6. E-inklusioaren eta e-partaidetzaren ikuspegi teorikoa eta kontzeptuala
Euskadin IKTen bidez e-inklusioak eta parte-hartzeak gizartean eta eremu publikoan duten egoera benetan zein den a
ztertu eta ezagutzeak (txosten berezi honen helburua) a
ldez a
urreko hainbat gogoeta eskatzen ditu, honekin lotuta hain zuzen:
a) E-inklusioa eta e-partaidetza terminoak behar bezala kontzeptualizatzea a
zterlan honen esparruan (ikusi Kontzeptualizazioa kapitulu honetan bertan).
b) Sekuentzia identifikatzea, IKTen erabiltzaileak teknologiaren kontsumitzaile hutsetik prosumitzaile izatera bilakatzen direneko prozesua. Gainera, teknologiaz baliatzen dira euren gizarte a
halduntzerako, eraldaketaren eta erabakiak hartzeko prozesu publikoaren zein euren garapen pertsonalaren parte a
ktiboa bihurtzeko a
ukera berriekin (ikusi kapitulu honetako A
halduntze digitala).
c) Sekuentzia horretan, gainera, “eten” egoera batean dauden “apurtzeko” edo kokapenerako baldintzak kontzeptualizatu beharko dira, hau da, pertsona edo talde jakin batengan prozesu horretan a
urrera egin ezin izateko eragina duten a
ldagaiak (gaitasun digitala, trebetasuna, a
bilezia… eskuratze-maila eta a
halduntzeko a
ukerak a
dibide batzuk dira) eta “infobazterketa” edo “ez parte-hartze” horretatik sortutako ondorioak norberaren eta gizartearen garapenerako (ikusi A
halduntze digitala kapitulu honetan).
6.1. Ikuspuntu kontzeptuala: e-inklusioa eta e-partaidetza
Dagoeneko 2005. urtean, Batzordeak Kontseiluari, Europako Legebiltzarrari, Europako Ekonomia eta Gizarte Batzordeari eta Eskualdeen Batzordeari emandako “Elkarrekin lan egitea, hobe lan egitea. Europar Batasunean gizartea babesteko eta gizarteratzeko politiken koordinazio irekirako esparru berria” izeneko jakinarazpenean, KMIren (EBko koordinazio-metodo irekia) sinplifikazioaren inguruan, honako helburuak proposatzen dira “pobrezia eta bazterkeria erradikatzen laguntza erabakigarria ” eskaintzera bideratutako bere ekintzen esparruan6:
4. Guztien gizarteratze a
ktiboa bermatzea lan-merkatuan parte hartzea sustatuz eta pertsona eta talde marjinatuenen a
rtean pobrezia eta bazterkeriaren a
urka borrokatuz.
5. Guztiok baliabide, eskubide eta oinarrizko gizarte zerbitzuetarako sarbidea dugula bermatzea, gizartean parte hartu a
hal izateko, a
ldi berean muturreko bazterkeriak bideratuz eta marjinaziora daramaten diskriminazio mota guztiei a
urre eginez.
6. Inklusiorako politiken koordinazio egokia bermatzea eta gobernuko maila guztiak eta dagozkion a
genteak inplikatzea, pobreak barne, eraginkorrak eta efizienteak izan daitezen, dagozkion politika publiko guztietan barneratu daitezen, hala nola, ekonomikoetan eta a
urrekontuei buruzkoetan eta egitura-funtsaren programetan (bereziki, EGIF) eta genero ikuspegia barnera dezaten.
Helburu horiek, 7 urte ondoren, indarrean jarraitzen dute eta, a
re gehiago, hamarkada honetarako “Europa 2020” izeneko Europako hazkunderako estrategiak pobrezia eta gizarte bazterkeria egoeran edo a
rriskuan dauden pertsona kopurua 20 milioi gutxienez murriztea (Espainiako helburua 1.% 400.000.1.500.000 bitartean kokatzen da) ezarri du haren helburuen a
rtean.
Helburu horren inguruan EBk eta bere estatu kideek a
urkaratu beharreko a
rriskuetako bi “gizartean eta lan merkatuan talde zaurkorrenen barneratze a
ktiboa sustatzea” eta “ezgaitasunen bat duten pertsonen, gutxiengo etnikoen, etorkinen eta bestelako talde zaurkorren diskriminazioa gainditzea eta gizarteratzea handitzea” dira. Inklusioa (edo integrazioa) modu globalean bideratzen duten erronkak dira, hala eta guztiz ere, txosten honen helburuarekin duten lotura sakona dela-eta, IKTen bidezko inklusioa eta parte-hartzea a
ipatzen dira, IKTak desberdintasuneko elementutzat edo unean dauden desberdintasunen hazkundearen bultzatzailetzat jo daitezkeelako baina, bereziki, pertsona guztiak berdintzen, barneratzen eta gizartean eta bizitza publikoan parte-hartzea errazten dutelako.
Horregatik, erreferente gisa Europako A
genda Digitala (EAD) hartu behar dugu erreferente gisa, hau da, ezagutzaren eta informazioaren gizartean erronka horiek gainditzen laguntzean eta helarazteaz a
rduratzen dena.
EADk e-inklusioaren a
lorreko ekintzen garapena eragozten duten eta IKTak ustiatzeko egindako a
haleginak larriki a
hultzen dituzten hainbat oztopo identifikatzen ditu, besteak beste:
alfabetatze eta gaitasun digitaletan, herritar
asko gizarte eta ekonomia digitaletik baztertzen
ari dira baita IKTak erabiltzeak produktibitatearen igoeran izan dezakeen eragin bikoiztaile handia murrizten ere.
aurre egiteko
aukerak galtzea, europarrei (eta, ondorioz, Europari) IKTen potentziala guztiz erabiltzea eragozten diena, herritarren zahartze prozesutik edo ezgaitasunen bat duten pertsonen gizarteratzetik, besteak beste, sortutako gizarte erronkei eraginkortasun gehiagorekin
aurre egin
ahal izateko.
Horregatik, bere ekintza-guneen a
rtean kokatzen du, a
lde batetik, “Alfabetatze, gaitze eta barneratze digitalak sustatzea” (6. oinarria), a
urrekariak edo gaitzea pertsonen a
utonomia eta emantzipazioari dagokionez IKTen potentzialera heltzeko hesi gisa eratu ez daitezen eta, bestetik, “EBko gizarterako IKTak posible egiten dituzten onurak” (7. oinarria) zabaltzea, herritarren zahartzeari, pazienteen a
utonomiari eta ezgaitasunen bat duten pertsonen barneratzeari dagokionez (besteak beste).
Biak bideratuta daude e-inklusioaren (inklusio digitala) esparruan Europako politikaren helburu orokorrak lortzera, hau da, IKTen erabileran etenak murriztera eta IKTen erabilera sustatzera bazterkeria gainditzeko eta jarduera ekonomikoa, enplegurako baldintzak, bizi-kalitatea, parte-hartzea eta gizarte-kohesioa hobetzeko7.
Batasunak eta estatu kideek beharrezkoak diren neurri guztiak hartu beharko dituzte herritar guztiak, baita gizarte egoera a
hulenetan daudenak ere, gizarte digitalean barneratzea lortzeko, Europa 2020 Estrategiaren eta Europar Batasuneko Funtzionamendurako Itunaren 9. a
rtikuluaren babesean8.
“E-inklusioa” edo “inklusio digitala” terminoak, beraz, a
zaltzen du IKTek dakartzaten onura eta a
bantailetatik inor baztertzen ez dela (IKT inklusiboak) eta horien erabilerak inklusioko helburu zabalagoak lortzeko a
ukera eskaintzen duela. E-inklusioak, ondorioz, informazioaren gizartearen a
lderdi guztietan herritar guztien parte-hartzean jartzen du jomuga.
Izan ere, Europako Batzordearen 6. oinarri horren pean, gizarte egoera a
hulean egon daitezkeen taldeek teknologia digitalak erabil ditzaten lortzera bideratutako hainbat ekintza proposatzen ditu, a
lfabetatze maila baxuagoak, diru-sarrera baxuak edo ezgaitasunen bat duten pertsona helduei bideratuta.
Talde horien ezaugarriak ez dira “gizarte egoera a
hulean egon daitezkeen” talde gisa etiketatzeko elementu bat soilik, horrez gain, e-inklusiorako a
ukeretan eragina duten a
ldagaiak dituzte. Dagoeneko a
zken Europe’s Digital Competitiveness Report delakoan (2010)9 bazterketa digitalaren egoera baten a
tzean egon daitezkeen a
ldagaiak zeintzuk diren a
zaltzen dituzten gakoak eskaintzen dira: gizarte egoera a
huleko talde batekoa izatea (edo ez), pertsona helduak bereziki a
zpimarratuta, hezkuntza maila (baxua), diru-sarrera maila (baxua)…
Aldagai horiek, txostenaren emaitzak ikusita, inklusiorako a
ukerak murrizten dituzte, horregatik, txostenak berak gizarte e-inklusibo bat lortzeko a
ldez a
urreko baldintza gisa a
zaltzen du eskumen digitalen sustapena (Europako A
genda Digitalaren 6. oinarria, Espainiako 2011-2015 Estrategiaren 3. a
rdatza –Aurreratu Plana– eta Euskadiko A
genda Digitalaren “Herritar A
ktiboak” ekimena –AD@1510–).
IKTen erabilera eraginkorra egiteko beharrezkoak diren gaitasunak, ezagutzak eta a
bileziak edukitzea herritarren inklusio digitalerako oinarrizko baldintza bada ere, a
zpiegiturak edukitzea edo irisgarritasun elektronikoa bezalako beste a
lderdi batzuk ez dira gutxiago. Hau da, IKTak erabiltzeko prestakuntza eta gaitasun pertsonalaz gain, a
zpiegitura hedapen egokia (bideratzen den edozein esparru estrategikoren11 lehentasunen a
rtean gaineratuta), informaziorako sarbide as
kea eta pertsonen ezaugarri ezberdinetara egokitutako edukiak eskuratzeko a
ukera beharrezkoak dira. Horrela bada, maila politiko guztietatik herritar guztiak informazioaren gizartera heltzeko a
ukerak handitzera bideratutako ekintzak sustatzen eta garatzen dira.
Horren a
dierazle gisa ikus dezakegu Europar Batzordeko hainbat xedapen eta gomendio12 daudela a
zpiegitura, gailu, produktu eta zerbitzuetara (e-administraziotik e-bussinessera) heltzeko irisgarritasun edo berdintasunaren a
rloko ikuspuntu komunaren proposamenari dagokionez.
Zehazki, web-irisgarritasunerako jarraibideak betetzeari dagokionez, kontuan hartu beharra dago a
bantaila handia dela web edukietan sartzen den norbanakoarentzat zein euren webguneak estandar horien a
rabera garatzen dituzten erakundeentzat (edo enpresentzat) (informazio gehiagorako, ikusi W3Cren WAI13).
Hala bada, txosten berezi honetan ulertzen dugu inklusio digitalak berezko balioa duela, izan ere, herritarrek informazioaren gizartean parte hartu a
hal izatea bultzatzen du, norbanakoek gizartean eta politikan sartzeko eta parte hartzeko dituzten baldintzak berdintzen ditu teknologien bidez, hau da, gizarte justiziaren printzipioak a
plikatzeko oinarrian dago, eta ezagutzaren gizartean ekitatearen bermatzaile gisa a
gertzen da.
Inklusio digitala informazioaren eta komunikazioaren teknologietarako sarbidearen demokratizazioa da, guztion informazioaren gizartean barnera gaitezen. Inklusio digitala denbora eta bere a
ukerak a
reagotzeko eguneroko errutina ere bada. Barneratu digitala ez da hizkuntza berria e-mailak elkarri trukatzeko bakarrik erabiltzen duena, hori mundu digitala da. Euskarri hori bere bizi-baldintzak hobetzeko erabiltzen duena eta teknologiak gizarte panazea gisa definitzen dituzten irizpideen a
urrean jokabide kritikoa izan dezakeena baizik14.
Hain zuzen ere, e-inklusioa partaidetzarako a
urre-baldintza gisa eratzen delako15 zehaztu behar dugu e-partaidetzaren zein kontzeptu jorratzen den txosten honetan.
Gobernantza inklusibo batek herritarren partaidetzaren sustapenean kokatzen du bere oinarria16. Herritarrek informaziorako eta zerbitzu publikoetarako sarbidea izan dezaten erraztu nahi da baina, a
ldi berean, orokorrean gizartearen ongizatean zein norbanakoarengan eragina duten erabaki publikoak hartzean parte hartu a
hal izatea.
E-partaidetzak, beraz, partaidetza hori sustatu eta bultzatzeko gobernuaren ekintza zein herritarrek hori egiteko duten borondatea eta gaitasuna (haien e-inklusioa) barne hartzen ditu. G2C (Government to Citizen) zerbitzuetara mugatu behar ez den a
rren, kontuan hartu beharra dago partaidetza herritarren eskubide bat dela.
Zentzu horretan, nahikoa da horren inguruko a
raudia a
zaletik a
ztertzea (ikusi “Arauzko esparrua” kapitulua) partaidetza eskubide hori testuinguru politiko ezberdinetan nola a
rautu den jakiteko. Horren bidez ondorioztatzen da, Etxebarria irakaslearen “Derecho a
la Participación” a
rtikuluan (El Correon eta El Diario Vascon 2011ko a
benduaren 10ean a
rgitaratuta) edo A
rartekoaren 12/2011 Gomendioan bezalaxe, bizitza publikoan parte hartzeko –ordezkari publiko izateko edo ordezkari publikoak hautatzeko a
ukerez gaindi– eskubidearen (edo betebeharraren) gaineko erregulazioa falta dela.
Txosten honetan ez dugu a
rgituko zer puntutaraino partaidetza, orokorrean (“e”rik gabe), herritarren eskubidetzat jo behar den. Baina a
intzat izan behar dugu gobernuen beharra dela herritar guztiek parte har dezaten sustatzea, hala nahi badute, eskubide hori erabili a
hal izatea eta ez soilik gobernutik une bakoitzean ezartzen diren bizitza publikoaren a
lderdi horietan (G2Cra itzuliz), baita, interes komunari bereziki erantzunez17, herritarrek gobernuaren ekimenak gaineratzea sustatzen dutenean, gobernuei egun a
rte jorratu ez diren jarduerak planteatzen dizkietenean, etab. (C2G –Citizen to Government– modalitatean jarrera a
ktiba hartuta).
Tradizionalki, e-partaidetzaren inguruko ekimenak gobernuek hasi dituzte, baina a
zken urteetan, herritarrek edo herritarren talde a
ntolatuek goraka doan kopurua eskaini dute.
Berezko itzulpena Europe’s Digital Competitiveness
Report (2010) delakoa oinarritzat hartuta18
Izan ere, Euskadiren kasuan, A
rartekoak Eusko Jaurlaritzari egindako gomendioan dagoeneko eskatzen dio “(…) gure a
utonomi erkidegoaren barruan a
razo publikoetan herritarren parte-hartzea a
rautzen duen legea proposatu behar du. A
rau horrek esparru juridiko propioa finkatu behar du eta pertsonek, norbanako gisa edo elkarteen bidez, parte hartzeko duten eskubidea a
rautu behar du, gomendio honetan a
zaldutako printzipioak oinarri izanik”. Partaidetza orokorrean hizpide badu ere, e-partaidetzara luzatu behar dugu, hau da, IKTek gobernuan eta gobernantzan barne hartutako prozesuetan parte hartzea bultzatu dezaten19.
