10. Animaliak babestea eta edukitzea
I.?Arloa kopurutan
2010ean 7 kexa jaso dira a
nimaliak babestearen a
rloan, a
legia, erakundeak urte osoan zehar erregistratu dituen kexetatik %0,53.
Kexa horiek honako a
dministrazio hauei dagozkie:
Azpi-arloak, berriz, honakoak izan dira:
− Zooguneak 1
Txosten hau ixteko orduan, a
rlo honetako estatistika datuak honako hauek dira:
II. Araudi testuingurua edo soziala
2009ko ekitaldiari buruzko txostenean a
dierazi genuenaren a
rabera, Eusko Legebiltzarrak 49/2009 Legez besteko Proposamena onetsi zuen. Horren bidez, Eusko Jaurlaritzari eskatzen zitzaion lehenbailehen landu eta Ganberara bidal dezala a
nimaliak babesteko urriaren 29ko 6/1993 Legearen a
ldaketa, errealitate juridikoaren eta sentsibilitate sozialaren bilakaeraren a
rabera egokitzeko, hau da, a
zken 15 urteotan Legea a
plikatu izanaren esperientzia barne hartzeko. Ondorio horietarako, a
ipatzekoa da Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta A
rrantza Sailak jakinarazi duela 2010ean a
nimaliak babesten dituzten zenbait elkarterekin harremanetan jartzen hasi direla, bai Euskal A
utonomia Erkidegoan, bai Estatu mailan, eta erakunde publiko eta a
rloko eragileekin elkarrizketei ekin zaiela, a
ipatutako a
raua eguneratzeko prozesua lantzen hasteko.
Arlo honetan jaso ditugun lehenengo kexak a
nimalien bizitza-baldintzei buruzkoak izan dira, bai gune zoologikokoei, bai etxebizitzetan daudenei dagokienez, eta horiek dauzkaten pertsonek a
nimaliak edukitzeko erregimenarekin lotutakoak ere izan dira.
Aurreko ekitaldietan salaketa gehienak gune zoologikoen funtzionamenduari buruzkoak baziren ere, a
urten, kexa gehiago a
urkeztu dira espazio publikoetan pertsona eta a
nimalien a
rtean sortzen diren bizikidetza a
razoekin loturik. Erreklamazio hauek dagokien bezala tramitatzeko, kasuan kasuko udaletara jo dugu a
nimaliak edukitzearekin lotutako a
raudiaren ondorioz dauzkaten betebeharrak zein diren gogorarazteko. 6/1993 Legeak, urriaren 29koa,k a
nimaliak babesteko denak, eta 101/2004 Dekretuak, ekainaren 1ekoak, txakurrak edukitzeari buruzkoak, Toki Erakundeei a
nimalia horien jabeek beren betebeharrak betetzen dituztela gainbegiratu eta kontrolatzeko eskumenak ezartzen dituzte. A
raudiak zehazten duenaren a
rabera, hiriko bide eta espazio publikoetan txakurrek kontrolaturik eta loturik egon behar dute, eta, horretarako, kateak edo uhalak erabili behar dira. Era berean, a
nimalia horiek mikrotxiparekin identifikatuta, erroldatuta eta kasuan kasuko udalerriko erregistroan erregistratuta egon behar dute.
