VI) Haurren eskubideak errespetatuko dituen kultura bat sortzen laguntzeko jarduerak
6.1. Gizarte-eragileekiko lankidetza
Arartekoak, eta zehazkiago Haur eta Nerabeen Bulegoak, dokumentu honetako lehenengo kapituluan a
dierazi bezala, bere jarduketa-ildoen a
rtean a
rgi eusten dio haurren eta nerabeen esparruan lanean diharduten gizarte-eragileekin elkarlanean a
ritzeko a
ukerari. Bai haien eskubideak jendarteratuz edo defendatuz, eta bai, as
kotan, batez ere egoera a
razotsuetan dauden a
dingabeen sektoreentzat diren baliabide jakin batzuk kudeatuz.
Lankidetza-harreman horri dagokionez, urtero zehazten da, eta hainbat formatutan egiten da: bilerak, bisitak, kolaborazioak dokumentu edo proposamenetan, informazio-eskaerak eta a
bar.
UNICEF, Save the Children eta Amnesty Internationalekin egindako a
lde biko bileretan, helburutzat hartu da haurren eta nerabeen errealitatearen inguruan elkar a
berastea, bai eta lankidetzarako ildoak, a
rloak eta proiektu zehatzak a
ztertzea ere. Horietako batzuk a
ipatzearren, a
dieraziko dugu Unicefen Hiri A
diskideak programa a
dingabeei beren eremurik hurbilenekoan a
hotsa emateko a
pustu serio bat iruditzen zaigula, genero-indarkeriaren biktima diren emakumeen seme-alaben errealitatearen gaineko kezka Save the Children-ekin konektatzeko lotura garrantzitsua izan dela, eta, gisa berean, babesik gabe dauden a
dingabeentzako zentro terapeutikoen egoeraren gaineko kezka A
mnesty Internationalekin konektatzeko.
Informazio eta Komunikazio Teknologien eremuan, segur as
ki a
dingabeek tresna horiek modu seguruan erabil ditzaten erakunde honek egin duen sustapen-lanaren ondorioz, hainbat modutara a
ritu gara elkarlanean Komunikazioaren Teknologiaren Institutu Nazionalarekin, EDE Fundazioarekin, Protégeles Elkartearekin, Euskal A
utonomia Erkidegoko kolaboratzailearekin, Espainiako Safer Internet Centre elkartearen kudeatzailearekin eta Europako Batzordeak sustaturiko haurren zibersegurtasunaren gaineko erreferentzia-zentroarekin, CTIC Fundazioarekin, eta a
bar.
Dagokion a
rloak desgaitasunen bat duten pertsonen elkarteekin eta federazioekin egin dituen bileren osagarri, harremanetan egon gara Fekoor-ekin eta a
rreta gabezia eta hiperaktibitatea duten haurren terapeutekin, eskuarki kexa edo kontsulta baten ondorioz.
Jadanik a
ipatu dugun Arrisku egoera berezietan dauden a
dingabeak txosten bereziaren a
urkezpen eta zabalkundeak —haurren eta nerabeen munduari loturiko Euskal A
utonomia Erkidegoko elkarte guztiei bidali genien— bide eman zigun maiatzean Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseiluko Haurren A
rloko Kontseiluan ordezkatutako erakundeekin errealitate hori kontrastatzeko (AVAIM, APNABI, IRSE A
raba , EGK-ko As
tialdi Foroa, Gizarte Lanetan Diplomadunen eta Gizarte Laguntzaileen Elkargoa, Psikologoen Elkargo Ofiziala, Hirugarrendar Kaputxinoak, Unicef). Zati handi batean babesik gabe dauden haurren errealitateari buruz jardun bagenuen ere, desgaitasunen bat duten a
dingabeez edo diagnostiko a
zpiklinikoa duten portaera-nahasmenduez ere a
ritu genuen.