Gobernuek e-pardaidetzaren a
lorrean goitik behera hasitako (2010ean) ekimenek herritarrek edo gizarte erakundeek hasitakoak baino a
rrakasta gutxiago izan dutela kontuan hartuta20 A
dministrazio Elektronikoari buruzko Europako Ekintza Plana 2011-201521, Malmöko Ministro-adierazpenarekin bat eginez, bere lehentasunen a
rtean “Erabiltzailearen gaitasuna” a
ipatzen du, hau da, herritarrek, enpresek eta bestelako erakundeek tresna teknologiko berrien erabileraren bidez gizartean proaktiboki jokatzeko duten a
halmena handitzea. Zerbitzu publikoen eraginkortasuna eta erabiltzaileen as
ebetetzea handitu daitezke horien itxaropenei hobe erantzuten bazaie eta horiek erabiltzaileen beharren inguruan eta posible den heinean haiekin lankidetzan diseinatzen badira. Era berean, herri a
dministrazioek informazio publikorako sarbide erraza eskaini beharko dute, gardentasuna hobetu eta herritarren eta enpresen partaidetza eraginkorra bideratu politikak burutzeko prozesuan22.
Bestalde, Espainiako Gobernuak23 2015. urterako Espainian A
dministrazio elektronikorako estrategia ezartzeko beharra a
dierazi du, Europar Batasuneko A
dministrazio Elektronikorako 2011-2015 Ekintza Planetik sortutako konpromisoen babesean. Estrategia horren lehentasunek herri a
dministrazio jasangarrian, gizarte produktiboa eta kohesionatuan eta gizarte parte-hartzaile eta laguntzailean jartzen dute a
rreta.
Gizarte parte-hartzaile eta laguntzailea: Herritarrek eta enpresek Herri A
dministrazioekin duten lankidetza indartzeak, gizarte-sareek eskaintzen dituzten komunikaziorako elementu berriak bultzatuz, berrerabilgarritasuna eta irisgarritasuna sustatuz, inoiz baino gehiago, gizarte parte-hartzaile eta laguntzaile baterantz eraman behar gaitu, a
dministrazio ireki eta gardenago baterantz24.
Izan ere, dagoeneko Plan A
vanza2 delakoaren 2022-2015 Estrategian (2010ean a
rgitaratuta) “Gobernu Irekiaren eta eAdministrazioaren zerbitzuak garatzea” erronketako bat bezala a
zaltzen da (4. a
rdatza “eduki eta zerbitzu digitalak”) gobernu irekia Herri A
dministrazioaren eta herritarren a
rteko interakziorako estrategia berritzat hartuta, haien a
rteko komunikabide eta harremana ezaugarri gisa ezarrita. Hau da, gobernuaren eta herritarren a
rteko komunikazio etengabea eta zuzena eskaintzea edo, beste era batera esanda, euren behar eta lehentasunetan oinarritutako erabakiak hartu a
hal izateko herritarren partaidetza bultzatu behar da eta horrek a
ldaketa kultural as
ko dakartza, baina baita erabiltzen diren komunikabideen a
ldaketak ere, elektronikoak izatera pasako baitira. A
zken finean, e-partaidetzaren bidea hastea.
6 COM/2005/0706 final. Negritak gureak dira.
7 E-inklusioaren esparruko Europako Batzordearen politika, Rigako Ministerio-Aitorpenaren a
itorpenarekin bat eginez (4. zk.).
8 Europako Batzorde Ekonomiko eta Sozialaren Irizpena. Gaiak: «Batzordeak Europako Legebiltzarrari, Kontseiluari, Europako Ekonomia eta Gizarte Lantaldeari eta Eskualdeetako Lantaldeari emandako jakinarazpena: A
dministrazio Elektronikoari buruzko Europako Ekintza Plana 2011-2015 — IKTak erabiltzea herri a
dministrazio a
dimenduna, jasangarria eta berritzailea sustatzeko» COM(2010) 743 final eta «Batzordeak Europako Legebiltzarrari, Kontseiluari, Europako Ekonomia eta Gizarte Lantaldeari eta Eskualdeetako Lantaldeari emandako jakinarazpena — Europako zerbitzu publikoen elkarreragingarritasunerantz» COM(2010) 744 final.
9 4. kapitulua “eInclusion: regular internet use a
nd skills a
mong groups a
t risk of exclusion“, European Union, 2010.
10 Plan horiei buruzko xehetasun gehiagorako, ikusi “Esparru estrategikoa eta a
rauzkoa” kapitulua txosten honetan bertan.
11 EADren 4. oinarria “Very Fast Internet”; A
vanza2 Planaren 1. a
rdatza “Infraestructuras” eta A
D@15aren “Infoegiturak” ekimena.
12 A
dibidea:
• COM (2008) 804 final Informazioaren gizarte irisgarrirantz.
• COM (2001) 0529 final eEurope 2002: Webgune publikoen eta haien edukiaren irisgarritasuna.
13 Web A
ccessibility Initiative (WAI), bereziki diseinu barneratzailera bideratutako a
tala.
14 Wikipedia: inclusión digital.
15 MEMO/06/237 Information a
nd communication technology for a
n inclusive society – Frequently as
ked questions izeneko a
girian, hitzez hitz zera esaten da: Easy a
ccess to (ICT) is a
prerequisite for participation.
16 United Nations e-Government Development Database. UN Public A
dministration Programme. e-Participation http://www2.unpan.org/egovkb/egovernment_overview/eparticipation.htm#.
17 Bere jatorrian partaidetzarako eskubidearen a
dierazpen esparrua bizitza politikora bere zentzu hertsienean mugatu bazen ere (Estatuaren egiturak eta a
lderdi politikoak), gaur egun badakigu gizarte zibilean euren erakundeen bidez edota espontaneoki intentsitate handiko gizarte egoeretan, partaidetza publiko finkoak ere izan daitezkeela, baliagarriak ondasun publikoaren helburu horretan kokatzen direnean. Etxebarría, X. “Derecho a
la participación” El Correo eta El Diario Vasco egunkarietan, 2011ko a
benduaren 10ean.
18 5. kapitulua. “Online Public Services”. 1.5. a
tala. e-Government. e-Participation, European Union, 2010.
19 Wikipedia: ICT supported participation in processes involved in government a
nd governance, cit. en Europe’s Digital Competitiveness Report (2010).
20 Europe’s Digital Competitiveness Report, European Union, 2010.
21 COM (2010) 743. IKTak erabiltzea herri a
dministrazio a
dimenduna, jasangarria eta berritzailea sustatzeko.
22 Negritak gureak dira.
23 2011ko irailaren 16an Estatuko A
dministrazio Orokorrean A
dministrazio elektronikoaren egoerari buruz Ministroen Kontseiluari a
urkeztutako txostenaren laburpen exekutiboa. Estrategia hori 2011ko a
benduan Sevillan egindako “Going Local II” topaketan “e-Government a
nd the A
dministration” sainan zehar a
urkeztu zen.
24 Ibídem.
E-inklusioa eta Euskadin herritarrek IKTen bitartez gizartean eta eremu publikoan parte hartzea izenburuko txosten berezi honetan erabilitako ikuspuntua “ahalduntze digitalaren” (IKTak eskuratzea) eredu teorikotik a
biatzen da. Horren a
rabera, herritar guztiak ustezko lau fase jorratzen dituen continuum batean kokatzen ditu prestakuntza teknikoaren eta Euskadiko herritarrek egiten duten teknologien eskuratzearen a
rabera.
Horrela bada, eredu teoriko horretan herritar guztiak islatuta geratzen dira, informazioaren gizartetik baztertutakoak (e-barneratu gabekoak) edota IKTak gizartean eta politikan guztiz parte hartzeko tresna gisa erabiltzen dituztenak (e-partaidetza). Horretarako, 4 fase ezberdineko eskala bat ezartzen da, modu eskematikoan, ondorengo ezaugarriak dituzten herritarrak taldekatzen dituztenak:
(14. irudia)
Ahalduntze digitalaren bilakaeraren continuuma
A. 0 fasea- Infobazterketa: Ez dituzte tresna teknologikoak erabiltzen edo maila oso txikian egiten dute. Infobazterketa (edo e-bazterketa) fasean daude. A
zpiegitura teknologikoetarako sarbiderik edo horiek erabiltzeko ezagutzarik ez duten pertsonak dira, edo kanpokotzat jotzen dituzte, norberaren interesei inolako ekarpenik egiteko a
ukerarik gabekotzat.
B. 1. fasea- Hasierako e-inklusioa: Teknologien erabilera estandarrak egiten dituzte (komunikatzen dira, webaren bidez informazioa eskuratzen dute…). Kontsumitzaileen web 1.0 delakoari dagozkion erabilera-profilak dira. Teknologiak euren lanerako edo bizitzarako a
lderdi zehatz batzuetarako berariazko tresnatzat jotzen dituzte.
C. 2. fasea- E-inklusioa: Teknologia digitalaren erabilera a
urreratuagoa egiten dute, IKTak eskuratuz eta IGren eraikuntzan modu a
ktiboago batean parte hartuz. IKTak erabiltzen dituzte eta onura handia lortzen dute haien bidez, euren potentzialaren zati handi bat erabiliz, prosumitzaileak dira, hau da, informazioaren gizartean ekarpenak egiten dituzte berezko edukien bidez eraikiz eta lankidetzan, eta horretarako, ezinbestekoa da IKTen erabileran a
urrera egitea eta euren beharrekin lotzea. IKTek euren bizi-baldintzak hobetzen dituen elementu gisa duten potentzialaz jabetzen dira eta, gainera, euren gizarte-ahalduntzea bultzatzen dutela ikusten dute.
D. 3. fasea- E-partaidetza: Egin duten IKTen eskuratzeaz baliatzen dira, euren a
halduntzea erabiltzen dute, tresna teknologikoen bidez, gizartean eta politikan a
ktiboki parte hartzeko. A
zken finean, bizitza publikoan, euren udalerriari, eskualdeari… buruzko erabakiak hartzean parte hartzeko duten eskubidea erabiltzen dute, proaktiboak izanda, prozesuak hasita (behetik gora), hasitako prozesuetan parte hartuta (goitik behera), etab.
Kontuan hartu beharra dago 0 fasea ezartzeak teknologien a
probetxamenduan –esparru pribatuan zein publikoan– bilakaera dagoela ulertzeari erantzuten diola eta, beraz, halakorik ez egoteak a
ldez a
urreko fasea (0) ezartzeko beharra sortzen du, fase horiek isla ditzan.
OHARRA: A
zpimarratu beharra dago, proposatutako continuumean ez direla gaineratu teknologiaren erabileran edo sorreran a
ditu-maila dutenen inguruko a
lderdiak (aplikazio eta tresnak sortzen, ezagutza eratzen, edukiak edo softwarea ekoizten… a
ktiboki parte hartzen dute), eredu teoriko “teknologikoago” batean mailari a
urreratuenari egokituko litzaiokeena. Nahita utzi da a
lde batera, kontuan hartuta, txosten honen testuinguruan, bilakaera IKTen erabilerak (edo halakorik ez egoteak) pertsonen bizi-kalitatean duen eraginetik jorratzea erabaki dela. Hala eta guztiz ere, pertsona horiek deskribatutako 3. fasean, E-partaidetzan, gaineratuta egongo lirateke.
Fase ezberdinen a
rteko trantsizioan herritarrak batean edo bestean kokatzea edo “eten” egoera batean edo batzuetan (ondoren a
zalduko ditugu) kokatzea zehazten duten baldintzak daude. A
ldagai horietako batzuk a
ldez a
urretik a
ipatu ditugu: a
dina, hezkuntza maila, lan-egoera (bereziki diru-sarrerei dagokienez), a
niztasun funtzionala edo, baita generoa ere. Txosten honetan bertan gaineratzen den ondorengo a
zterketari dagokio zehazki zeintzuk diren eta horietako bakoitzaren inguruan euskal herritarren egoera zein den a
dieraztea. Ondorengo grafikoan horietako batzuek izan dezaketen eragina a
zaltzen da.
Aurreko irudietan ikus dezakegun moduan, faseen a
rtean nolabaiteko gainjartzea dago, segun eta zein a
ldagai hartzen diren kontuan eredu teorikoa a
plikatu bitartean. Horrela bada, fase baten barnean a
ldeak ezarri a
halko dira a
ldagai horien a
rabera (adina, hezkuntza maila...) baina baita erabileren maiztasuna, kalitatea eta motaren a
rabera ere; behar diren gaitasun digital ezberdinen (e-skills) a
rabera; erabilitako produktu edo zerbitzuen kopurua eta tipologiaren a
rabera; bilatutako helburuaren a
rabera edo, baita, IKTekiko egoeraren inguruko pertzepzioaren a
rabera ere.
(15. irudia)
Faseetan kokatzea eragiten duten a
ldagaiak
Fase batean edo bestean egoteak herritarrak “eten digitaleko” egoeran kokatzen ditu, hau da, biztanleria bereko kideen a
rteko desberdintasun egoeran.
Hori dela-eta, eten mota (edo maila) ezberdinak zehaztu behar dira25 deskribatutako bilakaerarekin bat egingo dutenak. Ondoren zerrendatzen diren etenetako bakoitzak, a
rgi denez, “maila gorenekoak” barne hartzen ditu:
1. Sarbide-etena: 0 faseko kokapenarekin loturikoa, informazioaren eta ezagutzaren gizartetik urruntze egoeran.
2. Erabilera-etena: 0 fasetik 1. faserako trantsizioarekin lotuta. Eten mota horretan, a
zpiegituren hedapen egokia izanda, euren gaitasun digitala a
reagotzen duten gaitasunak eskuratzeko a
ukerekin, IKTak erabiltzen ez dituzten edo soilik tresna estandarrekin eta egoera zehatzetan (pertsonalak zein profesionalak izan) erabiltzen dituzten pertsonak kokatzen dira.
3. Eskuratze-etena: bereziki 1. fasetik 2. fasera egindako a
urrerapausoarekin lotuta. Eten mota horretan eskura dituzten teknologiak oraindik eskuratu ez dituztenak kokatzen dira. Tresna as
ko ezagutu eta egunero erabil ditzaketen a
rren, ez dira euren potentzial guztiaz baliatzen. Erabilera instrumentala da, ez laguntzailea eta bereziki norbere kontsumora bideratutakoa.
4. Partaidetza-eten digitala: 2. fasetik 3. faserako bilakaerarekin loturikoa, hau da, gobernu irekiak eta digitalki a
haldundutako gizarteak eskuratzeko a
ukera. Eten horretan kokatzen dira, IKTak eskuratuta egunero erabiltzen badituzte ere, IKTek eskaintzen duten gizarte a
halduntzearen gaitasuna guztiz erabiltzen ez dutenak.
