6. E-inklusioaren eta e-partaidetzaren ikuspegi teorikoa eta kontzeptuala
Euskadin IKTen bidez e-inklusioak eta parte-hartzeak gizartean eta eremu publikoan duten egoera benetan zein den a
ztertu eta ezagutzeak (txosten berezi honen helburua) a
ldez a
urreko hainbat gogoeta eskatzen ditu, honekin lotuta hain zuzen:
a) E-inklusioa eta e-partaidetza terminoak behar bezala kontzeptualizatzea a
zterlan honen esparruan (ikusi Kontzeptualizazioa kapitulu honetan bertan).
b) Sekuentzia identifikatzea, IKTen erabiltzaileak teknologiaren kontsumitzaile hutsetik prosumitzaile izatera bilakatzen direneko prozesua. Gainera, teknologiaz baliatzen dira euren gizarte a
halduntzerako, eraldaketaren eta erabakiak hartzeko prozesu publikoaren zein euren garapen pertsonalaren parte a
ktiboa bihurtzeko a
ukera berriekin (ikusi kapitulu honetako A
halduntze digitala).
c) Sekuentzia horretan, gainera, “eten” egoera batean dauden “apurtzeko” edo kokapenerako baldintzak kontzeptualizatu beharko dira, hau da, pertsona edo talde jakin batengan prozesu horretan a
urrera egin ezin izateko eragina duten a
ldagaiak (gaitasun digitala, trebetasuna, a
bilezia… eskuratze-maila eta a
halduntzeko a
ukerak a
dibide batzuk dira) eta “infobazterketa” edo “ez parte-hartze” horretatik sortutako ondorioak norberaren eta gizartearen garapenerako (ikusi A
halduntze digitala kapitulu honetan).
6.1. Ikuspuntu kontzeptuala: e-inklusioa eta e-partaidetza
Dagoeneko 2005. urtean, Batzordeak Kontseiluari, Europako Legebiltzarrari, Europako Ekonomia eta Gizarte Batzordeari eta Eskualdeen Batzordeari emandako “Elkarrekin lan egitea, hobe lan egitea. Europar Batasunean gizartea babesteko eta gizarteratzeko politiken koordinazio irekirako esparru berria” izeneko jakinarazpenean, KMIren (EBko koordinazio-metodo irekia) sinplifikazioaren inguruan, honako helburuak proposatzen dira “pobrezia eta bazterkeria erradikatzen laguntza erabakigarria ” eskaintzera bideratutako bere ekintzen esparruan6:
4. Guztien gizarteratze a
ktiboa bermatzea lan-merkatuan parte hartzea sustatuz eta pertsona eta talde marjinatuenen a
rtean pobrezia eta bazterkeriaren a
urka borrokatuz.
5. Guztiok baliabide, eskubide eta oinarrizko gizarte zerbitzuetarako sarbidea dugula bermatzea, gizartean parte hartu a
hal izateko, a
ldi berean muturreko bazterkeriak bideratuz eta marjinaziora daramaten diskriminazio mota guztiei a
urre eginez.
6. Inklusiorako politiken koordinazio egokia bermatzea eta gobernuko maila guztiak eta dagozkion a
genteak inplikatzea, pobreak barne, eraginkorrak eta efizienteak izan daitezen, dagozkion politika publiko guztietan barneratu daitezen, hala nola, ekonomikoetan eta a
urrekontuei buruzkoetan eta egitura-funtsaren programetan (bereziki, EGIF) eta genero ikuspegia barnera dezaten.
Helburu horiek, 7 urte ondoren, indarrean jarraitzen dute eta, a
re gehiago, hamarkada honetarako “Europa 2020” izeneko Europako hazkunderako estrategiak pobrezia eta gizarte bazterkeria egoeran edo a
rriskuan dauden pertsona kopurua 20 milioi gutxienez murriztea (Espainiako helburua 1.% 400.000.1.500.000 bitartean kokatzen da) ezarri du haren helburuen a
rtean.
