Hirigintza eta lurralde a
ntolamenduaren a
rloan, A
rartekoak diziplina horren inguruan egindako esku-hartzeak biltzen dira; horren barruan sartzen dira hiri a
ntolamendua, lurzorua urbanizazioaren bidez eta ondoko eraikuntzaren bidez hirigintza a
ldetik eraldatzeko prozesua eta hirigintzako legeriaren babesa.
Hirigintza eta lurralde a
ntolamenduaren a
rloan jasotako erreklamazioak 60 izan dira guztira, hau da, izapidetu diren erreklamazio guztien %2,37.
Eragindako a
dministrazioen a
rabera, kexak modu honetan banatzen dira:
– Tokiko a
dministrazioa.....52
– Foru a
dministrazioa.....10
– Euskal A
utonomia Erkidegoko A
dministrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza).....2
Azpi-arloak, berriz, honakoak izan dira:
– Hirigintzako diziplina.....36
– Administrazioaren funtzionamendua eta a
dministrazio prozedura.....16
– Hirigintzako kudeaketa.....5
– Hirigintza a
rloko informazioa jaso a
hal izatea.....2
– Irisgarritasuna.....1
Arlo honetan jarritako kexen izapidetze-egoerari eta emaitzari dagokionez:
Ekitaldi honetan a
rlo honetako erreklamazio-kopurua mantendu da. Erreklamazioak, batez ere, hirigintza salaketei a
dministrazioak erantzunik eman ez izanagatik edo hirigintza kudeaketatik sortutako a
razoengatik (hirigintza gastuen ordainketa, etxebizitza ematea) izapidetu dira.
Arartekoak a
lor honetan duen eraginkortasun mailari dagokionez, kontuan hartu behar dugu a
rlo honetako A
rartekoaren ebazpen kopurua handitu dela. 2012an zehar 12 ebazpen burutu dira, gure web orriko dagokion a
talean kontsulta daitezkeenak. Bertan, a
zaldutako a
razo ezberdinei buruzko gomendioak, iradokizunak eta ondorioak a
urkezten ditugu.
Espedienteen a
rtean A
rartekoaren ebazpen ezberdinen a
ldeko erantzuna a
zpimarratu behar dugu. Santa Juliana a
uzoa gizarteari zein hirigintzari dagokionez leheneratzeko gure ondorioei emandako erantzuna nabarmentzen dugu. 2010. urtean A
rartekoak hainbat gogoeta a
urkeztu zituen Abanto-Zierbenako Udalari eta Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailari zuzendutako ebazpenean. Etxebizitza sailak A
banto-Zierbenako Udalarekin lankidetzan hartutako neurrien berri eman digu eta bertan gure proposamenetako batzuk gaineratu dira.
Inolako interes zehatza bermatu behar izan gabe hirigintza espedienteak eskuratzeko a
ukerari dagokionez, Bilboko Udalak bidalitako gomendio bat onartu du eta eskatzaileari espedientea ikusteko a
ukera eskaini dio hirigintza legezkotasuna kontrolatzeko interesari dagokionez ekintza publikoa erabiltzeko eskubidea duela ulertuta.
Portugaleteko Udalak maizter bikote bati etxebizitzan sartu a
urretik ustez hirigintza a
rau-hauste bat egin izanagatik ezarritako 2.250 €ko zorraren kontua ere konpondu zen.
Barakaldoko Udalak ere a
ldeko erantzuna eman dio birpartzelazio-proiektu baten eragina pairatu zuten hiru familiek, haiekin kalte-ordain osagarria hitzartu izanik, kobratzeke zituzten kopuruengatik a
urkeztutako erreklamazioari.
2.1. Etxebizitza duinaz, egokiaz eta irisgarriaz gozatzeko eskubidea
Etxebizitza izateko eskubidearen edukia Espainiako Konstituzioaren 47. a
rtikuluan dago jasota, eta eragin berezia dauka hirigintzako esparruan. Eraikin berriak egitea xede duten etxebizitza politiken osagarri gisa, a
uzune eta ingurune degradatuenak gizarte eta hiri a
ldetik biziberritzeak funtsezkoa izan behar du esku-hartze publikoan, a
rtikulu horretan erantsitako hirigintza eskubidea zaintzeko. Hirigintzako legedian etxebizitza duin, egoki eta eskuragarri bat, igorpen kutsatzailerik gabea eta ingurumen eta paisaia a
ldetik egokia den leku batean kokaturikoa lortu a
hal izatea planteatzen da.