(16. irudia)
Ahalduntze digitalaren mailak eta etenak
Nolanahi ere, a
halduntze digitalaren bilakaera gizarte justiziarako a
liatu bat da eta hala erabili behar da, hau da, gizarteratzeko eta gizartea sustatzeko prozesu handienen laguntza gisa. A
rreta berezia eskaini behar zaie gizarte a
rrisku edo gizarte bazterkeria egoeran dauden taldeei eta horretarako a
lde batera utzi behar dira a
lderdi teknologikora bideratutako ereduak, erabilera mota jakin batean dagoen pertsona kopuruarekin loturiko datu kuantitatiboetan oinarritzen direnak (erabilitako a
plikazioen kopuruari eta a
niztasunari edo erabilera maiztasunari dagokionez) eta pertsonen bizi-baldintzak eta bizi-kalitatea hobetzera bideratutako ereduetarantz jo behar dugu, bereiziki pertsona horiek edozein motatako bazterkeria-arriskuan daudenean.
Beraz, a
urrera egin behar dugu, herritarren beharrak eta interesak a
biapuntu gisa hartzen dituzten ekintzak a
bian jartzeko oinarriak finkatu behar ditugu. Bertan, herritarrak diseinutik bertatik inplikatuta egongo dira, eguneroko bizitzaren a
lderdi ezberdinetan –enplegua, osasuna, gizarte zerbitzuak…– eragin errealeko gaitasun handia duten a
ukera berritzaileak garatzeko prozesu guztian parte hartuz. Gizarte inklusiboa eta, beraz, e-inklusiboa lortzean datza, herritar guztientzat baldintza berdinekin, herritar guztiak gaituta eta a
haldunduta egon daitezen euren erabakiak hartu a
hal izateko a
bantaila horiek erabiltzeko moduari dagokionez, euren gizartean duten partaidetzaren a
rabera (aktiboa, pasiboa edo “batzuetan bata besteetan bestea”, hau da, uneko informazioaren eta ezagutzaren gizartean duten partaidetzaren a
rabera, IKTak hari dagokion elementua izanik.
25 Txosten honetan zehar horietako bakoitzaren inguruan egindako a
zterlanaren emaitzak islatzen dira, Euskadiren egoera zehaztuta bakoitzaren karakterizazioarri eta a
halduntze digitalerako prozesuan a
urrera egiteko inhibitzaile gisa jarduten duten baldintzei dagokienez.
7. Esparru estrategikoa
E-inklusioa eta Euskadin herritarrek IKTen bitartez gizartean eta eremu publikoan parte hartzea izenburuko txosten bereziaren esparru estrategikoa kokatu nahi bada, Munduan, Europan, Espainian eta a
utonomia erkidegoan egindako garapen nagusiak berraztertu behar dira (tokiko erreferentziak a
haztu gabe), baita e-inklusioarekin eta e-partaidetzarekin loturiko esparru horietan burututako politikek eskaintzen dituzten zuzentarauak ere.
Kapitulu horrek a
giri nagusietan biek jasotzen duten tratamendua islatzen du, testuinguru ezberdinetan (mundu, Europa, nazio eta a
utonomia mailan) informazioaren gizartearen esparruan erreferente estrategikotzat jotzen direnak.
7.1. Nazioarteko esparru estrategikoa
Nazioarte mailan, txosten honen helburuei jarraiki, “Rigako Ministerio-Aitorpena” eta “Informazioaren Gizartearen Munduko Goi-bilera” (oraindik ere indarrean daude) sinatzean hartutako konpromisoak, gomendioak eta zuzentarauak a
ztertu dira.
Aipatu beharra dago bi a
giriak garai berekoak direla (2005-2006) eta, haien helburuak dagoeneko beteta egon beharko liratekeen a
rren, gaur egun, 2012 hasieran, ez dira guztiz lortu eta, horregatik, oraindik ere kontuan hartu behar dira sinatu zuten herrialdeek informazioaren gizartearen a
lorrean edozein gobernu-ekintza burutzerakoan.
Bi a
giriek txosten honetarako garrantzi berezia duten a
lderdiak jorratzen dituzte, informazioaren gizarte inklusiboa lortzeko loturiko konpromisoak.
E-partaidetzari dagokionez, txosten honetan a
zaldutako erreferentzia “E-gobernantzari buruzko Ministro-adierazpena” da, 2009an Malmön (Suedia) garatutako e-gobernantzari buruzko 5. Ministro-biltzarraren esparruan hartutakoa.
7.1.1. Informazioaren Gizarteari buruzko Munduko Goi-bilera (IGMG)
IGMGren bigarren faseko (Tunez, 2005) lanen emaitzetako bat Tunezeko Konpromisoa26 izan zen, pertsonari zuzendutako, guztiei irekitako eta garapenera bideratutako Informazioaren Gizartea osatzeko hartutako konpromisoak islatzen dituena.
Txosten honen helburuari dagokionez, a
ipamen berezia merezi du IGn herritar guztiak gaineratzea bermatzearekin loturiko konpromisoak hartuko direla, hau da, IKTek eskain ditzaketen a
ukeren (9. paragrafoa) onurak herritar guztiek lortzearen inguruko eta informaziorako irisgarritasun unibertsala, nonahikoa, bidezkoa eta a
rrazoizkoa (10. eta 18. paragrafoak) eragozten duten oztopoak kentzearen inguruko konpromisoak.
Baina, zalantzarik gabe, IKTei justizia sozialaren inguruan eskaintzen zaien rola a
zpimarratu beharra dago, izan ere, gizarte eta ekonomia banaketen eta herrialde, eskualde eta norbanako a
beratsen eta herrialde, eskualde eta norbanako pobreen ezberdintasunen –gizon eta emakumeen a
rtekoak barne– hazkundea saihestu dezakete (13. paragrafoa); edo ezgaitasunenganako a
rreta bereziari dagokionez (…) guztiontzako a
ukera digitalak sortze a
ldera (…) (18. paragrafoa); (…) (20. paragrafoa); edo Informazioaren Gizartean emakumeen erabateko partaidetzak duen garrantzi handia (…) horren barnean giza-eskubideen barneratzea eta errespetua bermatzeko (23. paragrafoa).
Partaidetzari dagokionez (herritarrek eremu publikoan duten partaidetzarekiko berariazko erreferentziarik ez dagoen a
rren) a
zpimarratu beharko genuke 37. paragrafoak a
zaltzen duela maila guztietan parte hartu beharra dagoela IG herritar guztien onurarako izan dadin.
Argi dugu gure helburuak partaidetza, lankidetza eta gobernu eta beste a
lde interesatuen, hau da, sektore pribatua, gizarte zibila eta nazioarteko erakundeen elkartasunarekin lor daitezkeela, eta maila guztietako kooperazioa eta nazioarteko elkartasuna ezinbestekoak direla Informazioaren Gizartearen fruituak guztien onurarako izan daitezen.
Gainera, IKTek herritarrek giza-ezagutzarako oinarriak handitzen eta trukatzen (…) parte hartzeko eskaintzen dituzten a
ukerak a
zpimarratzen direla a
ipatu beharra dago, oinarri horiek Informazioaren Gizarte guztiz barneratzailea eta garapenera bideratutakoa eta a
niztasun kulturala eta linguistikoa errespetatzen duen ezagutzaren ekonomia sortzeko oinarriak dira (11. paragrafoa); era berean, eskualde, nazio eta nazioarte mailan demokrazia, gizarte kohesioa, gobernantza ona eta zuzenbideko estatua sustatzeko tresna eraginkortzat (…) jotzen da (15. paragrafoa).
7.1.2. Rigako Ministro-adierazpena (2006)
Rigako Ministro-adierazpena Europako 34 herrialdek sinatu izanak informazioaren gizarte barneratzailea eta oztoporik gabekoa sustatzeko konpromiso irmoa a
zaltzen du; gizarte hori herritar guztientzat izango litzateke, ez soilik sarbidearen eta teknologien erabileraren ikuspuntutik, baita gizarte eta ekonomia inklusioa sustatzen duen tresna gisa ere.
Sinatze horrekin honako lehentasunei a
rreta eskaintzeko a
kordioa burutzen da:
arlokoak)
arreta eskaintzea27.
areagotzea30.
aniztasuna sustatzea inklusioari dagokionez31.
azpiegituraren eskuragarritasuna) Europan gutxienez % 90 2010ean.
abian jartzea 2008rako.
arautzen dituen esparruaren printzipioen berrikuspenean irisgarritasuneko baldintzak kontuan hartzea.
7.1.3. E-gobernantzari buruzko Ministro-adierazpena (MALMÖ 2009)
2009ko a
zaroan Malmön sinatutako E-gobernantzari buruzko Ministro-adierazpenak Europako kontinentean 34 herrialdek partekatutako ikuspuntua, lehentasun politikoak eta helburuak jasotzen ditu.
Ministerio a
dierazpenaren espiritua da e-gobernantza herri a
dministrazioari a
tea irekitzeko eta herritarren eta dagozkien gobernuen a
rteko zubiak modu berrian eta berritzailean eraikitzeko erabiliko dela.
Bertan, Europako herritarren eta enpresen itxaropena a
itortzen da euren gobernuak irekiagoak, malguak eta laguntzaileak izan daitezen Europa guztian zerbitzu publikoak eskaintzerakoan. Horregatik, 2015erako lehentasunak zerbitzu eta tresnen garapenaren inguruan zein e-gobernantza zerbitzuen bidez herritarrak eta enpresak a
halduntzeko a
ukera eskaintzen duten baldintza tekniko eta legalen ezarpenaren inguruan finkatzen ditu. E-gobernantza zerbitzu horiek diseinatzeko honakoak hartuko dira kontuan: erabiltzaileen beharrak, informazio publikorako irisgarritasun handiagoa edo gardentasunaren indartzea; mugikortasuna irakasle, ikasle, eta a
barren merkatu bakarrean EBko edozein partetan; eraginkortasunaren a
reagotzea a
dministrazio elektronikoaren erabilerari esker, a
ntolamendu prozesuen hobekuntza eta ekonomia jasangarriaren sustapena.
Haren helburuen eta herri a
dministrazioei emandako gomendioen a
rtean, a
dierazpen horrek eskatzen du, a
lde batetik, beharrezkoa den a
dministrazioarteko eta hirugarrenekiko lankidetza eta, bestetik, gardentasuna a
dministrazio prozesuetan zein sektore publikoaren informazioa berrerabiltzeko gaitasuna handitzea edo berrikuntza e-gobernantza zerbitzuetan lan egiteko moduaren zati integral gisa kontsideratzea. Baita zerbitzuak garatzeko a
dierazpen irekiak erabiltzea ere, herritarren behar errealetan oinarrituta, betiere ingurunearen jasangarritasunaren ikuspuntutik.
26 Tunnis Commitment. 2005eko a
zaroaren 18ko WSIS-05/TUNIS/DOC/7-E a
giria. Gaztelaniako itzulpena http://www.itu.int/wsis/docs2/tunis/off/7-es.html.
27 A
ddress the needs of older workers a
nd elderly people.
28 Reduce geographical digital divides by (…).
29 Enhance eAccessibility a
nd usability by (…).
30 Improve digital literacy a
nd competences.
31 Promote cultural diversity in relation to inclusion by (…).
32 Promote inclusive e-government by (…).
33 Mobilise a
ppropriate instruments by (…).
34 Internet for a
ll: EU ministers commit to a
n inclusive a
nd barrier-free information society, Press Release IP/06/769.
7.2. Europar Batasuneko esparru estrategikoa
Europar Batasunaren testuinguruan, txosten honen helburuaren inguruan, informazioaren gizartearen esparruan Europako a
giri nagusietatik igorritako lehentasunak, helburuak, erronkak eta ildoak jorratzen dira.
Horrela bada, “Europarako A
genda Digitala”, ICT - PSP Programa (ICT Poliscy Support Programme) eta “DAE Going Local” ekimenaren a
zterketaren emaitzak a
zaltzen dira ondoren, txosten honi dagokionez eta gehien bat, Europako herritarren (enpresak, herri a
dministrazioak eta gizarte zibilaz gain) e-inklusio mailan eragina izango duten kontuak jorratzen dituztenak.
E-partaidetzari dagokionez, a
ztertutako erreferentzia “E-government A
ction Plan 2011-2015” da, a
ldez a
urretik a
zaldu dugun “E-gobernantzari buruzko Ministro-adierazpena (Malmö 2009)” delakoaren oinarriaren gainean kokatutakoa.
7.2.1. Europako A
genda Digitala (EAD)
“Europako A
genda Digitala” (EAD) deituriko informazioaren gizartearen esparruko Europako estrategia hamarkada honetarako “Europa 2020” Europako hazkunderako estrategiaren 7 ekimen a
dierazgarrietako bat da. Hori, gainerako ekimenak bezalaxe, Europako hazkundearen eta enpleguaren motortzat jotzen da.
Agenda hori kontsulta publiko sakonen eta txosten as
kotako35 ekarpenen bidez burutu da, Europako Batasuneko testuinguru guztirako helburuak eta funtsezko ekintzak proposatuz, i2010 ekimenaren (eta horren a
urrekoei: eEurope2005, eEurope 2001 eta eEurope) erreleboa hartuta, haren ondorengoa baita, eta premiaz hartu beharreko neurriekin, Europa modu a
dimendun, jasangarri eta barneratzailean hazi a
hal izateko.
EADren helburua informazioaren eta komunikazioaren teknologien (IKT) erabilerak izan beharko duen funtzio a
haldunduna definitzea da Europak bere nahiak 2020rako errealitate bihurtu nahi baditu36.
Arlo digitalean hazten a
ri diren gizarte eta ekonomiaranzko eraldaketak lortzeko esparrua (eta oinarria) ezartzen duten proposamenak dira. Horretarako, lehenik eta behin, 7 oztoporik garrantzitsuenak identifikatzen dira, besteak beste, a
lfabetatze eta gaitasun digitalean dauden hutsuneak edo gizarte erronkak a
urrera eramateko a
ukerak galtzea, a
zpiegitura falta, haien a
rteko elkarreragingarritasuna edo sareekiko mesfidantza edo segurtasun gabeziarekin loturiko bestelako eragozpenez gain.
Alderdi a
razotsu horiek oinarrian izanda, EADren funtsezko ekintzak egituratzen dira, “Europa 2020” delakoaren hiru hazkunde dimentsioen gainean eraginez (adimenduna37, jasangarria eta barneratzailea). Ekintza nagusien a
ntolaketaren a
zpian dauden a
lderdi a
razotsu horiek, jakinarazpenaren testuak berak dioenez (COM (2010) 245 final/2), honakoak dira:
(5. taula)
EADren ekintza nagusiak: a
razoak eta justifikazioa
E-inklusioaren inguruan, “Europarako A
genda Digitalak” alfabetatze, gaitasun eta inklusio digitalak sustatzearekin loturiko ekintzak a
bian jartzea proposatzen du, herritarrek, enplegagarritasuna hobetzeaz gain, komunikabide digitalen erabilera konfiantzaz eta bereizketaz ikasi, sortu, parte hartu eta bideratu dezaten, baita zerbitzu digital barneratzaile, irisgarri eta erabilgarriak gaineratzea ere, herritar guztiek (euren ezaugarri bereizgarriak a
lde batera utzita) erabili eta goza ditzaten. A
zken finean, eten digitala murriztean datza, gizarte egoera a
huleko taldeetako kideek gizarte digitalean berdintasunez parte hartu dezaten (haientzako interes zuzeneko zerbitzuak barne, a
dibidez, ikasketa esparruetan, herri a
dministrazioan edo lineako osasunean) eta zaurkortasun egoeratik a
tera daitezen enplegagarritasuna handituz.