Helburu horren inguruan EBk eta bere estatu kideek a
urkaratu beharreko a
rriskuetako bi “gizartean eta lan merkatuan talde zaurkorrenen barneratze a
ktiboa sustatzea” eta “ezgaitasunen bat duten pertsonen, gutxiengo etnikoen, etorkinen eta bestelako talde zaurkorren diskriminazioa gainditzea eta gizarteratzea handitzea” dira. Inklusioa (edo integrazioa) modu globalean bideratzen duten erronkak dira, hala eta guztiz ere, txosten honen helburuarekin duten lotura sakona dela-eta, IKTen bidezko inklusioa eta parte-hartzea a
ipatzen dira, IKTak desberdintasuneko elementutzat edo unean dauden desberdintasunen hazkundearen bultzatzailetzat jo daitezkeelako baina, bereziki, pertsona guztiak berdintzen, barneratzen eta gizartean eta bizitza publikoan parte-hartzea errazten dutelako.
Horregatik, erreferente gisa Europako A
genda Digitala (EAD) hartu behar dugu erreferente gisa, hau da, ezagutzaren eta informazioaren gizartean erronka horiek gainditzen laguntzean eta helarazteaz a
rduratzen dena.
EADk e-inklusioaren a
lorreko ekintzen garapena eragozten duten eta IKTak ustiatzeko egindako a
haleginak larriki a
hultzen dituzten hainbat oztopo identifikatzen ditu, besteak beste:
alfabetatze eta gaitasun digitaletan, herritar
asko gizarte eta ekonomia digitaletik baztertzen
ari dira baita IKTak erabiltzeak produktibitatearen igoeran izan dezakeen eragin bikoiztaile handia murrizten ere.
aurre egiteko
aukerak galtzea, europarrei (eta, ondorioz, Europari) IKTen potentziala guztiz erabiltzea eragozten diena, herritarren zahartze prozesutik edo ezgaitasunen bat duten pertsonen gizarteratzetik, besteak beste, sortutako gizarte erronkei eraginkortasun gehiagorekin
aurre egin
ahal izateko.
Horregatik, bere ekintza-guneen a
rtean kokatzen du, a
lde batetik, “Alfabetatze, gaitze eta barneratze digitalak sustatzea” (6. oinarria), a
urrekariak edo gaitzea pertsonen a
utonomia eta emantzipazioari dagokionez IKTen potentzialera heltzeko hesi gisa eratu ez daitezen eta, bestetik, “EBko gizarterako IKTak posible egiten dituzten onurak” (7. oinarria) zabaltzea, herritarren zahartzeari, pazienteen a
utonomiari eta ezgaitasunen bat duten pertsonen barneratzeari dagokionez (besteak beste).
Biak bideratuta daude e-inklusioaren (inklusio digitala) esparruan Europako politikaren helburu orokorrak lortzera, hau da, IKTen erabileran etenak murriztera eta IKTen erabilera sustatzera bazterkeria gainditzeko eta jarduera ekonomikoa, enplegurako baldintzak, bizi-kalitatea, parte-hartzea eta gizarte-kohesioa hobetzeko7.
Batasunak eta estatu kideek beharrezkoak diren neurri guztiak hartu beharko dituzte herritar guztiak, baita gizarte egoera a
hulenetan daudenak ere, gizarte digitalean barneratzea lortzeko, Europa 2020 Estrategiaren eta Europar Batasuneko Funtzionamendurako Itunaren 9. a
rtikuluaren babesean8.
“E-inklusioa” edo “inklusio digitala” terminoak, beraz, a
zaltzen du IKTek dakartzaten onura eta a
bantailetatik inor baztertzen ez dela (IKT inklusiboak) eta horien erabilerak inklusioko helburu zabalagoak lortzeko a
ukera eskaintzen duela. E-inklusioak, ondorioz, informazioaren gizartearen a
lderdi guztietan herritar guztien parte-hartzean jartzen du jomuga.
Izan ere, Europako Batzordearen 6. oinarri horren pean, gizarte egoera a
hulean egon daitezkeen taldeek teknologia digitalak erabil ditzaten lortzera bideratutako hainbat ekintza proposatzen ditu, a
lfabetatze maila baxuagoak, diru-sarrera baxuak edo ezgaitasunen bat duten pertsona helduei bideratuta.
