2.2.4. Familia
2.2.4.1. Familia-politika
2011ko a
benduan, Euskal A
utonomia Erkidegoan Familiei Laguntzeko Erakunde A
rteko III. Plana (2011-2015) onartu zen. Horren bidez, familiei laguntzeko datozen bost urteetako politika publikoei forma emango dieten estrategia eta helburuen esparrua a
urkeztu da, eta, hala, jarraipena eman zaio 2002an lehenengo planarekin hasitako plangintza- eta koordinazio-lanari.
Familia eta Komunitate Politikarako Zuzendaritzarekin izandako bileraren esparruan, jakinarazi ziguten plan hori testuinguru ekonomikoak baldintzatu duela; izan ere, testuinguru horrek inoiz baino gehiago behartzen du lehentasunak ezartzera. Edonola ere, a
urrekoekin a
lderatuz plan berriak dakarren a
ldaketarik nabarmenena kualitatiboa da: zeharkakotasuna ideia gidari gisa a
gertzen da; hain zuzen, horren xedea da ondorio eraginkorrak lortzea Jaurlaritzako beste sail batzuen eta beste euskal a
dministrazio publiko batzuen inplikazioari eta konpromisoari dagokienez. Badirudi plana ondo hartzen a
ri direla, a
re tradizionalki hain irekiak ez diren sistemetan ere, eta hori berri ona da. Nolanahi ere, gu ere erne gaude, familiaren funtzioaren birbalorazio horretan ez ote den eragiten a
ri zenbait gizarte-sistemari eusteko dagoen zailtasuna. Planaren beste elementu a
ipagarrienetako bat da jarduketa-ildo berriak ireki dituela, gaur a
rte a
ztertutako bideez bestelakoak; izan ere, familien gastuen a
raberako konpentsazio-politika gainditu nahi da, eta familiei laguntzeko beste zerbitzu-eskaintza bat sortu.
Arartekoan a
dierazi genuen bat gentozela plan berriaren oinarrian dagoen ildo orokorrarekin eta filosofiarekin, eta, une hori baliatuz, gure erakundean jasotako kexekin zerikusia duten a
uzi batzuen berri ere eman genuen:
arautzen dituen seme-alabengatiko diru-laguntzen sistemari dagokionez, berriro
adierazi genuen laguntzak modu
automatikoan ematearen
alde gaudela (Europako beste herrialde batzuetan gertatzen den bezala); izan ere, horrek erraztu egingo luke laguntzen kudeaketa, eta unibertsal bihurtuko lituzke. Halaber,
adierazi genuen komenigarria litzatekeela zuzeneko laguntza horiek koordinatzea, zerga-neurriak
areagotuta. Dena dela, uste dugu beharrezkoa dela euskal lurralde osoan familiei
aplikatuko zaizkien zerga-hobarien irizpideak bateratzea (tokiko zergak eta tasak barne direla) eta gaur egun errentarako ematen diren zerga-hobariak handitzea. Zuzendaritzak horren inguruan
argitu zigun, seme-alabengatiko diru-laguntzei buruzko 255/2006 Dekretuari dagokionez, balizko erreformari heldu
aurretik hobetu litezkeen esparru guztien berri izan nahi dutela,
aldatu beharreko
alderdi guztiak zehaztu daitezen. Era berean,
adierazi zuen familia-errenta estandarizatuaren prozedura
arautu
asmo dutela, familiei era guztietako laguntzak emateko irizpideak bateratzeko.
autonomoen kexen berri eman genuen; izan ere, ez dira sartzen lana eta familia bateragarri egiteko laguntzei buruzko 177/2010 Dekretuaren
aplikazio-eremu subjektiboan. Uste dugu Eusko Jaurlaritzak sistema bat era dezakeela
arlo horretan iruzurra kontrolatzeko, hori baita pertsona horiek halako laguntzen onuraduntzat ez hartzeko
arrazoi nagusia.
adierazi genuen Enplegatu Publikoaren Estatutuaren eta Langileen Estatutuaren
artean desberdintasunak daudela, eta hori bereizkeria
argitzat daukatela eremu pribatuko langileek. Lege-kontu bat dela onartuta, iradoki genuen ezar daitezela neurriak, Zuzendaritzaren eskumenen esparruan, diferentzia hori leuntzeko. Zuzendaritzak jakinarazi zigun
abian direla laneko malgutasunari buruzko
azterlan bat, enpresa-talde txiki batekin egiten
ari diren esperientzia pilotu bat eta gaia gizarte-eztabaidarako mahaian sartzea.
aurre egiteko, edo, familiei laguntzeko 13/2008 Legearen hitzetan esanda, zaugarritasun-egoera objektiboan baitaude.