Funtsezko ekintza horietako batzuk hauexek dira:
Alfabetatzea eta gaitasun digitalak Europako Gizarte Funtsaren A
raudirako (2014-2020) lehentasun gisa proposatuko ditu38.
IKTen erabiltzaileen eta profesionalen gaitasunak identifikatzeko eta ezagutzeko a
ukera eskaintzen duten tresnak garatuko ditu (…)39.
- Gaitasun digitalen eta a
lfabetatze mediatikoaren a
dierazleak proposatuko ditu EB guztirako.
Alfabetatze eta gaitasun digitalak “Prestakuntza berriak enplegu berrietarako” ekimen a
dierazgarriaren lehentasuna bihurtuko ditu40.
Emakume gazteen edo lanera itzultzen direnen partaidetza handiagoa sustatuko du IKTen lan-indarrean, webean, jolasetan oinarritutako ikasketa elektronikoan eta gizarte sareetan oinarritutako prestakuntza-baliabideak babestuz.
Sektore publikoko webguneak (eta herritarrentzako oinarrizko zerbitzuak eskaintzen dituztenak) 2015erako guztiz irisgarriak izan daitezen bermatzera bideratutako proposamenak a
urkeztuko ditu.
- A
genda digitalaren babesean hasitako legegintzaren berrikuspenean irisgarritasuna sistematikoki ebaluatuko du.
- Estatu kideen eta dagozkion a
lde interesdunen lankidetzarekin memorandum bat eskainiko du ezgaitasunen bat duten pertsonentzako irisgarritasun digitalari buruz Nazio Batuen konbentziora egokituta.
Estatu kideei eskatuko die:
Gaitasun eta a
lfabetatze digitalei buruzko epe luzeko politikak a
plikatzea eta dagozkion ekimenak sustatzea ETEetarako eta talde zaurkorrenetarako.
Gehienez ere 2011n telekomunikabideen esparruaren eta ikus-entzunezko bitartekoen zerbitzuei buruzko zuzendaritzaren ezgaitasunari buruzko xedapenak a
plikatzea.
Ikasketa elektronikoa nazio mailako politiketan barneratzea hezkuntza eta prestakuntza modernizatzeko, ikasketa planak barne, eta ikasketaren emaitzak eta irakasle eta prestatzaileen garapena ebaluatzea.
Baterako ekintzari esker, inklusio digitalaren esparruan, honako helburuak lortzeko xedearekin:
Interneten erabilera erregularra % 60tik % 75era handitzea 2015ean eta, talde zaurkorrenen a
rtean, % 41etik % 60ra (erreferentzia-oinarria 2009ko zifrak dira).
Internet inoiz erabili ez duten herritarren kopurua erdira murriztea 2015erako (% 15era a
rte) (erreferentzia-oinarria: 2009an 16 eta 74 urte bitarteko herritarren % 30ak ez zuen inoiz Internet erabili).
Hori bai, e-partaidetzak ez dauka berariazko a
ipamenik Europarako A
gentzia Digitalean esparru publikoarekin lotuta, kontsulta publikoko prozesu baten pean jarri bada ere (eta oraindik ere prozesu horren pean dago); gauza bera gertatzen da Europako lehiakortasun digitalari buruzko txostenaren ondorioekin. Horiek dira i2010 estrategiaren lorpen nagusiak 2005 eta 2009 a
rtean. Txosten horrek, EADren oinarrian dauden eta oraindik ere burutu beharreko erronken a
rtean, zera a
ipatzen du:
Europak a
genda digital bat behar du sortzen doazen erronkei a
urre egiteko, lehen mailako a
zpiegitura sortu eta Interneten a
halmena guztiz erabili hazkundearen motor gisa eta berrikuntza irekirako, sormenerako eta partaidetzarako oinarri gisa.
Partaidetza elektronikorako (e-partaidetza) prestakuntza-ekintzak a
zaltzen du teknologia berrien erabilerak partaidetza publiko handiago batera eraman gaitzakeela, herritarrei euren iritzia entzuteko a
ukera eskaintzen duten tresna berriak eskainiz41.
7.2.2. ICT Policy Support Programme (ICT PSP)
Egokia iruditzen zaigu, Europar Batasunaren testuinguruan, ICT Policy Support Programme (ICT PSP) gaineratzea, CIP (Competitiveness a
nd Innovation framework Programme) delakoaren hiru programa espezifikoetako bat 2007-2013. urteetarako. Horren helburua hazkunde a
dimenduna, jasangarria eta barneratzailea sustatzea da, eskuratze zabalagoa eta teknologia berritzaileen eta eduki digitalen erabilera hobea bizkortuz herritarren, gobernuen eta enpresen a
ldetik.
Programa horrek, EAD burutzean laguntza eskaintzen duenak, interes publikoko esparruak a
zpimarratzen ditu, IKTek gaur egungo Europaren gizarte erronkei egin diezaieketen ekarpenen inguruan (osasuna, zahartzea, barneratzea, eraginkortasun energetikoa, mugikortasun jasangarria, kultura zaintzea, ikasketak eta herri a
dministrazioen eraginkortasuna hobetzea).
ICT PSP, gehien bat, enpresen, herri a
dministrazioen eta beste a
gente ekonomiko eta sozialen garapenera bideratuta dagoen a
rren, txosten honetan gaineratu dugu, hedatu ondoren, garatutako eredu, a
plikazio eta zerbitzuek herritarren erabileran, eskuratzean eta partaidetzan dakarten balioarengatik.
Une honetan, 2012rako Lan Programaren zirriborroak 5 gaitan ezartzen du proposamen pilotuen deialdiaren jomuga (EADren gaineratutako funtsezko ekintzekin lerrokatuta). Ondoren, horietako bakoitzarentzako, txosten honen helburuarekin (e-inklusioa eta e-partaidetza) loturiko a
lderdiak a
zaltzen dira:
adimendunentzat (smart cities): IKTen rola mugikortasun
adimendunarentzat, webean oinarritutako
aplikazio eta zerbitzuen belaunaldi berri baten garapenaz gain, irekitako plataformak eta estandarrak bultza ditzaten.
aplikazio eta zerbitzu berritzaileekin probatuz, Sektore Publikoko Informazioa (SPI) formatu garden, eraginkor eta ez diskriminatzaileetan irekitzeko eta harmonizatzeko garrantzia
azpimarratuz; eta alfabetatze, gaitasun eta inklusio digitalaren sustapena bultzatuz, hezkuntza modernizatzeko eLearninga nazio mailako hezkuntza sistemetan gaineratuz (zeharka).
aktibo eta osasungarrian duten gaitasunari dagokionez, osasunaren sustapena eta prebentzioa, zaintza eta tratamendua, nagusien independentzia eta gizarteratzea sare eta komunitateak garatuz eta eraikiz,
agenteek gizarteratzean duten gaitasuna edota telemedikuntza zerbitzuen garapena.
aplikazio eta zerbitzuen sustapena eta lineako ekonomia sustatzeko mehatxuak bideratzeko konponbide praktikoen garapena, bestalde, herritarren
aldetik zerbitzuen erabileran segurtasun falta sortzen dutenak.
7.2.3. E-government A
ction Plan 2011-2015
Malmöko E-gobernantzari buruzko Ministro-adierazpenaren oinarriaren gainean 2011-2015 tarterako EBko E-gobernantzako Ekintza Plana ezartzen da, EAD laguntzen eta osatzen duena, ezagutzan oinarritutako ekonomia jasangarri eta barneratzailearen sorkuntza babestuz.
Planaren lehentasunak honakoak dira:
ahalduntzea, 2015ean herritarren % 50 eta enpresen % 80
administrazio elektronikoa erabiltzea lortzeko, zerbitzu pertsonalizatuen garapena babesteko ekintzen bidez; lankidetza eta ezagutza eta esperientzia trukea zerbitzu horiek garatzeko; sektore publikoko informazioaren berrerabilpenerako euskarri-mekanismo eta -tresnak garatzea eta herri
administrazioaren gardentasuna, herritarrek eta enpresek politikan parte hartzearekin batera.
askea egoteko
aukera eskaintzen duten zerbitzu eta tresnen bidez.
administrazioen eraginkortasuna sustatzea, prozesuen bizkortzean eta eraldaketan (administrazio karga murriztea,
autentifikazio bakarra, etab.) zein lankidetzan eta praktika on, esperientzia eta baliabideen (pertsonalak) trukean oinarritutako
antolamendu
aldaketa baterantz
aurrera eginez, horrez gain “gobernu berdearen” garapena babestuta.
aurreko baldintzak sortzea, estatu kideen
arteko lankidetza elektronikorako modu ziur eta eraginkorrean
azpiegituren, zerbitzuen eta IKT
aplikazioen garapen (berrikuntzatik), hedadura eta elkarreragingarritasun ekintzen bidez (irekitako zehaztapenen oinarrian) modu inklusiboan.
Inolako zalantzarik gabe, ekintza horien emaitzak (tresnak eta zerbitzuak) herritarren e-inklusiorako a
ukerak handitzeko oinarriak ezartzen dituzte, baina, bereziki, esparru publikoan e-partaidetzarako a
ukera. A
rgi denez, horrez gain, haien existentzia eta operatiboa hedatu behar izan da eta, bereziki, herritarrek erabileran konfiantza maila onargarria lortu behar izan dute, eta beste a
lde batetik, gaitasuna beharko dute tresna eta zerbitzu horien erabilera eraginkorra burutzeko.
7.2.4. “Europako A
genda Digitala: Tokiko Ekintza”- DAE Going Local Exercise
“DAE Going Local Exercise” deiturikoa EAD Europar Batasuneko herrialde kide ezberdinetara eramaten duen ekimena da. Herritarren partaidetza a
riketa garrantzitsua da, EAD lurralde ezberdinetan ezartzeko eta planifikatzeko egin beharreko jarraipena bideratzeko eta egiteko mekanismoak a
bian jartzen dituena.
Estatu kideetara bisitak eginez eta eztabaidak ezarriz (bitarteko sozialen erabilera handizalearekin) osatzen da, online komunitatea eratzeko eta mantentzeko. 2010. urtean zehar, bisitek A
genda Digitalari buruzko kontzientziazioa handitu zuten, 2011n A
genda herrialde bakoitzean ezartzeari buruzko informazioa bilatzean jarri zuten a
rreta.
2011ko ekitaldiko ebaluazio txostena eskuragarri ez dagoen a
rren, beharrezkotzat jotzen dugu 2010eko txostenaren hainbat ondorio kontuan hartzea. A
riketa ondo hartua izan da, partaidetza as
korekin, baina konpromiso a
ktiboa behar da EAD estatu kideen mailan etengabe a
plikatzean, “partekatutako borondateaz” eta “ikuspuntu komunaz” gaindi. Bestalde, tokiko a
genteek EADren jarraipen eta gainbegiratze jarraitua eskatzen dute eta eskatzen dute, hainbatetan, ez dela a
genda guztia jorratuko, kontu espezifikoetan jarriko du a
rreta ondo definitutako helburu eta ekintzekin.
Hain da horrela, non Espainiaren kasuan eta 2011n eduki digitalen inguruan herrialdearen uneko egoera zein den a
ztertzeko a
ntolatu zen, e-gobernua, berrikuntza soziala eta espektroa eta toki eta nazio mailan esparru horietan beharrezkoak diren ekintzei eta garatutako ekimenei buruzko eztabaida.
7.2.5. Internet Governance (Council of Europe Strategy 2012-2015)
Europako Kontseiluak 2012ko martxoaren 15ean a
urkeztuta, Internet Governance estrategia erabiltzaileen eskubideen babesa eta errespetua, zuzenbideko estatua eta sareko demokrazia lantzen ditu.
Estrategia Ministroen Batzordeak onartu zuen Committee of Ministers 2011 Declaration on Internet Governance Principles delakoari eta bere gomendioei jarraiki, eta barne hartzen duten a
lde guztiek a
haleginak batu ditzaten bultzatzen du Internet eremu irekia eta herritarrei zuzenduta izan dadin.
Bere % 40 jarduera-ildoren bidez, hainbat lehentasun a
zpimarratzen ditu, besteak beste:
ahalduntzea.
aurkako borroka koordinatua eta lankidetzan).
aniztasun kulturala sustatzea.
askatasunak
areagotzea.
35 A
genda digitala kontsulta as
kotan oinarrituta dago eta, bereziki, 2009ko Lehiakortasun Digitalari buruzko Txostenaren ekarpenetan (COM 2009/390), 2009an batzordeak IKTetako etorkizuneko lehentasunei buruz egindako kontsulta publikoan, 2009ko a
benduko TTE BAtzordearen ondorioetan, Europa 2020 kontsulta eta estrategian eta ICT Industry Partnership Contribution to the Spanish Presidency Digital Europe Strategy delakoan, 2015.eu-ri buruzko Europako Legebiltzarraren ekimenez egindako txostenean eta GRanadan 2010eko a
pirilean egindako ministro-bilera informalean a
dostutako a
dierazpenean.
36 BATZORDEAK EUROPAKO PARLAMENTUARI, KONTSEILUARI, EUROPAKO EKONOMIA ETA GIZARTE LANTALDEARI ETA ESKUALDEEN LANTALDEARI EGINDAKO KOMUNIKAZIOA “Europako A
genda Digitala” (COM(2010) 245 final/2).
37 Hala eta guztiz ere, a
ipatu beharra dago EADri buruzko informazioa (“Europa 2020” estrategiaren web orrian) “hazkunde a
dimenduna” lehentasunean kokatzen dela, beste a
lderdi batzuen a
rtean, gizarte digitalaz a
rduratzen dena (informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea).
38 10. funtsezko ekintza COM (2010) 245 Final/2 delakoaren idazketaren a
rabera.
39 11. funtsezko ekintza COM (2010) 245 Final/2 delakoaren idazketaren a
rabera.
40 Bestelako ekintzak COM (2010) 245 Final/2 delakoaren idazketaren a
rabera.
41 COM (2009) 360 Final Europako lehiakortasun digitalari buruzko txostena. i2010 estrategiaren lorpen nagusiak 2005 eta 2009 bitartean. “Integratzailea den, kalitate handiko zerbitzu publikoak eskaintzen dituen eta bizi-kalitatea sustatzen duen informazioaren gizartea” xedeari dagokionez (oinarria: “Herritar guztiek IKTen onurak lortzearen a
lde egitea”).
42 Report on the as
sessment of the Digital A
genda for Europe (DAE) Going Local Exercise. Final Report, December 2010.
7.3. Nazio mailako esparru estrategikoa
7.3.1. Espainiako A
genda Digitala
Espainiako Gobernuak Espainiako A
genda Digitala (EAD) garatzea erabaki du, IKTen eta a
dministrazio elektronikoaren esparruan ibilbide-orria ezartzeko erreferentzia esparru gisa. Era berean, 2013ko otsailaren 15eko Ministroen Kontseiluak onartutako a
giri horrek zera lortu nahi du:
Agenda Digitalaren helburuak erdiesteko;
areagotzea ekoizpena eta lehiakortasuna hobetzeko;
administrazioek IKTen erabilera eraginkorra eta intentsiboa eginez.
Horretarako, Espainiako A
genda Digitala 6 helburu edo lan-ildo handiren inguruan egituratzen da:
alfabetatze digitala eta IKT profesional berrien prestakuntza sustatzea.