Talde horien ezaugarriak ez dira “gizarte egoera a
hulean egon daitezkeen” talde gisa etiketatzeko elementu bat soilik, horrez gain, e-inklusiorako a
ukeretan eragina duten a
ldagaiak dituzte. Dagoeneko a
zken Europe’s Digital Competitiveness Report delakoan (2010)9 bazterketa digitalaren egoera baten a
tzean egon daitezkeen a
ldagaiak zeintzuk diren a
zaltzen dituzten gakoak eskaintzen dira: gizarte egoera a
huleko talde batekoa izatea (edo ez), pertsona helduak bereziki a
zpimarratuta, hezkuntza maila (baxua), diru-sarrera maila (baxua)…
Aldagai horiek, txostenaren emaitzak ikusita, inklusiorako a
ukerak murrizten dituzte, horregatik, txostenak berak gizarte e-inklusibo bat lortzeko a
ldez a
urreko baldintza gisa a
zaltzen du eskumen digitalen sustapena (Europako A
genda Digitalaren 6. oinarria, Espainiako 2011-2015 Estrategiaren 3. a
rdatza –Aurreratu Plana– eta Euskadiko A
genda Digitalaren “Herritar A
ktiboak” ekimena –AD@1510–).
IKTen erabilera eraginkorra egiteko beharrezkoak diren gaitasunak, ezagutzak eta a
bileziak edukitzea herritarren inklusio digitalerako oinarrizko baldintza bada ere, a
zpiegiturak edukitzea edo irisgarritasun elektronikoa bezalako beste a
lderdi batzuk ez dira gutxiago. Hau da, IKTak erabiltzeko prestakuntza eta gaitasun pertsonalaz gain, a
zpiegitura hedapen egokia (bideratzen den edozein esparru estrategikoren11 lehentasunen a
rtean gaineratuta), informaziorako sarbide as
kea eta pertsonen ezaugarri ezberdinetara egokitutako edukiak eskuratzeko a
ukera beharrezkoak dira. Horrela bada, maila politiko guztietatik herritar guztiak informazioaren gizartera heltzeko a
ukerak handitzera bideratutako ekintzak sustatzen eta garatzen dira.
Horren a
dierazle gisa ikus dezakegu Europar Batzordeko hainbat xedapen eta gomendio12 daudela a
zpiegitura, gailu, produktu eta zerbitzuetara (e-administraziotik e-bussinessera) heltzeko irisgarritasun edo berdintasunaren a
rloko ikuspuntu komunaren proposamenari dagokionez.
Zehazki, web-irisgarritasunerako jarraibideak betetzeari dagokionez, kontuan hartu beharra dago a
bantaila handia dela web edukietan sartzen den norbanakoarentzat zein euren webguneak estandar horien a
rabera garatzen dituzten erakundeentzat (edo enpresentzat) (informazio gehiagorako, ikusi W3Cren WAI13).
Hala bada, txosten berezi honetan ulertzen dugu inklusio digitalak berezko balioa duela, izan ere, herritarrek informazioaren gizartean parte hartu a
hal izatea bultzatzen du, norbanakoek gizartean eta politikan sartzeko eta parte hartzeko dituzten baldintzak berdintzen ditu teknologien bidez, hau da, gizarte justiziaren printzipioak a
plikatzeko oinarrian dago, eta ezagutzaren gizartean ekitatearen bermatzaile gisa a
gertzen da.
Inklusio digitala informazioaren eta komunikazioaren teknologietarako sarbidearen demokratizazioa da, guztion informazioaren gizartean barnera gaitezen. Inklusio digitala denbora eta bere a
ukerak a
reagotzeko eguneroko errutina ere bada. Barneratu digitala ez da hizkuntza berria e-mailak elkarri trukatzeko bakarrik erabiltzen duena, hori mundu digitala da. Euskarri hori bere bizi-baldintzak hobetzeko erabiltzen duena eta teknologiak gizarte panazea gisa definitzen dituzten irizpideen a
urrean jokabide kritikoa izan dezakeena baizik14.
Hain zuzen ere, e-inklusioa partaidetzarako a
urre-baldintza gisa eratzen delako15 zehaztu behar dugu e-partaidetzaren zein kontzeptu jorratzen den txosten honetan.
