3.7. Partaidetza-eten digitala
Ahalduntze digitalaren laugarren estadioan, e-parte hartzearenean, pertsonak IKTen eskuratze maila egokia dauka eta gizartean eta eremu publikoan parte hartzeko helburuarekin erabiltzeko gai da, erabakiak hartzerakoan eta bere ingurua eraldatzean protagonismo gehiago izate a
ldera. Hainbat ekintzetarako eskatutako IKTen erabilera ez ezagutzea edo zenbait kanaletan parte hartu ezin izatea (irisgarritasun a
razoak, a
dibidez) eten digital handia sor dezaketen a
rrazoietako batzuk besterik ez dira, hainbat talderi a
ukera berdintasuna gabetuz IKTen bidez parte hartzeko eskubidea erabiltzerakoan.
Gaur egun, gogoetara eraman behar gaituzten hainbat egoera daude. A
lde batetik, hitza goratzeko eta kudeaketan gardentasun nabarmenagoa eta erabakiak hartzean parte hartze handiagoa eskatzeko behar publikoa berpiztu duen eta haziz doan gizarte ezinegona. Bestetik, gobernuen irekiera, gardentasuna eta herritarren parte hartzea bultzatzen duten mekanismo eta baliabide berriak a
bian jartzea a
ldarrikatzen duen nazioarte mailako mugimendua.
Bi bide horiek lotzea ez da erraza. A
lde batetik, testuinguru bateko a
rrakasta ereduek ez dutelako zertan funtzionatu beste testuinguru batean eta, bestetik, herritarren ahalduntzea bultzatzen duen partaidetza-kultura beharrezkoa delako.
Partaidetza-eten digitalaren a
zterketa jorratzerakoan, oztopoak identifikatzen saiatzeko eta, beraz, hobekuntza gomendioak proposatu a
hal izateko ezinbestekotzat jotzen ditugun hainbat kontu identifikatu ditugu. Hain zuzen ere:
antzematen dugu? Zerbaitetarako balio
al du?).
aukera (benetan
al daude IKTen bidezko parte hartze hori sustatzeko egokiak diren bitarteko eta baliabideak?).
Horren inguruko lehen zifrak ez dira bereziki a
dore-emaileak. Inkestatutako herritarren % 37,4k a
dierazi du gehiago parte hartu nahiko lukeela. Horrek esan nahi du euskal herritarren % 60,6k ez dutela gehiago parte hartzeko interesik a
dierazi. Parte hartze horretan, gehiago parte hartu nahiko luketen pertsonen kasuan, % 39,9k Internet bidez izatea nahiagoko luke eta % 28,6k, berriz, a
urrez a
urreko bideen a
ldeko a
pustua egiten du.
Euskadin bizi diren biztanle etorkinen a
rtean, gizartean eta eremu publikoan duten parte hartzea handitu nahiko luketen pertsonen ehunekoak % 75,1eraino egiten du gora (35 portzentaje-puntuko a
ldea etorkinak ez diren herritarrekiko). Parte hartze hori, etorkinak ez diren pertsonekin a
lderatuz, gizarte onurara bideratuago dago, onura pertsonalera baino.
Azterketaren ildo honekin jarraituz, gakoetako bat zifra esanguratsu batean a
urkitu dugu: etorkinak dira, neurri handienean, euren parte hartzeak a
zkenean erabilgarritasun gutxi duela uste dutenak.
(7. irudia)
Internet erabiltzen duten 16 urte eta gehiagoko pertsonak euren parte hartzearen erabilgarritasunaren inguruko iritziaren a
rabera eta herritar etorkinak (%), 2012
Guk egina A
rartekoaren IKTak eskuratzeari eta e-parte hartzeari buruzko inkestaren datuak oinarri izanda, 2012.
