3.6. Eskuratze-eten digitala
Azterketarekin ahalduntze digitalaren ereduaren ikuspegitik jarraituz, hirugarren heldutasun estadioa da IKTak eskuratzearena. Hau da, une horretan herritarrak ohartzen dira IKTek onurak eta hobekuntzak sortzen dizkiela euren bizitzetan, horien erabilera intentsibo eta a
urreratuagoa egitera bultzatuz. Fase horretan ez dugu oinarrizko IKT tresnen noiz behinkako erabileraz hitz egiten, une honetan pertsonek ikertu ere egiten dute IKTen erabilera berritzaileek, euren bizitzen ohiko eta eguneroko a
lderdietan a
plikatuta (lana, gizarte harremanak, osasuna…), hobekuntza eragina sortzen ote duten.
Beraz, eskuratze-eten digitalaren a
zterketa jorratzeko, IKTen oinarrizko erabilerarekin konformatzen diren edo hura eskuratzean heltze digitalaren prozesu partikularrean a
urrerago joan nahi ez duten pertsona horien a
tzean dauden a
rrazoiak a
ztertu nahi izan ditugu.
Horretarako, a
zterketa IKTen eskuratzean gakotzat jo dugun a
lderdien inguruan a
rdaztu dugu:
IKTen erabilgarritasuna hautematea. Zentzu horretan, ikerketaren prozesuan zehar inkestatu genituen eta Internet erabiltzen duten herritarren % 13,5ak a
dierazi du Interneten eta gainontzeko IKTen erabilerak ez duela inolako hobekuntzarik edo a
bantailarik sortu euren bizitzetan. Kezkagarria da % 20ra a
rte igotzen dela 55 urte baino gehiagoko pertsonen ehunekoa. Bestalde, Internet erabiltzen duten etorkinen % 65,5ak a
dierazi du IKTek bereziki hobetu dituztela euren gizarte harremanak, hala ere, ez dute uste lana bilatzen laguntzen dietenik ezta Euskadin lan baldintzetan hobekuntza eragin dutenik. Gogoeta horrekin bat egiten dute lehen hezkuntzako edo gutxiagoko ikasketak dituzten eta Internet erabiltzen duten Euskadiko herritarrek, horien a
rtean % 1,3ak bakarrik uste du IKTek euren lan egoera hobetu duela. Zer ezkutatzen da orduan zifra horien a
tzean? A
zterketak a
zaltzen digu lotura a
rgia dagoela IKTen inguruko ezagutza mailaren eta horien erabilera-maiztasunaren eta onurak a
ntzematearen a
rtean (IKT ezagutza oinarrizkoagoak eta erabilera maiztasun baxuagoak gure bizi kalitatean duten eragina edo erabilgarritasunaren hautemate baxuagoa dakarte). Baieztapen hori a
gerian geratzen da, a
dibidez, IKTen ezagutza-profil a
ltua duten eta tresna horien erabilera intentsiboa egiten duten pertsonek IKTak erabilera a
urreratuetarako (hala nola, a
dministrazioekiko izapideak, bankuko kudeaketak, lan-bilaketa edo erosketak Internet bidez egitea) erabil daitezkeenaren a
intzatespen handiagoa dutela ikustean. Era berean, lan egoera edo ikasketa maila bezalako beste faktore batzuk berriro ere funtsezkoak dira IKTek euren bizitzetan eskainiko dutenaren pertzepzioan ezberdintasunak nabarmentzerakoan (ikasketa maila baxuagoek eta kontrako lan egoerek erabilera a
urreratuetan erabilgarritasunaren hautemate baxuagoekin bat egiten dute).
Ez erabiltzeak dakarren a
rriskua hautematea. IKTak eskuratzean eten digitalaren sortzaile gisa har daitezkeen beste irizpideetako bat IKTak gure bizitzetan gaineratzen ez baditugu gure bizitzen a
lor ezberdinetan (gizarte harremanak, lana, ikasketak, etab.) a
ukerak galdu edo gizarte-eten bat pairatzeko a
ukerak handiagotu genitzakeenaren jakitun izatea da. Euskadiko herritarrei galdetzen diegunean zeintzuk diren IKTak ez erabiltzearen a
rriskuak rankingaren hiru lehen postuak honako erantzunek osatzen dituzte: informazio falta, zaharkitua eta ez eguneratuak geratzea eta gizarte isolamendua. Beste era batera esanda: behar bezalako informaziorik ez edukitzea, eguneratuta ez egotea eta gizarte harreman onik ez izatea. % 11,1ak a
dierazi du ez duela uste horrek inolako desabantaila edo a
rriskurik dakarrenik. Ehuneko horri a
urpegia jartzen saiatzean egiaztatu dugu (txostenean islatzen den moduan) eten digitalak pairatzeko zaurkortasun handiagoa duten taldeak direla, hain zuzen ere, IKTak ez erabiltzea inolako a
rriskurekin lotzen ez dituztenak.
Zertxobait gehiago sakontzen dugunean eta Internet erabiltzen duten herritarrei galdetzen diegunean IKTak ez erabiltzea gizarte-etenaren faktore larrigarria izan zitekeela uste ote duten, herritarren % 56,5ak besterik ez du hori uste.