Gobernantza inklusibo batek herritarren partaidetzaren sustapenean kokatzen du bere oinarria16. Herritarrek informaziorako eta zerbitzu publikoetarako sarbidea izan dezaten erraztu nahi da baina, a
ldi berean, orokorrean gizartearen ongizatean zein norbanakoarengan eragina duten erabaki publikoak hartzean parte hartu a
hal izatea.
E-partaidetzak, beraz, partaidetza hori sustatu eta bultzatzeko gobernuaren ekintza zein herritarrek hori egiteko duten borondatea eta gaitasuna (haien e-inklusioa) barne hartzen ditu. G2C (Government to Citizen) zerbitzuetara mugatu behar ez den a
rren, kontuan hartu beharra dago partaidetza herritarren eskubide bat dela.
Zentzu horretan, nahikoa da horren inguruko a
raudia a
zaletik a
ztertzea (ikusi “Arauzko esparrua” kapitulua) partaidetza eskubide hori testuinguru politiko ezberdinetan nola a
rautu den jakiteko. Horren bidez ondorioztatzen da, Etxebarria irakaslearen “Derecho a
la Participación” a
rtikuluan (El Correon eta El Diario Vascon 2011ko a
benduaren 10ean a
rgitaratuta) edo A
rartekoaren 12/2011 Gomendioan bezalaxe, bizitza publikoan parte hartzeko –ordezkari publiko izateko edo ordezkari publikoak hautatzeko a
ukerez gaindi– eskubidearen (edo betebeharraren) gaineko erregulazioa falta dela.
Txosten honetan ez dugu a
rgituko zer puntutaraino partaidetza, orokorrean (“e”rik gabe), herritarren eskubidetzat jo behar den. Baina a
intzat izan behar dugu gobernuen beharra dela herritar guztiek parte har dezaten sustatzea, hala nahi badute, eskubide hori erabili a
hal izatea eta ez soilik gobernutik une bakoitzean ezartzen diren bizitza publikoaren a
lderdi horietan (G2Cra itzuliz), baita, interes komunari bereziki erantzunez17, herritarrek gobernuaren ekimenak gaineratzea sustatzen dutenean, gobernuei egun a
rte jorratu ez diren jarduerak planteatzen dizkietenean, etab. (C2G –Citizen to Government– modalitatean jarrera a
ktiba hartuta).
Tradizionalki, e-partaidetzaren inguruko ekimenak gobernuek hasi dituzte, baina a
zken urteetan, herritarrek edo herritarren talde a
ntolatuek goraka doan kopurua eskaini dute.
Berezko itzulpena Europe’s Digital Competitiveness
Report (2010) delakoa oinarritzat hartuta18
Izan ere, Euskadiren kasuan, A
rartekoak Eusko Jaurlaritzari egindako gomendioan dagoeneko eskatzen dio “(…) gure a
utonomi erkidegoaren barruan a
razo publikoetan herritarren parte-hartzea a
rautzen duen legea proposatu behar du. A
rau horrek esparru juridiko propioa finkatu behar du eta pertsonek, norbanako gisa edo elkarteen bidez, parte hartzeko duten eskubidea a
rautu behar du, gomendio honetan a
zaldutako printzipioak oinarri izanik”. Partaidetza orokorrean hizpide badu ere, e-partaidetzara luzatu behar dugu, hau da, IKTek gobernuan eta gobernantzan barne hartutako prozesuetan parte hartzea bultzatu dezaten19.
Gobernuek e-pardaidetzaren a
lorrean goitik behera hasitako (2010ean) ekimenek herritarrek edo gizarte erakundeek hasitakoak baino a
rrakasta gutxiago izan dutela kontuan hartuta20 A
dministrazio Elektronikoari buruzko Europako Ekintza Plana 2011-201521, Malmöko Ministro-adierazpenarekin bat eginez, bere lehentasunen a
rtean “Erabiltzailearen gaitasuna” a
ipatzen du, hau da, herritarrek, enpresek eta bestelako erakundeek tresna teknologiko berrien erabileraren bidez gizartean proaktiboki jokatzeko duten a
halmena handitzea. Zerbitzu publikoen eraginkortasuna eta erabiltzaileen as
ebetetzea handitu daitezke horien itxaropenei hobe erantzuten bazaie eta horiek erabiltzaileen beharren inguruan eta posible den heinean haiekin lankidetzan diseinatzen badira. Era berean, herri a
dministrazioek informazio publikorako sarbide erraza eskaini beharko dute, gardentasuna hobetu eta herritarren eta enpresen partaidetza eraginkorra bideratu politikak burutzeko prozesuan22.