Bestalde, hiru esku-hartze zehatz a
ipatu behar ditugu, eta 2009an jasotako erreklamazioei zegozkien a
rren, a
urtengo ekitaldian burutu dira, eta a
zken emaitza honakoa izan da:
III.1. Lehenengo eta behin, a
ipatzekoa da pertsona batek planteatu zuen kexa. Bertan a
zaltzen zuen bere jabetza inbaditzen zuten a
beltzaintza-ustiapen batzuetako a
nimaliek, as
ke egoteagatik, eragozpenak eta kateak eragiten dizkiotela. Udalak a
razoa konpontzen saiatzeko gauzatu zituen ekintzei dagokienez, erakunde honek gai honetako a
ldeen a
rtean bilerak egin zirela egiaztatu zuen, hau da, interesdunak, a
nimalien jabeak eta udalak bilerak egin zituztela. Bilera horietako batean a
dostu zuten a
nimalien jabeek a
nimaliak beren jabetzaren mugen barrutik ez irtetea ziurtatzeko neurriak ezarri behar zituztela. Era berean, udalak a
ldeei gogorarazi zien udalak as
ke eta a
bandonatuta dauden a
nimaliak jaso eta zaintzeko eskumena daukala. Udalak esku-hartze hori gauzatu zuen a
rren, erreklamaziogileak berriro a
dierazi zigun berriro ere a
nimaliak a
bandonatuta egotearekin lotutako a
razoak zeuzkala.
Egokiak diren tramiteak egin ondoren, Arartekoaren 2010eko urtarrilaren 25eko ebazpenaren bidez ondorioztatu genuen udal a
dministrazioari dagokiola, kasuan kasuko foru zerbitzuarekin koordinaturik, a
rlo horretan esku hartzea udalerrian a
nimaliak kontrolik gabe dabiltzanean, a
nimalia identifikatzea eta, egokia denean, behar bezala ukuiluratzea, a
rduradunari a
nimalia itzuli a
rte. A
nimaliaren jabeak a
nimaliak edukitzeari buruzko a
raudiak ezartzen dituen betebeharrak urratu baldin baditu, udalak kasuan kasurako egokia den zehapen prozedura tramitatu beharko du.
III.2. Arartekoak EuskoTrenen erabiltzaile baten erreklamazio bat jaso du. Bertan, trenetara etxeko a
nimaliarekin sartzea ezinezkoa izatearekin ez dagoela a
dos a
dierazten zuen. Erreklamazioa, funtsean, etxeko a
nimalia batzuk zerbitzua a
ldatu gabe garraiatzeko a
ukerari buruzkoa zen, hau da, etxeko a
nimaliak garraiatzeko espresuki diseinatu diren bidaia-leku itxietan garraiatu a
hal izateari buruzkoa zen.
Erakunde honetatik bidali genien eskaerari erantzunez, EuskoTrenek jakinarazi zigun debekatuta dagoela etxeko a
nimaliekin bidaiatzea lehentasuna ematen zaiolako bidaiarien erosotasunari, eta etxeko a
nimalia batzuek segurtasun eta higiene a
razoak eragin ditzaketelako. Edozein kasutan ere, Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Sailak ohar bat bidali diela jakinarazi zigun. Horren bidez, erabakiaren inguruan hausnartzeko eta a
lde guztien eskubide eta interesak errespetatuz jarrera permisiboagoak izaten saiatzeko eskatzen zien.
Erakunde honen ustez, gure gizartean gero eta ohikoagoa da etxeko a
nimaliak izatea eta gero eta gehiago bizi behar dugu elkarrekin. A
nimalien presentzia eta erabilgarritasuna gizakiarentzat ez da haren a
ldeko zerbitzu bat eskaintzera mugatzen bakarrik; a
itzitik, gure eguneroko bizitzan murgildu dira eta etxeen barruko eta kanpoko bizitzan parte hartzen dute eta baldintzatu ere egiten dute: a
isia, garraioa...
Era berean, estatu mailan nahiz inguruko herrialdeetan tren zerbitzuetan ikusten den joera a
intzat hartuz, gailentzekoa da etxeko a
nimaliak garraiobide publikoetan sartzen uzteko tendentzia dagoela zalantzarik gabe. Donostiako tranbia konpainia, Madrilgo metroa, Bartzelonakoa, RENFE bere linea luzeetan nahiz a
ldirietako zerbitzuetan, Londresko metroa eta Parisko garraio zerbitzua joera horren a
dibide dira.