Espainiako A
genda Digitala partaidetza-sistema baten bidez eratu da, beste batzuetan erabilitakoekin a
lderatuz (hala nola, Espainiako Gobernuko Gardentasun Legearen zirriborroa), herritarrei a
ukera eskaintzen die zirriborroaren neurriak komentatzeko, eta komentario horien erantzunak eta beste erabiltzaile batzuen komentarioak ikusteko.
EAD a
giri horretan proposatutako neurrien a
rtean, txosten berezi honetan jorratutako gaietarako interes berezikoak direnak, hauexek a
zpimarratu beharko genituzke:
Sei hilabetetan (Espainiako A
genda Digitala indarrean sartzeaz geroztik) inklusio digitaleko estrategia 2013-2015 eratzea, informazioaren gizartean talde zaurkorrenak eta Internet erabilera maila gutxiena dutenak gaineratzeko helburuarekin.
Espainian Interneterako irisgarritasuna handitzeko plana, bertan zera jasotzen da:
• Administrazioen zerbitzu publiko digital guztiak irisgarriak direla eta nazioarteko irisgarritasun a
rauak betetzen dituztela bermatzea.
• Irisgarritasunarekin loturiko a
rloak gaineratzea unibertsitateko prestakuntza-curriculumean eta IKT profesionaletan.
• Aniztasun funtzional motaren bat duten pertsonei Interneterako sarbidea errazten dieten konponbideak gaineratu daitezen sustatzea.
Alfabetatze digitalaren plana prestakuntza eta a
lfabetatze programak bultzatzen jarraitzeko, talde zaurkorrenei a
rreta berezia jarrita.
Gizarte zibilaren partaidetza sustatzea inklusio digitala lortzeko lankidetza publiko-pribatuko formulen bidez inklusio digitaleko programak eta proiektuak garatzeko, enpresek a
lor horretan erantzukizun sozial korporatiboko ekintzak garatu ditzaten.
7.3.2. Avanza2 Plana (2011-2015 Estrategia)
Avanza2 Planaren 2011-2015 Estrategia bere a
urrekariak, A
vanza Planak (2006-2010)43 proposatutako helburuetako as
ko erdietsi ondoren onartu zen, ezagutzaren gizarte baterantz a
urrera egiten jarraitzeko beharra estaltzeko as
moarekin. Bigarren etapa horrek, jarraipenezkoak, burutzen a
ri diren jarduerak mantentzen ditu eta a
urreko planaren helburuak eguneratzen ditu gizartearen uneko erronketara egokitzeko.
Lehen fasean Espainiak Europar Batasunarekiko zuen a
tzerapena berreskuratzea bilatzen bazen, bereziki estaldura eta konektibitateari dagokienez, 2. faseak Espainia lehen postuetan kokatu nahi du IKT produktu eta zerbitzu a
urreratuen garapen eta erabileran eta, horrez gain, gizarte ikuspuntua gaineratuko da, izan ere, Informazioaren Gizartea sustatzean pertsona guztiek a
urrerapen teknologikoen onurak lortzea bilatzen da, edozein a
din, genero, bizileku edo gaitasun fisiko, psikiko edo ekonomiko izanda ere. Horregatik, planaren egitura a
ldatu da (1. fasean) 4 jarduera-arlo orokorretik –herritar digitalak, ekonomia digitala, zerbitzu publiko digitalak eta testuinguru berri digitala– 5 jarduera-ardatz zehatzagoetara igarota –azpiegiturak, konfiantza eta segurtasuna, gaitasun teknologikoa, edukiak eta zerbitzu digitalak eta IKT sektorearen garapena–, Europako ekimenen barnean (Europako A
genda Digitala) kokatutako gobernu-ekintzaren norabide berria islatzen dutenak.
Horretarako, 180 neurri baino gehiago proposatzen dira, a
rdatz ezberdinetan identifikatutako 34 erronken a
rabera a
ntolatuta eta a
rauzko a
ldaketen proposamenera gehituta honako helburuak lortu nahi dituzte:
1.H. Herri A
dministrazioetan IKT prozesu berritzaileak sustatzea.
2.H. IKTak osasunean eta gizarte ongizatean zabaltzea.
3.H. IKTak hezkuntza eta prestakuntza sisteman a
plika dadin sustatzea.
4.H. Telekomunikazio-sareen gaitasuna eta hedapena hobetzea.
5.H. Segurtasunaren kultura herritarren eta enpresen a
rtean zabaltzea.
6.H. Herritarren zerbitzu digitalen erabilera a
urreratua a
reagotzea.
7.H. Enpresan negoziorako IKT konponbideen erabilera hedatzea.
8.H. IKT sektorearen teknologia gaitasunak garatzea.
9.H. Eduki digitalen sektorea indartzea.
10.H. IKT berdeak garatzea.
Proposatutako neurriak berrikusteko e-inklusioaren eta e-partaidetzaren inguruko garrantziaren ikuspuntutik, a
ipatu beharra dago eredu a
ldaketa horrek herritar guztiek (ezgaitasunen bat duten pertsonak eta helduagoak direnak –ETEez gain– gaineratzeko a
halegin berezia eginez) informazioaren gizartearen onurak jaso ditzaten lortzeko as
moa islatzen duela.
Izan ere, herritar guztiei telekomunikazio egokien a
zpiegiturak eskaini eta zabaltzeak (1. a
rdatza, “Azpiegiturak”) eten digitala eta genero-etenaren a
urka (eta infobazterkeria a
rriskuan dagoen talde batean egotetik sortutako beste edozeinen a
urka) borrokatzeko a
ukera eskaintzen du, herritarrei zerbitzu elektroniko a
urreratuak eskaintzeko a
ukera (…).
Era beran, herritarren a
rtean IKTekiko konfiantza handitzeak eta erabilgarritasunari eta segurtasunari buruz kontzientziatzeak (2. a
rdatza, “konfiantza eta segurtasuna”, informazioa, produktuak eta mota guztietako zerbitzuak eskaintzeko bide horrekiko erabiltzaileen konfiantza handiagoa sustatuz, herritarren eskura jarritako teknologia eta zerbitzuen eskuratze handiagoa lortzen lagunduko du.
Bestalde, nabarmena da 3. a
rdatzean “gaitasun teknologikoa” gaineratutako neurriek herritarren e-inklusio eta e-partaidetzarako a
ukeretan duten rola. Gaitasuna informazioaren gizartearen zutabeetako bat da, ezagutzarik, gaitasunik, a
halmen digitalik gabe herritarrek ezingo dituzte erabili euren esku jarritako tresnak. Horregatik, A
vanza2 Planak bere a
urrekontuaren zati handi bat herritarrei IKTen erabilerari eta onespenari dagokionez prestakuntza eskaintzen dieten ekintzen garapenera bideratu du (eta oraindik ere bideratzen du), baita zerbitzu digitalak erabilerari dagokionez ere, bereziki bazterkeria digitalaren a
rriskuan dauden herritarrei zuzenduta. Horrez gain, sarean genero berdintasuna sustatu da, generoaren eten digitala murrizten lagunduz.
4. a
rdatzari dagokionez, “eduki eta zerbitzu digitalak”, a
ipatu beharra dago oso garrantzitsua dela plan honen bidez eduki digitalen industria bultzatzea, garatutako edukien irisgarritasuna bermatzeko a
haleginak eginez; toki erakundeak babestea Irisgarritasunaren Legearen egokitzapen une honetan, bazterkeria a
rriskuan dauden taldeetako herritarrak baztertzen ez direla bermatuz; eta zerbitzu hobeak, segurtasun gehiago eta herritarren partaidetzarako eskaerak kontuan hartzea; zerbitzu berriek (hezkuntza, osasunean…) irisgarritasun eta elkarreragingarritasun irizpideak bete behar izatea proposatzea; herri a
dministrazioaren eraldaketa bultzatzea, gobernu ireki baten eredurantz bilakatuz. Horrek guztiak, zalantzarik gabe, a
ldaketa kultural handia dakar eta horretarako, herri a
dministrazioaren eta herritarren a
rteko elkarreraginerako estrategia berria a
bian jarri behar da; estrategia horren ezaugarria izango da komunikazio kanalak ezarriko direla eta haien a
rteko harreman zuzena egongo dela.
Azkenik, 5. a
rdatzaren bidez, “IKT sektorearen garapen industriala”, IKT produktu, prozesu, a
plikazio, eduki eta zerbitzu berriak garatzea bilatzen da, herritarren, enpresen, gizarte zibilaren, a
dministrazio publikoen… eskura jarriko direnak.
43 A
vanza Plana (2006-2010) Informazioaren Gizartea garatzeko eta Europarekin eta Komunitate eta Hiri A
utonomoen a
rtean bateratzeko.
Euskadiko A
genda Digitala 2015 (AD@15), 2012ko uztailan onartutakoa, informazioaren gizartearen a
lorreko plan berriaren izendapena da. Plan horren bidez euskal gizarteak igoera kualitatiboa eman dezan lortu nahi da, erreferente bihurtu a
rte, eta horretarako IKTak ongizatearen eta bizi-kalitatearen hobekuntzaren zerbitzua jarri behar dira. Horregatik, Eusko Jaurlaritzak kontsulta publikoko prozesu zabala bideratu du herritar guztiei zuzenduta plana eraikitze a
ldera.
Eusko Jaurlaritzaren adierazpenen a
rabera, plana burutzen ehunka herritarrek parte hartu dute, % 400 ideia baino gehiago bildu dira eta a
genda digitalean jasotako 101 ekimen eta proiektutan zehaztu dira.
Iturri horiei jarraiki, Euskadiko A
genda Digitala 2015 a
bian jartzean, Eusko Jaurlaritzak estrategia baten ezarpenari hasiera emango lioke, euskal herritarrei, besteak beste, honako a
ukerak eskainiz:
aktiboki parte hartzea.
aurreratuen sorta zabala eskura izatea,
abiadura handiko gailu mugikorren bidez.
administrazioak kudeatzek dituen baliabideen helmuga modu gardenean ezagutzea.
altuekin.
administrazioarekin izapideak egitea eguneko 24 ordutan.
askotara heltzea.
Horretarako, Euskadiko A
genda Digitala 2015 4 esparru handiren inguruan egituratzen da (iturria: IREKIA):
aukera berdintasunean, gaitasun teknologiko handiarekin. Hemen Metaposta bezalako proiektuak gaineratzen dira, Espainian
aitzindaria dena.
aurreratu eta irisgarriak: euskal herri
administrazioak herritarrei eta enpresei eragin handiko zerbitzu publiko digital
aurreratuak eskain diezazkien.
administrazioak zerbitzu digital
aurreratuak eta
abiadura ultra-azkarrekoak, segurtasun maila
altuekin, prezio eskuragarriekin eta edozein lekutatik eskura dituztela bermatzeko. Horren
adibide bat da pasa den
astean gobernuaren, Kutxabanken eta lau eragileren
artean sinatutako protokoloa.
Aldez a
urretik, euskal gobernuak bere ekintza a
ntolatu du EIGP 2010 Euskadi Informazioaren Gizartean Planaren bidez. Horren euskarriek A
vanza Planean edo Europako A
genda Digitalean a
zaldutako erronkekin bat egiten dute: konfiantza eta segurtasun digitala; a
zpiegituren elkarreragingarritasuna; eta pertsona eta erakunde guztientzako gizarteratzea eta irisgarritasuna. Horretarako, hiru jarduera-eremutan lan egiten du, a
lde batetik, e-gaitasunen ahalduntzea, bestetik, zerbitzu publiko eta pribatu aurreratuen eskaintza eta, a
zkenik, euskarriko infoegituren sorrera eta garapena (plataformak, segurtasuna, estandarrak, egiturak eta gailuak).
Nortasun propioa eta kohesionatua duen herrialdea, oso jantzita dauden, ingurumenarekiko errespetua duten eta informazioaren eta komunikazioaren baliabide teknologiko as
ko erabiliz beren lanbide-jarduerak, jarduera pertsonalak eta gizarte-arlokoak etengabe eraldatzeko gai diren pertsonek eta erakundeek —enpresa-arlokoak eta gizarte-arlokoak— osatzen dutena; honako hauek sustatu eta a
halbidetzen dituena: sarean lan egitea, jakintzarako sarbidea izatea eta jakintza hori sektore pribatuan nahiz publikoan parte hartuz a
plikatzea, eta eragileen, gizartearen turismo baliabideen eta euskal kulturaren presentzia munduan; eta teknologia horiek berak euskarri dituzten zerbitzu publiko eta pribatu a
urreratuetarako sarbidea ematen duena, produktibitateari laguntzen diona eta bizi kalitate hobea izaten laguntzen duena.
EIGP 2010aren ikuspegia
Bere ikuspegia lortzeko EIGPk 5 helmuga proposatzen ditu, haien hedapena proiektu ugari jasotzen dituzten 18 jarduera-programak osatutako 5 ekimen a
bian jarriz gauzatuko da eta horrez gain seigarren ekimen bat ere gaineratu beharra dago “agenda digital instituzionalak” baita planari berari buruzko ezarpen, jarraipen eta ebaluaziorako zazpigarren ekimen bat ere.
5 helburu horiek eta txosten honen helburuari jarraiki a
plikatu beharreko dagozkion ekimenak honakoak dira:
1. Herritar a
ktiboak: herrialde kohesionatua eta bertako herritarrak a
dituak izango dira, bai eduki eta zerbitzu digital a
urreratuak erabiltzeko, bai, bereziki, horiek sortzeari, garatzeari eta ongizate indibidualaren eta kolektiboaren zerbitzuan jartzeari dagokionez modu a
ktiboan lankidetzan jarduteko. Helburu horrekin jarduera programak garatzen dira (“Bizitza osoko ikaskuntza”, “2010eko ikastetxea”, “Nire etxea Interneten”, “Inklusioa” eta “Herritarren partaidetza”) eta horien emaitzen mende dago, inolako zalantzarik txosten honetan jasotako informazioa.
Kontuan hartu beharra dago a
ldez a
urretik a
dierazitako a
giri estrategikoetan ez dela berariaz bideratu herritarrak gaitzera, herritarren partaidetzaren a
lorreko tresnak eskaintzera bideratutako ekintzen diseinua.
2. Zerbitzu publiko digital a
urreratuak. Horien garapena 2008-2010eko A
dministrazio eta Gobernu Elektronikoen Plan Estrategikoarekin (AGEPE) eta 2006-2009ko Informatika eta Telekomunikazio Planarekin (ITP) lankidetzan egingo da. A
dministrazioa digitalizatzeko prozesu horretan, EIGPk gizarte ikuspegia eskaintzen du garapenerako printzipioak ezarriz, bereziki bizi-kalitatea a
reagotzeko herritarrekiko orientazioan.
3. Infoegiturak: herritarrak, enpresak eta euskal a
dministrazioak IGk euren esku jartzen dituen zerbitzu eta tresnak eskuratu ditzaten sustatzea, edozein lekutan egonda ere, bide eta gailu ugariren bidez, betiere segurtasun maila a
ltuekin. Hori guztia a
ukera berdintasunaren, diskriminazio ezaren eta irisgarritasun unibertsalaren printzipioei jarraiki, infoegituren diseinutik bertatik.
Aipatu beharra dago Enpresa berritzailearen ekimena, euskal enpresek IKTak sakonki eta modu hedakorrean erabil ditzaten, izan ere, euren lankidetzak eta gaitasunaren hazkundeak produktu eta zerbitzu berritzaileak garatu a
halko lituzkete euskal herritarrek horien onura lortzeko.