Aurreko kapituluan a
ipatu dugun Haur eta Nerabeen Kontseilua berritzeko prozesuaren ondorioz, berritzeguneekin, zuzendaritzekin, irakasleekin eta gurasoekin ditugun harremanak berritu edo ezarri behar izan ditugu; modu berean, foroetan, jardunaldietan eta biltzarretan parte hartzearen ondorioz, harremanetan egon gara haurren a
rloko beste erakunde batzuekin —Haurren Erakundeen Plataforma— eta ikerketa-taldeekin —Droga-mendekotasunen Deustuko Institutua—. A
zken a
tal honetan, eskola-jazarpenari buruzko estatuko ikerketa-talde batekin izan dugun kolaborazioa nabarmendu behar dugu. Hain zuzen, a
rtikulu hau idatzi dugu: Begirada bat eskolako jazarpenari, ikuspegi bermatzaile batetik: A
rartekoak eskolako tratu txarren inguruan egindako jarraipena.
6.2. Erakunde eta baliabide instituzionalekiko lankidetza
Modu berean, as
kotarikoak dira erakunde instituzional eta/edo baliabide publikoetako ordezkari politiko eta teknikoekin lankidetzan a
ritzeko espazioak eta uneak. Solaskideetako batzuk honako hauek izan dira:
Aniztasuna Kudeatzeko zuzendaria.
Autonomia Erkidegoko Ijito Herriaren Kontseiluko Idazkaritza.
Aldundiko Gizarte Politikako
ahalduna eta Haur eta Gazteen zuzendaria.
aldundien Gizartekintza / Gizarte Politika sailetako haurren zerbitzuetako
arduradunak (+ zenbait zerbitzu, programa eta baliabidetako
arduradunak).
Aldundiko Emakume eta Familien Zerbitzuko
arduraduna (+ zenbait programa eta baliabidetako koordinatzaileak).
arduradunak
arduraduna (+ zenbait programa eta baliabidetako
arduradunak).
Arloko Bitartekaritza Zerbitzuko
arduradunak.
arduradunak).
Autonomia Erkidegoko fiskal nagusia eta
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako fiskalburuak.
Aldundiko Gazteria eta Kirol zuzendaria (+ Eskola Kiroleko
arduraduna).
arreta ematen duten gizarte-zerbitzuetako koordinakundeak eta/edo
arduradunak: Bilbo, Donostia, Vitoria-Gasteiz, Enkarterria, Elgoibar, Tolosa,
Astigarraga,
Azkoitia,
Azpeitia.
Bilera horietako batzuen esparruan edo hain zuzen ere horien ondorioz, A
rartekoak lehen eskutik ezagutu a
hal izan ditu politika publikoak eraginkor bihurtzeko plan, protokolo, estrategia eta bestelakoen proposamenak; horrez gainera, erakunde eskudunei iritzia eskatu a
hal izan die egoera kezkagarri jakin batzuen inguruan —arretaren premia duten behar gisa a
zaldu zaizkie—, eta esku hartzean ezinbesteko eskubideak bermatu behar direla zehaztu. Familiei Laguntzeko Erakunde A
rteko III. Plana, Haurren I. Plana, III. Gazte Plana nahiz bakarrik dauden a
tzerritar a
dingabeei premiazko harrera egiteko protokoloa dira jarduera horren erakusgarrietako batzuk.
Herriaren beste defentsa-bulego batzuetako haur eta nerabeen a
talekin eskuarki izan ohi ditugu harreman eta kontaktuak; beraz, orain, modu bereizian a
ipatuko ditugu a
urten horietako batzuekin izandako bilera garrantzitsuenak:
Adingabeen Defentsa Bulegoarekin batera egindako ikerketa, babesik gabe zeuden frantziar nazionalitateko bi
anaia
adingaberen egoeraren ingurukoa.
Andaluziako
adingabe baten egoera
administratiboari buruzkoa.
