5.Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
1. Datuen babesaren arloan, aurten herritarrek askotan adierazi digute ez daudela ados Aldizkari Ofizialetan norberaren datuak geratzearekin, eta deuseztatzeko eskubidea erabili dute. Hori arazo garrantzitsu bat da, gatazka bat dagoelako administrazioek euren eginkizunak egiteko eta prozedura-betekizunak betearazteko erabiltzen duten tresna baten –aldizkari ofizialetako iragarkien– eta deuseztatzeko eskubideak egikaritzearen artean. Urte honetan, zorionez, Arartekoaren esku-hartzeak gatazka konpontzen lagundu du mahai gainean jarritako kasuetan, baina antzeman da ahaleginak areagotu behar direla tratamenduko arduradunak aldizkarietan dauden interesdunaren datuak deuseztatzeko era azkarrean eska dezaten kontzientziatzeko, baita aldizkarien mekanismoetako arduradunak datuen indexazioa saihestu dezaten kontzientziatzeko ere, etorkizuneko arazoak ekiditeko. Arazo horietako bat izan daiteke datuak Interneteko bilatzaileetara gehitu izana, horren ondorioz deuseztapenak ez bailuke ezertarako balio izango.
Horri dagokionez, era positiboan azpimarratu nahi dugu Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkariko eta lurralde historikoen aldizkari ofizialetako arduradunak eta webgune batzuk –hala nola Euskadi.net– egiten ari diren ahaleginak, indexazioa zailtzen duten bitarteko teknikoak erabiliz, haietan dauden norberaren datuak Interneten hedatzea saihesteko.
2. Kapitulu honetan azaldu den bezala, beharrezkoa da erakundeak (bereziki toki-erakundeak) kontzientziatzea herritarrek udal-akordio eta -agirietako informazioa eskuratzeko duten eskubideak eta haien erabakien publikotasun-printzipioak ekartzen dutenari buruz. Era berean, pertsona partikularren datuak babestu behar dira, eta horretarako aldez aurretik datu horiek isilean gorde edo bereizi behar dira, informazioa eskuratzeko eta publikotasunerako eskubideak eta norberaren datuen errespetua bateratzeko.
3. Interneten bidez argazki eta bideo pribatuak hedatu izanaren ondorioz hasitako ofiziozko jardunaren esparruan, gizarte-sareen eta komunikazioko sare publikoen erabileran informazio, kontzientziazio eta jokabide arriskutsuen saiheste falta orokorra antzeman ahal izan dugu. Horren ondorioz, errazagoa izan daiteke informazioa, datuak eta irudiak nahi gabe hedatzea, artxibo horien zaintza eta transmisioa kalteberak baitira.
Hori herritarrek euren datuen segurtasunaz duten kezka gero eta handiagoarekin lotu behar da, Arartekoak uste duelako lortu beharreko helburua berrikuntzaren eta gizarte-sareen ohiz kanpoko potentzialtasunaren arteko oreka izan behar dela, baita pertsonen eskubideak bermatzea ere. Horretarako funtsezkoak dira informazioa, gardentasuna eta ezagutza eraginkorra, benetako komunitate digital baten eraikuntzan aurrera egiteko.
4. Arartekoak, proiektu batzuen bidez –Ararteko mapak, argitalpenen formatu irekiak, e.a.–, informazioa berrerabiltzea eta datu publikoak irekitzea sustatzeko eginkizunarekin jarraitu du.
5. 2013an Arartekoaren e-inklusioari eta gizartearen partaidetzari buruzko txosten berezia argitaratu da, eta horri esker iritzi-elementu berriak lortu ditugu gaur egungo egoeraren eta IKTek gizarte aktibo eta inklusibo bat sustatzeko eta herritarren partaidetza errazteko daukaten potentzialaren diagnostikoa egiteko, baita euskal herri-administrazioei helarazitako proposamen eta ekimen multzo bat ere.
Laburbilduz, txosten hori ez da amaiera, lan-elementu iraunkor bat izango baita eta honetarako balio izango baitu:
Infobaztertzearen arriskuak saihesteko eta herritarrak ahalduntzea lortzeko erronketarako ibilbide-orri bat edukitzeko.
Euskal administrazioen hurrengo jardunak ebaluatzeko. Zentzu horretan, 2014. urtean hiru alderditan jarriko dugu arreta:
– Herri-administrazioen webguneen bitartez zerbitzuak aurkitzea eta horietarako sarbidea edukitzea.
– Kanal anitzak edukitzeko eskubidea sustatzea eta telefono mugikorraren bitartez erabil daitezkeen aplikazio erabilgarri eta errazei bidea ematea (batez ere, adinekoengan pentsatuz).
– IKTen bidez herritarren partaidetza-ekimenak egitea eta gardentasuna bultzatzea.