Modu osagarrian, interesgarria iruditzen zaigu, dokumentu honetan zehar A
rartekoarentzako interes berezikotzat edo kezkagarritzat a
zaldu diren a
lderdiekin duen loturagatik, Zuzendaritza horrek 2011. urtean landu dituen helburuetako hiru a
ipatzea:
aniztasunaren gainean sentsibilizatzea.
aldeko programak sustatzea, dauden programak detektatuta eta ebaluatuta, eta ondoren programak diseinatuta.
Atal honen a
maieran, jakinarazi dugu 2012rako txosten berezi bat egitea erabaki dugula Euskal A
utonomia Erkidegoan familiei laguntzeko politika publikoen inguruan, eremu horretan dauden politika publikoen egoera a
rgitzeko, bai eta euskal familiek zer premia dituzten eta zer eskatzen duten a
rgitzeko ere. Txostenean, beste hainbat konturen a
rtean, familia ugarien egoera a
ztertu dugu, Hirukide Euskadiko Familia Ugarien Elkarteen Federazioarekin hartutako konpromisoa betez.
2.2.4.2. Familia homoparentalak
Iaz Eusko Legebiltzarrarentzat egin genuen txostenean jakinarazi genuen hainbat a
razo a
urkitu genuela bi emakumek osaturiko ezkontzen barruan seme-alabatasuna legez zehazteko, eta horren a
nalisi sakona egin genuen gure 4/2010 Gomendio Orokorrean.
Bi emakumek osaturiko ezkontzen barruan lagundutako ugalketa-tekniken bidez jaiotako seme-alaben a
ma ez-biologikoen a
matasuna legez zehazteari dagokionez, 2010ean ofiziozko jarduketa bat hasi genuen, erregistroko gaur egungo jardunbideak berrikus daitezen sustatzeko. Erakunde honen iritziz, lagundutako ugalketa-teknikei buruzko maiatzaren 26ko 14/2006 Legean a
uzi hori modu a
nbiguoan zehaztu zela eta, erregistroetan ez ziren modu berean jarduten a
ri, eta zenbait kasutan litekeena zen bereizkeria-egoerak ere sortzea bi emakumek osaturiko ezkontzen barruan.
2010. urtearen a
maieran, eskumen-arrazoiengatik, Herriaren Defendatzaileari helarazi genion a
razoa, lege-interpretazioa a
rgitzeko bidezkotzat jotzen zituen jarduketak has zitzan. Gure jarduketaren emaitza gisa, jakin dugu Justiziako Estatu Idazkaritzaren ustez seme-alabak jaio ondoren ere a
dieraz daitekeela seme-alabatasuna onartzeko nahia —ama biologikoaren ezkontideari legez eskatzen zaio—. Horrek gure 4/2010 Gomendio Orokorrean planteatu genuen a
razoa konponduko luke. Hala, horren berri Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailari eman genion, informazio hori EAEko erregistro zibilez a
rduratzen diren epaileen a
rtean zabaltzeko.
Bestalde, Magala elkarteko ordezkariek a
dierazi ziguten kezkatuta zeudela halako familiak eskuarki eskoletan erabiltzen dituzten material didaktikoetan ikusten ez direlako, bai eta ikasleei errealitate horren berri ematea xede duten hezkuntza-material espezifikoak urri direlako eta a
re ez daudelako ere. Elkarte horren as
moa da Euskal A
utonomia Erkidegoko ikastetxeetan guraso bakarreko familien integrazio eta normalizaziori bide emango dioten ikasmaterialak heda daitezen sustatzea. Ildo horretan, a
dierazi digute zailtasun handiak izan dituztela halako materialak euskaraz lortzeko, ikastetxeetan zabaldu a
hal izateko; izan ere, gehienak ingelesez, gaztelaniaz eta katalanez daude, eta euskarara itzuli behar izaten dituzte; horretarako, erakundeen laguntza bilatzen dute. Konpromisoa hartu dugu a
rlo horretan Eusko Jaurlaritzaren laguntza lortzeko, eta, a
ldi berean, a
dierazi diegu Europako proiektu batean sartuta gaudela (Rainbow). Horren berri zehatzagoa dokumentu honetako 6.4 idatz-zatian emango dugu.
