin. Uste dugu txostenean esaten den bezala izangaiak egokiak diren edo ez egiaztatzeko orduan iritzi teknikoaren a
rabera jarduten dela.
Egokitasuna epaitzea a
dministrazio organo kalifikatzaile batek egindako balorazioaren esparruan sartzen da, eta guk ezin dugu ordezkatu organo hori lan horretan, eskatzailea egokia den ikusteko egindako kalifikazioa berrikusita. Gainera, ez dugu judizio elementurik horretarako.
Alabaina, nahiz eta a
dierazitako a
rrazoiengatik uste dugun kasu honetan ezin genuela harago jo, kexa espediente hau izapidetzean geure buruari galdetu genion egokitasun kontzeptu hori ez ote den zenbaitetan modu erlatiboagoan hartzen, oinarritzat hartuta gutxieneko bat bete behar dela, hala nola prestakuntza ikastaroan sartzeko profil egokia izatea.
Pentsatu genuen beharbada hori gertatzen dela ikastaroen eskaintza ez denean betetzen lan a
ukerak a
reagotzeko eta laneratzea sustatzeko neurriak a
rautzen dituen abenduaren 23ko 327/2003 Dekretuan ezarritako egokitasuna ziurtatuta daukatenekin, eta egokitasun baldintza hori betetzen ez duten pertsonen eskabideak badirenean.
Nahiz eta a
rau horren testutik (37. a
rtikulua) ondorioztatzen dugun leku guztiak betetzen ez badira ere era berean egiaztatu behar dela inskribatu gabeko pertsonen egokitasuna, egoki irizten diogu A
dministrazioari gogoeta hori helaraztea. Erantzunik jaso gabe a
rrazoizko denbora bat igaro zelarik, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Gizarte Segurantzako Sailari a
dierazi genion ondorioztatu behar genuela ez zetozela bat gure balorazioarekin.
Beste eremu batean, a
utonomo jarduna utzi behar izan zuen pertsona batek laguntza eskatu zuen "Birziklatzea eta lanbide kualifikazioa eta enplegagarritasuna hobetzea, jarduera bertan behera utzi behar izan dutenen kasuan" a
rlorako, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietako sailburuaren 2009ko a
benduaren 10eko A
ginduko deialdiaren barruan (abenduaren 18ko EHAA). Diru laguntzaren xedea zen prestakuntza ikastaro batzuetan izena ematea eta haietara joatea, eta, prozesu horretan, interesdunak 480 euro jasotzen zituen hileko, gehienez ere sei hilabetean.
Xedapen horretan hiru hilabeteko epea ezartzen da eskabideen gainean ebazteko. A
labaina, pertsona horren kasu konkretuan, nabarmen gainditu zen epe hori Sailak eskabide horren gainean ebatzi gabe. Interesdunak justifikatu zuen ikastaroetan izena eman zuela eta haietara joan zela, eta, a
reago, bere espedientearen inguruko interesa ere a
gertu zuen, baina ez zuen erantzunik lortu. A
zkenean, Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailak eskabidearen a
ldeko ebazpena eman zuen, eta jakinarazi zigun batez ere programa berri bat zeukatelako eta hori kudeatzea konplexua zelako berandutu zirela.
Bestalde, laneko osasunaren esparruan, Amiantoaren Biktimen Euskal Elkarteak (Asviamie) antolatutako ekintza bat a
ipatu behar dugu, lanean produktu hori erabili behar izateagatik gaixotu diren langileen a
razoen gainekoa.
Aurten a
maituko da Gizarte Segurantza eta Osasunaren 2007-2010eko Plan Estrategikoa. Plan horretako helburu estrategikoetako batek, gaixotasun profesionalei eta osasunaren zaintzari buruzkoak, a
miantoa hartzen du jorratu beharreko gai nagusien a
rtean, plan horretan jasotzen diren ekintzekin eta eragileekin.
Gure jardueren barruan, herritarrek planteatzen dizkiguten gaien jarraipena egiten saiatzen gara; horregatik, Enplegu eta Gizarte Segurantzako Sailari galdetu diogu zenbateraino bete diren a
miantoarekin loturiko gaixotasunari dagokionez plan estrategiko horretan ezarri diren helburuak, eta, hala badagokio, zein a
urreikuspen dauden gaixotasun profesional horri a
urre egiteko beste helburu batzuk diseinatzeari dagokionez.
III.?Ondorioak
Informazioa elementu garrantzitsua da zenbait kexatan planteatu dizkiguten a
uzietan, eta a
rrazoizkoa da pentsatzea informazioa egokia edo nahikoa izan balitz ez zela kexarik izango.
Informatzeko sistema on bat izatea eta herritarrek informazio hori eskuratzeko modua izatea funtsezkoa da ondo funtzionatzeko. Kontuan hartuta a
dministrazio publikoek as
kotan beren titulartasunekoak diren zerbitzuak garatzeko zentro pribatuen lankidetza izaten dutela, beharrezkoa da halako kasuetan ere neurriak hartzea informazio egokia ematen dela bermatzeko.