Bestalde, Espainiako Gobernuak23 2015. urterako Espainian A
dministrazio elektronikorako estrategia ezartzeko beharra a
dierazi du, Europar Batasuneko A
dministrazio Elektronikorako 2011-2015 Ekintza Planetik sortutako konpromisoen babesean. Estrategia horren lehentasunek herri a
dministrazio jasangarrian, gizarte produktiboa eta kohesionatuan eta gizarte parte-hartzaile eta laguntzailean jartzen dute a
rreta.
Gizarte parte-hartzaile eta laguntzailea: Herritarrek eta enpresek Herri A
dministrazioekin duten lankidetza indartzeak, gizarte-sareek eskaintzen dituzten komunikaziorako elementu berriak bultzatuz, berrerabilgarritasuna eta irisgarritasuna sustatuz, inoiz baino gehiago, gizarte parte-hartzaile eta laguntzaile baterantz eraman behar gaitu, a
dministrazio ireki eta gardenago baterantz24.
Izan ere, dagoeneko Plan A
vanza2 delakoaren 2022-2015 Estrategian (2010ean a
rgitaratuta) “Gobernu Irekiaren eta eAdministrazioaren zerbitzuak garatzea” erronketako bat bezala a
zaltzen da (4. a
rdatza “eduki eta zerbitzu digitalak”) gobernu irekia Herri A
dministrazioaren eta herritarren a
rteko interakziorako estrategia berritzat hartuta, haien a
rteko komunikabide eta harremana ezaugarri gisa ezarrita. Hau da, gobernuaren eta herritarren a
rteko komunikazio etengabea eta zuzena eskaintzea edo, beste era batera esanda, euren behar eta lehentasunetan oinarritutako erabakiak hartu a
hal izateko herritarren partaidetza bultzatu behar da eta horrek a
ldaketa kultural as
ko dakartza, baina baita erabiltzen diren komunikabideen a
ldaketak ere, elektronikoak izatera pasako baitira. A
zken finean, e-partaidetzaren bidea hastea.
6 COM/2005/0706 final. Negritak gureak dira.
7 E-inklusioaren esparruko Europako Batzordearen politika, Rigako Ministerio-Aitorpenaren a
itorpenarekin bat eginez (4. zk.).
8 Europako Batzorde Ekonomiko eta Sozialaren Irizpena. Gaiak: «Batzordeak Europako Legebiltzarrari, Kontseiluari, Europako Ekonomia eta Gizarte Lantaldeari eta Eskualdeetako Lantaldeari emandako jakinarazpena: A
dministrazio Elektronikoari buruzko Europako Ekintza Plana 2011-2015 — IKTak erabiltzea herri a
dministrazio a
dimenduna, jasangarria eta berritzailea sustatzeko» COM(2010) 743 final eta «Batzordeak Europako Legebiltzarrari, Kontseiluari, Europako Ekonomia eta Gizarte Lantaldeari eta Eskualdeetako Lantaldeari emandako jakinarazpena — Europako zerbitzu publikoen elkarreragingarritasunerantz» COM(2010) 744 final.
9 4. kapitulua “eInclusion: regular internet use a
nd skills a
mong groups a
t risk of exclusion“, European Union, 2010.
10 Plan horiei buruzko xehetasun gehiagorako, ikusi “Esparru estrategikoa eta a
rauzkoa” kapitulua txosten honetan bertan.
11 EADren 4. oinarria “Very Fast Internet”; A
vanza2 Planaren 1. a
rdatza “Infraestructuras” eta A
D@15aren “Infoegiturak” ekimena.
12 A
dibidea:
• COM (2008) 804 final Informazioaren gizarte irisgarrirantz.
• COM (2001) 0529 final eEurope 2002: Webgune publikoen eta haien edukiaren irisgarritasuna.