Azkenik, Euskadi sarean ekimenak Euskararen eta euskal kulturaren presentzia a
beratsa, dinamikoa eta etengabea mantendu nahi du Interneten eta baliabide digitaletan eta, bereziki kultura eta turismoan eskumena duten a
dministrazioak eta kulturarekin loturiko fundazio, elkarte eta bestelako erakundeak inplikatzen baditu ere, herritarrak barne hartzen ditu, bereziki web 2.0ko zerbitzuek herritar guztien a
rtean “Euskadi sarean” marka sustatzeko eskaintzen duten a
halmenari dagokionez.
Aipatzekoa da Euskal A
utonomia Erkidegoko testuinguruan, “2009-2013 epeko IX. Legegintzaldiko Gobernuaren Egitasmo eta Jarduera Esanguratsuen Egutegia” onartzeko erabakiaren garrantzia Gobernuak herritarren partaidetzarako irekiera Egitasmo eta Jarduera esanguratsuak gauzatzeko, izapidetzeko, onartzeko, jarraitzeko eta ebaluatzeko prozeduran gaineratu beharreko oinarrizko printzipioen a
rtean gaineratzeko (gardentasuna, jarraipena eta ebaluazioarekin batera). Horretarako, Eusko Jaurlaritzako Koordinazioko Idazkaritza Orokorrak Sailek Gobernu-planak egiteko orientabideak a
giria burutu zuen.
8. Sarbide-eten digitala
Sarbide-eten digitala IKTetarako sarbidearen a
rabera sortutako desberdintasunei buruz hitz egiteko sortutako terminoa da.
Erabilera-etenarekin batera, gehien a
ztertu eta dokumentatutako eten digitalaren ertzetako bat da. Gobernu eta erakundeek hainbat urte daramatzate a
halegin handiak egiten a
zterlan ereduak eta a
dierazle estatistikoak garatzeko herritarrek IKTetarako duten sarbide-mailari buruzko datu fidagarriak eskuratze a
ldera, horrela bada, beste lurraldeekiko a
zterketa konparatiboa egin daiteke eta urteetan zehar izandako bilakaera-azterketa burutu.
Une honetan ia gaindituta dagoen etena dela uste da, izan ere, IKT a
zpiegituren hedapena eta herritarren ekipamendu teknologikoa nabarmenki handitu da a
zken urteetan.
Onarpen hori egitea (sarbide-etena gainditzea) erraza da, izan ere, une honetan interesa bereziki tresna berrietan dago, IKTen erabilera berrietan. Sarbide-eten digitala kontuan ez hartzea edo gainditutzat jotzea, berriz, a
kats oso larria izan daiteke.
Herrialde garatuetako ia gobernu guztiek e-administrazioari, gobernu irekiari eta e-partaidetzari buruz eta IKTek euren ekonomia eta gizarteak garatzeko dituzten a
halmen handiari buruz hitz egiten duten une honetan, ezin ditugu a
lde batera utzi a
dibide gisa gure a
rreta deitzeko balio behar duten hainbat datu:
Europako familien % 30ak (16 eta 74 urte bitarteko gutxienez pertsona batekin) ez du Interneterako konexiorik44.
Euskadiren kasuan kopuru hori % 34ra igotzen da (Interneterako konexiorik ez duten euskal familiak, 16 eta 74 urte bitarteko kide batekin gutxienez)45.
Ehunekoa % 73,4ra igotzen da Euskadin gutxienez 65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat duten familietan.
Kapitulu honen helburu nagusia bi galdera esanguratsuri erantzuna ematea da “nortzuk dira sarbide-eten digitala bereziki pairatzen dutenak?” eta “zer oztopo edo eragozpen dituzte IKTetara heltzeko?”.
Horretarako, egoeraren a
zterketa laburra egingo dugu, irudi finko gisa, Euskadiko IKT a
zpiegitura eta ekipamendu eskuragarritasunaren inguruan.
44 Iturria: Digital A
genda Scoreboard http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/scoreboard/graphs/index_en.htm. 2011ko a
benduan egindako kontsulta, UE27 batez besterako.
45 Iturria: Eustat, Informazioaren Gizarteari buruzko Inkesta. Familiak (IGI-F).
IKTetarako sarbidean demokratizazioa bermatzeko oinarrizko zutabeetako bat a
zpiegitura teknologikoen hedapena da.
(6. taula)
Telefonia finkoa
Iturria: CMT, Informe Provincias, 2011ko a
bendua.
Hiru lurralde historikoek estatuko batez bestekoa baino telefonia finkoko barneratze tasa a
ltuagoa dute. CMTren datuen a
rabera, Euskadik telefonia finkoko 1.063.078 linea ditu zerbitzuan, hau da, Espainian zerbitzuan dauden linea guztien % 5,26.
Telefonia mugikorraren barneratzeari dagokionez, Bizkaia eta Gipuzkoako lurralde historikoek estatuko batez bestekoarekin guztiz bat egiten dute 100 biztanle bakoitzeko ordaindu ondoko telefonia mugikorreko linea kopuruari dagokionez.
(7. taula)
Telefonia mugikorra
Iturria: CMT, Informe Provincias, 2011ko a
bendua.
Arabak, 100 biztanle bakoitzeko 68,3 lineako barneratze tasarekin, Euskadiko eta estatuko batez bestekoaren gainetik kokatzen da. 1.460.451 linea mugikorrekin, Euskadik Espainian erregistratutako ordaindu ondoko linea mugikor guztien % 4,64 biltzen ditu.
Euskadin dauden telefono publikoen eskuragarritasuna 1.695 telefono publikora heltzen da, hau da, 1.000 biztanle bakoitzeko telefono publiko 1eko barneratze-tasa, gutxi gorabehera. Hiru lurralde historikoek erregistratutako tasa, kasu honetan, estatuko batez bestekoa baino baxuagoa da.
(8. taula)
Telefono publikoak
Iturria: CMT, Informe Provincias, 2011ko a
bendua.
Euskadi ere estatuaren batez bestekoa baino gorago dago abiadura handiko Interneterako konektibitateari dagokionez. Banda zabaleko 526.424 linearekin (Espainiako banda zabaleko linea guztien % 5,03) hiru lurralde historikoetan barneratze-tasa (banda zabaleko lineak 100 biztanle bakoitzeko) oso a
ntzekoak lortzen ditu eta Espainiako batez bestekoa baino handiagoak.
(9. taula)
Banda zabala Euskadin
Iturria: CMT, Informe Provincias, 2011ko a
bendua.
(10. taula)
Deien banaguneak
Iturria: CMT, Informe Provincias, 2011ko a
bendua.
Euskadin Internet mugikorreko estaldura eskaintzeko telekomunikabideen a
zpiegituren eskuragarritasuna 2G telefonia mugikorreko (ahots eta datu igorpen mantsoa) 2.187 banagunetan eta 3G teknologiako (datuak eta a
hotsa a
biadura handian igortzeko hirugarren belaunaldiko teknologia) 1.567 banagunetan zehazten da. Kopuru horiek esan nahi dute Euskadik Espainiako 2G teknologiako banaguneen % 4,11 biltzen duela eta 3G teknologiako banaguneen % 4,59.
Aztertutako datuetan a
ntzeman daitekeen moduan, Euskadiko oinarrizko teknologien barneratze-tasak estatuko batez bestekoak baino a
ltuagoak dira. Errealitate horrekin batera Interneterako konexio-azpiegitura garrantzitsua dago (finkoa zein mugikorra), a
priori, lurraldean sarerako sarbidearen eskuragarritasuna bermatzen duena.
Datu horien a
urrean, saihestezina dirudien galdera sortzen da: benetan demokratizatuta a
l dago Interneterako sarbidea? Sarbide-etena sortzen a
l da, a
zpiegituren ikuspuntutik, landa esparruan?
Erantzunak a
urkitzeko galdera horren erantzunera hurbiltzen gaituen a
dierazle batera jotzen dugu. Datua kasu honetan EINek eskaintzen digu46, izan ere, etxeetako IKT ekipamenduan esparruan ikerketa-ildoetako bat “herritarrek Internetik ez izateko a
rrazoiak” dira.
Estatistikak dio Interneterako konexiorik ez duten euskal etxeetako % 0,3k bakarrik zonaldean estaldurarik ez izatearekin lotzen dutela. Datu hori bereziki nabarmena da, izan ere, estatuko batez bestekoa % 3koa da. Horrek esan nahi du, EINen etxeetako IKTei buruzko inkestak a
zaltzen duen moduan, Euskadik ez duela telekomunikabideen oinarrizko a
zpiegituretarako, hala nola, Interneterako, sarbidearen eskuragarritasun a
razorik egoitza zonaldearen a
rabera.
46 Iturria: EIN, Etxeetako IKT ekipamendua eta erabilerari buruzko inkesta, 2011.
8.2. IKT ekipamendua.
Euskadiko uneko egoeraren erradiografia laburra
Euskadin dagoen IKTetarako sarbidea ikuspegi barneratzaile batetik a
ztertzeko a
haleginean, Euskadiko telekomunikabideen a
zpiegiturei buruzko a
urreko a
zterketa euskal familiek duten IKT ekipamenduari buruzko erradiografia labur batekin osatzen da. Horretarako, Euskal Estatistika Erakundeak (Eustat) eskainitako Informazioaren Gizarteari buruzko Inkestaren IGI-Familiakdatu estatistikoetan oinarritzen gara.
Inkestek a
zaltzen digutenez, une honetan, euskal familien % 72k (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) ordenagailua dauka etxean eta % 65,8k Interneterako konexioa.
Lurralde historikoen a
rabera, Gipuzkoa Euskal A
utonomia Erkidegoaren batez bestekotik gorak okatzen da, bai ordenagailuaren bai Interneten eskuragarritasunari dagokionez. Bizkaiak Euskadiko batez bestekoarekin bat egiten du eta A
raba beste bi lurralde historikoenak baino zertxobait beherago dauden balioak ditu.
(17. irudia)
Ordenagailua, Internet eta telefono mugikorra Euskadiko familietan
(16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) 2011n, lurraldeka (%)
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Internetera konektatzeko hautatutako teknologia motari dagokionez, Euskadiko familien % 41ak (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) A
DSLa a
ukeratzen du, % 20ak berriz kable bidezko konexioa kontratatzen du (zuntz optikoa).
Telefono mugikorra Euskadiko familietan presentzia gehien duen teknologietako bat da. Horrela bada, familien % 92,6k telefono mugikorra dauka. Kasu honetan, Bizkaia beste bi lurralde historikoen a
urretik kokatzen da, Euskadiko batez bestekoa baino portzentaje-puntu bat gorago.
IKT ekipamenduen sorta irekitzen, telebista (% 99,6), irratia (% 89) eta telefono finkoa (% 89,6) telefono mugikorraz gain Euskadiko familietan 2011n zehar presentzia gehien duten beste ekipamendu batzuk dira.
Era berean, datuek berresten dute ordenagailu eramangarriek (% 47,3) gutxika, presentzia gehiago dutela Euskadiko familietan mahai gaineko ordenagailuek edo PCek baino (% 46,6).
(18. irudia)
IKT ekipamendua Euskadiko familietan
(16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) 2011n (%)
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.2.1. IKT ekipamenduen bilakaera familietan. Digitalki helduz doan gizartea
Euskadiko familien IKT ekipamenduen a
zterketan nahitaez egin beharreko ikuspuntua a
zken urte hauetan a
dierazle nagusiek izan duten bilakaeraren a
zterketa da.
Datu horiei esker egiazta dezakegu urtez urte ordenagailua, Internet edo telefono mugikorra bezalako gailu eta oinarrizko teknologien ekipamendua handituz joan dela.
Ondoren a
zaltzen den grafikoak nahiko a
rgi islatzen du nola joan den bilakaera hori. Duela denbora gehiago gure bizitzetan dauden teknologiek, hala nola, ordenagailuak eta telefono mugikorrak, hazkunde jarraitua baina neurrizkoa izan dute.
Horrela bada, 2006an Euskadin familien % 59,4k (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) etxean ordenagailua zuen; kopuru hori % 72raino igo da 2011n. Horrek esan nahi du 12,6 portzentaje-puntuko igoera a
zken 5 urtetan.
Telefono mugikorraren kasuan, 2006an gailu hori familien % 90,9tan zegoen (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez). A
zken urteetan bere presentzia 5,3 portzentaje-puntu handitu da, telefono mugikorra duten familien ehunekoa % 92,6raino igoz.
(19. irudia)
Familien IKT ekipamenduen bilakaera
(16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez)
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Baina, zalantzarik gabe, gure etxeetan presentzia nabarmenki irabazi duen teknologia Internet da. 2006. urtean Euskadiko familien % 45,6k (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) Interneterako konexioa zuten euren etxeetan, 2008. urtean, berriz, zifra horrek 10 portzentaje-puntuko hazkundea pairatu zuen (% 55,9). 2011n familien % 65,8k Interneterako konexioa dauka bere etxebizitzetan. Horrek esan nahi du 20,2 portzentaje-puntuko igoera a
zken 5 urtetan.
Halako zerbait gertatzen da Internetera konektatzeko erabilitako teknologia motarekin. 2006an familien % 19,7k A
DSLa eta % 14k zuntz optikoa a
ukeratzen zuen bitartean, 2011n ehuneko horiek nabarmenki handitu dira. Horrela bada, teknologia horien bidez konektatzen diren familien (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) ehunekoak % 41 eta % 20 dira, hurrenez hurren.
Gure ikuspuntuak, Euskadiko eten digitalen a
zterketarantz bideratuta, datu horrek eskaintzen duen irakurketa bikoitza egitera behartzen gaitu. 16 eta 74 urte bitarteko kideren bat, gutxienez, duten Euskadiko familien heren batek (% 34,2) ez du Interneterako sarbiderik.
Zer ezkutatzen da “falta” horien a
tzean? Nortzuk dira maiz datu estatistiko batean hartzen ditugun eta infobaztertu izenarekin edo bazterkeria digitaleko egoeran dauden pertsona gisa ezagutzen ditugun horiek?
Zentzu horretan, Europako A
genda Digitalak (informazioaren gizartearen garapen-alorrean Europako estrategia esparruaren erreferentzia gorena) zera dio:
“Kasu as
kotan, egoera hori erabiltzailearen gaitasun faltaren ondorio da, hala nola, a
lfabetatze digital edo mediatiko faltaren ondorio, ez soilik enplegagarritasunerako, baita komunikabide digitalen erabilera konfiantzaz eta bereizketaz ikasteko, sortzeko, parte hartzeko eta bideratzeko. Irisgarritasunak eta erabilgarritasunak a
razoak sortzen dituzte ezgaitasunen bat duten europarrentzat. Eten digitala libratzea lagungarria izan daiteke gizarte egoera a
huleko taldeetako kideek gizarte digitalean berdintasunez parte hartu dezaten (haientzako interes zuzeneko zerbitzuak barne, a
dibidez, ikasketa esparruetan, herri a
dministrazioan edo lineako osasunean) eta zaurkortasun egoeratik a
tera daitezen enplegagarritasuna handituz. Gaitasun digitala, beraz, ezagutzan oinarritutako gizarte bateko kideentzako oinarrizkoak diren funtsezko zortzi gaitasunetako bat da”.
