3.Ogasuna
1.Arloa kopurutan
Aurten, Ogasunaren arloan 206 kexa-espediente jaso ditugu guztira, alegia, erakunde honek urte osoan zehar tramitatu dituen kexen %7,7. Eragindako administrazioen arabera sailkatuko ditugu:
– Tokiko administrazioa 100
– Foru administrazioa 33
– Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) 4
Honela sailkatu ditugu gaiak edo azpiarloak kontuan hartuta:
– Tasak 73
– Tokiko zergak 68
– Administrazioaren funtzionamendua eta administrazio prozedura 27
– Foru zergak 27
– Prezio publikoak 10
– Beste alderdi batzuk 1
Hauxe da ekitaldiaren amaieran, 2013ko abenduan, arloan kudeatutako kexen informazio estatistikoa:
GUZTIRA | Izapidetzen | Amaituta | Jarduera okerra | Jarduera okerrik ez | Herritarrei aholkuak eta informazioa ematea | Gerora ez dira onartu |
202 | 124 | 46 | 8 | 30 | 8 | 32 |
2.Kexarik aipagarrienak
Atal honetan herritarrek Ararteko erakundean aurkeztu dituzten kontu nagusiak jorratu behar dira. Lehenik, aipatu behar da udal zergei lotutako erreklamazioek gora egin dutela, zehazki, uraren eta zaborren tasaren kobrantzen ingurukoek. Era berean, ondasun higiezinen gaineko zergan (OHZ) kuota likidoaren %150erainoko errekarguaren kobrantza zalantzan jarri duten erreklamazioen kopuru handia jaso da.
Zaila da jardun batzuk beste batzuen gainetik nabarmentzea. Hala eta guztiz ere, bi gai aipatuko ditugu: foru-ogasunen zerbitzuek egindako likidazioen edo haiek zergei buruz emandako informazioaren oinarriaren gaineko PFEZen erregularizazioa, eta zigortzeko ahalmena egikaritzean egondako atzerapen desegokiak.
Mahai gainean jarritako lehenengo arazoa errepikatzen da eta hiru lurralde historikoei modu berean eragiten die. Ekitaldi guztietan herritarren desadostasunaren eta nahasmenduaren berri ematen digun erreklamazioren bat jasotzen da, foru-ogasunek beraiek egin zuten errenta-aitorpenak erregulazioari ekin diotelako. Eragindako pertsonek onartu ohi dute ez-sartutako kuota diferentzialagatik likidazio berri bat igorriz egikaritzea berrikuspen-prozesu hori, baina sumindu egiten dira berandutze interesen kobrantzarengatik.
Honi dagokionez ados gaude herritar horiekin: kontuan hartu beharko litzateke foru-ogasunek geroago berrikusi eta erregularizatuak izango diren aitorpen horien emaitzetan esku hartu dutela.
Hala ere, aitortu behar da foru-ogasunek bidali edo egiten dituzten autolikidaziorako proposamenak onartzeak ez dakarrela erantzukizuna zergadunarengandik zerga benetan aitortu eta likidatu duen organora lekualdatzea. Horrenbestez, prozesu horretan egon litezkeen akats edo irregulartasunen ondorioak zergadunari dagozkio, horrek une oro bere kabuz jokatu izan balu bezala.
Era berean, gaur egungo zerga esparruan, berandutze interesen sortzapena printzipio orokortzat hartzen da, eta, beraz, epez kanpo egiten den diru-sarrera orok administrazioaren aldeko berandutzako interesen ordainketa sortzen du.
Aintzat hartu behar da berandutze interesen ordainketak, teorian, kalte-ordain izaera duela eta horren bitartez administrazioari zorraren ordainketan izandako atzerapena konpentsatu nahi zaiola. Baina errealitateak gertakizun paradoxiko bat islatzen du; izan ere, azken urteotan, diruaren legezko interesa berandutze interesa baino txikiagoa izaten ari da.