13 Web A
ccessibility Initiative (WAI), bereziki diseinu barneratzailera bideratutako a
tala.
14 Wikipedia: inclusión digital.
15 MEMO/06/237 Information a
nd communication technology for a
n inclusive society – Frequently as
ked questions izeneko a
girian, hitzez hitz zera esaten da: Easy a
ccess to (ICT) is a
prerequisite for participation.
16 United Nations e-Government Development Database. UN Public A
dministration Programme. e-Participation http://www2.unpan.org/egovkb/egovernment_overview/eparticipation.htm#.
17 Bere jatorrian partaidetzarako eskubidearen a
dierazpen esparrua bizitza politikora bere zentzu hertsienean mugatu bazen ere (Estatuaren egiturak eta a
lderdi politikoak), gaur egun badakigu gizarte zibilean euren erakundeen bidez edota espontaneoki intentsitate handiko gizarte egoeretan, partaidetza publiko finkoak ere izan daitezkeela, baliagarriak ondasun publikoaren helburu horretan kokatzen direnean. Etxebarría, X. “Derecho a
la participación” El Correo eta El Diario Vasco egunkarietan, 2011ko a
benduaren 10ean.
18 5. kapitulua. “Online Public Services”. 1.5. a
tala. e-Government. e-Participation, European Union, 2010.
19 Wikipedia: ICT supported participation in processes involved in government a
nd governance, cit. en Europe’s Digital Competitiveness Report (2010).
20 Europe’s Digital Competitiveness Report, European Union, 2010.
21 COM (2010) 743. IKTak erabiltzea herri a
dministrazio a
dimenduna, jasangarria eta berritzailea sustatzeko.
22 Negritak gureak dira.
23 2011ko irailaren 16an Estatuko A
dministrazio Orokorrean A
dministrazio elektronikoaren egoerari buruz Ministroen Kontseiluari a
urkeztutako txostenaren laburpen exekutiboa. Estrategia hori 2011ko a
benduan Sevillan egindako “Going Local II” topaketan “e-Government a
nd the A
dministration” sainan zehar a
urkeztu zen.
24 Ibídem.
E-inklusioa eta Euskadin herritarrek IKTen bitartez gizartean eta eremu publikoan parte hartzea izenburuko txosten berezi honetan erabilitako ikuspuntua “ahalduntze digitalaren” (IKTak eskuratzea) eredu teorikotik a
biatzen da. Horren a
rabera, herritar guztiak ustezko lau fase jorratzen dituen continuum batean kokatzen ditu prestakuntza teknikoaren eta Euskadiko herritarrek egiten duten teknologien eskuratzearen a
rabera.
Horrela bada, eredu teoriko horretan herritar guztiak islatuta geratzen dira, informazioaren gizartetik baztertutakoak (e-barneratu gabekoak) edota IKTak gizartean eta politikan guztiz parte hartzeko tresna gisa erabiltzen dituztenak (e-partaidetza). Horretarako, 4 fase ezberdineko eskala bat ezartzen da, modu eskematikoan, ondorengo ezaugarriak dituzten herritarrak taldekatzen dituztenak:
(14. irudia)
Ahalduntze digitalaren bilakaeraren continuuma
A. 0 fasea- Infobazterketa: Ez dituzte tresna teknologikoak erabiltzen edo maila oso txikian egiten dute. Infobazterketa (edo e-bazterketa) fasean daude. A
zpiegitura teknologikoetarako sarbiderik edo horiek erabiltzeko ezagutzarik ez duten pertsonak dira, edo kanpokotzat jotzen dituzte, norberaren interesei inolako ekarpenik egiteko a
ukerarik gabekotzat.
B. 1. fasea- Hasierako e-inklusioa: Teknologien erabilera estandarrak egiten dituzte (komunikatzen dira, webaren bidez informazioa eskuratzen dute…). Kontsumitzaileen web 1.0 delakoari dagozkion erabilera-profilak dira. Teknologiak euren lanerako edo bizitzarako a
lderdi zehatz batzuetarako berariazko tresnatzat jotzen dituzte.
