8. Jarduera ekonomikoaren antolamendua
I.?Arloa kopurutan
2010ean 30 kexa jaso dira a
rlo honetan, a
legia, erakundeak urte osoan zehar tramitatu dituen kexen %2,29.
Kexa horiek honako a
dministrazio hauei dagozkie:
− Euskal A
utonomia Erkidegoko A
dministrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) 14
Azpi-arloak, berriz, honakoak izan dira:
− Merkataritza, turismoa eta kontsumoa 10
− Finantza-erakundeak eta as
eguru-etxeak 7
− Nekazaritza, a
beltzaintza, a
rrantza eta industria 7
− A
dministrazioaren funtzionamendua eta prozedura a
dministratiboa 5
Txosten hau ixteko orduan, a
rlo honetako estatistika datuak honako hauek dira:
II.1. Nekazaritza, a
beltzaintza, a
rrantza eta industria
Atal honetan a
urtengo ekitaldian a
zpimarragarriak izan dira industria a
rloan gauzatu ditugun esku-hartzeak. Horri dagokionez, a
ipatzekoa da herritar batek 2009ko irailean a
urkeztu zigun kexa bat. Zehazki, 2009an ibilgailu bat erosi zuen Euskadi 2000 Plana 2009 planera a
txikita zegoen kontzesionario batean, baina ezinezkoa izan zaio planean a
urrez ikusten diren laguntzak eskuratzea, a
urrekontu faltagatik. Ezin izan zituen 2009an ibilgailuak erosteko a
urrez ikusitako diru-laguntzak eskuratu, eta, horrez gain, a
urtengo ekitaldirako a
urrez ikusitakoak ere ezin zituen eskuratu, diru-laguntzak 2010eko urtarrilaren 1etik a
urrera matrikulatutako ibilgailuentzat bakarrik ematen direlako.
Eusko Jaurlaritzaren Industria Sailean erreklamazio bat a
urkeztu zuen bere kexa hori azaltzeko, eta Industriaren Sustapen eta Eraldaketarako Baltzuaren erantzuna jaso zuen. Erantzun hartan, diru-laguntzen programa guztiek indarraldi zehatz bat eta a
urrekontu bat esleituta dauzkatela a
zaldu zioten, baita horien guztien eskuragarritasuna a
urreko baldintzetako bat gertatzen zenean bukatzen dela ere, eta horixe da, hain zuzen ere, kasu honetan gertatu dena.
Hala eta guztiz ere, kexa a
urkeztu zuen interesdunaren ustez, ekitaldi honetarako a
urrez ikusitako diru-laguntzek a
tzeraeragina izan beharko lukete, hau da, ibilgailua iaz erosi zuten eta a
urrekontu faltaren ondorioz diru-laguntzarik eskuratu ezin izan zuten pertsona guztiei ere eman beharko litzaizkieke.
Interesdunaren kexa irakurri ondoren, Baltzuaren webgunera jo genuen, eta han, informazio-ohar bat ikusi genuen. Ohar hartan, salmenta-agenteei espresuki ohartarazten zitzaien salmenta eragiketak eskaerari eutsiz eta ibilgailuen entrega eta matrikulazioa a
tzeratuz egin zitezkeela, hots, bai 2010ekoak, bai 2009an kupoa a
gortu zelako gauzatzeke geratu zirenak, 2009an matrikulatutakoak nahiz 2010ean oraindik entregatu eta matrikulatzeke daudenak.
Sozietateko langileekin harremanetan jarri ginenean, ohar horren bidez ibilgailuak erosteko diru-laguntzetarako eskaerak egiteko epea ireki zela a
zaldu ziguten. Deialdi berriak 2009an matrikulatu ziren eta beren garaian a
urrez ikusitako diru-laguntzak eskuratu ezin izan zituzten ibilgailuak barne hartzen zituen. Kexaren interesdunari horren berri eman genion, eta, a
ldi berean, bere salmenta-agentearekin harremanetan jartzeko esan genion, bere eskaeraren egoera zein zen egiazta zezan.
Mezu elektroniko baten bidez, bere eskaera tramitatuta zegoela eta diru-laguntzak jasotzen hasiak zirela erantzun zigun; hortaz, denbora kontua zen eskatutako guztiak jasotzea.
Beste a
lde batetik, a
ipatzekoa da beste zenbait kexatan a
dierazitakoaren a
rabera, a
plikatzen den a
raudian ezarritako baldintza guztiak bete a
rren, enpresak eratzeko eskatutako laguntzak ukatu zitzaizkiela interesdun batzuei. Eskaerak 328/2003 Dekretuan, a
benduaren 23koan, jasotakoaren a
rabera formulatu ziren. Bertan, pertsona langabetuek eratutako enpresak sortzen laguntzera bideratutako laguntzak a
rautzen dira.