Erakunde honek 2003an gomendio orokor bat egin zuen, Zerga-kudeaketarako formula modernoak eta berezitasunak araudien bidez jaso eta onartzea izenburukoa, foru-administrazioek aitorpenak egiteko prozesu horiek araudien bidez gara zitzaten, beren benetako izaerari gehiago adituz, eta inplikatutako aldeen jarrera juridikoa berdintasunezko irizpidez mugatuz (zerga-administrazioa eta zergaduna), lege antolamenduak zergadunaren alde aitortzen dituen printzipio eta bermeak errespetatuz, bereziki fede onarena eta segurtasun juridikoarena, gure ustez printzipio horiek ez baitzeukaten behar besteko babesik.
Urte horretatik aurrera onartutako araudiak herritar-agiria eman die prozedura horiei guztiei eta zerga-administrazioaren praktikak finkatu ditu. Horren ondorioz, behin-behineko likidazio horiek ofizioz edo interesdunak eskatuta alda daitezke, preskripzio- edo iraungitze-epearen barruan.
Administrazioak aitorpen horietan subjektu aktibo gisa parte hartzen du. Hala ere, legezko ondorioetarako, ia esku hartu izan ez balu bezala da, zeren eta zergadunak sinatu edo baieztatu duen proposamena, ondorio guztietarako, zergadunak berak aurkeztutako autolikidaziotzat hartzen baita. Zehaztasun batekin, zergaduna aitorpeneko erantzukizunetik salbuesten da, baina horren ondorio bakarra da akats horiengatik ez dela haren aurka zigortzeko espedienterik izapidetuko.
Zerga-administrazioak ez du aintzat hartzen foru-ogasunek haien esku jartzen dituzten zerbitzuen eskaintzaz baliatzen diren pertsona gehienek neurri handiagoan edo txikiagoan zergen arloko araua eta zerga hori likidatzeko mekanismoak ez dituztelako ezagutzen erabiltzen dutela zerbitzu hori, eta horregatik ustez adituak diren pertsonetara jotzen dutela, ondo jardungo dutela uste baitute, beraien zerga-betebeharrak betetzeko.
Zigortzeko ahalmena egikaritzeari dagokionez, zehaztu behar da zergen arloan iruzurra egiteko asmoa barne hartzen duten zigor motez gain betebehar formal bat ez gordetzea zigortzen dutenak ere badaudela. Horrela, zergen inguruko foru arau orokorrek autolikidazioak edo aitorpenak epean ez aurkezteagatiko (betiere, Foru Ogasunari eragozpen ekonomikoa eragiten ez badio) arau-hausteak tipifikatzen ditu.
Zergen arloko arau-hausteen preskripzio-epea 4 urtekoa da. Legezkotasun hertsiaren ikuspuntutik, atzerapen desegokia agerian jartzeaz gain, ezin zaio eragozpen askorik jarri aldi hori aurrera egin duenean preskripzio-aldian gertatu diren arau-hausteengatik egindako zigortzeko espedienteak izapidetzen hasten den zerga-administrazioari.
Dena den, administrazioaren jardute egokiak gertutasuna eskatzen du arau-haustearen eta zigortzeko prozeduraren hasieraren artean. Izan ere, zergadunaren jardun desegokiaren eta administrazioaren erantzunaren arteko hurbiltasun horrek bakarrik ematen du aukera ikasteko eta etorkizuneko jardunei begira disuasioko elementu gisa dihardu.
Arazo hori Bizkaian igarri da, zigortzeko espediente batzuk jarri baitira 2000. urtetik geroztik jarduerarik ez zuen eta foru-ogasun horren errekerimendua jaso ostean sozietateen gaineko zergaren likidazioak epez kanpo aurkezten zituen enpresa baten aurka.