C. 2. fasea- E-inklusioa: Teknologia digitalaren erabilera a
urreratuagoa egiten dute, IKTak eskuratuz eta IGren eraikuntzan modu a
ktiboago batean parte hartuz. IKTak erabiltzen dituzte eta onura handia lortzen dute haien bidez, euren potentzialaren zati handi bat erabiliz, prosumitzaileak dira, hau da, informazioaren gizartean ekarpenak egiten dituzte berezko edukien bidez eraikiz eta lankidetzan, eta horretarako, ezinbestekoa da IKTen erabileran a
urrera egitea eta euren beharrekin lotzea. IKTek euren bizi-baldintzak hobetzen dituen elementu gisa duten potentzialaz jabetzen dira eta, gainera, euren gizarte-ahalduntzea bultzatzen dutela ikusten dute.
D. 3. fasea- E-partaidetza: Egin duten IKTen eskuratzeaz baliatzen dira, euren a
halduntzea erabiltzen dute, tresna teknologikoen bidez, gizartean eta politikan a
ktiboki parte hartzeko. A
zken finean, bizitza publikoan, euren udalerriari, eskualdeari… buruzko erabakiak hartzean parte hartzeko duten eskubidea erabiltzen dute, proaktiboak izanda, prozesuak hasita (behetik gora), hasitako prozesuetan parte hartuta (goitik behera), etab.
Kontuan hartu beharra dago 0 fasea ezartzeak teknologien a
probetxamenduan –esparru pribatuan zein publikoan– bilakaera dagoela ulertzeari erantzuten diola eta, beraz, halakorik ez egoteak a
ldez a
urreko fasea (0) ezartzeko beharra sortzen du, fase horiek isla ditzan.
OHARRA: A
zpimarratu beharra dago, proposatutako continuumean ez direla gaineratu teknologiaren erabileran edo sorreran a
ditu-maila dutenen inguruko a
lderdiak (aplikazio eta tresnak sortzen, ezagutza eratzen, edukiak edo softwarea ekoizten… a
ktiboki parte hartzen dute), eredu teoriko “teknologikoago” batean mailari a
urreratuenari egokituko litzaiokeena. Nahita utzi da a
lde batera, kontuan hartuta, txosten honen testuinguruan, bilakaera IKTen erabilerak (edo halakorik ez egoteak) pertsonen bizi-kalitatean duen eraginetik jorratzea erabaki dela. Hala eta guztiz ere, pertsona horiek deskribatutako 3. fasean, E-partaidetzan, gaineratuta egongo lirateke.
Fase ezberdinen a
rteko trantsizioan herritarrak batean edo bestean kokatzea edo “eten” egoera batean edo batzuetan (ondoren a
zalduko ditugu) kokatzea zehazten duten baldintzak daude. A
ldagai horietako batzuk a
ldez a
urretik a
ipatu ditugu: a
dina, hezkuntza maila, lan-egoera (bereziki diru-sarrerei dagokienez), a
niztasun funtzionala edo, baita generoa ere. Txosten honetan bertan gaineratzen den ondorengo a
zterketari dagokio zehazki zeintzuk diren eta horietako bakoitzaren inguruan euskal herritarren egoera zein den a
dieraztea. Ondorengo grafikoan horietako batzuek izan dezaketen eragina a
zaltzen da.
Aurreko irudietan ikus dezakegun moduan, faseen a
rtean nolabaiteko gainjartzea dago, segun eta zein a
ldagai hartzen diren kontuan eredu teorikoa a
plikatu bitartean. Horrela bada, fase baten barnean a
ldeak ezarri a
halko dira a
ldagai horien a
rabera (adina, hezkuntza maila...) baina baita erabileren maiztasuna, kalitatea eta motaren a
rabera ere; behar diren gaitasun digital ezberdinen (e-skills) a
rabera; erabilitako produktu edo zerbitzuen kopurua eta tipologiaren a
rabera; bilatutako helburuaren a
rabera edo, baita, IKTekiko egoeraren inguruko pertzepzioaren a
rabera ere.
(15. irudia)
Faseetan kokatzea eragiten duten a
ldagaiak
Fase batean edo bestean egoteak herritarrak “eten digitaleko” egoeran kokatzen ditu, hau da, biztanleria bereko kideen a
rteko desberdintasun egoeran.