Hirigintza a
ldetik biziberritzeko edozein prozesuk eduki behar du erreferentzia gisa legezko pertsona okupatzaileek berriro bizilekua jasotzeko duten eskubidea Euskal A
utonomia Erkidegoko Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearekin bat etorriz.
Atal honetan 2012ko martxoaren 9ko A
rartekoaren ebazpena gaineratzen dugu. Horren bidez, Barakaldoko Udalari gomendatzen zaio berariaz erantzun diezaion hirigintzako birzatiketa baten ondorioz berriro bizilekua jasotzeko eskubidearen gainean egindako eskaerari. Espediente horretan, pertsona batek erakunde honetara jo zuen hirigintzako jarduera batek eragiten zion Barakaldoko etxebizitza bat legez okupatzearen ondotik a
itortuta zuen bizilekua berriro jasotzeko eskubidea baliatzeko zituen zailtasunen berri emateko. Erreklamazioan helarazi zigunez, sektore horretako kudeaketa bideratzen zuen enpresa sustatzailearekin etxebizitza berria eskainiko zela bermatzeko hartutako erabakiaren ondoren, 2003an ordura a
rte zuen etxebizitza utzi zuen. Harez geroztik behin-behinean etxebizitza a
urrefabrikatu batean bizi da. Erreklamatzailea sektoreko birpartzelazioaren eragina pairatu duten herritarren a
rtean dago eta enpresa sustatzailearekin etxebizitza berria eskaintzeko lortutako erabakia udal-administrazio horrek onartutako birpartzelazio-proiektuan gaineratu zen. Bizileku berria izan behar zuen etxebizitza emateko a
tzerapena enpresaren finantza-egoeraren ondorio izan da, konkurtso-prozedura batean sartuta baitago, eta ezin izan du etxebizitza eskaini a
dostutakoari jarraiki. Etxebizitza emateko a
tzerapena egon zenez, erreklamatzaileak Barakaldoko Udalari eskatu zion etxebizitza berria ematearen bermatzaile gisa jardun zezan, baina ez du eskaera horren berariazko erantzunik jaso. Bidalitako ebazpenean Barakaldoko Udalari a
zpimarratu genion erreklamatzailearen idazkiei a
lbait lasterren erantzun behar ziela egindako eskaeran eta hirigintzako legerian xedatutakoari jarraiki. Onartutako birpartzelazio proiektuan etxebizitza berria emateari a
itortutako izaera juridikoaren inguruan egindako udal gogoetei dagokienez, etxebizitza berria jasotzeko eskubidea hirigintza legerian gaineratu dela jakinarazten dizugu, hirigintza jarduera baten ondorioz etxea utzi beharko duten ohiko etxebizitzen legezko hartzaileak beste etxebizitza bat izango dutela bermatu a
hal izateko a
raudi honetan xedatutakoaren a
rabera. Horregatik, udal a
dministrazioak etxebizitza berria jasotzeko eskubidea onartzetik sortutako hirigintza betebeharrak betetzen direnaren bermatzaile gisa jardun behar du. Etxebizitza berria jasotzeko eskubide hori birpartzelazio proiektuaren barnean gaineratzeak betebehar horri birpartzelazio hitzarmenerako a
ntolamendu juridikoan xedatutako ondorio juridiko errealak eta ekonomikoak eskaintzen dizkio. Konkurtso-prozedura batean gaineratuta dagoen enpresa sustatzailearen uneko egoera ekonomikoa eta juridikoaren zailtasunaren kaltetan izan gabe, udal horrek bere eskura dituen bitarteko guztiak a
gortu beharko lituzke birpartzelazio proiektuan a
itortutako eskubideak a
rgitu eta gauzatzeko eta, bereziki, bideratzeke dauden etxebizitza berrien esleipenak, ezin baitugu a
haztu hirigintzako kargak direla, eta a
fekzio errealagatik lortutako lurzatiek eragindakoak. Horregatik guztiarengatik, Barakaldoko Udalari gomendatu genion erreklamatzaileak udal a
dministrazio horri egindako eskaerak ebatz zitzala eta espediente horretan enpresa sustatzaileari eska ziezaiola –antolamendu juridikoan eta hirigintzako legerian xedatutakoaren a
rabera– bizileku berri gisa eskaintzeko a
urreikusitako etxebizitza emateko.
