9.1. Euskadiko hiritarrek IKTei ematen dieten erabilera
Eustatek (EIGP) informazioaren gizarteari buruz egindako inkestako kopuruen a
rabera, 10 eta 74 urte bitarteko euskal herritarren % 67,8k ordenagailua erabili du a
zken hiru hilabeteetan. Datu hau bat dator Internet erabiltzen duen biztanleriarekin, % 65,3koa bera.
Telefono mugikorra, sarbide-eten digitalaren a
zterketan gertatu zen bezala, herritarrek gehien erabiltzen duten IKT tresna da berriz ere (10 eta 74 urte bitartekoen a
rtean). Horrenbestez, inkesta honi jarraiki, berau egin duten biztanleen % 97,8k erabili du mugikorra a
zken 3 hilabeteetan.
(41. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
(42. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak lurralde historikoen a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Lurralde historikoei erreparatuz gero, Gipuzkoa da IKTen (ordenagailua eta Internet) erabilera-portzentajerik a
ltuenak erregistratzen dituena. Bizkaia da hurrengoa, Euskadiko batez bestekoarekin bat egiten duten a
ntzeko portzentajeekin, eta A
raba dago ondoren, Euskadiko batez bestekoa baino erabilera-portzentaje a
pur bat baxuagoekin. Desberdintasun horiek ez dira nabarmenegiak, eta, beraz, ez dezakegu esan hiru lurralde historikoetako batean edo bestean bizitzearen a
raberako erabilera-etenik dagoenik.
Telefono mugikorraren erabilerari dagokionez, hiru lurralde historikoetan portzentajeak oso a
ntzekoak dira, Bizkaia delarik rankingaren buru, ondoren Gipuzkoa eta, a
zkenik, A
raba.
Datu orokorrak, orain erakutsi dugunak kasu, irudi finko zabalegia ematen digu, eta, hortaz, mugatu egin behar dugu, talde desberdinei erreparatuz eta a
ldagai desberdinek erabilera horiek nola baldintzatzen dituzten a
ztertuta. Pertsonen a
dinak edo sexuak eragiten a
l dio IKTen erabilerari? Hiri handi batean bizitzeak IKTen erabilera erraztu edo sustatzen a
l du, landa-inguruan edo biztanleria gutxiagoko tokietan bizi direnen a
ldean?
Kapitulu honen hurrengo a
taletan galdera eta ñabardura horiei erantzuna ematen saiatuko gara eta, horrez gain, Euskadin IKTen erabilera-eten digital posibleak eragiten dituzten faktoreak zeintzuk diren identifikatzeko a
halegina egingo dugu.
9.1.1. IKTen a
dina eta erabilera
Adina eta eten digitala, ikuspegi a
kademikotik erreparatuta, eten digitalen a
zterketa-eremuan zeresan gehien eman duen binomioetako bat da. A
dineko pertsonek IKTei ematen dieten erabilera nabarmentzen da bereziki, talde hau delako erabilera-eten digitala esperimentatzeko a
rrisku gehien duena.
Eustaten datuen a
rabera, a
din-tarterik gazteenak dira (10 eta 24 urte bitartekoak) teknologiak gehien erabiltzen dituztenak: ordenagailua, Internet eta telefono mugikorra.
Hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala, 10 eta 15 eta 16 eta 34 urte bitarteko pertsonek % 100 inguruko portzentajeak erregistratzen dituzte ordenagailu edo Interneten erabileran. Telefono mugikorraren erabileraren kasuan, 10 eta 24 urte bitarteko biztanleen % 100ak telefono mugikorra erabili du a
zken hiru hilabeteetan.
IKTen erabileran, jaitsieraren eta a
din-faktoreen a
rteko harremana era nabarmenean a
ntzematen da 45 urtetik gorakoen a
rtean. Grafikoan ikus daitekeenez, 45 eta 54 urte bitarteko biztanleen % 62,3k Internet erabili du a
zken 3 hilabeteetan, baina portzentaje hori % 37,9ra murrizten da 55 eta 64 urte bitarteko biztanleriaren kasuan.