Hala ere, erakunde honek egindako a
nalisian, xedapen horren 41.3. a
rtikuluak honakoa ezartzen duela egiaztatu genuen:
"Kapitulu honetan ezarritakoaren a
rabera eman beharreko laguntza guztien bolumena ez da Euskal A
utonomia Erkidegoko A
urrekontu Nagusietan urtero ezarritako kopurua edo berori gaurkotuta ondorioztatzen den kopurua baino handiagoa izango, indarrean dauden legeetan a
urreikusitako kreditu-loturaren edo a
urrekontu-aldaketaren erregimenaren a
rabera. Ez da egongo, horrenbestez, beste laguntza batzuk ematerik behin zenbateko hori a
gortu ondoren, eta horrela eskatzen direnak ukatu egingo dira. Hala egokituz gero, bi egoeren berri emango da Lan eta Gizarte Segurantza sailburuordearen ebazpenaren bidez".
Egiaztatu genuenaren a
rabera, abenduaren 23ko 328/2003 Dekretu horretako IV. Kapituluan a
urrez ikusten diren diru-laguntzak emateko 2010erako funtsak 2010eko martxoaren 18an a
gortu ziren. Hartara, Enplegu, Prestakuntza eta Gizarteratzeko sailburuordearen 2010eko maiatzaren 5eko ebazpenaren bidez, a
urrekontuan jasotako zenbatekoari eman zitzaiola egiaztatu genuen. Ebazpena 2010eko maiatzaren 21eko Euskal Herriko A
gintaritzaren A
ldizkariaren 94 zenbakian a
rgitaratu zen.
II.2. Merkataritza, turismoa eta kontsumoa
Aurreko urteetan bezala, a
tal honekin lotuta jaso ditugun kexa gehienak enpresa pribatuen jardunari buruzkoak izan dira; baina erakunde honek ezin du a
rlo horretan esku hartu, Euskal A
dministrazio Publikorik ez delako tartean egon. Telefonia enpresen jardunak dira A
rartekoan 2010ean erabiltzaileek a
urkeztu dituzten kexen jatorri nagusia, eta, horien barruan, telefono mugikorreko zerbitzuekin lotutakoak gailendu dira, esparru hori izan baita kexa gehien eragin dituena.
Oro har, kexak a
urkeztu dituzten interesdunei jakinarazi diegu Kontsumitzaileen Informaziorako Udal Bulegoak eta Eusko Jaurlaritzaren Kontsumo Zuzendaritza direla kexa horiek izapidetzeaz a
rduratzen direnak. Horrez gain, planteatzen ziguten gai zehatzari buruzko informazio interesgarria ere helarazi diegu.
Esparru honetan gure esku-hartzea eragin duten kexak, ohi bezala, pertsona interesdunek a
urkeztu dituzte ez daudelako a
dos erakunde honek, a
dministrazioko a
rau-hausteren bat egon denik ez duenean egiaztatu, Eusko Jaurlaritzaren Osasun eta Kontsumo Sailaren Kontsumo Zuzendaritzaren a
urrean kontsumoaren a
rloan sustatzen diren erreklamazioak a
rtxibatzearekin.
Erakunde honek behin baino gehiagotan a
zpimarratu du, batetik, beharrezkoa dela a
halegin handiago bat egitea, eta, horrela, herritarrei a
zaldu a
hal izatea kontsumitzaile eta erabiltzaileek planteatzen dituzten erreklamazioekin a
urrera jarraitzea ezinezkoa dela erabakitzeko a
rrazoiak zein izan diren, eta bestetik, egoitza a
dministratiboetan jasotzen diren erreklamazioen kopurua oso a
ltua izateak ezin duela oztopatu erreklamazioa a
rtxibatzea eragin duten a
rrazoiak zehaztea.
Behin, kexa a
rtxibatu zela jakinarazi ere egin ez zenez, interesdunak informazioa eskatu zuen a
dministrazio erantzukizunak exijitu a
hal ziren jakiteko; izan ere, bere ustez oso tramitazio eskasa gauzatu baitzen.
Kexa sustatu duen pertsonak emandako datuen harira jakinarazi genion ondare erantzukizunagatiko balizko erreklamazio batera bidera litekeela, a
gian, baldin eta interesdunak uste bazuen jarduera a
dministratiboak jasan behar ez dituen kalteak eragin zizkiola. Ondare erantzukizuna hemen dago a
raututa: Herri A
dministrazioen Prozeduren A
raudia, ondare erantzukizunaren a
rlokoa, martxoaren 26ko 429/1993 Errege Dekretuak onetsia.
II.3. Finantza-erakundeak eta as
eguru-etxeak
Sarritan, A
utonomia Erkidego honetako herritarrek erakunde ekonomiko eta finantzarioekin dituzten harremanetan izaten dituzten a
razoak helarazten dizkigute.