Azkenik, egokia iruditu zaigu 2013an udal zergen inguruan egin diren gomendioak labur aipatzea. Horietan hainbat gai jorratu dira, hala nola: Azkoitiko hilerriaren 01.a) tasan subjektu pasiboaren aldeko prestazio erreal eta eraginkorraren falta, Lazkaoko Udalak ez preskribatutako ekitaldiko TMIZn ordaintzeko agintzean jarraitutako jarduna zuzenbidearekin bat ez etortzea, Trafikoko Erregistroan zaharkituta egoteagatik datuen aldaketa izan duten ibilgailu batzuk direle eta edo Areatzako udalerrian furgoneten TMIZn ordainaraztea.
3.Araudi- eta gizarte-testuingurua
Zergen gaineko araudia oso dinamikoa denez, ekitaldi bakoitzean foru eta udal mailan zergen erregulazioan eragina duten berrikuspenak eta eguneraketak egiten dira.
Foru arauaren aldaketa orokorrak, 2013an ondorioak izan dituztenak, Arabako Lurralde Historikoan foru arau hauek onartzearen ondorioz gertatu ziren: apirilaren 15eko 13/2013 Foru Araua, 2013. urterako zerga neurriei buruzkoa, 2013ko ekainaren 3ko 18/2013 Foru Araua, Arabako Lurralde Historikoan zerga iruzurraren kontra borrokatzeko oinarrizko printzipioak eta neurriak eta zergen arloko beste neurri batzuei buruzkoa, eta martxoaren 11ko 9/2013 Foru Araua, Ondarearen gaineko Zergari buruzkoa; aldaketak Bizkaian honako foru arauak onartzearen ondoriozkoak izan ziren orobat: otsailaren 29ko 1/2012 Foru Araua, 2012rako eta 2013rako zenbait xedapen iragankor eta zergen arloko beste neurri batzuk onartzen dituena, eta hori osatu zuen otsailaren 27ko 3/2013 Foru Araua, zerga-iruzurraren aurkako borroka indartzeko neurri osagarriak nahiz zergen arloko beste aldaketa batzuk onartzen dituena. Lurralde horretan otsailaren 27ko 2/2013 Foru Araua, ondarearen gaineko zergari buruzkoa, ere onartu da. Gipuzkoan, berriz, arauen eguneraketa abenduaren 27ko 13/2012 Foru Arauak, zerga alorreko zenbait aldaketa onartzen dituenak, eta abenduaren 18ko 10/2012 Foru Arauak, aberastasunaren eta fortuna handien zergarenak, eragin zituzten.
Ondarearen gaineko zerga, hasiera batean, aldi baterako berreskuratu zen, 2011. eta 2012. urteetarako. Zerga berrezarri zuten foru arauen indarraldiaren amaierak eta egungo ekonomia-egoera gainditzeko beharrak ondare handiagoa duten zergadunen solidaritate-ahaleginak denboran irautea eskatu dute.
Era berean, aipatu behar da Arabako Lurralde Historikoan preskripzio-epea lau urtetik bost urtera igo dela, martxoaren 11ko 8/2013 Foru Arauari jarraiki.
Arau horien edukiak agerian uzten du adostasuna lortzeko aurkitu ziren eta gainditu ezin izan ziren zailtasunak zerga-iruzurraren eta -ihesaren aurka borrokatzeko helburu komunean eta egungo zerga-sistemaren erreforma estrukturalagoan oinarriak izateko eta aurrera egiteko.
2013ko amaieran indar politikoen arteko adostasunaren oinarriak erdietsi dira, zerga-sistemaren erreforma-prozesu horri, txosten hau ixteko datan Arabako eta Bizkaiko Lurralde Historikoei eragin dionari, ekiteko. Akordio horiek 2014ko urtarrilaren 1etik aurrera foru-zerga handiak arautuko dituzten foru arau berrien onarpenean gauzatu dira.
Erreforma horren ondorio ikusgarriena 2015eko lehen hiruhilekotik aurrera antzemango da. Une horretan PFEZ erregulazio berriaren arabera likidatzen hasiko da eta, ondoren, sozietateen gaineko zerga berriaren eragina nabarituko da. Orduan erreforma horren indarguneak eta ahulguneak egiaztatu ahal izango dira, baita herritarren adostasunaren maila ere.