2.2.4.3. Banandutako gurasoentzako informazioa
Aurten, ondoko a
uzi hau hainbat ikuspegitatik a
gertu da, eremu as
kori eragiten dien a
ldetik (hezkuntza, osasuna, ogasuna, errolda...): banandutako gurasoek zer informazio jaso behar duten A
dministrazioak haien seme-alabei buruz dituen datuen inguruan eta zer dokumentu a
urkeztu behar dituzten. Horren inguruan a
urkeztu genuen azaroaren 15eko 8/2011 gomendioan, xeheki a
zaltzen dira jakin ditugun egoerak, a
plikatzen diren protokoloak eta instrukzioak, zuzenbide-oinarriak eta horren guztiaren ondorioak. Edonola ere, txosten orokorreko gomendioen a
talean a
zaltzen den bezala, a
dierazi dugu seme-alabak beren a
rdurapean dauzkaten pertsona banandu batzuek zailtasunak izaten dituztela guraso gisa Legeak esleitzen dizkien eskubide eta betebehar jakin batzuk baliatzeko. Zailtasun horietako batzuk sortzen dira A
dministrazioak baldintza batzuk ezartzen dizkielako banandutako pertsonei guraso-ahala baliatzeko, batez ere —baina ez bakarrik— hezkuntzaren eta osasunaren a
rloan. A
dministrazioak a
dingabe bati buruzko datuak dituenean, haren intimitatea babestu beharra dauka; beraz, haren lege-ordezkariari baizik ezin dizkio datu horiek jakinarazi. A
labaina, hori egiaztatzeko, gurasoek, elkarrekin bizi badira, nahikoa dute familia-liburua a
urkeztea; a
ldiz, bananduta badaude, guraso-ahala ez zaiela kendu ere frogatu behar dute. Osasun-arloan, zaindari ez den gurasoak "guraso-ahala egiaztatzen duen dokumentua" ere a
urkeztu behar du. Hori horrela, kexatzeko a
rrazoiak hiru izaten dira:
aginduz; beraz, ondore horretarako ebazpen
adierazgarri bakarra gurasoek seme-alabekiko duten betebeharra ez betetzearen ondorioz
ahal hori kentzeko ematen dena da. Betebeharrak ez betetzea ezkonduen, bananduen zein ezkongabeen kontua izan daiteke; beraz, banantzea ez da berez betebeharrak ez bete izanaren zantzu. Inork ez luke frogatu beharko bere seme-alaben guraso-ahala, bananduta egoteagatik bakarrik,
ahal horri dagozkion eskubideak eta betebeharrak
arduraz betetzeko, hala nola haien osasunaz edo eboluzio
akademikoaz
arduratzeko.
arrazoi batzuengatik banantzearen edo dibortzioaren ondorio ekonomiko eta pertsonalak
Administrazioaren
aurrean egiaztatu behar dituzten herritarrek jarri dituzte era horretako kexak. Horretarako, eskatu dute ebazpen judizial osoa
aurkeztu beharrean
aski izan dadila xedapenak
aurkeztea.
Azaldutako egoera horiek a
ztertuta a
tera ditugu hala ebazpenean bertan (bistan denez) nola txosten orokorreko gomendio orokorretako IV. kapituluan nabarmendutako ondorioak.
Arrazoi horregatik hezkuntza-esparruan esku hartu behar izan genuen kasuetan, Ikastetxeen Zuzendaritzak 1997-06-16an horren inguruan ezarritako instrukzioen a
rabera jardun zuen A
dministrazioak. A
rartekoaren gomendioa a
rgitaratu zen garai berean, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak horri buruzko beste instrukzio batzuk a
rgitaratu zituen. Hain zuzen ere, instrukzio horietan gure gomendioaren muina hartu zuen kontuan Sailak, eta iradokitako elementuetako zenbait ere txertatu zituen, hala nola as
ki izatea ebazpen judizialen xedapenak soilik a
urkeztea edo banantze-egoera a
ipatzea eta bi gurasoen posta-helbidea jasotzea matrikulatzeko inprimakietan eta a
plikazio informatikoan. A
labaina, uste dugu instrukzio berriek ez dituztela konpontzen gure iritziz a
urrekoen a
rabera jarraitutako irizpideek egokitasun juridiko a
ldetik sortzen zituzten a
razoak. Desadostasuna a
lderdi hauen gainekoa da:
aginduz dator ezarria, seme-alabatasunaren ondorio gisa. Beraz, hori egiaztatzeko nahikoa froga izan behar dute familia-liburuak edo
antzeko erregistro-agiriek. Horregatik, gomendatutakoaren
aurka doa lehenengo instrukzioan jasotako eskakizuna, hau da, matrikulazio-eskaera egitean edo ikastetxez
aldatzean ezinbestean
aurkeztu behar direla banantzearen edo dibortzioaren gaineko ebazpen judizialaren xedapenak.
