2. Eskolako bizikidetzari dagokionez
36. Bizikidetza a
rauen garapenean eta a
plikazioan partaidetza sustatzea
Hezkuntza komunitateetan, bizikidetza kide guztiei eragiten dien neurri-sorta baten bitartez a
rautzen da. Halere, kideon inplikazioa ez da beti orekatua edo bera izaten, eskolaren a
ntolaketan duten funtzio edo estatusaren a
rabera as
ko a
ldatzen baita.
Txosten honetan hartutako ikuspegitik eta a
dingabeek eragiten dieten gaietan parte hartzeko duten eskubidearen a
plikazioan, hemen a
zpimarratu beharra dago ikasleek bizikidetzarako a
rauekin zerikusia duten fase guztietan parte har dezatela a
halik eta gehien: garapenean; onarpenean; a
plikazioan; berrazterketan…
37. Ikasleen familiekiko lankidetza hobetzea
Zentroetako bizikidetzarekin lotuta erakunde honetan jasotako kexek (ia denak ikasleen gurasoek planteatutakoak) zein egindako ikerketek eta txostenek larritzat jotzen dugun a
razo bat erakusten dute: Familia batzuk ez daude a
dos eta jarrera oso kritikoa dute heziketa-zentroaren ekintzen (edo inhibizioen) a
urrean edo, zehatzago, irakasle edo talde zuzentzaileen a
urrean.
Kexa edo ezinegona, a
rgitara ematen denean, gai ugaritara hedatzen da: Erabakiak hartzeko ematen zaion parte hartze maila; jasotzen duen informazioaren maila; a
rauen a
plikazioaren irizpideen a
ldakortasuna parte hartzen duten kasuen eta pertsonen a
rabera; zentroaren zuzendaritzak sarritan hartzen duen, haien ustez, jarrera defentsiboa; ikuskaritza bezalako beste eragile batzuen esku hartzea…
Argi denez, familiak a
dos ez egotea eta profesionalek euren seme-alabekin izan duten jardunbidea kritikatzeak ez du esan nahi haiek erratzen direnik eta gurasoak zuzen dabiltzanik. A
uzia ez da hori. Baina a
itortu beharra dago familiaren garrantzia gai honetan eta beste batzuetan eta, ondorioz, euren seme-alabei dagokien partaidetza eta lankidetza a
halik eta gehien sustatu behar dira.
38. Praktika onen a
itorpena eta zabalkundea
Azken urteetan eskolako bizikidetzari emandako lehentasunezko a
rtapenari eta a
raudiaren garapenari esker, gaur as
ko dira zentroko bizikidetzaren kliman hobekuntza esanguratsuak eragin dituzten ekintzak eta gatazkak jorratzeko eta kudeatzeko moduetan.
Gure Erkidegoko hezkuntza zentro guztiek, derrigorrez, a
rau edo tresna sorta bana dute (bizikidetza planak; a
rauak onartzen dituzten eta gatazkak a
ztertzen dituzten batzorde edo organoak; a
rau idatziak…), baina zentro guztietan ez dituzte maila berean balioesten edo erabiltzen baliabide horiek.
Hemen proposatzen dena da eskolako bizikidetzan bereziki erabilgarri edo a
rrakastatsutzat jotako praktikan a
itortzea eta zabaltzea (lortutako partaidetza mailengatik; gatazkak prebenitzeko eta kudeatzeko gaitasunengatik; beren kideentzako eskumenen formazio eta garapenarengatik; eskolako a
ntolaketan izandako islarengatik; tresna baliotsu eta gutxi erabiliak erabiltzeagatik, izan berdinen a
rteko bitartekaritza, kontratuak, etab.).
39. Bizikidetza planen eta beste tresna orokortuen burokratizazioa saihestea
Bizikidetza planen moduko tresna jakin batzuen luzapen orokortuak, izan derrigorrezkoak zein errepikatuak, urtez urte, posible den neurrian saihestu beharreko burokratizazio a
rriskua dakar.
Horrela, garrantzitsua ez da izango jakitea zentro bakoitzak "Bizikidetza plana" izeneko –edo a
ntzeko izena duen– dokumentu idatzi bat duen, ezpada ikertzea eta balioestea zer puntutaraino den benetako tresna bat, demokratikoki onartua, sistematikoki a
plikatua, a
ldian-aldian a
ztertua, emaitzen a
rabera ebaluatua…
Kontua ez da bermatzea a
raudiak eskatzen dituen dokumentuen existentzia; kontua da bermatzea tresna horiek beharrezko baldintza guztiak betetzen dituztela, modu eraginkorrean erabiltzen direla eta zentroko bizikidetza hobetzeko balio dutela benetan.
40. Ikasleen eskubide eta betebeharren Dekretuaren a
plikazioaren jarraipen sistematikoa egitea
Urte as
kotan zehar, erakunde honek ikasleen eskubide eta betebeharren dekretu berri bat izateko beharrizana a
zpimarratu izan du, baldin eta a
urreko dekretuak a
ditzera emandako mugak gainditzen bazituen (partaidetzan, a
zkartasunean, zehapenen izaera hezitzailean…). 201/2008 Dekretuaren onarpenak erantzun nahi izan zion egoera horri.
Jokoan dauden gaien garrantzia ikusita (adingabeen eskubideak), hezkuntza sistemaren sakabanaketa eta dibertsitatea, eta zentroen bizitzan dekretuaren a
plikazioa eta intzidentzia-maila, a
rau horren a
plikazioaren jarraipen sistematikoa egiteak ezinbestekoa dirudi, bere erabilgarritasuna, egokitasuna, eta prozeduren bermeak balioesteko.
41. Indarrean dauden protokoloen a
plikazioaren jarraipen sistematikoa egitea
Ikasleen eskubide eta betebeharren Dekretuaren kasuan bezala, a
zken urteetan gida, irizpide eta protokolo espezifikoen sorta bat onartu izan da, egoera jakin batzuei a
urre egiteari buruz: botere jazarpen edo bullying a
rrazoiengatik berdinen a
rteko tratu txarrak; ikasleek irakasleei egindako a
gresioak; berdinen a
rteko jazarpenerako teknologia berrien erabilera; edo ciberbullyinga…
Egoera horietariko batzuen a
urreko esku hartzea prebenitu eta bideratzeko, A
rartekoaren erakundeak berak ekintza-gida eta material sorta bat zabaldu ditu zentroetan.
Protokoloen a
plikazioaren gainean orain a
rte egindako jarraipenak (txosten honen 3.11 a
talean laburtuak) hezkuntzako ikuskaritzak kasu honetan eskuratu, bildu eta jasotako datuek a
urkezten dituzten mugak nabarmentzen ditu.
Beraz, protokolo hauen a
plikazioaren gaineko jarraipena hobetzeak beharrezkoa ematen du, ez soilik a
plikatu diren kasuetako datuen bilketa sistematikoaren bitartez, ezpada horietan parte hartu duten pertsonek egindako erabilgarritasunaren balioespenaren bitartez, horrek berrazterketa erraztuko bailuke.
Ildo berean, bullyinga bezalako fenomeno jakin batzuen bilakaera hobeto ezagutzeko eta jarraipen elementu gisa, interes handikoa da IVEI-ISEIk a
ldian-aldian ematen dituen datu-sorta eta ikerketez baliatu a
hal izatea (Berdinen a
rteko tratu txarra Euskadin, 2005, 2008 eta 2010).