Hori dela eta, erakunde honek, 2010eko otsailaren 23ko ebazpenaren bitartez, EuskoTreni iradokizun bat helarazi zion; hau da, garraio zerbitzu horretan etxeko a
nimaliak erabiltzaileei eragozpenik ez eragiteko moduak eraman eramateko a
ukera onar dezala iradoki genion.
Horri dagokionez, a
zpimarratzekoa da 2011ko urtarrilaren 1ean EuskoTrenen tren, tranbia eta funikular zerbitzuen kontratazio baldintza orokorrak indarrean sartzen direnean, bidaiariek etxeko a
nimalia batekin bidaiatzeko a
ukera izango dutela, baldin eta ez bada ez a
nimalia a
rriskutsua, ez gogaikarria bere forma, bolumena, zarata eta usainagatik. EuskoTrenen langileriak baloratu beharko du, bere irizpide zuhurraren bidez, kasuan kasuko a
nimalia a
rriskutsua den eta eragozpenik sortuko duen. Etxeko a
nimaliekin bidaiatzen duten pertsonek ondorengo a
rau hauek bete beharko dituzte:
- Etxeko a
nimaliek (txakurrak edo katuak) loturik bidaiatu beharko dute, edo, bestela, jabearen besoetan; baina ezingo dute, inola ere, eserleku bat okupatu.
- Debekatuta dago exotikotzat jo daitezkeen a
nimaliak sartzea (narrastiak, a
rmiarmak, intsektuak, etab.).
- Debekatuta dago EuskoTrenen instalazio eta ibilgailuetara a
raudi eta ordenantzen a
rabera a
rriskutsutzat hartzen diren txakurrak sartzea.
- Txakurrek uneoro egon behar dute uhalaren bidez loturik, EuskoTrenen egoitza sartzen den unetik bertatik a
tera a
rtean, a
legia.
- Segurtasun a
rrazoiak direla eta, a
nimalia jabeak berak eraman beharko du, edo, bestela, a
rreta osoz jardun beharko du baliozkotze guneetan, ibilgailuen sarreran eta, oro har, EuskoTrenen ibilgailu edo instalazioetan a
teak ireki eta ixten diren edozein eremutan, etxeko a
nimaliak ez dezan inolako kalterik jasan. EuskoTren ez da erantzule izango jabeek behar bezalako a
rretarekin jokatu ez izanagatik a
nimaliek jasan ditzaketen lesioengatik.
- EuskoTrenek pertsonen pilaketa handien uneetan etxeko a
nimaliak hartzeko a
ukera mugatu a
halko du (kirol ekitaldiak daudenean, jaietan, zerbitzu berezietan, etab.).
- A
nimaliaren jabea edo harekin doan pertsona izango da erantzule bakarra, baita hirugarren pertsonen a
urrean ere, a
nimaliaren jokabidearen ondorioz eragin litezkeen gertakari edo kalteengatik.
- 20 kilometro baino gehiagoko bidaietan, etxeko a
nimaliaren jabeak a
nimaliagatik bidaiari dagokion txartelaren erdia ordaindu beharko du.
- Itsuen txakur laguntzaileek, a
ldiz, ez dituzte baldintza horiek bete beharko.
- EuskoTrenek etxeko a
nimaliekin bidaiatzen duten pertsonei gomendatzen die gainerako bidaiariek a
nimalia ongi hartzen dutela ziurta daitezela, a
legia, a
nimaliaren presentzia ez diezaietela inposatu ikaratu daitezkeen pertsonei. Kasu horretan, jabeak derrigorrez a
ldatu beharko du ibilgailuko beste tokiren batera.
- Lanegunetan a
nimaliekin goizeko 10:00etatik a
urrera bidaiatzeko ere gomendatzen da, bidaiari eta a
nimalien a
rteko bizikidetza errazteko.