Udal zergei dagokienez, azpimarratu behar da Gipuzkoako Lurralde Historikoan uztailaren 4ko 4/2012 Foru Arauak, audal zergen esparruan hainbat aldaketa sartzen dituenak, toki-erakundeak gaitu zituela euren ordenantzen bitartez Ondasun Higiezinen gaineko Zergako (OHZ) kuota likidoan %150erainoko errekargua ezartzeko, ondasun higiezinek etxebizitza erabilera dutenean, eta subjektu pasiboaren edo hirugarrenen ohiko egoitza ez direnean –hirugarrenen kasuan errentamenduz edo lagapen bidez–.
Errekargu horren ezarpenak ez du lurralde historiko osoan eragin homogeneoa izan; Gipuzkoako udalerri batzuek ez dute euren 2013ko zerga-ordenantzetara gehitu. Dena den, errekargu horren likidazioak desadostasun eta erantzun handiak piztu ditu eragindako higiezinen titularren artean, modu bidegabean zigortu dituztela uste baitute, udalerri horien garapen ekonomikoan inbertitu duten arren.
Higiezin horietako batzuk, bereziki kostaldeko herrietan daudenak, ez dira berez beteta ez dauden etxebizitzek osatzen duten eta geldirik dagoen ondarea, titularren bigarren egoitzak baizik.
4.Jarduera-planaren esparruko bestelako esku-hartzeak
Ogasunaren arloan garatzen den funtsezko jarduera herritarrek helarazten dizkiguten banakako kexak aztertu eta ebaztera mugatuta dago. Dena den, arloan garrantzia hartu du halaber gomendio orokorren jarraipen eta egikaritzeak, baita ofiziozko jardueren sustapenak ere. Azken horien helburua arauen aldaketak eta herritarrentzat onuragarriagoak diren administrazio-jardunen ezarpena sustatzen laguntzea da.
Ekonomia-krisi larri batean gaude; familia-ekonomietan duen zuzeneko eragina euskal gizartearen ehuneko oso handi bat pairatzen ari dena eta herritarren sektore handi batean jasandako erosteko ahalmenaren galera garrantzitsu batean islatzen ari dena. Langabezia, lan-ziurgabetasuna, ekonomia-jarduera moteldua, aldez aurretik eramaten den zorpetzea… familiek eskura dituzten baliabideen hondatze nabarmena eragiten ari dira eta, horrekin batera, baita diru-bilketaren murrizketa ere.
Ohiko etxebizitzen utzarazpena jasan duten pertsonen egoera bereziki lazgarria da.
Arazo larri horren aurrean, Ararteko erakundeak 2011n gomendio orokor bat eman zuen, foru arauak, eta, ondoren, hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zerga arautzen zituzten udal ordenantzak aldatzeko helburuarekin, ohiko etxebizitzaren gaineko hipoteka-betearazpenetatik sortutako lurren eskualdatzeak zergatik salbuetsita geratzeko.
2012. urteko udaberrian zerga hori arautzen duten hiru foru arauen aldaketa indarrean sartu zen. Une horretatik aurrera, betearazi behar den ohiko etxebizitzaren eskuratzaileari esleitu zioten zerga-kuotaren ordainketa, higiezin horren eskuratzailea zergadunaren ordez subjektu pasibotzat jo dela oinarri hartuta. Gainera, araua aldatu ostean, eskuratzaileak ezin dio eskualdatzaileari betetako zerga-betebeharraren zenbatekoa eskatu.
Horrela, behintzat, arazoa etorkizunari begira konpondu zen. Hala ere, foru arau horien aldaketa indarrean sartu baino lehen igorritako likidazioak egiteke geratu ziren. Likidazio horien kuotak pertsona eta familia askoren ekonomia kaltetuari eragiten dio. Onenean, pertsona eta familia horiek zergapetzen dituzten udalerriek zatika ordaintzea onar dezaten lortu dute, zerga-zor horren ordainketari era ez hain zailean aurre egin ahal izateko.