Grafikoari jarraiki, 65 eta 74 urte bitarteko a
din-tarte honetan, eta seguru as
ko 75 urtetik gorakoen tartean (ez daukagu a
zken horiei buruzko informaziorik, ez delako Eustaten IGIF inkestan a
urreikusi) a
ntzematen da gap handiena IKT tresnen erabileran. Kopuru horien a
rabera, 65 urtetik gorako biztanleriaren % 86,1ek ez du ordenagailua erabili a
zken 3 hilabeteetan, eta portzentaje hori % 87,1era igotzen da Interneten a
zken 3 hilabeteetako erabilerari erreparatzen badiogu. IKTen erabilera bizitza eta gizarte-ongizatea hobetzeko a
ukerarekin lotzen duen ikuspegitik, a
lerta garrantzitsu bat daukagu: pertsona nagusien kopuru a
ltu bat erabilera-eten digitala jasaten a
ri da IKT jakin batzuetan; ordenagailuaren eta Interneten kasuan a
dibidez.
(43. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan),Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak a
dinaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
(44. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak a
dinaren a
rabera (45-54, 55-64, 65-74) (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Sarbide-eten digitalaren a
zterketan gertatu den bezala, telefono mugikorrak erabilera-etena a
rintzen du a
din-tarte desberdinen a
rtean. Hori horrela, inkesta egin duten biztanlerik gazteenek (10-15 urte) eta zaharrenek (65-74 urte) ordenagailuari edo Interneti ematen dieten erabileran ehuneko 80tik gorako a
ldeak a
ntzeman ditzakegu, baina telefono mugikorraren erabileran zenbateko hori ez da ehuneko 12 baino a
ltuagoa.
10 eta 15 urte bitarteko biztanleriaren % 100ek a
zken 3 hilabeteetan telefono mugikorra erabili izana a
itortzen du. Bestalde, portzentaje hori % 88koa da 65 urtetik gorako pertsona nagusien kasuan.
9.1.2. IKTen generoa eta erabilera
10 eta 74 urte bitarteko euskal biztanleen a
zterketa orokorra eginez gero, gizon eta emakumeen a
rtean erabilera-eten digital bat dugula ikus dezakegu. Grafikoan ikus daitekeenez, biztanleria maskulinoaren % 70,5ek a
itortzen du ordenagailua erabili duela a
zken 3 hilabeteetan eta emakumeen kasuan, a
ldiz, % 65,1ek (inkesta egin duten 10 eta 74 urte bitarteko emakume guztien a
rteko %a).
(45. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak sexuaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Gapa a
gertzen da berriz Interneten erabileran. Izan ere, inkesta egin duten gizonen % 68,2k a
itortu du a
zken 3 hilabeteetan Internet erabili izana eta emakumezko erabiltzaileen a
rtean erregistratutako Internet-portzentajea % 62,4koa izan da (ehuneko 5,8ko a
ldea).
Txosteneko beste a
tal batzuen ildotik, telefono mugikorraren erabileraren portzentajeak gizon eta emakumeen a
rtean ia ez du a
lderik gailentzen (% 97,8 gizonen kasuan eta % 97,7 emakumeen kasuan). Beste behin a
gerian geratzen da biztanleriaren a
rtean IKTen erabilera eta sarbide-etenak murrizteko gaitasun gehien eta barneratze gehien duen teknologia dela.
Azterketa hau sakonago jorratu beharra dago, a
ztertzeko ea genero-etenak a
din-tarte guztiei era berean eragiten dien, edo, bestalde, a
din jakin bateko biztanleriarekin lotuta dagoen.
Eustaten inkestako datuetara bueltatuz, emaitzen a
rabera Euskadiko biztanlerian IKTen erabileran dagoen genero-tartea 45 eta 54 urte bitarteko a
din-tartetik a
urrera nabari da batez ere eta a
re nabarmenagoa da a
din-tarteetan gora egin a
hala, gapik handiena 65 eta 74 urte bitarteko a
din-tartean dagoelarik.
10 eta 44 urte bitarteko a
din-tarteetan, gizon eta emakumeen a
rteko erabilera-etenik ez erregistratzez gain, kasu gehienetan IKTen erabilera-portzentajeak emakumeen a
rtean a
ltuagoak dira gizonen a
rtean erregistratutakoak baino.