Hitz horietatik a
rgi eta garbi ondoriozta dezakegu IKTen erabileraren garrantzia, bereziki zaurkorrenak diren talde, gizarte-talde eta gutxiengo etnikoei a
rreta berezia jarrita. Rigako Ministro-adierazpenaren espiritua berreskuratuz, bertan, IKTen a
ldeko a
pustu irmoa egiten baitzen justizia sozialaren a
ldeko lanerako tresna gisa.
Bestalde, IKTen erabilerara gaineratzen den masa kritikoa handituz doan heinean eta haien erabilerara loturiko zerbitzu eta a
ukera berriak sortzen diren heinean, IKTak euren egunerokotasunean gaineratzen duten pertsonen eta horietarako sarbiderik ere ez dutenen a
rteko gapa handitzen da.
(20. irudia)
Familien IKT ekipamenduen bilakaera
Iturria: Delivering Digital Inclusion. A
ction Plan, UK Government.
8.3. Nortzuk dira IKTetarako sarbiderik ez duten pertsonak?
“Ez da moralki onargarria ezta ekonomikoki jasangarria ere milioika pertsona a
tzean uztea, IKTak edo horien a
bantailak erabiltzeko gaitasunik gabe”.
Viviane Reding,
EU Commissioner for Information Society a
nd Media
(2007ko a
zaroa)47
Eustaten Informazioaren Gizarteari buruzko Inkestak-Familia (IGI-F) delakoen datuek eta EINen IKT ekipamendu eta erabilerari buruzkoek IKTetarako (ekipamendua) sarbideari buruzko a
zterketa xehatua eskaintzen digute hainbat faktoreren a
rabera:
(21. irudia)
Eustaten IKTrako sarbidearen a
zterketa xehaturako faktoreak
8.3.1. Adina eta sarbide-etena
Adinaren a
raberako ekipamenduaren a
zterketak, ondorengo grafikoan a
zaltzen den moduan, hiru ondorio nagusi eskaintzen dizkigu:
adin tarteen eta 45 urtetik gorakoei dagozkienen
artean,
azken horietan ehunekoek nabarmenki egiten baitute behera.
(22. irudia)
Etxean ordenagailua duten Euskal A
utonomia Erkidegoko 15 urte edo gehiagoko herritarrak, a
dina eta lurralde historikoaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
adin horietako euskal herritarren % 97k etxean gutxienez ordenagailu bat duela
adierazi du eta % 93,8k Interneterako konexioa ere badauka.
adin horietako herritarren % 42,9k ez du ordenagailurik eta % 48k ez du Interneterako konexiorik haren etxean. Ia herritar-talde horren erdiak.
Zifrek oso a
rgiak dirudite. Adinaren eta IKT ekipamenduaren a
rteko harreman a
rgia dago. Nagusiak, beharbada, IKT ekipamenduko ehunekorik txikienak dituztenaren hipotesiarekin, 65 eta 74 urte bitarteko pertsona bati gutxienez duten familien inguruko informazioa a
ztertu genuen estatistiketan.
Emaitzak, kasu honetan, guztiz irmoak eta a
rgiak dira.
Mugikorra nagusien a
rtean sarbide-etena gainditzeko gai den teknologia gisa a
zaltzen da. Horrela bada, pertsona nagusi batekin gutxienez bizi diren familien % 84,5ak gailu hori dutela a
itortu dute.
Berriz, 65 eta 74 urte bitarteko pertsona batekin gutxienez bizi diren familien % 70,7k ez du ordenagailurik eta % 73,4k ez du Interneterako konexiorik.
(23. irudia)
Etxean Internet duten Euskal A
utonomia Erkidegoko 15 urte edo gehiagoko herritarrak, a
dina eta lurralde historikoaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
(24. irudia)
65 eta 74 urte bitarteko pertsona batekin gutxienez bizi diren familien IKT ekipamendua teknologia motaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.3.2. Habitata eta sarbide-etena
Azterketan a
re gehiago sakonduz eta habitataren tamaina eta a
dinaren a
ldagaiak gurutzatuta, datuek a
zaltzen dute bizilekuaren tamainak eragin handia duela familien IKT ekipamenduan 65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familietan.
10.000 biztanle baino gutxiagoko habitatetan bizi diren eta pertsona nagusiak dituzten familien IKT ekipamendua hiri handietan eta 100.000 biztanle edo gehiagoko habitatetan bizi diren beste familiena baino zertxobait txikiagoa da, ondorengo grafikoan islatzen den moduan.
Antzeman daitekeen moduan, 5,7 portzentaje puntuko a
ldea dago ordenagailuaren eskuragarritasunari dagokionez pertsona nagusiak dituzten familietan 100.000 biztanle edo gehiago dituzten habitaten a
lde.
Aldea a
re nabarmenagoa da etxean Interneterako konexio-eskuragarritasunari dagokionez. 65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien % 22,5ak Internet duen bitartean, 100.000 biztanle edo gehiagoko inguruetan bizi diren eta pertsona nagusiak dituzten beste familia horiek % 31ko ehunekoa jasotzen dute. 8,5 puntuko a
ldea a
zken kasu horren a
lde.
Hala ere, behar bada, kasurik deigarriena telefono mugikorraren ekipamenduarena da. 10.000 biztanle baino gutxiagoko habitatetan bizi diren 65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien % 15,1ak telefono mugikorra duen bitartean, 100.000 biztanle edo gehiagoko hirietan bizi diren familien kasuan ehuneko hori % 46,4ra a
rte igotzen da.
(25. irudia)
65 eta 74 urte bitarteko pertsona batekin gutxienez bizi diren familien IKT ekipamendua habitataren tamainaren eta teknologia motaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Azterketaren a
din-tartearen marjinak handitzerakoan eta kasu honetan 16 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familietan a
rreta jarrita, habitataren tamainaren a
rabera IKT ekipamenduan a
ldeak ere badaudela a
ntzeman dezakegu.
(26. irudia)
16 eta 74 urte bitarteko pertsona batekin gutxienez bizi diren familien IKT ekipamendua habitataren tamainaren eta teknologia motaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Alderik nabarmenenak Internet eta telefono mugikorraren eskuragarritasunean a
ntzematen dira. Horrela bada, 16 eta 74 urte bitarteko pertsona batekin gutxienez eta 100.000 biztanle edo gehiagoko habitatetan bizi diren familien % 67k Internet daukate euren etxeetan, eta 100.000 biztanle baino gutxiagoko habitatetan bizi diren familien kasuan, berriz, ehuneko hori % 64ra murrizten da (3 portzentaje puntuko a
ldea). Telefono mugikorrari dagokionez, berriro ere ia 2 portzentaje puntuko a
ldea a
ntzematen da 100.000 biztanle edo gehiagoko hiri handietan bizi diren familien a
lde.
8.3.3. Generoa eta sarbide-etena
Aztertu beharreko beste a
ldagaietako bat IKTetarako sarbide ezberdintasunak genero ikuspuntutik jorratzean datza. Eustaten datuek baieztatzen dutenez, une honetan oraindik ere sarbide ezberdintasunak daude gizonen eta emakumeen a
rtean.
Horrela bada, ondorengo grafikoan a
ntzeman daitekeen moduan, gizonen % 74,5ak etxean ordenagailu bat gutxienez duten bitartean, kopuru hori % 68,1era murrizten da emakumeen kasuan. Ia 6,5 portzentaje puntuk gap nabarmena a
dierazten dute eta, lurralde historikoen a
raberako a
zterketa egiterakoan, a
re handiagoa da Bizkaiaren kasuan. Hemen, gizonen eta emakumeen ordenagailuaren eskuragarritasunaren a
ldea 7,8 portzentaje puntukoa da.
(27. irudia)
Etxean ordenagailua duten Euskal A
utonomia Erkidegoan 15 urte edo gehiagoko herritarrak, generoa eta lurralde historikoaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Osterantzean, A
raba buruan dago Euskadiko lurralde historikoen rankingean ordenagailua bezalako oinarrizko teknologiarako sarbidearen etenik txikiena bertan baitago (% 70,3 gizonen a
rtean eta % 68,4 emakumeen a
rtean).
Alde horiek berriro ere a
zpimarratzekoak dira Interneterako sarbideari dagokionez.
Emakumeen % 62,6k etxean Interneterako konexioa duten bitartean, Interneterako konexioaren eskuragarritasuna duten gizonen ehunekoa % 69koa da, 6,4 portzentaje puntuko a
ldea.
Gipuzkoaren kasuan, etxean Interneterako konexioa duten gizonen eta emakumeen ehunekoaren a
rteko a
ldea 6,6, portzentaje puntukoa da, Euskadiko batez bestekoarekiko parekotasunetik oso gertu.
Ordenagailuaren ekipamenduaren kasuan gertatzen zen moduan, Bizkaia gizonen eta emakumeen a
rteko sarbide-etenik handiena duen lurralde historikoa da berriro ere Interneterako konexioaren eskuragarritasunari dagokionez (7,8 portzentaje puntuko a
ldea). Era berean, A
raba berriro ere buruan kokatzen da lurralde historikoen rankingean gizonen eta emakumeen a
rteko sarbide-etena murrizteari dagokionez. Horrela bada, 1,3 puntuko a
ldea besterik ez dago emakumeek eta gizonek erregistratutako portzentajeen a
rtean.
(28. irudia)
Etxean Internet duten Euskal A
utonomia Erkidegoan 15 urte edo gehiagoko herritarrak, generoa eta lurralde historikoaren a
rabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.3.4. Familia mota eta sarbide-etena
Eustaten inkestek a
dierazten dute familia motarekin loturiko sarbide-etena egon daitekeela. Daturik a
rgienak ekipamendu a
dierazle oinarrizkoenak (ordenagailua eta Internet) a
ztertzerakoan a
ntzematen ditugu.
(29. irudia)
Ordenagailu ekipamendua 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familietan (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Badirudi harreman a
rgia dagoela familiaren tamainaren eta IKT ekipamenduaren eskuragarritasunaren edo eskuragarritasun ezaren a
rtean. Horrela bada, ordenagailua duten familien % 71,4 (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) seme-alabak dituzten familiak diren bitartean, ehuneko hori % 15,4ra murrizten da bikotekideek osatutako familien kasuan eta % 13,1era bakarrik dauden pertsonek osatutako familien kasuan.
Atzeko zerbait gertatzen da Interneterako konexioaren ekipamenduari dagokionez. Etxebizitzetan Interneterako konexioa duten familien % 73 (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) seme-alabak dituzten familiak dira. % 14,8 bikotekidea duten pertsonei dagokie eta % 12,2 bakarrik dauden pertsonei.
(30. irudia)
Interneterako konexiorako eskuragarritasuna 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familietan (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Azterketa horrek berriro ere pertsona nagusiengan bidaltzen gaitu, bakarrik bizi diren pertsonen portzentaje a
ltua osatzen baitute. Imsersoren datuen a
rabera (“Zugandik hurbil” proiektu pilotua) Espainiako pertsona nagusien (65 urtetik gorakoak) % 20 bakarrik bizi da, beste edozein a
din tartetan baino proportzio handiagoa, eta % 31,6ra heltzen da 85 eta 89 urte bitarteko pertsona nagusien kasuan. Iturri horren beraren a
rabera, bakartasuna emakumeen a
rtean oso zabalduta dagoen errealitatea da herritar helduei dagokienez, izan ere, bakarrik bizi diren pertsona nagusien % 77 inguru emakumeak dira.
Horrela bada, bakarrik bizi diren pertsonek osatutako familien portzentaje horien a
tzean, orain a
rte eten digitalaren sortzaile gisa a
ztertu ditugun hainbat faktoreren –familia mota, a
dina eta generoa– a
rteko korrelazioa gerta zitekeen.
8.3.5. Ikasketa maila, jarduerarekiko lotura eta sarbide-etena
IKTetarako sarbide eta erabilera ezberdintasunak sortzen dituzten ohiko faktoreetako bi dira. Zifrek a
zaltzen dute euren etxebizitzetan ordenagailua eta interneterako konexioa duten pertsonen profila bigarren mailako edo goi-mailako ikasketak a
maituak dituzten eta une honetan ikasten edo lanean a
ri diren pertsonek osatzen dutela. Osterantzean, ikasketa maila baxuagoak dituzten edo langabezian dauden pertsonek euren etxebizitzetan IKT ekipamenduko portzentaje as
koz ere baxuagoak erregistratzen dituzte.
Ondorengo grafikoetan ikasketa mailaren eta jarduerarekiko loturaren a
rabera dagoen gapa a
zaltzen da. 55 portzentaje puntu a
rteko a
ldea dago ordenagailuaren ekipamenduan Euskal A
utonomia Erkidegoko 15 urtetik gorako herritarren a
rtean ikasketa mailaren a
rabera eta 50 puntukoa ikasten dutenen eta langabezian daudenen a
rtean.
(31. irudia)
Etxebizitzan ordenagailua duten Euskadiko 15 urtetik gorako herritarrak ikasketa mailaren a
rabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
(32. irudia)
Etxebizitzan ordenagailua duten Euskadiko 15 urtetik gorako herritarrak jarduerarekiko loturaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Etxeetako Interneterako konexioaren eskuragarritasunaren kasuan ikasketa mailaren eta jarduerarekiko loturaren a
rabera, berriro ere ordenagailuaren eskuragarritasunaren kasuan a
ntzemandako joera errepikatzen da. Oinarrizko prestakuntza maila duten edota langabezian dauden pertsonak ekipamendu portzentaje baxuenak erregistratzen dituzten profilak dira faktore horien a
zterketaren a
rabera.
(33. irudia)
Etxebizitzan Interneterako konexioaren eskuragarritasuna duten Euskadiko 15 urtetik gorako herritarrak ikasketa mailaren a
rabera (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
(34. irudia)
Etxebizitzan Interneterako konexiorako eskuragarritasuna Euskadiko 15 urtetik gorako herritarren a
rtean jarduerarekiko loturaren a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.3.6. Hileroko diru-sarrerak eta sarbide-etena
Ezberdintasun sozial eta digitalen a
rteko harremanak lotura ugari ditu, besteak beste, horiek eragiten dituzten faktoreen bateratasuna. Horietako bat, zalantzarik gabe, etxe batean sar daitekeen diru-sarrera mailaren a
raberako erosahalmena da.
EINen etxebizitzei eta IKTei buruzko inkestatik48 lortutako datuen a
rabera, hilero 2.700 euro baino gehiagoko diru-sarrerak dituzten etxebizitzen % 97k (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) ordenagailua dute euren etxeetan. Zifra horrek hilero 1.100 euro baino gutxiagoko diru-sarrerak dituzten familiek erregistratutako % 42.5arekin a
rgi eta garbi kontrastatzen du.
Egoera errepikatzen da Interneterako konexioaren eskuragarritasunari dagokionez. Horrela bada, hilero 1.801 eta 2.700 euro bitarteko diru-sarrerak dituzten etxebizitzen % 88,6k Interneterako konexioa duten bitartean, ehuneko hori % 37,7ra murrizten da 1.100 eurotik beherako hileroko diru-sarrerak dituzten etxebizitzen kasuan.
(35. irudia)
Ordenagailuren bat duten Euskadiko etxebizitzak (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) etxebizitzako hileroko diru-sarrera garbien a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda EINen datuei jarraiki.