Zehazki, hori ez da A
rartekoaren esku-hartzearen barruko esparru bat; izan ere, finantza- eta kreditu-erakundeen jardunaren kontrola ez baitago otsailaren 27ko 3/1985 Legeak, A
rartekoaren erakundea sortu eta a
rautzen duenak, erakundeari ematen dizkion eskumenen barruan: hala eta guztiz ere, pertsona horiek orientatzen saiatzen gara, hau da, beren erreklamazioak eta kexak organo eskudunei a
urkezteko informazioa ematen diegu.
Bankuek barneko erreklamazio-zerbitzu bat daukate. Zerbitzu horren goiko maila Banco de Españaren Erreklamazio Zerbitzua da, eta horrek gainbegiratzen ditu erabiltzaileek bankuen funtzionamenduarekin lotuta a
urkezten dituzten kexak. Zerbitzu horri dagokio gehiegikeriazko ekintzarik egon ez dadila eta bankuen a
rloan indarrean dagoen legeria uneoro bete dadila ziurtatzea.
Hala ere, a
intzat hartu behar da Eusko Jaurlaritzaren Ogasun eta Finantza Sailak BGAEei buruzko fiskalizaziorekin lotutako gaitasun batzuk onartuta dauzkala. Ebazpen horiek, EAEko organo batetik datozen neurrian, A
rartekoak a
naliza ditzakeen a
lderdiak dira.
Krisi ekonomiko eta finantzarioko egungo egoera herritarrek planteatzen dizkiguten kontsulten edukian islatu da. Herritarrak kezkatuta daude banku batek une horretara a
rte dohainik eskaintzen zuen zerbitzuren bat emateagatik komisioa kobratu edo komisioak a
reagotu ditzaketela uste dutelako. Horrez gain, a
dineko pertsonei beren inbertsio-ezaugarriekin bat ez datozen produktu finantzarioak saltzen dizkietela-eta haserreturik a
gertu dira, baita une honetan pentsio plan bat ezin erreskatatu izateagatik ere. Hala eta guztiz ere, erakunde honetara jo duten pertsonek mahaigaineratu duten a
razorik larriena etxebizitzarekin dago loturik. Hau da, beren etxebizitza erosteko ordainketari a
urre egiteko finantzaketa lortzeko a
urkitzen dituzten zailtasun handiengatik (askotan gaindiezinak ere direnak), hipoteka kredituen kuotak ordaintzea ezinezkoa zaiela-eta oso egoera zaurgarrian geratzen direlako eta beren etxebizitza ordainean ematea eragiten duten a
kordioetara iritsi behar direlako a
urkeztu dituzte kexak.
III.?Ondorioak
Oro har, a
zpimarratzekoa da a
rlo honetan landu diren kexak gutxi direla; baina, guztien a
rtean, kontsumoaren a
rlokoak dira a
zpimarragarrienak, eta gure jarduera esparrutik kanpo egoteagatik baztertuak izaten dira. Funtsezkotzat jo ditzakegun zerbitzuak erabiltzen dituzten pertsonek planteatzen dituzten salaketak dira, a
legia, gasa, elektrizitatea nahiz telefonia zerbitzuen hornikuntzarekin lotutakoak, besteak beste. Zerbitzu horiek gure eskumenetatik kanpo dauden enpresa pribatuek eskaintzen dituzte; izan ere, gure A
utonomia Erkidegoko A
dministrazio publiko bat ere ez dago tartean.
Horren harira, a
zpimarratzekoa da kasu gehienetan interesdunei planteatzen duten gaiaren a
rloko a
raudi esparruaren berri eman geniela eta beren eskubideak defendatzeko zein erakundetara jo behar duten a
zaldu geniela.
Horrez gain, Sarritan, A
utonomia Erkidego honetako herritarrek erakunde ekonomiko eta finantzarioekin dituzten harremanetan izaten dituzten a
razoak helarazten dizkigute.
Zehazki, hori ez da A
rartekoaren esku-hartzearen barruko esparru bat; izan ere, finantza- eta kreditu-erakundeen jardunaren kontrola ez baitago otsailaren 27ko 3/1985 Legeak, A
rartekoaren erakundea sortu eta a
rautzen duenak, erakundeari ematen dizkion eskumenen barruan: hala eta guztiz ere, pertsona horiek orientatzen saiatzen gara, hau da, beren erreklamazioak eta kexak organo eskudunei a
urkezteko informazioa ematen diegu.
Egungo krisi egoeran, herritarrek mahaigaineratu duten a
razorik larriena etxebizitzarekin dago loturik. Hau da, beren etxebizitza erosteko ordainketari a
urre egiteko finantzaketa lortzeko a
urkitzen dituzten zailtasun handiengatik (askotan gaindiezinak ere direnak), hipoteka kredituen kuotak ordaintzea ezinezkoa zaiela-eta oso egoera zaurgarrian geratzen direlako eta beren etxebizitza ordainean ematea eragiten duten a
kordioetara iritsi behar direlako a
urkeztu dituzte kexak.