6.3. Ekitaldietako parte-hartzea
Hala elkarte eta erakundeekin izandako elkarlanaren esparruan, nola A
rartekoak berak gidatu dituelako, A
rartekoak berak edo erakundeko langileek a
dingabeen gaineko foro eta topaketetan esku hartu dute, bai gure erkidegoan eta bai gure erkidegotik kanpo. 2011n izandako parte-hartze esanguratsuenak, dokumentu honetan orain a
rte a
ipatu gabeak, honako hauek izan dira:
Autonomia Erkidegoak Jardunaldi
Akademikoak, Palma de Mallorca.
aplikazioa.
Autonomia Erkidegoko haur eta nerabeen oraina eta geroa: denon erronka, Vitoria-Gasteiz.
adingabeei
arreta ematea, Vitoria-Gasteiz.
adingabeak: esku hartzeko jardunbide onak, Bilbo.
6.4. Material didaktikoak eta ikastetxeekiko kolaborazioa
Erakunde hau, sortu zenez geroztiko hogei urte luze hauetan, etengabe a
ritu da haurrak beren eskubideen inguruan sentsibilizatzeko eta ezagutarazteko material didaktikoak egiten eta zabaltzen.
2011. urtean, hainbat material a
rgitaratu dira, eta EAEko lehen hezkuntzako ikastetxe guztietan banatu dira, berriki estreinaturiko Eskubideen uhartea web gunea ezagutarazteko xedez; hain zuzen, hurrengo a
talean a
zalduko dugun bezala, web gune horretan jarduera ugari proposatzen dira 6 eta 12 urte bitarteko neska-mutilekin haurren eskubideen gainean lan egiteko. Hala, web guneko pertsonaiekin eskola-egutegirako plantilla bat egin dugu, itsasgarrien formatuan, eta ikastetxeetan banatu dugu ikasturte hasieran. Pertsonaia horiek izan dira protagonista, orobat, a
zaroaren 20an Haurren Eskubideen Nazioarteko Egunaren harira ikastetxeetarako egin zen kartelean eta lehen hezkuntzako haur guztiei banatu zitzaien orri-markatzakoan.
Bestalde, a
urten Rainbow proiektua jarri da a
bian (proiektuaren zentzuaren ingelesezko sigla jasotzen du: Rights A
gainst IntoleraNce: Building a
n Open-minded World/ Intolerantziaren a
urkako eskubideak: a
urreiritzirik gabeko mundu bat eraikiz). Horren xedea da haurren, nerabeen, gazteen eta irakasleen a
rtean homofobiaren eta transfobiaren a
urka borrokatzeko testuak eta ikus-entzunezko materialak sortzea eta zabaltzea, eta Europan homosexualen eta transexualen eskubideak erabat errespetatu eta a
itortuko dituen kultura bat sustatzea. Proiektuan Europako zazpi herrialdetako hamar erakunde publikok eta pribatuk parte hartzen dute (Alemania, Belgika, Bulgaria, Espainia, Herbehereak, Italia eta Erresuma Batua), eta Europako Batzordeak babesten du (Justizia, As
katasun eta Segurtasuneko Zuzendaritza Nagusiko Oinarrizko Eskubideen eta Hiritartasunaren Zuzendaritza).
Lehenengo gauzatze-urte honetan (bi a
urreikusi dira), ikerketa bat egin da jadanik Euskal A
utonomia Erkidegoko eskola-umeen eta irakasleen a
rtean gai horren inguruan dauden estereotipoei buruz, a
urrera egin da eskoletan estereotipo horien a
urka borrokatzeko tresna didaktiko gisa balioko duten hezkuntza-materialen prestakuntzan, eta Eusko Jaurlaritzako Berrikuntza Pedagogikorako Zuzendaritzarekin elkarlanean a
ritzeko oinarriak ezarri dira. Bestalde, urte a
maieran, gonbit egin zaie bigarren mailako, batxilergoko eta heziketa-ziklo a
rtistikoetako ikastetxeei Europako 15 eta 19 urte bitarteko nerabe eta gazteentzat LGTB gaiaren inguruan a
ntolatu den film laburren lehiaketan parte hartzera. Epaimahaiaren erabakia, bai eta hautatutako film laburren erakusketa ere, Milanen izango da, 2012. urtearen erdialdera.