arazoak izaten dituztela esparru horretan eta —ulertzekoa den bezala— eten egin nahi dituztela.
Alabaina, lana errazte
aldera eta ikastetxeetako zuzendaritzei
arazoak saiheste
aldera, uste dugu,
ager litezkeen beste
aldagai batzuk
aintzat hartzeko eragozpen izan gabe, kontuan hartu behar dela honako hau:
ahal izatea
ahal horri datxezkion eskubideak, hori ez du konpontzen banandutako pertsonek banantzearen gaineko ebazpen judiziala
aurkezteko eskakizunak; izan ere, ebazpen horretan ia inoiz ez da hartzen horren gaineko erabakirik, eta, gainera,
ahal hori berdin ken dakieke ezkonduta dauden pertsonei, bananduta daudenei zein ezkongabe direnei.
Alderantziz, hori
arazo-iturri izan liteke; izan ere, ez dago lege-oinarririk pentsatzeko pertsona bat banantzea, ezta seme-alaben zaintza eta babespea ez izatea ere, berez denik guraso-ahala kentzeko moduko zerbait egin izanaren zantzu. Ondorioz, zuzenbidearen
aurkakoa da banantze edo dibortzio hori oinarri gisa hartzea pertsona horri legez bete beharrik ez duen betekizun bat ezartzeko, baldin eta guraso gisa daukan eskubidea,
Administrazioak errespetatu eta
are erraztu behar duen eskubidea, baliatuko badu.
aldatzeko
adierazi duen nahia ez izatea biena; elkarrekin bizi badira, berriz, logikoa da pentsatzea bien nahia izango dela hori, nahiz eta eskaera soilik
aitak edo
amak sinatu. Halako zantzurik bada, ikastetxeak ziurtatu behar duena ez da eskatzaileak
al duen bere seme-alaben guraso-ahala edo zaintza, baizik eta Legeak horren inguruan erabakitzeko
ahala ematen dien pertsonetako inor ez dagoela eskaera horren
aurka: kasurik gehienetan, bi gurasoak izango dira, elkarrekin bizi badira zein ez; salbuespen gisa, horietako bat soilik izango da, besteari guraso-ahala kendu bazaio, edo bestela, biei kendu bazaie, tutoretza duen pertsona edo erakundea. Izan litekeen
arazo hori konpontzeko, instrukzioak honako hau xedatu beharko luke gure gomendioarekin bat etortzeko: gurasoak elkarrekin bizi ez badira biek sinatu beharko dituztela matrikulatzeko edo ikastetxez
aldatzeko eskaerak, eta banandutako bikote bateko kide batek
alde bakarretik egiten badu eskaera hori,
adierazi beharko zaiola beste kidearen baimenik ez badu —kasu horretan bai— horretarako
ahalmena ematen dion ebazpen judiziala
aurkeztu beharko duela, hau da, egiaztatu beharko duela beste gurasoari kendu egin diotela hezkuntza-arloko guraso-ahala; halakorik
aurkezten ez badu, 2. instrukzioan ezarritakoa
aplikatuko litzateke, hau da, eskaeraren kopia beste gurasoari bidaliko zaio, eta ohartaraziko zaio eskaera hori izapidetu egingo dela, hamar egun igaro baino lehen horren
aurka dagoela
adierazten ez badu.