Baieztapen horrek, printzipioz a
restian eskainitako gainerako datuekin guztiz kontraesankorra litzatekeenak, a
rgi uzten du interesaren, parte hartzeko nahiaren eta erabilgarritasunari buruzko gure iritziaren a
rtean talka gertatzen dela. Beharbada parte hartzeko prozesuetan dagoen gardentasun faltarengatik? Gure parte hartzeak sortzen duen eraginari buruzko informazio falta? Gaur egun dauden kanalen muga?
Baieztapen horiek ederto bideratu zitezkeen parte hartzera, beti egon den horretara, a
urrean “e”rik ez daramanera. Zer eginkizun dute orduan IKTek herritarren parte hartzean?
Ikerketak a
rgi uzten du IKTak gehiago erabiltzea (adibidez, Internet gehiago erabiltzea) zuzenean lotuta dagoela gehiago parte hartu nahi izanarekin, parte hartze horren erabilgarritasunaren pertzepzio handiagoarekin eta parte hartzerakoan a
rrazoi nagusi gisa gizarte onura lortzea eta erabakietan parte hartzea izatearekin. Beraz, badirudi guztiz desegokia izango zela a
ukera horri bizkarra ematea. A
zter dezagun, beraz, ezinbestekoa den parte hartzearen beste a
ldeetako bat: parte hartzeko bideen eskuragarritasuna. ¿Zein egoeratan dauden euskal a
dministrazioek eskainitako bitarteko eta bideak1 bide digitalen bidez herritarrek parte har dezaten sustatzeko?
Orokorrean ohikoenak diren a
kats batzuk a
zpimarra ditzakegu, txosten honetan jarraitutako ikuspuntuaren a
rabera bide horien bitartez herritarrek parte hartzeko oztopo gisa ikusten ditugunak:
abarri buruzko hasierako informazio gutxi.
adierazi eta jarraituko duen prozesua (barnekoa zein kanpokoa) zehaztu gabe (fase bakoitzaren
arduradunak, hala nola).
antzematen da.
alderdiak modu irekian
adieraz ditzaten.
arteko haustura. Informazio hori beharrezkoa da jendeak nola bilakatzen den balora dezan eta, beharrezkoa balitz, parte hartze prozesu berria proposa ditzan beharrezkoa izanez gero birbideratu
ahal izateko.
Horrela bada, gomendioak idazterakoan, datuek bultzatzen gaituzte e-parte hartzea sustatzeko eta zabaltze ekintza berriak a
bian jarriko lituzkeen helmuga baterantz zuzentzera; une honetan bideratzen a
ri diren herritarren parte hartzeari buruzko praktika onen ikusgarritasunera edo e-parte hartzerako a
holkularien irudia sortzera. A
zken horiek parte hartzea tokiko esparrutik IKTak erabiliz parte hartzea dinamizatzeaz a
rduratuko lirateke, nahia eta motibazio partikularra edo parte hartzearen erabilgarritasuna bezalako a
lderdietatik sortutako ustezko oztopoak lantzeko.
Era berean, IKTen bidez herritar guztiek parte hartzeko a
ukerak a
reagotzen eta bermatzen dituzten neurrien burutzapena a
zpimarratzeko beharra ondorioztatzen da, eskainitako kanaletan irisgarritasuna eta erabilgarritasuna bermatzeko ekintzen bidez; gizartean mugikorra barneratu izana erabili behar da m-government delakoaren zerbitzu berriak garatzeko; eta estrategia eta a
rau esparrua garatu behar da herritarrek parte hartzeko duten eskubidea bermatzeko (bai Eusko Jaurlaritzatik, bai a
ldundi eta udaletatik) plan zuzentzaileak, estrategiak eta a
raudiak idatziz (legeak, dekretuak, erregelamenduak), bertan herritarren parte hartzearen helburuak, eskainiko diren mekanismoak, horien kudeaketa, IKTen zeregina edo bere jasangarritasunerako baliabideen bermeak a
rgi eta garbi a
rautu daitezen.
1 Ikerketa prozesuan zehar parte hartzera gonbidatutako herri a
dministrazioen a
zterketari buruzko datuak, txosten berezi honen a
tal metodologikoan behar bezala zehaztutakoa.