Europako beste herrialde batzuekin elkarlanean a
ritzeko proiektu hau guztiz a
berasgarria izaten a
ri da, eta erakunde honek espero du emaitzak zabaltzea —Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren laguntzarekin— baliagarria izango dela bizikidetza-eredu berri baten oinarriak ezartzeko, non a
din goiztiarretatik a
niztasun a
fektibo-sexuala eta generokoa guztiz onarturik eta integraturik egongo diren.
Azkenik, a
ipatu behar dugu urteko lehenengo hiruhilekoan Euskal A
utonomia Erkidegoko hezkuntza-zentro guztiei birbidali genizkiela teknologia berrien erabilera ziurra sustatzeko material didaktikoak: Leihoak. A
bentura erreala mundu birtualean eta ziberbullynga. Teknologia berrien bidezko jazarpena prebenitzeko gida a
zkarra.
2011ko otsailaren 28an, jendaurrean a
urkeztu genuen Eskubideen uhartea web gunea (http://www.ararteko.net/apl/derechosdelainfancia/euskara.html).
Lehen Hezkuntzako haurrentzako web a
tari bat da (6 eta 12 urte bitartekoentzat). Bi helburu ditu: batetik, haurrak erakundera gerturatu nahi ditugu, giza eskubideen eta haurren eskubideen inguruko erreferente gisa ezagut dezaten —modu hurbilago eta eskuragarriago batean—; eta, bestetik, haurrak eurak beren eskubideen gainean sentsibilizatu nahi ditugu eta eskubide horien berri zabaldu.
Ikus dezagun as
tiro web gunearen edukia.
Web gunean sartzeko pantailan, etengabe mugitzen a
ri diren hainbat elementu daude. Hala, esate baterako, irudiaren erdian ikusten diren bi pertsonaiek —horiek erabiltzen ditugu ikastetxeetara bidaltzen ditugun materialetan— web gunean sartzera gonbidatzen dituzte haurrak, beren eskubideak ezagut ditzaten, jolastuz ondo pasa dezaten, laguntzaren bat behar badute nori galdetu jakin dezaten, eta a
bar. Horrez gain, A
rartekoaren web gunera (www.ararteko.net) garamatzan txalupa mugitzen a
ri da etengabe, baita web guneko a
taletara sartzeko bide ematen duten gainerako pertsonaiak eta objektuak ere: itsasargia, barruan mapa bat duen botila, a
rrain-ontzia, periskopioa eta jokoen eta esteken kartelak.
Itsasargian, neska-mutilek beren eskubideak ezagutzeko informazioa a
urkituko dute: Haurren Eskubideen Hitzarmenaren historia eta Hitzarmena bera, haientzako bertsio ulergarriago batean kontatua. A
tal honen barruan daude, halaber, Francesco Tonucciren ilustrazioak. Tonuccik, hezkuntzaren munduko a
rtista eta zientzialari ospetsuak, hamar bineta utzi dizkigu, eta horiei a
nimazioa emateko baimena eman digu, haurrei beren eskubideetan zehar egingo duten ibilaldian lagun egiteko.
Olagarroak botila bat du garro a
rtean eta horren barruan haurren eskubideen mapa dago. Mapa zabaltzean, 10 ikono a
gertzen dira, eta horiek 10 ipuin a
nimatutara eramaten gaituzte; hain zuzen, ipuin horien bidez, identitaterako, familiarako, osasunerako, hezkuntzarako, jolasteko, babeserako, parte hartzeko eta ongizaterako eskubideak a
zaltzen dira, eta, a
zkenik, a
dingabearen interes gorenaren nagusitasuna a
gerian a
gertzen duen historia bat kontatzen da. Historia batzuk deskargatu ere egin daitezke. Web gunean helduentzat jasotako materialaren barruan, hainbat orientazio metodologiko dator, historia a
nimatu horiek bai hezkuntza-ingurunean eta bai familian erabiltzeko.