2.2. Eraikin eta eremu publikoetara eta ekipamendu kolektiboetara a
rkitektura-oztoporik gabe sartzeko eskubidea
Eskubide honen edukiaren bidez, herritarrak ekipamendu kolektiboetara eta zuzkidura publikoetara fisikoki iritsi a
hal izatea bermatu nahi da, izan daitezkeen a
rkitektura-oztopoak kenduta. Ekipamendu edo zuzkiduraren kontzeptu horren barruan, kontuan hartu behar ditugu herritarrei zerbitzuak emateko beharrezkoak diren a
zpiegiturak (hirigintzakoak, garraioak, hezitzaileak, sozialak, kulturalak eta a
bar).
Irisgarritasuna igogailurik ez duten uneko egoitza-eraikuntzen inguruan ere a
ztertu da. Gomendio orokor bat burutu dugu, txosten hau a
rgitaratzerakoan dagoeneko a
rgitaratuta egongo dena. Bertan a
razo hori a
zaltzen da bi kontu nagusiren inguruan. A
lde batetik, botere publikoek jabekideen komunitateak a
rkitektura-oztopo horiek kentzera behartu ditzaketen posible den zehazten saiatuko gara. Bestetik, igogailu bat ezartzeak edo a
rkitektura-oztopoak ezabatzeak eraikuntzen segurtasunerako edo bizigarritasunerako a
razoak eraginez gero a
dministrazioen irizpidea zein izan beharko litzatekeen.
2.3. Hirigintza diziplina eta a
dministrazio-espedienteak bultzatzeko beharra
Hirigintza a
rloak a
urkezten duen kontu ohikoenetako bat hirigintza salaketei erantzunik eman ez izana da. Herri a
dministrazioek berariazko erantzuna eman behar diete interesdunek egindako eskaerei. A
dministrazio izapideak eta herritarrentzako egiazko erantzuna egotearen bermea Espainiako Konstituziotik beretik dator –103.1 eta 105. a
rtikuluak– eta Lisboako Itunak sartutako Europar Batasunaren Oinarrizko Eskubideen Kartako 41. a
rtikuluak xedatzen duenez, herritarrek a
dministrazio onerako duten eskubidearen baitakoak dira.
Kontu hori hainbat ebazpenetan a
urkeztu da. Besteak beste, 2012ko urtarrilaren 20ko A
rartekoaren ebazpenean. Horren bidez, Oiongo Udalari gomendatzen zaio lur eremu baten segurtasun eta osasungarritasun baldintzak egiaztatzeko a
dministrazio espedientea izapidetu dezala. Hirigintza-diziplinaren esparruan, lur eremuen jabeek horiek segurtasun baldintza jakin batzuetan mantendu behar dituzte, osasungarritasunean eta a
paingarri publikoan kalterik ez eragiteko eta pertsonak eta gauzak a
rriskuan ez jartzeko. Betebeharra jabearena da, lurrarekiko titulartasunaren a
rabera. Nolanahi ere, udal a
dministrazioaren eskumena da betebeharra betetzen dela bermatzea, dagokion espedientearen bidez, eta, bidezko txosten teknikoak lortu ondoren, dagozkion betearazpen a
ginduak ematea. A
halmen hori Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearen 199. a
rtikuluak ezartzen du. Lurren jabeek segurtasuna, osasungarritasuna, a
paintasun publikoa eta itxura mantentzeko betebeharra dute. Ebazpen horretan udalari gomendatu genion zegokion a
dministrazio espedientea izapidetu eta ebatz zezala, salatutako lurzatiaren egoera egiaztatze a
ldera, eta, beharrezkoa izanez gero, jabeari a
gindu segurtasun eta osasungarritasun baldintza egokiak bermatzeko beharrezkoak ziren mantentze lanak egin zitzala. Era berean, erreklamatzaileari a
urkeztutako salaketen inguruan jarraitutako udal neurrien inguruko informazioa bidali behar ziola a
dierazi genion.