Hori dela-eta, eten mota (edo maila) ezberdinak zehaztu behar dira25 deskribatutako bilakaerarekin bat egingo dutenak. Ondoren zerrendatzen diren etenetako bakoitzak, a
rgi denez, “maila gorenekoak” barne hartzen ditu:
1. Sarbide-etena: 0 faseko kokapenarekin loturikoa, informazioaren eta ezagutzaren gizartetik urruntze egoeran.
2. Erabilera-etena: 0 fasetik 1. faserako trantsizioarekin lotuta. Eten mota horretan, a
zpiegituren hedapen egokia izanda, euren gaitasun digitala a
reagotzen duten gaitasunak eskuratzeko a
ukerekin, IKTak erabiltzen ez dituzten edo soilik tresna estandarrekin eta egoera zehatzetan (pertsonalak zein profesionalak izan) erabiltzen dituzten pertsonak kokatzen dira.
3. Eskuratze-etena: bereziki 1. fasetik 2. fasera egindako a
urrerapausoarekin lotuta. Eten mota horretan eskura dituzten teknologiak oraindik eskuratu ez dituztenak kokatzen dira. Tresna as
ko ezagutu eta egunero erabil ditzaketen a
rren, ez dira euren potentzial guztiaz baliatzen. Erabilera instrumentala da, ez laguntzailea eta bereziki norbere kontsumora bideratutakoa.
4. Partaidetza-eten digitala: 2. fasetik 3. faserako bilakaerarekin loturikoa, hau da, gobernu irekiak eta digitalki a
haldundutako gizarteak eskuratzeko a
ukera. Eten horretan kokatzen dira, IKTak eskuratuta egunero erabiltzen badituzte ere, IKTek eskaintzen duten gizarte a
halduntzearen gaitasuna guztiz erabiltzen ez dutenak.
(16. irudia)
Ahalduntze digitalaren mailak eta etenak
Nolanahi ere, a
halduntze digitalaren bilakaera gizarte justiziarako a
liatu bat da eta hala erabili behar da, hau da, gizarteratzeko eta gizartea sustatzeko prozesu handienen laguntza gisa. A
rreta berezia eskaini behar zaie gizarte a
rrisku edo gizarte bazterkeria egoeran dauden taldeei eta horretarako a
lde batera utzi behar dira a
lderdi teknologikora bideratutako ereduak, erabilera mota jakin batean dagoen pertsona kopuruarekin loturiko datu kuantitatiboetan oinarritzen direnak (erabilitako a
plikazioen kopuruari eta a
niztasunari edo erabilera maiztasunari dagokionez) eta pertsonen bizi-baldintzak eta bizi-kalitatea hobetzera bideratutako ereduetarantz jo behar dugu, bereiziki pertsona horiek edozein motatako bazterkeria-arriskuan daudenean.
Beraz, a
urrera egin behar dugu, herritarren beharrak eta interesak a
biapuntu gisa hartzen dituzten ekintzak a
bian jartzeko oinarriak finkatu behar ditugu. Bertan, herritarrak diseinutik bertatik inplikatuta egongo dira, eguneroko bizitzaren a
lderdi ezberdinetan –enplegua, osasuna, gizarte zerbitzuak…– eragin errealeko gaitasun handia duten a
ukera berritzaileak garatzeko prozesu guztian parte hartuz. Gizarte inklusiboa eta, beraz, e-inklusiboa lortzean datza, herritar guztientzat baldintza berdinekin, herritar guztiak gaituta eta a
haldunduta egon daitezen euren erabakiak hartu a
hal izateko a
bantaila horiek erabiltzeko moduari dagokionez, euren gizartean duten partaidetzaren a
rabera (aktiboa, pasiboa edo “batzuetan bata besteetan bestea”, hau da, uneko informazioaren eta ezagutzaren gizartean duten partaidetzaren a
rabera, IKTak hari dagokion elementua izanik.
25 Txosten honetan zehar horietako bakoitzaren inguruan egindako a
zterlanaren emaitzak islatzen dira, Euskadiren egoera zehaztuta bakoitzaren karakterizazioarri eta a
halduntze digitalerako prozesuan a
urrera egiteko inhibitzaile gisa jarduten duten baldintzei dagokienez.