9.1.3. IKTen habitata eta erabilera
IKTen sarbidean gertatzen den bezala, habitat handiagoan edo txikiagoan bizitzeak eragina dauka herritarrek IKTei ematen dieten erabileran.
(46. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak habitaten a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Eustaten IGIF inkestako datuek a
dierazten duten bezala, 10.000 biztanletik beherako habitatean bizi den 10 eta 74 urte bitarteko biztanleriaren % 62,1ek a
itortu du a
zken 3 hilabeteetan ordenagailua erabili izana. Portzentaje hori % 68,3ra igotzen da 10.000 eta 99.999 biztanle bitarteko habitatetan bizi diren pertsonen kasuan eta % 69,7ra 100.000 biztanle edo goragoko habitatetan bizi direnengan.
Erabilera-eten digitala, habitat-tamainaren a
rabera, konstantea da ia a
din-tarte guztietan, biztanleriarik gazteenaren kasuan salbu (10-15 eta 16-24 urte). A
zken horretan, habitataren tamainak ez dirudi eragin berezirik daukanik IKTen erabilera-portzentajeetan.
Bestalde, pertsona nagusiagoen a
rtean habitat-tamainaren eta ordenagailu, Internet edota telefono mugikorraren erabilera-portzentajearen a
rteko harremana nabarmena da. Hori horrela, Euskadiko 65 eta 74 urte bitarteko pertsonen % 6,4k soilik erabili du ordenagailua a
zken hiru hilabeteetan, baina portzentaje hori % 14,4koa da 10.000 eta 99.999 biztanleriadun habitatetan bizi diren pertsona nagusien a
rtean, eta % 16,5ekoa 100.000 biztanle edo gehiago dituzten tokietan bizi diren pertsona nagusien kasuan.
Antzeko zerbait gertatzen da Interneten erabileran. 10.000 biztanletik beherako herrietan bizi diren 65 urtetik gorako pertsonen eta 100.000 biztanle edo gehiagoko tokietan bizi direnen a
rteko erabilera-portzentajeen a
ldea ehuneko 9 baino a
ltuagoa da.
9.1.4. IKTen erabilera eta ikasketa-maila
IKTen erabileraren eta ikasketa-mailaren a
rtean harreman zuzena dagoela baieztatzen dute datuek. Ikasketa-maila a
ltuagoak bat datoz ordenagailuaren eta Interneten erabilera-portzentaje a
ltuagoekin.
Faktoreen harreman hori ez da hain nabarmena telefono mugikorraren kasuan, teknologia honek barneratze-maila oso a
ltuagoa baitauka Euskadiko biztanleriaren a
rtean (10 eta 74 urte bitarteko taldean).
Eta hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala, lehen hezkuntzako ikasketak (edo ikasketarik ez) dituzten pertsonen % 26k soilik erabili du ordenagailua a
zken 3 hilabeteetan. Bestetik, Bigarren Hezkuntzako edo Lanbide Heziketako hezkuntza-maila duten erabiltzaileen a
rteko portzentajea % 74,9koa da eta unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen kasuan % 94koa.
Alde horiek Interneten erabileraren kasuan ere a
plika daitezke. Lehen hezkuntzako ikasketak (edo ikasketarik ez) dituzten pertsonen % 23,4k a
itortu du a
zken 3 hilabeteetan Internet erabili izana; bestetik, bigarren hezkuntzako edo lanbide heziketako hezkuntza-maila duten pertsonen % 72,3k eta unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen % 92,1ek.
(47. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak ikasketa-mailaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Pertsonen “ikasketa-mailaren” a
ldagaia “sexuarekin” gurutzatuta, a
zterketa-puntu berriak ikus ditzakegu.
Ikasketa-maila zenbat eta baxuagoa izan, orduan eta handiagoak dira gizon eta emakumeen a
rteko a
ldeak. A
itzitik, unibertsitate-ikasketen mailari dagokion tartean, bai ordenagailuaren erabileran, bai Internet eta telefono mugikorraren erabileran, erabilera-portzentajeak a
ltuagoak dira emakumeengan gizonengan baino. Hori horrela, unibertsitate-ikasketak dituzten emakumeen % 95,1ek a
zken 3 hilabeteetan ordenagailua erabili izana a
itortzen du eta gizonen kasuan ikasketa-maila hori dutenen portzentajea % 92,7koa da ordenagailuen erabiltzaileei dagokienez. Era berean, Interneten kasuan ikasketa-maila hau dutenen erabilera-portzentajeak % 93 eta % 91koak dira, hurrenez hurren.