Zentzu horretan, nabarmendu behar da, ezaguna baita, Gasteizko Udalaren jardun egoki bat. Toki-erakunde horrek gainbalioen gaineko zergaren likidazioak gutxitzeko laguntza ildo bat sortu zuen 2013ko uztailean. Laguntza ildo hori ordaintzeke dauden eta foru arauaren aldaketa baino lehen ohiko etxebizitzan egindako hipoteka-betearazpenetatik eratorri den zergapeko egitatea duten likidazioei dagokie.
Diru-laguntzak barne hartzen duen hobariaren ehunekoa eskaeraren datan ordaintzeke dagoen zorraren %50 eta %100en artekoa da. Urteko diru-sarreren, familia-unitatearen eta horren tamainaren arabera, laguntzak zorra erabat ordaintzea ekar dezake.
Ohiko etxebizitzaren jabetza enkante publikoan, hipoteka-betearazpen prozedura baten esparruan, eskualdatzeak agerian jar dezake, kasu batzuetan, PFEZen ordaintzen zuen ustezko ondare-irabazia. 2012an Ararteko erakundeak ofiziozko jardun bat izapidetu zuen hiru foru aldundiekin, ondare-irabazi hori errentan zamatik salbuetsita dagoela aitortzeko. Hiru foru aldundiek onartu zuten proposamena; hala ere, salbuespenaren ondorioak 2013ko urtarrilaren 1era mugatu ziren Bizkaian, eta 2012ko urtarrilaren 1era Gipuzkoan eta Araban.
Modu horretan, neurria nahikoa ez zela ikusi zen. Arabako Lurralde Historikoan egoera hori arintzeko, hango Biltzar Nagusiek urriaren 9ko 28/2013 Foru Araua onartu dute. Horren bitartez, salbuespenaren ondorioak preskribatu gabeko ekitaldi guztietara hedatu dira, ondare-irabazi hori ordaindu dutenek itzulketa eska dezaten.
Nolanahi ere, proposatutako neurria ohiz kanpokoa denez eta araudiak berariaz hori xedatu duenez, balizko itzulketan ez da berandutze interesik likidatuko.
2013an zehar erakunde honetan Donostian bizi diren hainbat herritarren desadostasuna adierazi duten kontsulta batzuk jaso dira. Horien bitartez, zalantzan jarri da etxebizitza partikularretako zabor-bilketaren tasaren ordainketa ekitaldi honetatik aurrera etxebizitzan egondako ur-kontsumoarekin lotzea.
Kontsulta horien ondorioz, ofiziozko espediente baten izapidetzea hasi da. Bertan, informazioa bildu da berdintasun printzipioa eta kontribuzio-ahalmenaren printzipioa zaindu eta bermatu den moduari buruz, tarifa horri emandako testuarekin.
1. tarifak etxebizitzetako zabor-bilketaren urteko tasa arautzen du, eta bi elementutan oinarrituta eratu da: 71,99 euroko urteko kuota finkoa eta higiezinean urtean egondako ur-kontsumoa 0,3402 euroz biderkatuz lortzen den kuota aldakorra. Aintzat hartzen den urteko aldia 2011ko irailaren 1a eta 2012ko abuztuaren 31a bitartekoa da.
Pertsona horiek ez daude ados, uste baitute zaborren tasaren munta zerbitzu hori ematearekin batere zerikusirik ez duen faktore batekin lotu dela, etxebizitzan egondako ur-kontsumoarekin hain zuzen ere. Era berean, nabarmendu dute tasak jasotzen duen aldagai horrek ez dituela agerrarazten ordaintzera behartutako subjektu pasiboen ahalmen ekonomikoari buruzko irizpide orokorrak. Hala eta guztiz ere, uztailaren 5eko 11/1989 Foru Arauak, Gipuzkoako Toki Ogasunak arautzen dituenak, 24.4 artikuluan esaten duenari jarraiki, aukera bakarra da toki-erakundeek tasaren zenbatekoa kontribuzio-ahalmenaren irizpide orokorren arabera modulatzea.