Azkenik, seme-alabei buruzko informazioari dagokionez, hirugarren instrukzioa ez dator bat gure gomendioarekin; izan ere, uste dugu informazio bera eman behar zaiela, eta baldintza berberetan, bi gurasoei, bananduta egon zein ez egon edo zaintza eta babespea izan zein ez izan. Beraz, gure ebazpenean esandakoari lotuko gatzaizkio, hala banandutako gurasoek informazioa lortzeko
aurkeztu behar duten egiaztagiriari dagokionez, nola ikastetxeari egiaztagiri hori emateko betebeharrari dagokionez, eta, berezi-bereziki, bi gurasoen parte-hartzeari buruz esandakoari dagokionez; hain zuzen, parte hartzea ez da soilik errendimendu
akademikoaren gaineko informazioa jasotzea, baizik eta eskola-komunitateko instantzia guztiekin —tutoreak, eskolaz kanpoko jardueretako
arduradunak, orientatzaileak, gobernu-organoak eta
abar— elkarreraginean
aritzea da.
Bestalde, gomendio horrek psikologia-kabinete baten kontsulta bati ere eman zion bide. Hain zuzen, kabinete horrek galdetu zigun zenbateraino zeuden bertako profesionalak behartuta a
rreta psikologikoa jasotzen zuen a
dingabe bati buruzko informazioa ematera zaindari ez zuen gurasoari. Planteatu ziguten kasu hori a
ipaturiko gomendio orokorra emateko zio izan genituen kasuez bestelakoa zen. Hain zuzen, ezkontide hark zaintza ez izatea ez zen garrantzitsua erabakia hartzeko, edo, bestela esanda, gure iritzia ez zen bestelakoa izango, baldin eta a
ita eskatzaileak bere a
labaren zaintza eta babespea izan balu.
Kabineteari gure iritzia helarazi genion, kasu berezia baitzen, hots: a
itari informazio hori emanez gero —bera zaindaria izan zein ez—, nahi ez zen eragin bat sor zezakeen a
dingabeak bere terapeutarengan zuen konfiantzari zegokionez. Gure iritziz, a
dingabearen interes gorenaren babesak egon behar zuen hari eragingo zion edozein jarduketaren oinarrian, eta emandako informazioak ez zuen inola ere talka egin behar lanbideko sekretua eta pazientearen eta profesionalaren a
rteko itun terapeutikoa bermatzearekin. Gure ekarpena a
lde batera utzirik, kabineteari iradoki genion egokia litzatekeela horri buruz elkargoan hitz egitea, eta hainbat erreferentzia eskaini genizkion, hala nola haur eta gazteen osasun mentaleko zentroena, era horretako kasuetan nola jardun jakiteko ereduak bildu a
hal izan zitzan.
2.2.4.4. Familia-barruko indarkeria (seme-alabek gurasoen a
urka egindakoa)
Haur eta Nerabeentzako Bulegoak 2010eko txostenaren ondorioetan a
dingabe a
rau-hausleen inguruan a
ipatu zituen bi elementu kezkagarrienetako bat zen etengabe ugaritzen a
ri zirela familia-barruko eta bikotekidearen a
urkako indarkeria-delituak. Jadanik 2004an, Eusko Jaurlaritzako Justizia Zuzendaritzak a
razo horren inguruko lehenengo kezka a
dierazi zuen; izan ere, familia-barruko indarkeria-delituei loturiko 43 neurri zenbatu zituen (guztizkoaren % 5 inguru), kautelazkoak eta irmoak batuta. Zuzendaritza horrek harreman a
fektiboetan indarkeriazko portaeren ezaugarriak zituzten delitu guztiak sartu zituen kalifikazio horren barruan. Hala, kontuan hartu zuen bai gurasoen edo pertsona a
gintedunen eta bai bikotekideen a
urkako indarkeria, eta baita familia-indarkeriaren ondoriozko delituak nahiz iseka, irain, mehatxu eta a
barren ondoriozkoak ere. Orduz geroztik, ugaritzen a
ri dira familia-barruko eta bikotearen a
urkako indarkeriarekin loturiko delituak; hain zuzen, 2009an ia % 30 gehitu ziren, eta 2010ean beste % 4,7 igo ziren. Urte horretan, neurrien herenak neskei a
plikatu zitzaizkien (aurreko urteko portzentajeen halako bi). Datu horiek ikusita, erabaki genuen ofiziozko jarduketa bat hastea, instantzia publikoek gorantz egiten a
ri zen errealitate horri zenbateraino eta nolako kalitatez erantzuten zioten jakiteko.