2.4. Hirigintza a
rau-hausteen eta zigorren a
raubidea
Erreklamazio batean a
rau-hauslearen datuak hedatu izanaren kontua a
zaldu da. Herritar batek erakunde honetara jo zuen udal baten jarduera helarazte a
ldera komunikabideei berak ordezkatzen duen enpresari ezarritako bi hirigintza-zehapen jakinarazi baitzien. A
rartekoak ondorioztatu du udalek gobernu organoek hartutako udal erabakiei publikotasuna emateko beharra dutela. Publikotasun eta gardentasun behar hori informazio horrekin loturiko pertsonen eskubideetan eraginik sortu gabe gauzatu behar da. Hirigintza a
rau-hausteei buruzko informazioa hedatzeagatik ohorerako eskubidearen kalteari dagokionez, Konstituzio A
uzitegiak bere a
dierazpenetakoren batean xedatu du zigor baten ezarpenari buruzko informazioak ez dakarrela per se pertsonen ohorerako eskubidean ez-zilegizko sartzea. A
urrekoaren kaltetan izan gabe, a
ipatu beharra dago a
ntolamendu juridikoak berariazko prozedura ezarri duela zigortzeko erabakiei publikotasuna emateko. Horrela bada, Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko Legearen 226.3. a
rtikuluak, tipifikatutako kasuetan, a
rau-hausteari, ezarritako zigorrari eta hirigintza legezkotasuna berrezartzeko neurriei buruz publikotasuna emateko a
ukera eskaintzen du. Erakunde honen ustez, horixe da a
dministrazioek jarraitu beharreko prozedura zigortzeko ebazpenei publikotasuna emateko, horretarako, zigortzeko prozedurarako ezarritako prozedura eta bermeak jarraituz. Bestalde, pentsa dezakegu udal erabakien laburpena hedatzeko beharrak ez dakarrela pertsona fisikoak identifikatzeko a
ukera eskaintzen duten datu pertsonalak gaineratzea. Horretarako, erabakiaren laburpenak pertsona fisikoentzako datuen babeserako legerian jasotakoaren a
rabera desegokiak, ez a
proposak edo gehiegizkoak izan daitezkeen espedientearen datuak banatu behar ditu.
2.5. Lurralde a
ntolamendua eta genero ikuspegia
Elkarte batek Eusko Jaurlaritzako Lurraldearen A
ntolamendurako Sailak hasitako Euskal A
utonomia Erkidegoko Lurraldearen A
ntolamendurako A
rtezpideak a
ldatzeko prozesuarekin a
dos ez dagoela jakinarazi digu. Zehazki, 1997. urtean onartutako LAAk 2012. urtean berrikustearekin a
dos ez daudela a
dierazi dute, izan ere, duela 15 urte xedatutako lurraldearen ereduaren a
zterketa sakonik proposatu gabe eta izapide sinplifikatua egiteko a
ukera eskaintzen duen a
ldaketa prozedura bidez egingo da. A
ldaketa prozedura horren bidez, elkarte horren a
rabera, a
ldez a
urreko fase batean prozesu parte-hartzailea bideratzeko izapide interesgarriak saihesten dira. Hori dela eta, lurraldearen a
ntolamendurako garrantzitsua den tresna horrek lortu nahi duen gizarte-ereduaren gaineko a
ldez a
urretiko eztabaida bat barne hartzen duen berraztertzea egokiagoa dela diote. Era berean, berariaz a
ipatu digute lurraldearen a
ntolamendurako tresna horrek ez duela genero eraginaren a
ldez a
urreko ebaluaziorik eta, beraz, ez duela betetzen Emakumeen eta Gizonen a
rteko Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legearen 18. a
rtikuluan eta hurrengoetan xedatutakoa. A
zkenik, LAAen a
ldaketa hasiera batean onartu izan dela eta a
legazioak a
urkezteko epea ireki dela jakinarazi digute. A
rartekoaren a
urrean egindako kexaren bidez, elkarte honek zalantzan jarri nahi du Eusko Jaurlaritzak LAAk a
ldatzeko izapidearekin jarraitzea parte hartzeko prozesu egokirik gabe eta genero eraginaren ebaluazio zuzenik gabe. Izapidetze fasean dagoen prozedura izatearen kaltetan izan gabe, A
rarteko erakundeak egokitzat jo zuen esku hartu zuten a
dministrazioei erreklamazioan a
zaldutako kontuen inguruan zuten iritziari buruzko informazioa eskatzea. Urteko txosten hau a
maitzerakoan a
ztertzeke dauden a
giri horiek jaso ditugu.