Nik behar ditudan gaitasun digitalak zeintzuk diren ezagutzea, gaitasun horien eskuratze maila eta eskuratzeke ditudan gaitasunak eta nola eta non eskuratzea jakitea. Datu nabarmena da, zalantzarik gabe, inkestatutako herritarren % 56,8 IKTen oinarrizko erabiltzailetzat jotzen dela. Faktore demografiko eta sozioekonomikoen a
rabera, neurri handiago batean oinarrizko erabiltzaile gisa identifikatzen diren profilak erretiratuak eta pertsona helduak, emakumeak, lehen hezkuntzako edo gutxiagoko pertsonak, etorkinak eta a
niztasun funtzional motaren bat duten pertsonak dira. A
halduntze digitalaren ereduaren gakoetako bat pertsonek heldutasun estadio ezberdinen a
rtean mugitzeko duten a
ukera da. Horretarako, ikasi behar da, probatu, praktikatu, batzuetan ikasketa-etenekin edo behar ditudan gaitasun digitalak zeintzuk diren identifikatzeko edo horiek eskuratzeko nora jo behar dudan jakiteko zailtasunekin zerikusi handia duen teknologiaren erabileran heldutasun bide pertsonal moduko batekin jarraitu.
Jendeak ba a
l daki a
halduntze digital baten bidean sartuta dagoela eta a
urrera jarraitzeko gaitasuna edo beharra duela? Inkestatutako herritarren % 15,4k a
dierazi du ez duela inolako beharrik a
ntzeman IKTen erabileran ikasten edo sakontzen jarraitzeko, une honetan euren esku dagoenarekin konformatzen dira. Ehuneko horrek ikasten jarraitzeko beharra edo nahia onartzen duten Interneteko erabiltzaile diren euskal herritarren multzo handi bat ere a
ipatzen du. Eta nola egiten dute?
Herritarren % 94,5ak a
dierazi du IKTen gaineko ikasketa gehien bat a
utodidakta izan dela (edo metodologia hori a
ldian behingo prestakuntza ekintzekin bateratuta). Egoera hori a
din-tarte gazteenen a
rtean nagusitzen da bereziki. A
zterketaren fokua IKT prestakuntzara bideratutako prestakuntza ekintza publiko edo pribatuetan jartzen dugunean, pertsona helduak eta aniztasun funtzionala duten pertsonak dira modalitate hori erabiltzen dutenak gehien bat.
Eta ikasketa prozesu hori etengabeko eguneratzea eskatzen duen continuum gisa ulertzen a
l da? Zifrek oso a
rgi uzten dute, behintzat, eguneratze hori ez dela ikastaroak egitera lotzen. IKTei buruzko ikastaroak egin dituzten herritarren % 53,3k duela bi urte baino gehiago egin dute eta horietatik % 33,7k a
zken ikastaroa duela bost urte baino gehiago egin dute.
Ikertu nahi izan dugu loturarik a
ntzematen ote den IKT gaitasunen eta enplegua bezalako bizi-esparruetan duten erabilgarritasunaren a
rtean. Horrela bada, gaur egun lan-merkatuak eskatzen dituen gaitasun digitalak dituztela uste ote duten galdetzerakoan, % 15ak ezetz a
itortzen du eta % 25 zalantzan dago edo zuzenean ez dakite. Eta badakite nora jo beharko luketen gaitasun horiek eskuratzeko? Inkestatutako pertsonen % 25,7k a
itortu du ez dakiela nora jo behar duen lan munduari a
plikatutako gaitasun digital horiek eskuratu behar izanez gero.
(6. irudia)
Internet erabiltzen duten 16 urte eta gehiagoko pertsonak “Jakingo a
l zenuke non eskura ditzakezun lan-merkatuak gaur egun eskatzen dituen gaitasun digitalei buruzko ezagutzak?” galderari emandako erantzunaren a
rabera (%), 2012
Guk egina A
rartekoaren IKTak eskuratzeari eta e-parte hartzeari buruzko inkestaren datuak oinarri izanda, 2012.
Alderdi horiei erantzuteko, Gomendioak kapituluan hainbat neurri proposatu ditugu. Hona hemen horietariko batzuk: IKT prestakuntza prozesuetan berrikuntza gehiago ikasketa-etenaren a
ntidoto gisa; IKTen erabileren dibertsifikazio handiagoa gaztetatik hasita, IKTen erabilera a
urreratuen ikasketa sormena, zaletasun zientifikoa edo elkartasuna bezalako eremuekin lotzen duten jardueren bidez; gaitasunen katalogo global baten definizioaren premiazko beharra (adostua eta hezkuntza, lana, gizarte harremanak… bezalako bizitzaren hainbat eremu jasotzen dituena), pertsonek beharrezkoak diren gaitasunak identifika ditzaten eta gaitasun digitalen eskuratze maila kontrasta dezaten; edo Euskadin gaitasun digitalak eskuratzeko baliabide-mapa bat sortzeko a
halegina, herritarrek errazago identifika dezaten nora jo behar duten, zer eskaintzen duen baliabide horietako bakoitzak eta zein neurritan egokitzen diren horiek euren beharretara (hizkuntza etorkinen kasuan, ekipamenduen irisgarritasuna eta aniztasun funtzionala duten pertsonentzako a
plikazioak, etab.).