AURKEZPENA
Adingabeei a
rreta ematea etengabeko lehentasuna izan da eta oraindik da A
rartekoaren jarduketa ildoen a
rtean.
Haurrek, nerabeek, euren ezaugarriengatik, biztanleria sektore oso zaurgarria osatzen dute. A
dingabe guztiek eta a
dingabeak izate hutsagatik. A
dingabe guztien a
rtean, ordea, badira, a
ldi berean, euren eskubideei dagokienez a
rrisku bereziko egoeretan dauden taldeak edo sektoreak.
Urteotan, A
rartekoak lehentasunezko a
rreta eman die egoera a
huletan dauden edo premia bereziak dauzkaten haur eta nerabe sektore horiei: babesgabetasun a
rriskuko a
dingabeak, babes sistemek a
begi egindakoak; laguntasunik gabeko a
tzerritar a
dingabeak; nerabe a
rau hausleak; hezkuntza premia bereziak edo berariazkoak, minusbaliotasunari, egoera sozioekonomikoari, jatorriari edo etniari... lotuak, dituzten ikasleak; joera homosexuala edo nortasun transexuala duten a
dingabeak; osasun mentaleko a
razoak dituzten a
dingabeak; droga kontsumo a
razotsuak dituzten nerabeak; eskola jazarpena pairatzen duten a
dingabeak...
Arazo horiei guztiei buruz a
zterlan monografikoak, berariazko gomendioak, herritarren hausnarketa eta partaidetzarako foroak, urteroko jarraipenak... egin dira, eta haietako bakoitzak bere berariazko a
tala izango du txosten honetan.
Arrisku handiko beste egoera batzuei lotutako jarduketak ere burutu ditugu, baina ez hain sistematikoki. Esaterako, genero indarkeriako egoeretan dauden haurren a
urkako tratu txarrei, teknologia berrien erabilera edo gehiegizko erabileratik eratorritako a
rriskuei, edo komunikabideek a
dingabeei emandako trataerari... lotutakoak. Txosten honetan a
razo horiei ere helduko diegu, baina ez hain luze eta zabal.
Hortaz, hemen a
urkezten den txostenean labur a
ztertzen a
haleginduko gara a
dingabeei bereziki eragiten dieten hainbat egoera, izan ere, egoera horiek zaurgarriago bihurtzen ditu, beren eskubide eta garapen egokiari dagokienez.
Arestiko txosten berezien a
ldean daukan funtsezko desberdintasuna da ikuspegi laburtuagoa, ez hain exhaustiboa eman nahi diogula sektore bakoitzari, bilakaeraren ikuspegia. Halaber, egoeren a
rtean dauden harremanak, haietako as
kotan komunak izan daitezkeen a
razoak a
ztertu eta, horren ondorioz, haur zaurgarri horien egoera hobetzeko balio eta, a
zken batean, haien eskubideak era eraginkorragoan benetan betetzea berma ditzaketen proposamen edo gomendio berriak eskaini nahi ditugu.
Horrek hobekuntza zehatzak eskatzen ditu haurrei eta nerabeei a
rreta ematen dieten sistemetan:
– babes sistemetan;
– gazte-justizia sisteman;
– hezkuntza sisteman;
– osasun sisteman...
Eta haietako bakoitzari berariazko gomendioak egingo dizkiogu.
Baina, era berean, sistemen a
rteko lankidetza eta koordinazio handiagoa eskatzen du: a
dibidez, prebentzioa hobetzeko, hobeto a
ntzemateko eta a
rrisku egoerak euren hastapenetan geldiarazteko, esku-hartzeak koherenteagoak izateko... Zentzu horretan, as
ko dira zuzenean zerikusia duten sailak eta a
dministrazioak: tokiko a
dministrazioa, lurraldeko a
dministrazioa, a
utonomia a
dministrazioa, a
dministrazio zentrala...
Baina, a
dministrazio edo erakunde guztien inplikazioarekin batera, gogoratu behar da haurren eskubideen defentsa gizarte osoari dagokiola, osatzen duten guztiei, eta horrek zaurgarritasun handiko egoerei buruzko ezagutza eta sentsibilizazio handiagoak eskatzen ditu. Txoten honek horretan ere lagundu nahi du.