Gizon eta emakumeen a
rteko ikasketa-mailaren a
raberako erabilera-eten digitala bereziki nabarmena da lehen hezkuntzako ikasketak edo ikasketarik ez duten pertsonen a
rtean, gapa ehuneko 7tik gorakoa baita (ikus hurrengo grafikoa).
(48. irudia)
Lehen hezkuntzako ikasketadun 10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak sexuaren a
rabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
9.1.5. IKTen erabilera eta jarduerarekiko harremana
Jarduerarekiko harremanak (hau da, ikasten, lanean edo langabezian edo jarduerarik gabe egoteak), Eustaten IGIF inkestaren datuek a
zaltzen duten bezala, eragin handia du Euskadiko biztanleriaren IKTen erabilera-portzentajeen gainean.
Ikasleak eta landunak (ordena horretan) dira teknologia gehien erabiltzen dituztenak (ordenagailua, Internet, telefono mugikorra). Horrenbestez, ikasle gisa identifikatzen diren eta ordenagailua erabiltzen duten pertsonen portzentajea % 97,1ekoa da, landunen % 79,4ren a
ldean edo jarduerarik gabe edo lanik gabe dauden pertsonen % 37,2ren a
ldean. A
lde horiek Interneten erabileran ere a
plika daitezke. Hurrengo grafikoan ikus daitekeenez, ikasleen eta jarduerarik gabe dauden pertsonen a
rteko erabilera-aldeak ehuneko 59,3ra iristen dira. Kopuru horrek erabilera-eten nabarmena a
dierazten du, pertsonen jarduerarekin lotuta.
Telefono mugikorraren kasuan, erabileraren a
ldeak ez dira hain esanguratsuak, jarduerarik edo lanik gabe dauden pertsonen erabilera-portzentajeak % 94,4koak baitira.
(49. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak jarduerarekiko harremanaren a
rabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
“Jardueraren” eta “sexuaren” a
rteko harremanaren a
rabera, jarduerarik gabe dauden pertsonen a
rtean IKTen erabilera-portzentajea a
ltuagoa da gizonen kasuan, biztanleria femeninoaren erabilera-kopuruekin a
lderatuta.
Bestalde, ikasle edo pertsona landun gisa identifikatzen diren pertsonen a
rtean, emakumeek erregistratutako erabilera-portzentajeak a
ltuagoak dira gizonenak baino. A
dibide bat jartzearren, datuen a
zterketari jarraiki emakume landunen % 81ek a
itortzen du a
zken 3 hilabeteetan ordenagailua erabili izana, gizon landunen % 78,1en a
ldean.
9.1.6. Euskadiko biztanleriak IKTei ematen dien erabileraren bilakaera
Euskadiko 10 eta 74 urte bitarteko biztanleriak IKTei ematen dien erabilera a
ztertuta, lehenengo ondorioetako bat honakoa da: hazkunde jarraitua esperimentatu dela a
zken urteetan, a
ztertutako oinarrizko 3 teknologietan erritmoa desberdina izan delarik (ordenagailua, Internet eta telefono mugikorra).
Ordenagailuak 2006tik 2011ra ehuneko 12,5eko igoera
jasan du, a
zken 3 hilabeteetan ordenagailua erabili zuen
biztanleriaren % 55,3tik (10 eta 74 urte bitartekoetan) egungo % 67,8ra pasatuta. Bestalde, telefono mugikorraren erabilerak ehuneko 3,5 inguruko hazkundea esperimentatu du. Hazkundearen erritmoa geldoa baina etengabea izan da, erabilera-portzentajeak oso a
ltuak baitira (erabileraren % 100 ingurukoak).
Bestetik, Interneten erabilera da hazkunderik a
ltuena jasan duena a
zken 5 urteetan (ehuneko 17,9). Horrenbestez, 2006an biztanleriaren % 47,4k (10 eta 47 urte bitartean) Internet erabiltzen zuen eta 2011n, a
ldiz, portzentaje hori % 65,3ra a
rte igo da. Hazkunde-erritmo nabarmen horri esker, ordenagailuaren eta Interneten a
rteko erabilera-portzentajeetako a
ldeak nabarmen jaitsi dira, hurrengo grafikoan ikus daitekeen bezala.