III.3. Bukatzeko, a
ipatzekoa da ere a
nimaliak babesten dituen elkarte batek sustatutako kexa. Elkarteak erakunde honetara jo zuen Bilbon udalak txakur eta katu a
bandonatuak kudeatzen dituen moduarekin lotutako zenbait a
lderdi planteatzeko.
Erreklamazioaren gai nagusia honako a
lderdi hauen inguruko a
razoekin dago lotuta: Europar Batasuneko beste herrialde batzuetan bizi diren pertsonek a
nimaliak hartzea, Euskal Herrian bizi diren pertsonei a
nimaliak eskuratzea erraztea eta a
nimalien sarrerak eta irteerak jasotzen dituen udal-erregistrorako sarrera. Planteatzen den beste gai bat da beharrezkoa dela a
nimalia a
bandonatuen kontrola errazteko beste neurri batzuk hartzea, katuen koloniak eta a
nimalien jabeak sentsibilizatu egin behar direla a
nimaliak a
bandonatzea ekiditeko.
Bilboko Udalak planteatu diren gaiei buruz emandako informazioa a
ztertu ondoren, honako ondorio hauetara iritsi ginen:
• A
nimalia a
bandonatuak hartzen dituen udal zentroaren kudeaketak interesdun guztiei egunero hiru orduz sartzeko a
ukera ematen die. Zerbitzu hori teknologia berrien erabileraren bitartez ere eskaintzen da, webgunearen bidez, a
dibidez, udalak eskaintzen duen zerbitzura sar daiteke.
• Egoitza batzuetara sartzea mugatuta dago zerbitzuaren beharren ondorioz, baina horrek ez du galarazten a
nimaliak prestatutako espazio publikoetan erakutsi a
hal izatea. Nolanahi ere, gune zoologikoak kontrolatu eta ikuskatzeko zerbitzua foru a
dministrazioei dagokie.
• Erakunde honen ustez, a
nimalien a
dopzioa neurri positibo bat da a
nimalia a
bandonatuak sakrifikatzea saihesteko. Entrega prozedura modu publiko eta gardenean egin behar da, eta, konkurrentzia librean, hartutako a
nimalietako bat a
doptatu nahi duten pertsona guztien a
rtean, beren bizitokiarekin lotutako diskriminaziorik gabe. Nolanahi ere, a
dministrazioek lekualdaketen osasun baldintzen eta identifikazioaren kontrolaren a
raudia betetzen dela ziurtatu behar du.
• A
nimalien harrera zentroen kudeaketa- eta identifikazio-erregistro publikoek barne hartzen dituzten datu pertsonaletara sartzeko, beharrezkoa izango litzateke interesdunek beren baimena ematea Datu Pertsonalen Babesari buruzko Lege Organikoko 11. a
rtikuluak ezartzen duenaren a
rabera.
Bukatzeko, katuen kolonia bat sortzeari dagokionez, Bilboko Udala elkarteak horrekin lotuta egin zuen proposamena a
ztertzeko prest a
gertu zen. Elkarteak katuen kolonia bat ezarri nahi duela eta, a
zpimarratzekoa da a
nimaliak edukitzeari buruzko Ordenantzan bertan, 10.4 a
rtikuluan, honakoa ezartzen dela: "Udalak katuen koloniak sustatu a
halko ditu horiek ez sakrifikatzeko neurri gisa. Kolonia horiek a
nimalia talde kontrolatuek osatuko dituzte. Hartara, katuek behar bezala a
ntzuturik egon beharko dute, espazio publikoetan egongo dira eta irabazi as
morik gabeko erakunde eta elkarteen a
rdurapean egongo dira".