Egurrezko upelean, haurrek informazio interesgarria a
urki dezakete, laguntza behar izanez gero: SOS gunea da.
Ezkerraldean a
gertzen den telebista-pantailan, A
rartekoak eta Haur eta Nerabeen Bulegoko zuzendariak beren burua a
urkezten dute, eta, haurrentzat gertukoa den hizkera batean, A
rartekoa zer den eta erakundearen lana zertan datzan a
zaltzen dute.
Espazio horretatik, hainbat gairekin loturiko beste laguntza-webgune batzuetara sar daitezke: Interneten erabilera ziurrari edo elikadura osasungarriari buruzkoak, esate baterako. Ziberbullyingari buruz eta Interneten erabilera ziurrari buruz, espazioan bertan, oinarrizko orientabide xume batzuk daude.
SOS gune horretan dago, orobat, Eusko Jaurlaritzak haurrei eta nerabeei laguntzeko jarri duen telefonoa, Zeuk esan (166 111); horren bidez ere jar daitezke haurrak A
rartekoarekin harremanetan, bai eta kexak jarri ere.
Hasierako pantailan, haurrentzako beste hiru elementu daude: Arrain-ontziak parte hartzera a
nimatzen ditu (protesta-proposamena) eta a
isialdirako edo kultur jardueretarako hainbat gomendio biltzen ditu haientzat. Horrez gain, neska-mutilek a
gerrarazi nahi dizkiguten ekimenak ere iraul daitezke horra.
Estekek eta jokoek ixten dute haurrentzako proposamena. Estekak munduko orriei eta ekologiari buruzkoak dira, beste bat ikasiz dibertitzeko da, eta, horrez gain, a
dingabeek eurek proposatutakoak ere badatoz. Jolasak ere badu leku garrantzitsu bat web gunean. Zortzi jolas eskaintzen dira, eta horien bidez, bide-segurtasunari, birziklapenari, elikadura osasungarriari eta beste hainbat gairi buruz ikas daiteke.
Periskopioak —helduen konpainia eta begirada a
rretatsua irudikatzen du— itsaspekora garamatza, a
ita-amei eta hezitzaileei berariaz eskainitako espazio bakarrera.
Atal honetan, ipuin a
nimatuak edo Hitzarmena lantzeko proposamen metodologikoak daude. Horrez gain, udal a
rduradunentzat ere badago a
tal bat; bertan, haurrentzako eta nerabeentzako udal planak egiteko proposamenak datoz.
Itsaspekoan dago liburutegia ere, eta, bertan, gurasoentzat eta hezitzaileentzat interesgarri izan daitezkeen dokumentuak eta web guneak a
urki daitezke.
Hasieran genion bezala, web guneak otsailean ikusi zuen a
rgia, A
rartekoko Haur eta Nerabeen Bulegoa komunikabideei a
urkeztu zitzaien garaian. Beraz, a
urten web gunea jendarteratzeko a
ritu gara lanean. A
halik eta zabalkunderik handiena emateko eta a
zken hartzaileen —6 eta 12 urte bitarteko haurren— esku jartzeko, gutun bat bidali genien EAEko ikastetxe guztiei, posta-helbide eta elektroniko bidez, web gunearen berri emateko eta erabiltzera a
nimatzeko. Horrez gain, haurrekin loturiko beste web gune batzuei ere eskatu genien laguntza (Unicef, Save the Children, Haurren Erakundeen Plataforma …), Interneteko haien guneetan Eskubideen uhartea gunera joateko esteka bat ipin zezaten.
Bestalde, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren laguntza ere nabarmendu nahi dugu. Izan ere, materiala interesgarria zela ikusirik eta guk egindako laguntza-eskaerari erantzunez, Eskubideen uhartea gunerako lotura txertatu du Eskola 2.0 programako Eskola Bakegunean; beraz, EAEko lehen hezkuntzako eskola-ume guztientzat dago eskuragarri.