Alderdi horri dagokionez, aitortu dute etxebizitza bateko ur-kontsumoan hainbat faktorek dutela eragina: batzuk ur-baliabideen erabilera ez hain arduratsuekin lotuta daude, eta haietatik ez da zaborren eta beste batzuen ekoizpen handiagorik eratortzen; beste batzuek –esate baterako, familia-unitateko kideen kopurua edo garraiobide partikularretan ihesak eta matxurak egotea– ez dituzte agerian jartzen zaborren tasa ordaindu behar duten pertsonen ahalmen ekonomikoari buruzko irizpide orokorrak.
Horri dagokionez, azpimarratu dute familia babesteko legeria –bai estatukoa, bai Euskal Autonomia Erkidegokoa–, familia horiek jasaten duten zerga-karga mugatzera eta geldiaraztera bideratuta dagoela. Karga hori, familia ugarien eta zaborren tasaren kasuan, Donostiako Udalean ez da indargabetzen, baizik eta, gainera, adierazi digutenez, larriagotu egiten da.
Azkenik, hiru foru aldundiei eta Eusko Jaurlaritzako Herri Administrazio eta Justizia Sailariiradoki zaie neurriak hartzeko eta, hala balegokie, beraien eta abokatutzaren instantzia ordezkarien artean beharrezkoak diren lankidetza-hitzarmenak sinatzeko, Orientazio Juridikoko Zerbitzuek (OJZ) eta Doako Laguntza Juridikoaren Lurralde Batzordeek zuzenean eta baliabide informatikoen bidez Doako Laguntza Juridikoaren 1/1996 Legeak esleitzen dizkien eginkizunak betetzeko behar duten zergei buruzko informazioa eduki dezaten. Informazio hori ondorio horietarako baino ez da eman behar eta, nolanahi ere, aldez aurretik eskatzaileen berariazko baimena eduki behar da.
Erakundearekin harremanetan jarri diren pertsonek azpimarratu zuten doako laguntza juridikoaren onuraren arretan eta izapidetzean atzerapenak egon direla, eta epaitegian behin baino gehiagotan, eskatutako dokumentazio guztia osatu arte, agertzeko beharrak denbora-galera eta eragozpenak eragin dizkiela.
Foru-ogasunek oso egiteko garrantzitsua burutu behar zuten, haien ziurtagirien bidez egiaztatzen baitute doako laguntza juridikoen eskatzaileek, gehienek, ondarearen, garatutako ekonomia-jardueren eta jasotako errenten arloan eskatzen zaizkien betekizunak betetzen dituztela.
Pertsona guztiek euren ahalmen ekonomikoa kontuan izan gabe epaitegietan euren eskubideak defenda ditzaten laguntzeko asmoz, abuztuaren 7ko 7/2013 Gomendio Orokorra egin zen, Abokatu Elkargoetako Orientazio Juridikoko Zerbitzuek eta Doako Laguntza Juridikoko Lurralde Batzordeek doako justiziaren onuraren eskatzaileen datu fiskalak eskuratu ahal izateko.
Foru aldundiek iradokizun hori onartu dute eta, horren ondorioz, honako arauak argitaratu dira, datuen lagapena burutzeko helburuarekin. Zehazki, Araban onartu da irailaren 17ko Diputatuen Kontseiluaren 4/2013 Zerga Premiazko Araugintzako Dekretua, baimena ematen duena zerga garrantzia duten datuak lagatzeko, helburua baita doako laguntza juridikorako eskubidea aitortzea; Bizkaian, berriz, irailaren 3ko 4/2013 Foru Dekretu Arauemailea, baimena ematen duena zergei buruzko informazioa uzteko, doako laguntza juridikorako eskubidea aitortzearren; eta Gipuzkoan argitaratu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Ogasun eta Finantza Departamentuak, Espainiako Abokatutzaren Kontseilu Orokorrak eta Gipuzkoako Abokatuen Elkargoak adostutako lankidetza hitzarmena, 2013ko irailaren 27koa.