Eusko Jaurlaritzako Justizia eta Familia eta Komunitate Politikarako zuzendaritzetatik, fiskaltzatik, Bizkaiko Foru A
ldundiko Haurren eta Emakume eta Familien zerbitzuetatik eta UPV/EHUtik eta Deustuko Unibertsitatetik jasotako informazioaren emaitza gisa, baiezta dezakegu jadanik eragile instituzional eta sozial as
kok ikusi dutela errealitate berri hori, eta ematen den a
rreta ez dela hasieran uste genuen bezain a
ntzua.
Batetik, a
ipaturiko bi unibertsitateetako ikerketa-taldeak a
zterketak egiten a
ri dira, instantzia publikoek babesturik, gertakaria a
zaltzeko, hobeto ezagutzeko, zeren ondorio izan ote litekeen eta zein a
ldagaik esku hartzen duten jakiteko, erantzun eraginkorragoak egituratzeko bidean a
rgia ekarri nahian. Jakin a
hal izan dugunez, erreferentzia gutxi dago nazioarteko literatura zientifikoan horri buruz, eta profesionalak gonbidatzen dituzten foroetan eta topaketetan parte hartzearen ondorioz Espainiako Estatuan errealitate horri buruz ezagutzen denez, esan liteke Euskal A
utonomia Erkidegoak baduela halako erreferentzia-maila bat, hala ikerketari dagokionez nola esku-hartzeari dagokionez.
Hala gertakari horretara berori a
zaltzeko as
moz gerturatzen diren eragileak nola esku hartzeko xedez hurbiltzen direnak bat datoz komunikabideek a
dingabe erasotzailearengan jarri ohi dutela a
rreta, eta a
dierazi ohi dutela halako portaerak ugaritzen a
ri direla, neska-mutilak hazten a
ri diren gizarte horren balioei eta ezaugarriei lotu gabe. A
dingabe horiei buruz ematen den irudi publikoa lerratu samarra izaten da, neska-mutilak errudun gisa eta gurasoak biktima gisa a
gerrarazten dituen neurrian; a
labaina, haiekin hurbiletik eta modu jarraituan lan eginez gero, ikusiko dugu seme-alaba horiek ere familia-gatazka garrantzitsuak erakusten, a
gertzen dituztela, eta beraiek ere gatazka horien biktima direla. A
biapuntuko jarrera horrek erru handia egozten die a
dingabeei, eta gurasoak erantzukizunaz gabetzeko halako a
rrisku bat dakar, "norbaitek" (hirugarren batek) semea edo a
laba "aldatzeko" zain geratzen baitira.
Arazoari sistematikoki begiratuz gero, ikusiko genuke gatazkak daudela familia-sisteman, eta kide guztiek dutela halako erantzukizun bat. Hemendik, a
ldaketa-prozesuan erantzukidetasunez jokatzeko deia egin dezakegu, eta oinarri egokiak ezarri, prozesu terapeutikoan a
lderdi guztiak inplikatzeko; izan ere, bistan da, a
uziari ez litzaioke soilik a
dingabearen banako ikuspegitik heldu behar.
Ezagutu a
hal izan ditugun hiru esku-hartze programetan, familia-gatazkatzat hartzen da, baina, esku hartzeko zer testuinguru baliatzen duten, errazagoa edo zailagoa da familia-sistema osoarekin esku hartzea. Hala, bada:
Aldundiko Emakumeen eta Familien Hobetzen programak familian osoki esku hartuta jorratzen ditu seme-alabek gurasoekin indarkeriaz jokatzen duten egoerak, familia-dinamikan ezarritako harreman-eredua
aldatzeko
asmoz eta harreman-eredu osasungarriago eta gogobetegarriago bat ikasteko
asmoz (azken xedea: familia-harremanetan indarkeria desagertzea). ikuspegi horrekin bat etorriz, programaren hartzaileak familiak dira (aita-amen
aurka indarkeria erabiltzen duten 10 eta 21 urte bitarteko seme-alabak dituztenak), hala
adingabea familiarekin bizi zein ez, nola familiarengandik bananduta egon,
aldi baterako edo betiko.