Hala eta guztiz ere, a
zaldutako a
urrekari eta ohar juridikoak kontuan hartuz, Arartekoaren 2010eko ekainaren 16ko ebazpenaren bitartez Bilboko Udalari iradoki genion Bilbon a
bandonatuta dauden txakurrak eta katuak jaso eta a
dopzioan entregatzeko udal zerbitzuak a
nimaliak defendatzen dituzten elkarte jakin batzuei, kasu puntual batzuetan, zerbitzura sartzen utz diezaiela zerbitzuak nola funtzionatzen duen eta instalazioen egoera zein den ikus dezaten. Etxeko a
nimalien zaintzari buruzko udal erregistroen organo titularrak dauden erregistroko datuetara sartzea a
halbidetzea, datu pertsonalak banandu ondoren, interes legitimoa, indibiduala edo kolektiboa ziurtatzen den kasuetan. Halaber, posible izango litzateke a
dministrazio zerbitzuko informazio estatistikoa bidaltzea a
nimaliak beste a
utonomia erkidego edo herrialde batzuei lagatzen zaizkien kasuei buruz. Elkarte erreklamaziogileak a
urkeztu duen plana, Bilboko udalbarrutian katuen kolonia bat eratzeari buruzkoa, sustatzeko, eta, bideragarritzat jotzen baldin bada, proposamena martxan jartzeko.
IV. Ondorioak
Arlo horretan kexak a
nimaliak edukitzeari eta horien ongizateari (partikularren etxebizitzetan nahiz espazio publikoetan, eta, bereziki, a
nimalien harrera edo egoitza zentroetan, a
legia, gune zoologikoetan) buruzkoak dira.
Aurtengo ekitaldian, pertsona eta a
nimalien bizikidetzak zenbait esparrutan eragindako gatazkak gailendu egin dira a
nimalien egoera edo tratua zalantzan jarri duten kexekin a
lderatuta. Herritarrek a
urten ere erakunde honetara jotzen jarraitu dute a
dministrazioek a
nimalia batzuek espazio publiko jakin batzuetan jasan dituzten eraso edo gertakarien a
urrean ez dutela erantzun salatzeko.
Udalen zeregina da pertsonei kalteak eragitea ekiditeko a
nimaliak edukitzeari buruzko a
raudia betetzen dela ziurtatzea. Hartara, hiriko bide eta espazio publikoetan txakurrek kontrolaturik eta loturik egon behar dute, eta, horretarako, kateak edo uhalak erabili behar dira. Halaber, a
nimalia horiek mikrotxiparekin identifikaturik, erroldaturik eta kasuan kasuko udalerriko erregistroan erregistraturik egon behar dute. Horretarako, garrantzitsua da Toki Erakundeek a
nimaliak identifikatzeko kanpainak egitea, txakurrak a
bandonatzeak, erasoek, kexek, etab. eragin ditzaketen ondorio negatiboak ekiditeko.
Hala ere, gaur egun a
rgi dago gero eta etxeko a
nimalia gehiago daudela espazio publikoetan. Horrenbestez, udalerriek kontrol politikak ezartzea ezinbestekoa den a
rren, a
gian, komenigarria izango litzateke etxeko a
nimaliak dauzkaten pertsonen eta gainerako herritarren a
rteko bizikidetza orekatua lortzeko bestelako irtenbideak hartzea. Horren harira, a
ipatzekoak dira a
nimalien babeserako elkarte batzuek proposatzen dituzten neurri batzuk. Horren harira, honako behar hauek gailentzen dituzte: (1) beharrezkoa da a
nimalientzako a
isialdirako eremu zehatzak prestatzea, izan ere, a
nimalia etengabe uhalarekin lotuta egoteak eta, batzuetan, muturrekoa ere eraman behar izateak a
nimaliak modu a
gresiboan jokatzea eragin dezake; (2) beharrezkoa da a
nimalien jabeei txakurren kakak jasotzeko a
ukera emateko udal baliabide egokiak eskuragarri jartzea eta (3) beharrezkoa da informazio kanpainak egitea a
nimalien jabeak a
nimaliak edukitzearekin lotutako a
lderdietan hezi eta kontzientziatzeko, dauzkaten betebeharrak zein diren eta betebehar horiek ez betetzearen ondorioak zein diren jakin dezaten.