(36. irudia)
Interneterako konexioa duten Euskadiko etxebizitzak (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) etxebizitzako hileroko diru-sarrera garbien a
rabera (%), 2011
alt="" />
Guk eginda EINen datuei jarraiki.
Zifrek a
zaltzen dute oinarrizko IKT tresnetarako sarbide ezberdintasun handiak dituzten beste pertsona talde bat dagoela: hileroko diru-sarrera garbi baxuagoak dituztenak. Gap hori murrizten da beste IKT tresnen kasuan, hala nola, telefono mugikorraren kasuan, eskuragarritasun a
lderik nabarmenenak 10 portzentaje puntutik behera baitaude. Sarbidearen unibertsaltasunak, kapitulu honen beste a
talen batean a
zaldu dugun moduan, Euskadiko herritarren a
rtean sarbide-etena saihestea lortu du. Bere etengabeko eraldaketa sakelako ordenagailu txikietan, doako haririk gabeko sareetara konektatzeko a
ukera eta a
isiarekiko lotura ordenagailuaren edo mugikorrean Interneterako konexio finkoaren eskuragarritasunaren mendekotasun txikiago baten a
tzean ezkutatzen dira.
8.3.7. Aniztasun funtzionala eta etorkinak
Talde horien etxeetan edo zentroetan oinarrizko ekipamenduaren eskuragarritasun portzentajeen inguruko informazio zehatza edukitzeko a
ukera eskaintzen diguten datu kuantitatiborik ez dugun a
rren, a
niztasun funtzionaleko pertsonak eta etorkinak elkarrizketen zein lan-mahaien bidez txosten hau burutzean kontsultatutako a
ditu-taldeak une honetan eten digitalak –besteak beste, sarbide-eten digitala– pairatzen dituzten talde gisa identifikatu ditu.
Aipatutako hiru taldeek eten hori pairatzen dute a
rrazoi ezberdinak direla-eta, kapitulu honen hurrengo a
talean a
ztertuko dugun moduan eta, a
ldi berean, lehentasuna duten taldeak dira IKTetarako sarbidea errazterako orduan, horiek a
ukerak eskain baitakizkieke euren bizi kalitatea eta gizarte sustapena hobetze a
ldera.
Talde horiek, nazio, Europa eta nazioarte mailako IKT ekipamenduari buruzko inkesta handietan eta informazioaren gizartearen garapen esparruko a
giri estrategiko nagusietan as
kotan a
zaltzen ez direnak, maiz euren IKTetarako sarbidea elkarte-ehunaren bidez eta gobernuz kanpoko erakundeen bidez bideratzen dute, egunero herritar horien a
lboan lan egiten baitute.
47 Iturria: Commission calls for a
n a
ll-inclusive digital society: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-07-1804_en.htm.
48 Oharra: gaur egun IKT eta a
niztasun funtzionalarekin zein IKT eta etorkinekin loturiko datuak daude, baina erabilera-etenari buruzkoak dira, ez sarbide-etenari buruzkoak.
8.4. IKTetarako sarbide oztopoak eta inhibitzaileak
8.4.1. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak
Sarbide-eten digitalaren existentzia ulertzeko, IKT tresnen eskuragarritasun ehunekoak a
ztertzeaz gain, eten hori sortzen duten oztopo edo inhibitzaileak ere a
ztertu behar dira.
Aztertu ohi diren a
dierazleetariko bat etxean Interneterako konexiorik ez edukitzeko a
rrazoien a
zalpena da. Kasu honetan, Eustaten informazioaren gizarteari buruzko inkestak errealitate hori a
ztertzen du 5 a
ldagai oinarri hartuta:
Euskadiko familien (15 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) a
dierazpenetatik lortutako datuek a
ldagai horiek ordena honetan ezartzen dituzte:
(37. irudia)
Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak
arabera, familia guztien (16 eta 74 urte bitarteko kide batekin, gutxienez) % 27,9k ez du Interneterako konexiorik ez dutelako nahi edo ez dutelako behar.
arabera, ez du konexiorik erabiltzeko beharrezkoak diren ezagutzarik ez duelako.
azken
arrazoia, 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien % 2,9ko erregistroarekin besterik ez, prezioarena da (garestiegia).
Horrek esan nahi du, oraindik ere herritar ugarik a
dierazten dutela Internet bezalako oinarrizko IKT tresna ez erabiltzeko oinarrizko a
rrazoiak “ez dut nahi, ez dut behar” eta “ez dut ezagutzarik” direla. Bi a
rrazoi horiek a
liatutako beste a
ldagai batzuetara lotuta egon daitezke, hala nola, IKTen “ahuleziaren” pertzepzioa (edo zerbait a
purtzeko beldurra) edo ohiko telebista ez den pantailako beste gailuekiko “konfiantza” falta. Horri gure eskuetan a
maitzen duten gailu guztiek geroz eta gehiago duten “multifuntzionaltasunaren” ezaugarria gaineratu behar zaio. A
ldagai horrek bereziki IKT gaitasun eta ezagutza gutxiago dituzten hainbat talderi eragiten die, izan ere, funtzio bakarreko gailuekin erosoago sentitzen ohi dira.
Ezagutza faltako a
ldagai horri dagokionez, IKTek sarbide-oztopo hori a
reagotzen duen osagai bat dute. Hain zuzen ere, uneko gailuekin elkarri eragiteko, as
kotan ohartu gabe bada ere, menderatu behar ditugun gaitasun sorta zabala da. Pertsona bat teklatua, sagua edo ukipen-pantaila bat erabiltzeko gai izan a
rren, hainbat bideren a
rteko konexioak ezartzeko gai izan behar da (ahotsa, soinua, testua…), zeinu oso bereziak interpretatu behar ditu eta maiz euren irudia eta botoien kokapena eguneratzen eta a
ldatzen dituzten tresnak erabili behar ditu. Gaur egun hainbat teknologia erabiltzeko a
ukera eskaintzen digun ezagutza metatua denborarekin eguneratu eta a
berastu beharko da. Behar horrek, motibazioarekin oso a
liatuta dagoenak, ez du erantzun bera topatzen IKTak erabili nahi dituzten pertsona guztiengan, errefus edo a
xolagabetasuneko jarrerak eraginez.
8.4.2. Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien ebolutiboa
Beti izan da horrela? Begirada a
tzera botatzean eta a
zken urteetan etxebizitzan Interneterako konexiorik ez edukitzeko a
rrazoien inguruko galdera berak erregistratutako datuak a
lderatzean, zera ikusten dugu:
arrazoien rankingean “ez dut behar, ez dut nahi” eta “ez dut ezagutzarik” ere
azaltzen ziren. Garai hartan zifrak % 45 eta 11,4koak ziren, hurrenez hurren.
aldagaia familiek
azken 5 urteetan
aitortutako
azken
arrazoia izan da. Hala ere, datu hori gutxika txikituz joan da. 2006an 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten familien % 7,6k
arrazoi hori
adierazten zuten etxean Internetik ez izateko
arrazoi gisa; gaur egun, berriz, datu hori % 2,9an kokatzen da.
arrazoi posible guztiak
aldatu dira etxeetan Internet zuten familien ehunekoak gora egin heinean. Etxean teknologia hori edukitzeko behar edo nahi ezarekin loturiko
aldagaiak bilakaera oso nabarmena izan du. 2006an 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten Euskadiko familien % 45ak
arrazoi hori
aukeratzen zuen etxean Internetik ez edukitzeko
arrazoia
azaltzerakoan; 2011, berriz,
aldagai hori % 27,9raino murriztu da,
arestian
aipatzen genuen moduan, Euskadin Interneterako sarbidearen
arrazoi inhibitzaile nagusi gisa mantenduz.
(38. irudia)
Euskadin 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familiak etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien a
rabera (%). 2006-2011 ebolutiboa
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
8.4.3. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoiak eta pertsona nagusiak
65 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien kasuan, Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoi nagusiak berak dira berriro ere:
Etxeetan Interneterako sarbiderik ez edukitzeko hirugarren a
rrazoi nagusia Internet eduki a
hal izateko beharrezkoa den ekipamendu falta da (65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien % 8,1). Ehuneko horrek ia 5 portzentaje-puntutan gainditzen du 16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familiek erregistratutakoa.
Pertsona nagusien taldearen a
rtean IKTekiko motibazio falta, Vodafone Fundazioaren Los mayores a
nte las TIC a
zterlanean a
zaltzen den moduan, garrantzi gehien duen a
ldagaietako bat da: “motibazio-sustapenik ez dagoenez, ez da beharra igartzen, ezta erabilera deseatzen ere. Motibaziorik ez duten pertsona nagusiek zera diote: ‘Teknologiak ez daude niregan’”.
(39. irudia)
16 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten Euskadiko familien eta 65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez duten familien a
rteko konparatiba etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoi nagusiei dagokienez (%), 2011
Guk eginda Eustaten datuei jarraiki.
Errefus-jokabide horren a
tzean IKTekiko distantzia eta ezagutza falta handia a
ntzematen da, baita horiek eskain diezazkieketen a
ukeren ingurukoa ere. Beraz, esan genezake, jokabide-aldagai baten a
tzean (errefusa, motibazio falta, a
xolagabekeria) taldeak berak a
itortzen duen ustezko ikasketa-etena ezkutatzen da, horixe baita etxeetan Interneterako konexiorik ez edukitzeko bigarren a
rrazoi nagusia.
8.4.4. Etxean Interneterako sarbiderik ez edukitzeko a
rrazoien ebolutiboa eta pertsona nagusiak
Azken urteetan a
dierazle horien bilakaeraren ikuspegitik, erakunde eta organizazio (publikoak eta pribatuak) ezberdinetatik IKTak pertsona nagusiei hurbiltzeko a
bian jarritako jardueren ondorioak a
ntzematen hasi direla ikus dezakegu. 2006an “ez dut nahi, ez dut behar” eta “ez dut ezagutzarik” a
rrazoiak Interneterako sarbideari begira (etxeetan konexioa edukitzea) pertsona nagusiek a
dierazitako oztopo nabarmenenak ziren, % 82,8 eta % 33,1eko ehunekoekin, hurrenez hurren. Kopuru horiek gaur egungo % 69,8 eta % 26,1etik (hurrenez hurren) urrun daude eta irakurketa bikoitza dute:
artean sarbide-oztopoak murrizten
aurrera egitea lortu da. Interneteko behar falta sarbide-oztopo nagusia da oraindik ere, hala ere,
azken urte hauetan zehar gehien leundu dena izan da. Bestalde, sarbide-oztopo den Interneterako behar falta ere murriztu da, behar falta baino erritmo
askoz ere motelagoan bada ere.
arabera interpreta genezakeenez, pertsona nagusien bizitzak hobetzeko (osasuna, komunikazioa,
aisialdia, etab.) IKTen hainbat erabilera eta
aplikazio barneratzea lortu bada ere, oraindik ere ikasgai bat gainditzeke dago ezagutza faltari dagokionez, inhibitzaile garrantzitsua baita eta,
aldeko bilakaerarekin jarraitzen badu ere,
ahalegin gehiago (eta berria) behar ditu.
16 eta 74 urte bitarteko pertsona bat gutxienez duten familien kasuan gertatzen den moduan, zerbitzuak garestiegiak direnaren usteak ere bilakaera izan du a
zken 5 urteetan. Horrela bada, 2006an 65 eta 74 urte bitarteko kide bat gutxienez zuten familien % 7,9k zioen etxean ez zuela Internetik garestiegia zelako eta ehuneko hori gaur egun erregistratutako % 1,4raino murriztu da.
8.4.5. IKTetarako sarbiderako oztopo eta inhibitzaileen pertzepzioa IKTak erabiltzen dituzten pertsonen ikuspuntutik
Txosten berezi honen esparruan A
rartekoak egindako IKTak eskuratzeari eta e-partaidetzari buruzko inkesta burutzean, IKTetarako sarbidean oztopo edo inhibitzaile gisa jarduten duten faktoreak a
ztertu a
hal izan ditugu, IKTetara sartzen eta horiek erabiltzen dituzten pertsonen ikuspuntutik.
Horretarako, galdetegian honako galdera gaineratu zen: “Zure ustez, zeintzuk dira zenbait pertsona eta gizarte kolektibori informazioaren eta komunikazioaren teknologiak erabiltzea galarazten dieten oztopoak? (Berezko erantzuna)”.
Informazio horri esker IKTetara sartzen ez diren pertsonek a
ntzemandako oztopoen (aldez a
urretik a
ztertuak, Eustaten IGI-F inkestako datuen bidez) eta IKTetara sartu eta horiek erabiltzen dituzten pertsonen ustetan hainbat talde, gizarte talde edota gutxiengo etnikori IKTetarako sarbidea eragozten dieten oztopoen a
rteko kontrastea egin dezakegu.
Daturik nabarmenena oztopo ekonomikoan edo IKTetara sartzeko baliabide ekonomiko faltan a
urkitzen dugu. Eustaten datuen a
zterketak baieztatzen digu IKTak erabiltzen ez dituzten pertsonek teknologien gehiegizko prezioarekin loturiko kontuak sarbide-oztopoen rankinean a
zken faktore gisa ezartzen dituztela. Osterantzean, IKTetarako sarbidea duten eta horien ohiko erabiltzaileak diren inkestatutako pertsonen % 52,6k uste du prezioa inhibitzaile edo sarbide-oztopo gisako a
rrazoi nagusia dela.
Oztopoen rankingean duten ordenaren a
raberako ondorengo faktoreak “informazio falta/erabiltzen ez jakitea” (% 16,8) eta “haien onuren eta erabilgarritasunaren gaineko mesfidantza edo ezagutza falta” (% 15) dira. Inkestatutako herritarren % 11,4k “adina” a
ipatzen du faktore inhibitzaile gisa eta % 9k “interes falta”.
Azpimarratzekoa da inkestatutako pertsonen % 5,6k a
dierazi izana gaur egun ez dagoela hainbat talde, gizarte talde edota gutxiengo etnikori IKTetarako sarbidea eragozten dieten oztoporik. Faktore horrek beste batzuek baino ehuneko a
ltuagoa dauka, hala nola, “estaldura falta” (% 2,9), “ezgaitasunen bat edukitzea” (% 2,3) edo “denbora falta” (% 1,7) baino portzentaje a
ltuagoa.
(40. irudia)
Euren ustez hainbat talde eta gizarte talderi IKTetara sartzea eragozten dieten oztopoak (%), 2012
alt="" />
Guk egina Euskadin IKTak eskuratzeari eta e-partaidetzari buruzko inkestaren a
rabera, (Arartekoa, 2012).
8.4.6. IKTetarako beste sarbide oztopo eta inhibitzaile
Eustaten IGI-F inkestaren datuetatik lortutako IKTetarako sarbiderako oztopo edo inhibitzaile gisa jarduten duten a
ldagaiez gain, lan-mahai eta elkarrizketetan izandako a
dituen parte-hartzeak beste sarbide-oztopo edo inhibitzaileak egon daitezkeela erakusten digu, eta kontuan hartu behar dira e-inklusioa sustatzeko gomendioak proposatze a
ldera.
Ondorengo taulak ustezko oztopo eta inhibitzaile sorta erakusten digu, bakoitzaren deskribamenarekin eta eragin gehien pairatzen duten taldeekiko gurutzaketarekin:
(11. taula)
IKTetarako beste sarbide oztopo eta inhibitzaile