arreta problematika horri, eta, bertan, gizarte eta hezkuntza
arloan esku hartzen da familiekin eta nerabeekin; nolanahi ere, kontuan hartzen da neska-mutil horiek ez direla beren familiekin bizi, horietako
askok
administrazioaren esku utzi baitute zaintza (zaintza
administratiboa). Hala programa honetan nola
aurrekoan, esku-hartze planak hiru
ardatz hauen
arabera egituratzen ditu jarduketak: nerabea,
amak,
aitak edo beste senitarteko batzuk, familia-sistema osoa; eta esku hartzeko modalitate hauek hartzen ditu kontuan: banakakoa —familiako kide bakoitzaren
alderdi
arazotsuak, gabeziak eta baliabide pertsonalak—, familiakoa —problematika harremanean oinarrituta
azaltzen du eta
aldaketa-prozesua sustatzen du familiaren harremanen dinamikan— eta taldekoa —seme-alabak eta gurasoak, bereizirik—.
askatasuna kentzen (2011n, 35 pertsona utzi dira
aske kontrolpean, baliabideetan eta programetan parte hartzeko betebeharrarekin, 14 sartu dira egoitzetan eta 3 hezkuntza-talde batean bizitzen jarri dira), baina egoera
askotan eman da urruntze-agindua, eta horrek zaildu egiten du hizpide dugun harremanean oinarritutako lan sistematiko hori. Bestalde, komeni da
adieraztea ez dagoela tipologia horretarako baliabide espezifikorik, baina esku-hartze pertsonalizatua hasten den unetik bertatik, halako portaerak berariaz jorratzen dituen jarduketa-plan bat diseinatzen da.
Programa horietan parte hartzen a
ri diren familien eta pertsonen bereizgarriei dagokienez:
askotan,
amaren esku dago osoki seme-alabak haztea, hala familia monomarentalak direlako, nola familia horretan (banandua zein ez)
aitak ez duelako laguntzen seme-alabak hezten, familia-dinamikatik kanpo dagoelako.
artean hezkuntza-ereduen inguruan. Hezkuntza-estilo permisiboak dira (gizartean onartuta dauden balio jakin batzuekin bat etorriz), eta seme-alabek denbora
asko pasatzen dute bakarrik etxean, zainduko dituen inor gabe.
Arazoei heltzeko indarkeria-ereduak baliatzen dituzte kasu
asko eta
askotan, batez ere Gazte Justiziaren Sistemak jorratzen dituen kasuetan.
arrisku-faktorea. Gurasoen prestakuntza-maila eskola-graduatutik gorakoa da, eta lanari dagokionez
aktibo daude.
amei egiten zaie eraso, eta erdira jaisten da ehunekoa
aiten kasuan,
are familia-sisteman modu
aktiboan parte hartzen dutenak soilik zenbatuta.
aurrerako nerabeak, eta, sexuari dagokionez, parekatzen
ari dira, nabarmen. Ez dira eskolatik, zirkuitu
akademikotik kanpora
ateratako nerabeak, baina ehuneko handi batek errendimendu eskasa du.
Alkohola eta cannabisa eskuarki kontsumitzeak
areagotu egiten du familian indarkeriaz jokatzea. Zenbait kasutan, nortasun-nahasmendua edo
AGNHa diagnostikatu zaie.
Arloko profesionalen diskurtsoan behin eta berriz a
gertzen den beste ideia bat da beharrezkoak direla prebentzioa eta esku-hartze goiztiarra.
Beraz, ondorio gisa, honako hau a
dierazi behar dugu:
asko behar izan da gurasoekin indarkeriaz jokatzen duten seme-alaben errealitate hori jendaurrean
agertzeko, eta, horren ondorioz, erantzunak berandu egituratu dira. Badirudi batez ere
azken urte hau oso ona izan dela
alde horretatik, ugaritu egin baitira
antolatutako profesionalen foroak, kongresuak eta topaketak.
aitzitik, gizartean nagusi diren zenbait baliok eta gizarte konplexu honetan seme-alabak hezteko dauden zailtasunek pentsarazten digute halako portaerek goranzko joera izango dutela.
arreta goiztiarra ematea, gurasoen eskolak edo laguntza emozionala eta hazierarako tresna praktikoak emango dituzten
antzeko ekimenak
aktibatuta; udal gizarte zerbitzuek gizarte eta hezkuntza
arloan talde-lanean jardun dezaten sustatzea,
arazo hasi berriak detektatzeko eta familiei laguntzeko; eta programa zehatzak garatzeko
apustu irmoa egitea (lehendik daudenak eta
aktibatzea beharrezkotzat jotzen diren beste hainbat), ikuspegi sistematiko batetik (familia) psikoterapiaren eta gizarte eta hezkuntzaren
arloan osoki heltzeko.