Bukatzeko hiru gogoeta egin nahi ditut:
– Hemen a
urkezten den txostena A
rartekoaren beraren baliabideen bidez egin da oso-osorik. Zehazki, Haur eta Nerabeen Bulegoan diharduten A
rartekoaren langileek egin dute. Bulego hori berria da oraindik, eta sortu izanak ere erakusten du A
rartekoak biztanleriaren sektore zaurgarrienei eman dien eta ematen jarraitu nahi dien lehentasuna.
– Txostenak haurrei buruzko ikuspegi jakin bat ematen du, gure erkidegoko neska-mutil kopuru a
ldagarri batek bizi dituen egoera jakin batzuei buruzko ikuspegi bat. Hortaz, ez da txosten orokor bat edo haur guztiei buruzko diagnostikoa, a
rrisku handiko egoerei heltzen dien txostena baizik. A
re zehazkiago, a
rrisku handiko egoera batzuei buruzkoa: A
rartekoaren esku-hartzeak heldu a
hal izan dien haiek. Hala ere, horrek ez du esan nahi txosten honetan a
ztertuko ez diren beste egoera batzuetan 18 urtez a
zpiko pertsonen eskubideak urratzen ez direnik edo hobekuntza behar duen a
lderdirik ez dagoenik.
– Txosten honetan erabilitako ikuspegiak eta eskemak A
rartekoak urte as
kotan (gutxienez, 1995az geroztik) hasitako eta jarraitutako lan ildo bati jarraitzen dio –eta nolabait bukatu egiten du–. Lan ildo horrek bere emaitzak ekarri ditu, eta oraindik ere emaitza gehiago ematen jarrai dezake, baina, zalantzarik gabe, hurrengo urteetan erakunde honetako Haur eta Nerabeen Bulegoak garatu beharreko beste jarduketa eta ikerketa ildo batzuek osatu beharko dute.
Bukatzeko, oso bereziki Fermín Barcelóri eman nahi dizkiot eskerrak, A
rarteko erakundean oinarrizko zutabea izan baita, eta iazko a
buztuan erretiratu baitzen. 1995eko a
pirilean A
rarteko erakundean sartu zenetik, Fermínek bere egin zuen A
dingabeen A
rloaren a
rdura, baita erakundearentzat garrantzi handikoak diren beste eginkizun batzuena ere. Hain ziren handiak Fermínek izandako balioa, lan a
halmena eta bere erantzukizunekiko engaiamendua, ezen A
dingabeen A
rloak, bere jarduera kopurua zela-eta, garrantzi oso handia hartu eta, horrek, 2009an A
rloa Haur eta Nerabe Bulegoa bihurtzea eragin baitzuen. Fermínek berak zuzendu zuen hura maisutasunez eta nerabe berriaren ilusioz erretiratu a
rte.
Txosten monografiko hau Fermín Barcelóren kumea da. Harena izan zen hura egiteko ideia, eta harena izan da hura prestatzeak eta idazteak eskatu duten lan gogotsuaren zatirik handiena. Hau egiteko A
rarteko erakundeko zenbait lagunek parte hartu badute ere, bidezkoa da a
itortzea bertan Fermín Barcelók burutu duen lan ikaragarri eta bikaina, erakundean baja hartu ondoren ere txostena itxi a
rte bertan lan egiten jarraitu baitu. Beraz, nire esker on handia erakutsi nahi diot, a
zken urteotan A
rarteko erakundean izandako jardunaldi bukaezinetan egindako lan nekaezin eta goresgarriagatik, eta bereziki, joateko orduan txosten zoragarri hau uzteagatik. Berton, a
maiera bikaina emateko, Fermínek haur eta nerabe zaurgarrienekin, hots, jarduketa publiko eraginkor eta bermatzaileak gehien behar dituztenekin, izandako a
rdura eta engaiamenduaren emaitza jaso da.
Iñigo Lamarca Iturbe
ARARTEKOA
2011ko otsaila