Iradokizun horren xedea Justizia arloan aztertzen da era sakonagoan.
5.Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
Espainiako Konstituzioak 31.1. artikuluan zera xedatzen du: “Guztiek gastu publikoei aurre egiten lagunduko dute, bakoitzak bere ekonomia-ahalbidearen arabera; horretarako, zerga-sistema zuzena ezarriko da, berdintasun- eta progresibitate-printzipioetan oinarriturik; sistema hori ez da inoiz konfiskagarri izango”.
Betebehar hori zerga araudiaren konplexutasunak berak baldintzatzen du, izan ere, zergadunei eskatzen die administrazioek eskaintzen dizkieten errenta aitorpenak betetzeko zerbitzuak erabil ditzaten. Hala ere, zerbitzu horiek erabiltzeak ez du aldatzen aitortzailearen egoera juridikoa, beraz, egin daitezkeen ustezko akatsen edo balizko irregulartasunen ondorioak zergadunek pairatzen dituzte, horiek une oro euren ardurapean jardun izan balute bezala.
Erregularizazioak sartzeari utzi dioten kuota diferentzialaren ordainketa ez ezik berandutze interesen likidazioa ere ekartzen du. Izan ere, epez kanpoko diru-sarrera orok administrazioaren aldeko berandutze interesen ordainketa sortzen du.
Teorian, berandutze interesen ordainketak kalte-ordain izaera du eta horren bitartez administrazioari zorraren ordainketan izandako atzerapena konpentsatu nahi zaio. Dena den, errealitateak gertakizun paradoxiko bat islatzen du; izan ere, azken urteotan, diruaren legezko interesa berandutze interesa baino ehuneko bat txikiagoa izaten ari da.
Foru-ogasunek arreta handiz jokatu behar dute euren bulegoetan egiten diren edo zergadunen bizilekuetara autolikidaziorako proposamen gisa bidaltzen diren errenta-aitorpenak egitean.
Krisi ekonomiko sakon batean gaude eta horrek familien ekonomian duen zuzeneko eragina euskal gizartearen ehuneko oso handi batek pairatzen du, herritarren sektore askok jasandako erosteko ahalmenaren galera garrantzitsuan antzematen dena. Langabezia, lanaren estutasuna, jarduera ekonomiko mantsoagoa… familietan eskura dituzten baliabideen hondatze nabarmena eragiten ari dira eta, horrekin batera, baita bilketaren murrizketa ere.
Egoera horren ondorioz ezohiko neurriak hartu behar dira familia asko pairatzen ari diren zailtasun larriak arintze aldera. Horren helburua ez da pertsonak bidezkoa ez den aberastasuna lortzea, ekonomikoki berreskuratzeko aukera eskaintzen dien zerga tratamendua ezartzea baizik.
Uneko krisi ekonomikoaren testuinguruan, inoiz baino gehiago, zorren ordainketa luzatzeko eta zatitzeko adostasunak eskaini behar dira, bai betearazpen-bidean bai borondatezkoan, ekonomia apalak dituzten pertsonen bizitza estutasunean jartzen ez dutenak.
Errekurtsoak ebazteko epearen barnean berariazko erantzun arrazoiturik ez eskaintzeak administrazioaren funtzionamendu zuzenaren kontrako prozeduraren patologia izaten jarraitzen du.
Azkenik, zerga-administrazioak ahaleginak egin behar ditu zergen arloko arau-haustea egin eta berehala zigortzeko prozedurak hasteko. Izan ere, bete behar dituen eginkizunetako bat etorkizuneko arau-hausteen prebentzio berezia da, eta zigorraren eginkizun hori indargabetu edo desagertu egiten da zigortzeko espedientearen izapidetzea zigortu beharreko jokabidea gertatu eta urte batzuk geroago hasten bada.