3. A
raudi testuingurua
Barne-merkatuko zerbitzuei buruz Europako Parlamentuak eta Kontseiluak a
benduaren 12an emandako 2006/123/EE Zuzentaraura egokitze a
ldera zenbait lege a
ldatzeko apirilaren 23ko 7/2012 Legeak lurzoruari eta hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearen hainbat a
rtikulu a
ldatu izan ditu. A
ldaketak irekiera lizentzia lortzeko baldintza orokorrean kentzean dautza, tasatutako egoera jakin batzuetan mantenduz. Irekiera lizentzia hori kasu batzuetan komunikazio a
raubidearen mende egotearekin ordezkatuko da.
Euskal A
utonomia Erkidegoko eraikinen ikuskapen teknikoa a
rautzen duen Azaroaren 21eko 241/2012 Dekretua onartu da. Dekretu horrek katalogatutako edo babestutako eraikuntza edo eraikinen ikuskapen teknikoak bete behar dituen irizpide eta baldintzak a
rautzen ditu, baita Euskal A
utonomia Erkidegoko egoitza erabilerako eraikinenak ere.
Hirigintzako estandarrei buruzko uztailaren 3ko 123/2012 Dekretua ere a
ipatzen dugu. Dekretu horrek lurzoruari eta hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legea garatzea du helburu, hirigintza estandarrak a
rautzeari dagokionez: Hirigintza-eraikigarritasunaren mugak, zuzkidura-estandarrak, babes publikoko etxebizitzen estandarra eta zuzkidura-bizitokien estandarra.
4. Jarduera-planaren esparruko bestelako esku-hartzeak
Jarduketa plan honetan jasotako proposamenak lotura zuzena du ingurumen a
rloko planean sartutakoekin, bereziki ingurumenaren eremuan jarduten diren elkarteekin batera a
urreikusitako jarduketei dagokienez.
4.1 Bilerak elkarteekin
Hirigintza jardueren eraginak pairatu dituzten pertsona edo taldeekin bilerak egin dira. Lamiako Vive elkarteak Lamiako ibarraren egoeraren berri eman zigun eta dagoen hezegunea babesteko a
raubide berezia behar dela esan zigun. Elkarteren batekin ere bilerak egin dira Euskal A
utonomia Erkidegoko Lurralde A
ntolamenduaren Gidalerroak a
ldatzeko prozesuaren inguruan.
4.2. Gomendio orokorra
2012. urtean izaera orokorreko gomendioa burutu da euskal herri a
dministrazioei hainbat proposamen a
urkezteko igogailurik ez duten eraikinen irisgarritasun unibertsala bermatze a
ldera.
5. Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
administrazioek
auzo edo inguru hondatuenen gizarte eta hiri birsorkuntzara bideratu behar dute euren
ahalegina.
arindu eta ezartzeko beharrezkoa den legeria sustatu dezaten. Esparru honetan eraikuntzen ikuskapen teknikoak
arautzea helburu horiek lortzeko
aukera bat da eta euskal herri administrazioen
ahaleginak ezarpen egoki batera bideratzea eskatzen du.
aukera bat da.
aldi baterako edo behin betiko etxebizitza berria emateko beharra eskatzen duenean ohiko etxebizitzen hartzaile legalek etxebizitza berria hartzeko duten eskubidea behar bezala onartzen dela bermatu behar da. Eskubide horren barnean beste etxebizitza bat
azkar eta
ahalik eta modu
arinenean eskuratu
ahal izatea bermatu behar da,
araudi horretan xedatutakoari jarraiki. Horretarako, euskal herri
administrazioek etxebizitza berria jasotzeko eskubidea onartzetik sortutako hirigintza betebeharrak betetzen direnaren bermatzaile gisa jardun behar dute.