(50. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko ordenagailu-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan) eta telefono mugikorraren erabiltzaileak (%).
Bilakaera 2006-2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
IKTen erabileraren bilakaeran pixka bat gehiago sakonduz gero, kasu honetan erabileran eragin gehien omen duten faktoreetako biren a
rabera, a
dina eta sexua zehazki, a
tera dezakezun ondorioetako lehenengoa honakoa da: IKTen erabileraren hazkundea izan da protagonista nagusia a
din-tarte desberdinetan, baita gizon eta emakumeen a
rtean ere.
Adinari dagokionez, a
zken 5 urteetan pertsona nagusiagoen (55-64 eta 65-74 urte) a
din-tarteetan jasandako hazkundea a
zpimarratu behar da, kasu batzuetan ordenagailuaren eta Interneten erabilera-portzentajeak bikoiztu ere egin baitira.
Gizonen eta emakumeen a
rtean IKTen erabileran a
ntzemandako a
ldeei dagokienez, a
zken bost urteek erabilera-etena betikotu dute, a
reagotu ere egin delarik. Hori horrela, 2006an ordenagailuaren erabilera-portzentajea gizonen eta emakumeen a
rtean 5,1ekoa izan zen a
rren gizonen a
lde, 2011n gap hori ehuneko 5,4koa da. Interneten kasuan a
ldeak a
re gehiago igo dira. 2006an Interneten erabilera-portzentajea gizonen a
rtean ehuneko 4,8 a
ltuagoa zen emakumeen a
rtean baino, baina egun a
ldea % 5,8koa da (ikus ondorengo grafikoa).
Gizonen eta emakumeen a
rteko erabilera-eten digital honen hazkundea a
re nabarmenagoa da pertsona nagusienen kasuan (65 - 74 urte). Hori horrela, 2006an gizonen Interneten erabilera-portzentajea emakumeena baino ehuneko 3,5 a
ltuagoa zen eta, egun, a
ldiz, a
ldea ehuneko 7,9koa da (65 eta 74 urte bitarteko gizonen % 17,3k erabiltzen du Internet, a
din-tarte horretako emakumeen % 9,4ren a
ldean).
(51. irudia)
10 eta 74 urte bitarteko Internet-erabiltzaileak (azken 3 hilabeteetan), sexuaren a
rabera (%). Bilakaera 2006-2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Ikerketa-maila bezalako faktoreek sortutako erabilera-eten digitalari dagokionez, a
zken 5 urteetako bilakaerak a
gerian uzten du a
lde handiak erregistratzen direla oraindik ere lehen hezkuntzako ikasketak edo ikasketarik ez duten pertsonen eta ikasketa a
ltuagoak dituzten pertsonen erabilera-portzentajeen a
rtean, 2006. urtean gertatzen zen bezala.
Aitzitik, datu esanguratsu bat a
ntzeman da. Telefonia mugikorra etengabe sartzen a
ri denez biztanleriaren geruza desberdinetan, lehen hezkuntzako ikasketak edo ikasketarik ez duten pertsonen eta unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen a
rteko erabilera-portzentajearen a
ldeak murriztu egin dira. Horrenbestez, teknologiak biztanleriaren a
rabera egokitzeko gaitasuna duela ikus dezakegu, betiere bere beharrizanetara zuzenean konektatzen denean eta erabiltzeko erraza denean. Ondorioz, 2006an lehen hezkuntzako ikasketak eta unibertsitate-ikasketak dituzten pertsonen a
rtean telefono mugikorrari emandako erabilera-portzentajea ehuneko 13koa zen, eta, egun, berriz, a
lde hori 6,5ekoa da. Hau da, tresna horren erabilera-etena ikasketa-mailaren a
rabera murriztu da a
zken 5 urteetan, zehazki kopuru erdira. Hots, bete egin da beste teknologia batzuek oraindik lortu ezin izan duten erronka, edo erritmo as
koz geldoagoan betetzen a
ri direna.